اليَهُود شالوا التار
1 فِي يَوْم 13 هَنَا شَهْرِي 12 الْأُسْمَهْ أَدَارْ، فِي الْيَوْم دَا بَسْ، وَاجِبْ يِطَبُّقُوا قَرَارْ الْمَلِكْ وَ قَانُونَهْ وَ عُدْوَانْ الْيَهُودْ يَحْسُبُوا يِنَّصُرُوا فَوْقهُمْ. وَ لَاكِنْ الشَّيّءْ دَا بِقِي بِالْعَكْس، الْيَهُودْ أَنَّصَرَوْا فِي النَّاسْ الْكِرْهَوْهُمْ. 2 وَ الْيَهُودْ لَمَّوْا فِي حِلَّالْهُمْ وَ فِي كُلَّ وُلَايَاتْ الْمَلِكْ أَشَوِرُوشْ لِيُقُمُّوا ضِدّ النَّاسْ الدَّوَّرَوْا يِسَوُّوا لَيْهُمْ الْفَسِلْ. وَ نَادُمْ مَا قِدِرْ يَقِيفْ قِدَّامْهُمْ أَشَانْ كُلَّ الشَّعَبْ خَايْفِينْ مِنْ الْيَهُودْ. 3 وَ كُلَّ مَسَائِيلْ الْوُلَايَاتْ وَ الْمُحَافِظِينْ وَ الْحُكَّامْ وَ خَدَّامِينْ الْمَلِكْ وَقَفَوْا وَرَاءْ الْيَهُودْ أَشَانْ خَايْفِينْ مِنْ مَرْدَكَايْ 4 فِي شَانْ مَرْدَكَايْ بِقِي نَادُمْ مُهِمّ فِي قَصِرْ الْمَلِكْ وَ أُسْمَهْ بِقِي طَالِعْ فِي كُلَّ الْوُلَايَاتْ. وَ مَرْدَكَايْ قَاعِدْ دَايْماً يَبْقَى نَادُمْ شَدِيدْ بِزِيَادَةْ.
5 وَ الْيَهُودْ ضَرَبَوْا كُلَّ عُدْوَانْهُمْ بِالْسَّيْف وَ كَتَلَوْهُمْ وَ دَمَّرَوْهُمْ. وَ لِلنَّاسْ الْكِرْهَوْهُمْ، هُمَّنْ سَوَّوْا فَوْقهُمْ مِثِلْ يِدَوْرُوهْ. 6 وَ فِي مَدِينَةْ شُوشَةْ الْقَوِيَّةْ، الْيَهُودْ كَتَلَوْا وَ دَمَّرَوْا 500 رَاجِلْ. 7 وَ كَتَلَوْا فَرْشَنْدَاتَا وَ دَلْفُونْ وَ أَسْفَاتَا 8 وَ فُرَاتَا وَ أَدَلْيَا وَ أَرِدَاتَا 9 وَ فَرْمَشْتَا وَ أَرِسَايْ وَ أَرِدَايْ وَ وَيْزَاتَا. 10 دَوْل الْأَوْلَادْ الْعَشَرَةْ هَنَا هَمَانْ وِلَيْد هَمْدَاتَا عَدُو الْيَهُودْ وَ هُمَّنْ كَتَلَوْهُمْ وَ لَاكِنْ مَا شَالَوْا خُمَامْهُمْ مِثِلْ غَنِيمَةْ. 11 وَ فِي نَفْس الْيَوْم دَا، خَبَّرَوْا الْمَلِكْ بِعَدَدْ النَّاسْ الْمَاتَوْا فِي مَدِينَةْ شُوشَةْ الْقَوِيَّةْ.
