KWƎI LƎ MOYIS
Juje a to njetaa tor Moyis
1 Moyis ula Israɛlje lai taje nee ya tɔɓəi. 2 Yeḛ ula dee pana: Ɓogənè ləbm as tɔl-dəa-rɔ-joo (120) ŋga, ndá siŋgam as kam m’un dɔ sí el ŋga, tɔɓəi Njesigənea̰ ulam pana: M’a gaŋg baa gə́ Jurdɛ̰ nee el tɔ . 3 Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ nja a kaw no̰ sí’g ndá yeḛ a tuji ginkoji dəwje gə raŋg nee no̰ sí’g, tɔɓəi Juje ɓa a kaw no̰ sí’g to gə́ Njesigənea̰ pa lé ya. 4 Njesigənea̰ a ra gə ginkoji dəwje gə raŋg nee to gə́ yeḛ ra ne gə Siho̰ gə Og, mbaije lə Amɔrje gə́ yeḛ tuji dee gə ɓeeje lə dee na̰’d lé . 5 Njesigənea̰ a kya̰ dee ji sí’g ndá seḭ a raje sə dee gə goo ndukunje lai gə́ m’un m’ar sí lé tɔ. 6 Waje rɔ sí kɔgərɔ ləm, waje diŋgam meḛ sí’g ləm tɔ. Ɓəlje el ləm, undaje bala no̰ dee’g el ləm tɔ, mbata Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ nja a kaw sə sí na̰’d ləm, yeḛ a kya̰ goo sí yɔgɔ el ləma, yeḛ a kuba sí kya̰ sí el ləm tɔ.
7 Moyis ɓar Juje ulá ta kəm Israɛlje’g lai ya pana: Wa rɔi kɔgərɔ ləm, gə wa diŋgam məəi’g ləm tɔ mbata i nja a gə kaw gə koso-dəwje neelé mee ɓee gə́ Njesigənea̰ man ne rəa ar bɔ deeje-je gə mba kar dee ndá to i ɓa a kar dee d’aw taa gə́ né ka̰ dee-deḛ ya. 8 Njesigənea̰ nja a kaw nɔḭ’g ləm, yeḛ a nai səi ləm, yeḛ a kya̰ gooi yɔgɔ el ləma, a kubai kya̰’i el ləm tɔ, ɓəl el ləm, unda bala no̰ dee’g el ləm tɔ .
Rəw tura godndu kəm koso-dəwje’d gə ləb siri-siri
9 Moyis ndaŋg godndu neelé ndá yeḛ ar ŋgan Ləbije gə́ to njékinjanéməsje gə́ d’odo sa̰duk-manrɔ lə Njesigənea̰ lé ləm, ar ŋgatɔgje gə́ Israɛl lai ləm tɔ. 10 Moyis ar dee ndukun nee pana: Ləbje gə́ siri-siri lé to ləb kɔr ɓaŋg dɔ dəwje’g mee ndɔ ra naḭ kəi-kubu’g lé 11 loo gə́ Israɛlje lai d’a ree kaar no̰ Njesigənea̰ Ala’g lə sí mee loo gə́ yeḛ a kɔr kunda gə kəmee’g lé ndá seḭ a turaje godndu neelé no̰ Israɛlje’g lai gə́ d’aar keneŋ neelé. 12 Seḭ a mbo̰je koso-dəwje, diŋgamje, denéje, ŋganje, gə dəw-dɔ-ɓeeje gə́ d’isi mbuna sí’g gə mba kar dee d’oo ndu sí ləm, kar dee ndoo ne loo ɓəl Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ ləma, gə mba kar d’aa dɔ taje lai gə́ to mee godndu’g neelé gə mba ra née ləm tɔ. 13 Ŋgan deeje gə́ d’a gə gər el lé d’a koo ndá d’a ndoo ne loo ɓəl ne Ala lə sí gə́ Njesigənea̰ gə mee ləbje lai gə́ seḭ a síje ne kəmba mee ɓee’d gə́ seḭ a gə taaje gə́ né ka̰ sí loo gə́ seḭ a gaŋgje ne baa gə́ Jurdɛ̰ mba̰ lé tɔ.
Israɛlje d’a gə kuba Ala kyá̰
14 Njesigənea̰ ula Moyis pana: Aa oo, ndɔje nai dəb ba kari a gə kwəi. Maji kari ɓar Juje ndá aw aarje mee kəi-kubu-kiŋga-na̰’g. M’a gə kun ndum karee.
