Al-malik riʼi be l-chadara
1 Wa yoom waahid, al-malik Nabuukhadnasar wajjah kallam le kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat al-gaaʼidiin fi kulla l-ard wa gaal : «Al-salaam aleekum. 2 Ana farhaan nikhabbirku be l-alaamaat wa l-ajaayib al-Allah al-Aali bayyanaahum leyi.
3 Wa alaamaatah kubaar
wa ajaaybah gawiyiin.
Wa mulkah yuduum ila l-abad
wa sultitah tagood min zurriiye le zurriiye.
4 «Ana Nabuukhadnasar aayich tamaam wa murtaah fi gasri. 5 Wa laakin yoom waahid, ana chift hilim al-khawwafaani wa barjalt min al-fikir al-jaani fi raasi wa l-ruʼya al-chiftaha wakit ana naayim fi furaachi. 6 Wa amart yijiibu giddaami kulla l-mustachaariin hana Baabil achaan yifassuru leyi al-maʼana hana l-hilim da. 7 Wa khalaas, kulla l-sahhaariin wa l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin jo giddaami. Wa ana hajjeet leehum be l-hilim da wa laakin humman ma gidro yifassuru leyi maʼanaatah. 8 Wa fi l-akhiir, ja giddaami Danyaal al-sammooh Beltachaasar hasab usum ilaahi. Wa hu, ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogah. Wa ana hajjeet leyah be l-hilim wa gult leyah : 9 ‹Ya Beltachaasar kabiir al-sahhaariin, ana naʼarif kadar ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak wa sirr gaasi leek inta ke ma fiih. Daahu hilmi al-ana hilimt beyah. Antiini tafsiirah.
10 «‹Wa di hi al-ruʼya al-ana chiftaha wakit naayim fi furaachi. Ana chift giddaami chadara tawiile bilheen gaayme fi ust al-ard. 11 Wa l-chadara di kibrat wa addaggagat wa tuulha lihig lahaddi l-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 12 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu fi dullaha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha wa kulla l-makhluugiin aaychiin minha.
13 «‹Wa wakit ana naayim fi furaachi, ana chift waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama. 14 Wa gaal be hiss aali : “Agtaʼo al-chadara di wa kassuru furuuʼha wa mallutu warchaalha wa chattutu iyaalha. Wa khalli al-haywaanaat yiʼarrudu min tihitha wa l-tuyuur kula yiʼarrudu min furuuʼha. 15 Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa l-chadara di timassil insaan. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa l-haywaanaat. 16 Wa aglah yibadduluuh min agul insaan le agul haywaan wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana. 17 Wa l-hukum da, hu kharaar wa amur jaayi min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin achaan kulla l-naas yaʼarfu kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk. Wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah hatta kan miskiin kula.”
18 «‹Wa da l-hilim al-ana al-malik Nabuukhadnasar hilimt beyah. Wa inta Beltachaasar, ooriini al-maʼana hana l-hilim da achaan kulla l-mustachaariin hana mamlakati ma gidro yifassuruuh leyi. Wa laakin inta bas tagdar tifassirah achaan ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak.›»
Danyaal fassar al-ruʼya
19 Wa Danyaal al-bisammuuh Beltachaasar anbahat le wakit chiyya wa fikrah barjalah. Wa l-malik gaal leyah : «Ya Beltachaasar, khalli al-hilim wa tafsiirah ma yibarjuluuk.» Wa Beltachaasar radda leyah wa gaal : «Ya siidi al-malik, yaareet al-hilim da kan bigi fi udwaanak wa tafsiirah bigi fi khusmaanak ! 20 Al-chadara al-inta chiftaha kabiire wa muddaggige wa tuulha lihig al-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 21 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu tihitha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha. 22 Wa l-chadara di, hi inta ya l-malik ! Inta kibirt wa bigiit gawi misilha wa azamatak bigat kabiire lahaddi lihgat al-sama wa sultitak lihgat kulla l-ard.