12 وَ الْمَلِكْ قَالْ لِأَسْتِيرْ الْمَلِكَةْ: «فِي مَدِينَةْ شُوشَةْ الْقَوِيَّةْ، الْيَهُودْ كَتَلَوْا وَ دَمَّرَوْا 500 رَاجِلْ وَ زِيَادَةْ مِنْ دَا، كَتَلَوْا الْأَوْلَادْ الْعَشَرَةْ هَنَا هَمَانْ. وَ شُنُو الْمَا سَوَّوْه فِي الْوُلَايَاتْ الْآخَرِينْ هَنَا الْمَمْلَكَةْ؟ وَ بَتَّانْ شُنُو طَلَبْكِ؟ أَشَانْ يِنَّفَّذْ! وَ بَتَّانْ شُنُو مُنَاكِ؟ أَشَانْ يِلْحَقَّقْ!» 13 وَ أَسْتِيرْ رَدَّتْ وَ قَالَتْ لَيَّهْ: «كَنْ بِقِي لَيْك عَدِيلْ، يَا الْمَلِكْ، خَلِّي الْيَهُودْ الْفِي شُوشَةْ يَلْقَوْا إِذِنْ يِسَوُّوا أَمْبَاكِرْ كُلَ نَفْس الشَّيّءْ حَسَبْ الْقَانُونْ مِثِلْ سَوَّوْه الْيَوْم. وَ خَلِّي يِعَلُّقُوا الْأَوْلَادْ الْعَشَرَةْ هَنَا هَمَانْ فِي الْعِيدَانْ.» 14 وَ الْمَلِكْ أَمَرْ وَ قَالْ: «خَلِّي يِسَوُّوا مِثِلْ دَا.»
وَ مَرَقَوْا قَرَارْ فِي شُوشَةْ وَ عَلَّقَوْهُمْ لِلْأَوْلَادْ الْعَشَرَةْ هَنَا هَمَانْ. 15 وَ الْيَهُودْ الْقَاعِدِينْ فِي شُوشَةْ لَمَّوْا بَتَّانْ فِي يَوْم 14 هَنَا الشَّهَرْ أَدَارْ وَ كَتَلَوْا 300 رَاجِلْ فِي شُوشَةْ وَ لَاكِنْ مَا شَالَوْا خُمَامْهُمْ مِثِلْ غَنِيمَةْ.
16 وَ لَاكِنْ قَبُلْ دَا، الْيَهُودْ الْآخَرِينْ الْقَاعِدِينْ فِي وُلَايَاتْ الْمَمْلَكَةْ لَمَّوْا لِيِدَافُعُوا لِنُفُوسْهُمْ مِنْ عُدْوَانْهُمْ لِيَلْقَوْا الْجُمَّةْ. وَ كَتَلَوْا 75 000 مِنْ النَّاسْ الْكِرْهَوْهُمْ وَ لَاكِنْ مَا شَالَوْا خُمَامْهُمْ مِثِلْ غَنِيمَةْ. 17 وَ دَا بِقِي فِي يَوْم 13 هَنَا الشَّهَرْ الْأُسْمَهْ أَدَارْ. وَ هُمَّنْ أَنْجَمَّوْا فِي يَوْم 14 وَ سَوَّوْا الْيَوْم دَا، يَوْم هَنَا عِيدْ وَ فَرْحَةْ. 18 وَ كَنْ لِلْيَهُودْ الْفِي شُوشَةْ اللَّمَّوْا فِي يَوْم 13 وَ 14، هُمَّنْ أَنْجَمَّوْا يَوْم 15 وَ سَوَّوْا الْيَوْم دَا، يَوْم هَنَا عِيدْ وَ فَرْحَةْ. 19 وَ فِي شَانْ دَا بَسْ، الْيَهُودْ السَّاكْنِينْ بَرَّا فِي الْحِلَّالْ يِسَوُّوا يَوْم 14 هَنَا الشَّهَرْ أَدَارْ يَوْم هَنَا فَرْحَةْ وَ عِيدْ وَ يَوْم حَلُو وَ أَيِّ وَاحِدْ يِقَدِّمْ هَدِيَّةْ لِجَارَهْ.