Moyis gə Juje d’aw d’aar mee kəi-kubu-kiŋga-na̰’g lé ya tɔ. 15 Ndá Njesigənea̰ teḛ kəm dee’g mee kəi-kubu’g lé dan mum gə́ mbo̰ na̰ sururu’g, mum gə́ mbo̰ na̰ sururu lé aar naŋg tarəw kəi-kubu’g.
16 Njesigənea̰ ula Moyis pana: Aa oo, i a gə kwəi. Ndá dəwje neelé d’a gə kḭ kubam kya̰’m gə mba goo magəje gə́ dɔɓee’d gə́ d’andə mbuna dee’g lé. D’a gə kubam kya̰’m ləm, d’a gə kal dɔ manrɔ ləm gə́ ma man m’ar dee lé ləm tɔ. 17 Mee ndəa’g neelé oŋg ləm a kḭ səm pu dɔ dee’g. M’a kuba dee kya̰ dee ləm, m’a tel girim kila kar dee ləm tɔ. Ginkoji dəwje gə raŋg d’a rum dee ləm, némajelje bula d’a teḛ dɔ dee’g ləma, d’a si dan kəmndoo’g ləm tɔ ndá d’a pana: See to mbata Ala lə sí gə́ si mbuna sí’g el lé ɓa némajelje neelé teḛ ne dɔ sí’g gə mbəa el wa. 18 Nɛ m’a kar dee d’oo kəm mee ndəa’g neelé el mbata némajelje lai gə́ deḛ ra loo gə́ deḛ tel ndolè goo magəje gə́ raŋg lé. 19 Ɓasinè maji kar sí ndaŋgje pakɔs neelé. I a ndoo Israɛlje taree ləm, a kɔm taree ta dee’g ləm tɔ ndá maji kar pakɔs neelé ɔr goo ta ləm ila dɔ Israɛlje’g. 20 Mbata m’a gə kaw gə dəwje neelé mee ɓee gə́ ma man ne rɔm m’ar bɔ deeje-je gə mba kar dee ya, to ɓee gə́ mbà gə ubu tə̰ji to keneŋ yaa̰, deḛ d’a sɔ né karee as dee nag-nag ləm, gə d’a kər ne ndɔl-ndɔl ləm tɔ. Yen ŋga d’a gə tel rɔ dee rɔ magəje gə́ raŋg’d gə mba pole dee ləm, d’a kḛjim bəḭ-bəḭ kal ne dɔ manrɔ ləm ləm tɔ, 21 togə́bè ɓa loo gə́ némajelje gə nékəmndooje bula d’a teḛ dɔ dee’g mba̰ ndá pakɔs neelé gə́ meḛ dee a kwəi dɔ’g el ləm, gə taree a to ta ŋgaka deeje ləm tɔ lé a kɔr ta kila dɔ koso-dəwje’g neelé. Tɔgərɔ ya, ma m’gər takə̰jije gə́ meḛ dee’d gə́ m’oo ɓogənè lé ɓad ɓa m’a gə kar dee d’andə mee ɓee gə́ ma man rɔm gə mba kar dee lé ɓəi.
22 Mee ndəa’g neelé Moyis ndaŋg pakɔs neelé ndá yeḛ ndoo Israɛlje taree.
23 Njesigənea̰ un ndukunje ləa ar Juje, ŋgolə Nun. Yeḛ pana: Wa rɔi kɔgərɔ ləm, wa diŋgam məəi’g ləm tɔ mbata to i ɓa a gə kar Israɛlje d’andə mee ɓee gə́ ma man rɔm gə mba kar dee lé, ndá ma nja m’a nai səi tɔ .
24 Loo gə́ Moyis ndaŋg ta godnduje neelé lai mee maktub’g tɔl bém ndá, 25 yeḛ un ndia ar Ləbije gə́ to njékodo sa̰duk-manrɔ-je lə Njesigənea̰ lé pana: 26 Taaje maktub godndu neelé ndá ilaje mbɔr sa̰duk-manrɔ’g lə Njesigənea̰, Ala lə sí, bèe ɓa a to lée’g neelé gə́ njekɔrgoota kila dɔ sí’g. 27 Mbata ma m’gər sí gə́ njékaltaje gə njégwɔbkelkwɔije gao ya. Ɓó lé seḭ alje ta ɔsje ne Njesigənea̰ rəw loo gə́ m’isi ne kəmba mbuna sí’g ya ɓəi, ŋga ɓəd ɓa loo gə́ m’wəi mba̰ ndá seḭ a raje kaareeje ur dɔ yee gə́ nee el ɓəi wa. 28 Maji kar sí mbo̰je ŋgatɔgje lə sí, gə ginkojije lə sí, gə mbaije lə sí lai mba kam m’ula dee ta kəm dee’g lai ndá m’a kun dara gə naŋg nee gə́ njékɔrgoota kila dɔ dee’g-je. 29 Mbata ma m’gər gao loo gə́ m’wəi mba̰ ndá seḭ a gə kosoje dan kaiyaje’g ləm, seḭ a gə kya̰je goo rəw gə́ ma m’wɔji sí lé ləm tɔ, ŋga némajelje d’a teḛ dɔ sí’g loo gə́ seḭ a raje né gə́ majel kəm Njesigənea̰’g saar mba kar mée ea̰ ne dɔ kula’d gə́ seḭ raje lé.