23 «Ya l-malik, battaan inta chift fi ruʼyitak waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama wa gaal : ‹Agtaʼo al-chadara di wa dammuruuha. Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa haywaanaat al-kadaade. Wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana.›
24 «Wa daahu tafsiir al-ruʼya, ya l-malik. Da hukum Allah al-Aali leek inta, ya siidi al-malik. 25 Yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor wa tinballa be karany al-yanzil foogak min al-sama. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi taʼarif kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah. 26 Wa laakin khallo dumbur al-chadara wa uruugah fi l-ard. Wa da yiwassif kadar mamlakatak tigabbil leek kan inta allamt kadar Allah Rabb al-samaawaat, hu bas siid al-muluk.
27 «Fi chaan da, ya l-malik, min fadlak kan gaasi leek kula, asmaʼ kalaami. Khalli minnak al-zanib wa sawwi al-adaala wa khalli al-khataaya wa arham al-masaakiin. Wa be da, nafsak tukuun murtaaha daayman.»
Al-ruʼya alhaggagat fi l-malik
28 Wa kulla l-kalaam al-fassarah Danyaal baʼadeen bigi fi l-malik Nabuukhadnasar. 29 Wa fi muddit 12 chahar baʼad hu fassar al-hilim, yoom waahid al-malik gaaʼid yuruukh foog fi raas al-gasir hana mamlakat Baabil. 30 Wa gaal : «Di ma Baabil al-kabiire al-ana baneetha achaan tabga aasima le mamlakati walla ? Wa ana baneetha be gudurti wa khuwwiti wa charafi wa majdi.»
31 Wa wakit al-malik Nabuukhadnasar gaaʼid yikallim ke bas, tawwaali hiss min al-sama radda leyah wa gaal : «Ya l-malik Nabuukhadnasar, asmaʼ ! Mulkak marag min iideenak khalaas. 32 Wa yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi inta allamt kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah.»
33 Wa tawwaali, al-hukum tamma fi Nabuukhadnasar. Wa khalaas, taradooh min ust al-naas wa akal gechch misil toor. Wa jismah anballa be l-karany al-nazal min al-sama lahaddi suufah bigi tuwaal misil riich al-tuyuur wa khanaafrah bigo misil khanaafir al-suguura.
Al-malik taab wa chakar Allah
34 Wa Nabuukhadnasar gaal : «Baʼad al-sabʼa siniin al-muhaddadiin, ana rafaʼt uyuuni le l-sama wa agli ja foogi battaan. Wa khalaas, ana chakart Allah al-Aali wa khanneet be usmah wa majjadtah hu Allah al-Hayy al-Daayim.
Hu yamluk daayman wa ila l-abad
wa mulkah gaaʼid min zurriiye le zurriiye.
35 Wa kulla sukkaan al-ard
ma yitimmu cheyy fi giddaamah.
Wa hu yisawwi kulla cheyy al-yidoorah
fi sukkaan al-sama
wa sukkaan al-ard.
Wa ma fi waahid yagdar yamnaʼah
wa la yuguul leyah :
‹Sawweet chunu ?›
36 «Wa wakit agli ja foogi, tawwaali ligiit charaf mulki wa majdi wa khuwwiti. Wa l-masaaʼiil wa l-muwazzafiin hana mamlakati dawwarooni wa ana bigiit malik battaan wa azamati zaadat marra waahid. 37 Hassaʼ da, ana Nabuukhadnasar nikhanni be usmah wa nachkurah wa nimajjid Allah malik al-samaawaat al-kulla amalah sahiih wa kulla duruubah induhum adaala. Wa hu gaadir yizill al-mustakbiriin.»
Al-malik riʼi be l-chadara
1 Wa yoom waahid, al-malik Nabuukhadnasar wajjah kallam le kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat al-gaaʼidiin fi kulla l-ard wa gaal : «Al-salaam aleekum. 2 Ana farhaan nikhabbirku be l-alaamaat wa l-ajaayib al-Allah al-Aali bayyanaahum leyi.
3 Wa alaamaatah kubaar
wa ajaaybah gawiyiin.
Wa mulkah yuduum ila l-abad
wa sultitah tagood min zurriiye le zurriiye.