مَرْدَكَاي أسّس عيد
20 وَ مَرْدَكَايْ كَتَبْ كُلَّ الْكَلَامْ دَا وَ رَسَّلْ جَوَابَاتْ لِكُلَّ الْيَهُودْ الْفِي كُلَّ وُلَايَاتْ الْمَلِكْ أَشَوِرُوشْ الْقَاعِدِينْ قَرِيبْ أَوْ بَعِيدْ 21 أَشَانْ يِأَسُّسُوا لَيْهُمْ عِيدْ الْيِعَيُّدُوهْ كُلِّ سَنَةْ فِي يَوْم 14 وَ 15 هَنَا الشَّهَرْ الْأُسْمَهْ أَدَارْ. 22 أَشَانْ دَوْل الْأَيَّامْ الْيَهُودْ لِقَوْا فَوْقهُمْ الْجُمَّةْ مِنْ عُدْوَانْهُمْ وَ دَا الشَّهَرْ الْفَوْقَهْ حَالِتْهُمْ أَلْبَدَّلَتْ، الضِّيقَةْ بِالْفَرْحَةْ وَ الْحِزِنْ بِالْعِيدْ. وَ وَاجِبْ يِعَيُّدُوا الْأَيَّامْ دَوْل بِفَرْحَةْ وَ يِقَدُّمُوا هَدَايَا أَمْبَيْنَاتْهُمْ وَ يَنْطُوا هَدَايَا لِلْمَسَاكِينْ. 23 وَ الْيَهُودْ قَصَّدَوْا بِكَلَامْ مَرْدَكَايْ وَ بَدَوْا يِعَيُّدُوا الْعِيدْ وَ دَا بِقِي لَيْهُمْ عَادَةْ. 24 وَ مَرْدَكَايْ ذَكَّرَاهُمْ كَدَرْ هَمَانْ وِلَيْد هَمْدَاتَا الْمِنْ ذُرِّيَّةْ أَقَاقْ الْعَدُو هَنَا كُلَّ الْيَهُودْ خَطَّطْ لِيِدَمِّرْ الْيَهُودْ. وَ هُو سَوَّى أَمْ عِيَيْدَاتْ الْأُسُمْهَا فُورِيمْ لِيِبَرْجِلْهُمْ وَ يِدَمِّرْهُمْ. 25 وَ لَاكِنْ وَكِتْ الْكَلَامْ دَا وَصَّلْ بَكَانْ الْمَلِكْ، هُو كَتَبْ قَرَارْ كَدَرْ الْخِطَّةْ الْفَسْلَةْ الْهَمَانْ دَوَّرْ يِسَوِّيهَا فِي الْيَهُودْ تِقَبِّلْ فِي رَاسَهْ وَ خَلِّي يِعَلُّقُوهْ فِي عُودْ، هُو وَ أَوْلَادَهْ.
26 وَ بِسَبَبْ دَا بَسْ، الْأَيَّامْ دَوْل سَمَّوْهُمْ أَيَّامْ فُورِيمْ مَعَنَاتَهْ أَمْ عِيَيْدَاتْ. وَ بَيْدَا بَسْ، الْيَهُودْ عِرْفَوْا وَ فِهْمَوْا جَوَابْ مَرْدَكَايْ وَ كُلَّ شَيّءْ الشَّافَوْه وَ الْحَصَلْ فَوْقهُمْ. 27 وَ الْيَهُودْ قَصَّدَوْا وَ أَسَّسَوْا لَيْهُمْ عَادَةْ الْمَا تِلْخَلَّى لَيْهُمْ هُمَّنْ وَ لِذُرِّيِّتْهُمْ وَ لِلنَّاسْ السَّوَّوْا نُفُوسْهُمْ يَهُودْ. وَ هُمَّنْ يِعَيُّدُوا الْيَوْمَيْن دَوْل كُلِّ سَنَةْ فِي الْوَكِتْ الْمُحَدَّدْ مِثِلْ مَكْتُوبْ. 28 وَ الْأَيَّامْ دَوْل، يِذَّكَّرَوْهُمْ وَ يِعَيُّدُوهُمْ مِنْ ذُرِّيَّةْ لِذُرِّيَّةْ فِي أَيِّ عَايِلَةْ وَ أَيِّ وُلَايَةْ وَ أَيِّ مَدِينَةْ. وَ أَيَّامْ الْفُورِيمْ دَوْل مَا بِنْقَشَّوْا لِلْيَهُودْ وَ الذِّكْرَةْ دِي مَا تِوَدِّرْ مِنْ ذُرِّيِّتْهُمْ.