Pakɔs lə Moyis
30 Moyis pa taje gə́ to mee pa’g nee kəm Israɛlje’g lai gə́ mbo̰ dɔ na̰ lé.
مَوْت مُوسَى و درِّجين يَشُوع
1 وَ مُوسَى حَجَّى بَتَّانْ لِكُلَّ بَنِي إِسْرَائِيلْ وَ قَالْ: 2 الْيَوْم أَنَا عِنْدِي 120 سَنَةْ وَ بَيْدَا، مَا نَقْدَرْ نُقُودْكُو بَتَّانْ. وَ اللّٰهْ كُلَ قَالْ لَيِّ: «إِنْتَ مَا تَقْطَعْ بَحَرْ الْأُرْدُنْ دَا.» 3 وَ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو هُو يَمْشِي قِدَّامْكُو وَ يِدَمِّرْ الْأُمَمْ وَ إِنْتُو تِشِيلُوا أَرْضُهُمْ. وَ يَشُوعْ يَمْشِي قِدَّامْكُو مِثِلْ اللّٰهْ قَالَهْ.
4 وَ اللّٰهْ يِسَوِّي فَوْق الْأُمَمْ دَوْل مِثِلْ سَوَّاهْ فِي سِيحُونْ وَ عُوقْ مُلُوكْ الْأَمُورِيِّينْ وَ بَلَدْهُمْ وَكِتْ دَمَّرَاهُمْ. 5 وَ اللّٰهْ يِسَلِّمْهُمْ لَيْكُو فِي إِيدَيْكُو وَ تِسَوُّوا فَوْقهُمْ حَسَبْ الْوَصَايَا الْأَنَا أَمَرْتُكُو بَيْهُمْ. 6 وَ أَبْقَوْا شُدَادْ وَ فَحَلِينْ وَ لَا تَخَافَوْا وَ لَا تَرْجُفُوا قِدَّامْهُمْ أَشَانْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو مَاشِي مَعَاكُو وَ لَا يَابَاكُو وَ لَا يِخَلِّيكُو.
7 وَ مُوسَى نَادَاهْ لِيَشُوعْ قِدَّامْ كُلَّ بَنِي إِسْرَائِيلْ وَ قَالْ لَيَّهْ: أَبْقَى شَدِيدْ وَ فَحَلْ أَشَانْ إِنْتَ بَسْ التَّدْخُلْ مَعَ الشَّعَبْ دَا فِي الْبَلَدْ الْفِي شَانْهَا اللّٰهْ حَلَفْ لِجُدُودْهُمْ وَ قَالْ يَنْطِيهَا لَيْهُمْ. وَ إِنْتَ بَسْ التَّنْطِيهُمْ الْبَلَدْ دِي وَرَثَةْ. 8 وَ اللّٰهْ مَاشِي قِدَّامَكْ وَ هُو قَاعِدْ مَعَاكْ وَ لَا يَابَاكْ وَ لَا يِخَلِّيكْ وَ مَا تَخَافْ وَ لَا تِنْبَهِتْ.