29 وَ الْمَلِكَةْ أَسْتِيرْ بِنَيَّةْ أَبِحَايِلْ وَ مَرْدَكَايْ الْيَهُودِي كَتَبَوْا بِكُلَّ إِذِنْهُمْ لِيِحَقِّقُوا الْجَوَابْ الْبُخُصّ عِيدْ الْفُورِيمْ. 30 وَ رَسَّلَوْا جَوَابَاتْ السَّلَامَةْ وَ الْأَمَانْ لِكُلَّ الْيَهُودْ الْقَاعِدِينْ فِي 127 وُلَايَةْ هَنَا مَمْلَكَةْ الْمَلِكْ أَشَوِرُوشْ. 31 وَ الْجَوَابَاتْ دَوْل يَطُلْبُوا مِنْ الْيَهُودْ يِعَيُّدُوا عِيدْ الْفُورِيمْ فِي الْوَكِتْ الْمُحَدَّدْ لَيَّهْ حَسَبْ الْأَمُرْ الْأَنْطَوْه مَرْدَكَايْ الْيَهُودِي وَ الْمَلِكَةْ أَسْتِيرْ لِكُلَّ الْيَهُودْ وَ ذُرِّيِّتْهُمْ. وَ دَا بُخُصّ قَرَارْ الصِّيَامْ وَ الْحِزِنْ كُلَ. 32 وَ أَمُرْ أَسْتِيرْ حَقَّقْ عِيدْ الْفُورِيمْ. وَ كُلَّ الشَّيّءْ دَا، كَتَبَوْه فِي الْكِتَابْ.
Dalba̰ lə Jibje lé
1 Mee naḭ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-joo gə́ to naḭ Adar lé ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-munda ɓa to ndɔ gə́ d’a gə ra né gə goo ndukun gə́ mbai un ndia dɔg ləm, to ndəa gə́ njéba̰je lə Jibje d’ə̰ji meḛ dee’g mba dum ne dɔ dee ləm tɔ. Nɛ né neelé tel to ɓəd ar Jibje ɓa tel dum dɔ njéba̰je lə dee lé. 2 Jibje mbo̰ dɔ na̰ mee ɓee-booje’g lə dee mee dəb ɓeeko̰je lai gə́ to mee ɓeeko̰’g lə mbai Asuerus lé gə mba rɔ gə deḛ gə́ saŋg loo mba tuji dee lé ndá dəw kára kara ar ges no̰ dee’g el mbata ɓəl gə́ deḛ ɓəl Jibje lé unda koso-dəwje lai badə gaŋg dee. 3 Tɔɓəi mbai dɔ dəb ɓeeko̰je lai ləm, gə njékaa dɔ dəb ɓeeko̰je lé ləm, gə njéguburuɓeeje ləma, gə njéko̰ɓeeje lə mbai ləm tɔ lé d’oso gel Jibje’g mbata ɓəl gə́ deḛ ɓəl Mardose lé unda dee badə gaŋg dee tɔ. 4 Mbata Mardose lé iŋga dɔmoŋ mee kəi’g lə mbai ar ria ɓar mee dəb ɓeeko̰je’g lai mbata dɔmoŋ ləa gə́ ḭ dɔ maree’d gə́ kédé-kédé lé. 5 Jibje tɔl njéba̰je lə deḛ lai gə kiambas d’ar dee d’udu guduru. Deḛ gə́ d’ə̰ji dee bəḭ-bəḭ kara ra sə dee né to gə́ meḛ dee ndigi tɔ. 6 Mee ɓeeko̰’g Susə lé Jibje tɔl dəwje as tɔl-mi (500) ndá 7 deḛ gə́ tḭja gwɔs dee lé ɓa ri dee to nee: Parsadata, gə Dalpon, gə Aspata, 8 gə Porata, gə Adalia, gə Aridata, 9 gə Parmasta, gə Arisai, gə Aridai, gə Bajesata 10 gə́ to ŋgalə Aman gə́ dɔg, yeḛ gə́ to ŋgolə Hamedata gə́ to njeba̰ lə Jibje lé. Nɛ d’ula ji dee d’un ne né el. 11 Mee ndəa’g neelé deḛ d’ula mbai bula lə dəwje gə́ deḛ tɔl dee mee ko̰ɓee gə́ Susə lé. 12 Bèe ɓa mbai ula dené ləa gə́ Este pana: Jibje tɔl dəwje as tɔl-mi (500) mee ko̰ɓee gə́ Susə ləm, gə ŋgalə Aman gə́ dɔg ləm tɔ. See ɗi tɔɓəi ɓa deḛ ra mee dəb ɓeeko̰je’g lə mbai ya ɓəi wa. Né gə́ i dəji lé to ɗi wa. M’a kari ya. See ɗi ɓa i ndigi tɔɓəi wa. I a kiŋga ya. 13 Este tel ilá keneŋ pana: Ɓó lé mbai oo gə́ né gə́ maji kəm ra ndá maji karee un ndia ar Jibje gə́ d’isi Susə lé ra né bèlè to gə́ deḛ ra ɓogenè lé ya ɓəi ləm, maji kar dee ɗar ŋgalə Aman gə́ dɔg lé kar kag’d ləm tɔ. 14 Mbai lé un ndia ar dee ra togə́bè ya tɔ. Godndu neelé d’ila mberee mee ɓee gə́ Susə. Tɔɓəi deḛ ɗar ŋgalə Aman gə́ dɔg lé ya tɔ. 15 Togə́bè ɓa Jibje gə́ d’isi Susə lé mbo̰ dɔ na̰ gɔl kára ya tɔɓəi mee ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ mee naḭ Adar’g ndá deḛ tɔl dəwje tɔl-munda (300) mee ɓee gə́ Susə ya ɓəi. Nɛ deḛ d’ula ji dee d’un ne né lə dee el. 16 Jibje gə́ raŋg gə́ d’isi dəb ɓeeko̰’g lə mbai lé mbo̰ dɔ na̰ gə mba kaḭ bada dɔ rɔ dee’g. Yee ɓa deḛ d’iŋga ne loo-kwa-rɔ dee. Loo gə́ deḛ taa rɔ dee ji njéba̰je’g lə dee ndá deḛ gə́ d’ə̰ji dee bəḭ-bəḭ lé tɔl dee as tɔl-dɔg-loo rɔ-siri giree-mi (75.000). Nɛ deḛ d’ula ji dee d’un ne né lə dee el. 17 Néje neelé teḛ mee ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-munda mee naḭ Adar’g lé. Jibje d’wa rɔ dee ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ’g ndá deḛ d’aree to gə́ ndɔ muru-gad ləm, gə ndɔ rɔlel ləm tɔ. 18 Nɛ Jibje gə́ d’isi Susə lé to gə́ deḛ mbo̰ dɔ na̰ mee ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ ndá deḛ d’wa rɔ dee mee ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-mi ɓa deḛ d’aree to ndɔ muru-gad ləm, gə ndɔ rɔlel ləm tɔ. 19 Gelee gə́ nee ɓa Jibje gə́ mee ɓee-kogoje’d gə́ wala gə́ lal ndògo-bɔrɔ lé ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ mee naḭ Adar’g lé deḛ d’aree to ndɔ rɔlel ləm, gə ndɔ muru-gad ləma, gə ndɔ ra naḭje ləm tɔ, tɔɓəi deḛ d’ula gə nénojije d’ar na̰ yo gə́ nee tɔ.