مُوسَى أنْطى الشريعة للاوِيِّين
9 وَ مُوسَى كَتَبْ الْوَصَايَا دَوْل وَ أَنْطَاهُمْ لِرُجَالْ الدِّينْ عِيَالْ لَاوِي الشَّايْلِينْ صَنْدُوقْ مُعَاهَدَةْ اللّٰهْ وَ لِكُلَّ شُيُوخْ بَنِي إِسْرَائِيلْ. 10 وَ مُوسَى أَمَرَاهُمْ وَ قَالْ: بَعَدْ سَبْعَةْ سِنِينْ فِي سَنِةْ عَفُو الدَّيْن وَ فِي عِيدْ اللَّقَادِيبْ 11 وَكِتْ كُلَّ بَنِي إِسْرَائِيلْ يَجُوا قِدَّامْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو فِي الْبَكَانْ الْهُو يَعَزِلَهْ، أَقْرُوا لَيْهُمْ الْوَصَايَا دَوْل أَشَانْ يَسْمَعَوْهُمْ. 12 وَ لِمّ كُلَّ الشَّعَبْ، الرُّجَالْ وَ الْعَوِينْ وَ الْعِيَالْ وَ الْأَجَانِبْ الْقَاعِدِينْ مَعَاكُو فِي حِلَّالْكُو، أَشَانْ يَسْمَعَوْا وَ يِلْعَلَّمَوْا الْخَوْف مِنْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو وَ يَحْفَضَوْا وَ يِطَبُّقُوا كُلَّ كَلَامْ الْوَصَايَا دَوْل. 13 وَ عِيَالْهُمْ الْمَا يَعَرْفُوهْ كُلَ يَسْمَعَوْه وَ يِلْعَلَّمَوْا الْخَوْف مِنْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو. وَ دَا فِي كُلَّ مُدَّةْ حَيَاتْكُو فِي الْأَرْض التِّشِيلُوهَا وَرَثَةْ بَعَدْ تَقْطَعَوْا بَحَرْ الْأُرْدُنْ.
بني إسرائيل بعد مَوْت مُوسَى
14 وَ اللّٰهْ قَالْ لِمُوسَى: «دَاهُو أَيَّامْ مَوْتَكْ قَرَّبَوْا. نَادِي يَشُوعْ وَ أَقِيفُوا فِي لُبّ خَيْمَةْ الْإِجْتِمَاعْ وَ أَنَا نَنْطِيهْ أَوَامِرِي.»
وَ مُوسَى وَ يَشُوعْ مَشَوْا وَقَفَوْا فِي لُبّ خَيْمَةْ الْإِجْتِمَاعْ. 15 وَ اللّٰهْ بَانْ فِي عَمُودْ هَنَا سَحَابْ. وَ عَمُودْ السَّحَابْ دَا وَقَفْ فِي بَابْ الْخَيْمَةْ.
16 وَ اللّٰهْ قَالْ لِمُوسَى: «دَاهُو إِنْتَ تُمُوتْ وَ تَلْحَقْ أَبَّهَاتَكْ. وَ الشَّعَبْ دَوْل يُقُمُّوا يَعَبُدُوا إِلٰـهَاتْ الْأَجَانِبْ الْقَاعِدِينْ فِي الْبَلَدْ الْيَدْخُلُوا فَوْقهَا. وَ هُمَّنْ يِخَلُّونِي وَ يَقْطَعَوْا مُعَاهَدَتِي السَّوَّيْتهَا مَعَاهُمْ. 17 وَ فِي الْيَوْم دَا، غَضَبِي يَبْقَى شَدِيدْ ضِدُّهُمْ. وَ أَنَا نِخَلِّيهُمْ وَ مَا نِوَجِّهْ عَلَيْهُمْ. وَ خَلَاصْ، يَقَعَوْا فِي الْبَلَاءْ الْكَتِيرْ وَ التَّعَبْ يَلْحَقْهُمْ وَ فِي الْيَوْم دَا، يُقُولُوا: ‹أَكِيدْ الْبَلَاءْ دَا لِحِقْنَا أَشَانْ إِلٰـهْنَا مَا كَانْ مَعَانَا!› 18 وَ لَاكِنْ أَنَا فِي الْيَوْم دَا كُلَ بَتَّانْ مَا نِوَجِّهْ عَلَيْهُمْ وَ دَا بِسَبَبْ كُلَّ الْفَسَالَةْ السَّوَّوْهَا وَكِتْ تَابَعَوْا إِلٰـهَاتْ آخَرِينْ.