Tum gə́ deḛ tum gin naḭ kolé mee lé
20 Mardose ndaŋg néje neelé mee maktub’g ndá yeḛ ula ne ar Jibje gə́ d’isi dəb ɓeeko̰je’g lai gə́ to ka̰ mbai Asuerus lé dəb ɓeeko̰je gə́ dəb gə njé gə́ əw tɔ. 21 Yeḛ un ndia ar dee mba kar dee d’aa dɔ ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-sɔ gə ndɔ gə́ njekɔm’g dɔg-giree-mi mee naḭ Adar’g lé gə mba ra naḭ keneŋ gə ləbje kára kára lai ya. 22 To mee ndɔje neelé ɓa deḛ d’iŋga loo-kwa-rɔ dee loo gə́ deḛ taa ne rɔ dee ji njéba̰je’g lə dee ndá d’a ra naḭ gə́ wɔji dɔ kəmndoo gə́ d’isi keneŋ gə́ tel to rɔlel ləm, gə ndɔ némeeko̰ lə dee gə́ tel to ndɔ ra naḭ ləm tɔ. Bèe ɓa ndɔje neelé a to ndɔ muru-gad ləm, gə ndɔ rɔlel ləm, d’a kar na̰ nénojije yo gə́ nee ləma, d’a kai njéndooje né keneŋ ləm tɔ. 23 Jibje manrɔ dee mba ra né gə́ d’un kudee mba̰ ləm, gə né gə́ Mardose un ndia dɔ’g ar dee ləm tɔ. 24 Mbata Aman, ŋgolə Hamedata, dəw gə́ Agag gə́ to njeba̰ lə Jibje wɔji-kwɔji kar deḛ lai d’udu bo̰ ndá yeḛ ila Pur gə mba tɔl dee ne ləm, gə mba tuji dee ne pugudu ləm tɔ . 25 Nɛ Este aw aar no̰ mbai’g ndá mbai ndaŋg maktub un ne ndia mba kar némeeyèr gə́ Aman wɔji mée’g mba tuji ne Jibje lé tel oso dəa-yeḛ’g ya ləm, gə mba kar dee ɗaree ne dɔ kag’d, yeḛ ləm gə ŋganeeje ləm tɔ. 26 Gelee gə́ nee ɓa deḛ d’un ri Purim ɓar ne ndɔje neelé gə goo ri Pur lé. Gə goo taje lai gə́ to mee maktub’g neelé ləm, gə goo néje lai gə́ deḛ ya kara d’oo keneŋ ləma, gə né gə́ teḛ dɔ dee’g ləm tɔ ndá 27 Jibje d’wɔji meḛ dee’g njaŋg, d’un ne ndu dee mbata lə dee-deḛ ləm, mbata lə gel ka lə dee ləma, gə mbata lə deḛ lai gə́ d’a gə kɔm sə dee na̰’d ləm tɔ gə mba kar mee ləbje kára kára lai lé d’a ra naḭ mee ndɔje’g joo neelé gə goo lée gə́ deḛ ndaŋg, gə mee ndəa gə́ d’wɔji njaŋg lé ləm tɔ ɓó dəw a telee raŋg el ŋga. 28 Lé riri kara ndɔje gə́ joo neelé d’a kar meḛ dee olé dɔ dee’g ləm, d’a ra naḭ gə́ wɔji dɔ dee mbuna ginka deeje’d gə́ kédé-kédé ləm, gə mbuna njémeekəije’g lə dee kára kára lai ləm, gə mee dəb ɓeeko̰je’g kára kára lai ləma, gə mee ɓee-booje’g kára kára lai ləm tɔ. Yen ɓa ndɔje lə Purim lé lé riri kara a tuji mbuna Jibje’g nda̰ el ləm, meḛ dee a kwəi dɔ’g mbuna ginka deeje’g nda̰ el ləm tɔ. 29 Yen ɓa Este, dené lə mbai gə́ to ŋgolə Abisayil gə Mardose gə́ to Jip lé d’ɔs ne rɔ dee ɓad ndaŋg maktub gə́ njekɔm’g joo mba kar ta gə́ to mee maktub gə́ ndaŋg kédé gə́ wɔji dɔ Purim lé to ne njaŋg ya. 30 Deḛ d’ula gə maktub lé d’ar Jibje gə́ d’isi dəb ɓeko̰je’g lə Asuerus gə́ tɔl dəa rɔ-joo giree-siri (127) lé. Taje gə́ to keneŋ wɔji dɔ meelɔm ləm, gə ginkoji ləm tɔ 31 mba kar dee ra naḭ mee ndɔ gə́ wɔji dɔ Purim neelé mee ndəaje gə́ d’wɔji njaŋg to gə́ Mardose gə́ to Jip gə Este gə́ to dené lə mbai lé gɔl dɔ taree d’ar dee ləm, to gə́ deḛ kara d’un ndu dee dɔ’g mbata lə dee-deḛ ləma, gə mbata lə ŋgaka deeje ləm tɔ, gə goo kɔg-mee-ɓoo lə dee ləm, gə goo ndu no̰ lə dee ləm tɔ. 32 Togə́bè ɓa ndukun gə́ Este un ar dee tum ne gin naḭ Purim lé to ne njaŋg ndá deḛ ndaŋg taree mee maktub’g ya tɔ.