19 «وَ هَسَّعْ، أَكْتُبُوا الْغِنَيْ دَا وَ عَلُّمُوهْ لِبَنِي إِسْرَائِيلْ. وَ أَحْفَضَوْه لَيْهُمْ أَشَانْ الْغِنَيْ دَا يَشْهَدْ لَيِّ ضِدّ بَنِي إِسْرَائِيلْ. 20 وَ بَيْدَا، أَنَا نِوَدِّيهُمْ لِلْبَلَدْ الْأَنَا حَلَفْت لِجُدُودْهُمْ وَ قُلْت نَنْطِيهَا لَيْهُمْ وَ دِي الْبَلَدْ الْمَلَانَةْ بِاللَّبَنْ وَ الْعَسَلْ. وَ هُمَّنْ يَاكُلُوا وَ يَشْبَعَوْا وَ يَسْمَنَوْا وَ يَمْشُوا لِإِلٰـهَاتْ آخَرِينْ وَ يَعَبُدُوهُمْ. وَ هُمَّنْ يَحْقُرُونِي أَنَا وَ يَنْقُضُوا مُعَاهَدَتِي. 21 وَ وَكِتْ يَقَعْ فَوْقهُمْ الْبَلَاءْ الْكَتِيرْ وَ التَّعَبْ، الْغِنَيْ دَا ذُرِّيِّتْهُمْ مَا يَنْسَوْه وَ هُو يَبْقَى لَيِّ شَهَادَةْ فَوْقهُمْ. وَ الْيَوْم، أَنَا نَعَرِفْ تَمَامْ الشَّيّءْ الْهُمَّنْ يِدَوْرُوا يِسَوُّوهْ قَبُلْ أَنَا مَا نِدَخِّلْهُمْ فِي الْبَلَدْ الْأَنَا حَلَفْت لِجُدُودْهُمْ وَ قُلْت نَنْطِيهَا لَيْهُمْ.»
22 وَ فِي الْيَوْم دَا، مُوسَى كَتَبْ الْغِنَيْ دَا وَ عَلَّمَهْ لِبَنِي إِسْرَائِيلْ.
23 وَ اللّٰهْ أَمَرْ يَشُوعْ وِلَيْد نُونْ وَ قَالْ لَيَّهْ: «أَبْقَى شَدِيدْ وَ فَحَلْ أَشَانْ إِنْتَ بَسْ التِّدَخِّلْ بَنِي إِسْرَائِيلْ فِي الْبَلَدْ الْأَنَا حَلَفْت وَ قُلْت نَنْطِيهَا لَيْهُمْ وَ أَنَا كُلَ نُكُونْ مَعَاكْ.»
24 وَ وَكِتْ مُوسَى كَمَّلْ مِنْ كِتَابَةْ كُلَّ كَلَامْ الْوَصَايَا دَوْل فِي الْكِتَابْ، 25 أَنْطَى أَمُرْ لِلَّاوِيِّينْ الشَّايْلِينْ صَنْدُوقْ مُعَاهَدَةْ اللّٰهْ وَ قَالْ: 26 شِيلُوا كِتَابْ التَّوْرَاةْ دَا وَ خُطُّوهْ جَنْب صَنْدُوقْ مُعَاهَدَةْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو وَ هُو يَقْعُدْ مِثِلْ شَهَادَةْ ضِدّ بَنِي إِسْرَائِيلْ. 27 أَشَانْ أَنَا نَعَرِفْ عِصْيَانْهُمْ وَ قُوءْ رَاسْهُمْ. وَ وَكِتْ أَنَا لِسَّاعْ حَيّ فِي أُسُطْهُمْ، هُمَّنْ عِصَوْا اللّٰهْ. وَ شُنُو يُكُونْ بَعَدْ أَنَا نُمُوتْ؟
28 وَ هَسَّعْ دَا، جِيبُوا قِدَّامِي كُلَّ شُيُوخْ قَبَايِلْكُو وَ مُرَاقِبِينْكُو وَ نُقُولْ لَيْهُمْ الْكَلَامْ دَا وَ نِجِيبْ السَّمَاءْ وَ الْأَرْض لِيَشْهَدَوْا فَوْقكُو. 29 أَشَانْ أَنَا نَعَرِفْ بَعَدْ مَوْتِي هُمَّنْ يِتَلُّفُوا مَرَّةْ وَاحِدْ وَ يِخَلُّوا الدَّرِبْ الْأَمَرْتُهُمْ بَيَّهْ وَ فِي الأَخِيرْ، الشَّرّ يَلْحَقْهُمْ أَشَانْ يِسَوُّوا الْفَسَالَةْ قِدَّامْ اللّٰهْ وَ يِغَضُّبُوهْ بِخِدْمِتْهُمْ.
الغِنَي هنا مُوسَى
30 وَ خَلَاصْ، مُوسَى رَدَّدْ كُلَّ كَلِمَاتْ الْغِنَيْ دَا قِدَّامْ كُلَّ مُجْتَمَعْ بَنِي إِسْرَائِيلْ.