4 «Ana Nabuukhadnasar aayich tamaam wa murtaah fi gasri. 5 Wa laakin yoom waahid, ana chift hilim al-khawwafaani wa barjalt min al-fikir al-jaani fi raasi wa l-ruʼya al-chiftaha wakit ana naayim fi furaachi. 6 Wa amart yijiibu giddaami kulla l-mustachaariin hana Baabil achaan yifassuru leyi al-maʼana hana l-hilim da. 7 Wa khalaas, kulla l-sahhaariin wa l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin jo giddaami. Wa ana hajjeet leehum be l-hilim da wa laakin humman ma gidro yifassuru leyi maʼanaatah. 8 Wa fi l-akhiir, ja giddaami Danyaal al-sammooh Beltachaasar hasab usum ilaahi. Wa hu, ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogah. Wa ana hajjeet leyah be l-hilim wa gult leyah : 9 ‹Ya Beltachaasar kabiir al-sahhaariin, ana naʼarif kadar ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak wa sirr gaasi leek inta ke ma fiih. Daahu hilmi al-ana hilimt beyah. Antiini tafsiirah.
10 «‹Wa di hi al-ruʼya al-ana chiftaha wakit naayim fi furaachi. Ana chift giddaami chadara tawiile bilheen gaayme fi ust al-ard. 11 Wa l-chadara di kibrat wa addaggagat wa tuulha lihig lahaddi l-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 12 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu fi dullaha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha wa kulla l-makhluugiin aaychiin minha.
13 «‹Wa wakit ana naayim fi furaachi, ana chift waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama. 14 Wa gaal be hiss aali : “Agtaʼo al-chadara di wa kassuru furuuʼha wa mallutu warchaalha wa chattutu iyaalha. Wa khalli al-haywaanaat yiʼarrudu min tihitha wa l-tuyuur kula yiʼarrudu min furuuʼha. 15 Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa l-chadara di timassil insaan. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa l-haywaanaat. 16 Wa aglah yibadduluuh min agul insaan le agul haywaan wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana. 17 Wa l-hukum da, hu kharaar wa amur jaayi min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin achaan kulla l-naas yaʼarfu kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk. Wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah hatta kan miskiin kula.”
18 «‹Wa da l-hilim al-ana al-malik Nabuukhadnasar hilimt beyah. Wa inta Beltachaasar, ooriini al-maʼana hana l-hilim da achaan kulla l-mustachaariin hana mamlakati ma gidro yifassuruuh leyi. Wa laakin inta bas tagdar tifassirah achaan ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak.›»
Danyaal fassar al-ruʼya
19 Wa Danyaal al-bisammuuh Beltachaasar anbahat le wakit chiyya wa fikrah barjalah. Wa l-malik gaal leyah : «Ya Beltachaasar, khalli al-hilim wa tafsiirah ma yibarjuluuk.» Wa Beltachaasar radda leyah wa gaal : «Ya siidi al-malik, yaareet al-hilim da kan bigi fi udwaanak wa tafsiirah bigi fi khusmaanak ! 20 Al-chadara al-inta chiftaha kabiire wa muddaggige wa tuulha lihig al-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 21 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu tihitha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha. 22 Wa l-chadara di, hi inta ya l-malik ! Inta kibirt wa bigiit gawi misilha wa azamatak bigat kabiire lahaddi lihgat al-sama wa sultitak lihgat kulla l-ard.
23 «Ya l-malik, battaan inta chift fi ruʼyitak waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama wa gaal : ‹Agtaʼo al-chadara di wa dammuruuha. Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa haywaanaat al-kadaade. Wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana.›
24 «Wa daahu tafsiir al-ruʼya, ya l-malik. Da hukum Allah al-Aali leek inta, ya siidi al-malik. 25 Yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor wa tinballa be karany al-yanzil foogak min al-sama. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi taʼarif kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah. 26 Wa laakin khallo dumbur al-chadara wa uruugah fi l-ard. Wa da yiwassif kadar mamlakatak tigabbil leek kan inta allamt kadar Allah Rabb al-samaawaat, hu bas siid al-muluk.
27 «Fi chaan da, ya l-malik, min fadlak kan gaasi leek kula, asmaʼ kalaami. Khalli minnak al-zanib wa sawwi al-adaala wa khalli al-khataaya wa arham al-masaakiin. Wa be da, nafsak tukuun murtaaha daayman.»
Al-ruʼya alhaggagat fi l-malik
28 Wa kulla l-kalaam al-fassarah Danyaal baʼadeen bigi fi l-malik Nabuukhadnasar. 29 Wa fi muddit 12 chahar baʼad hu fassar al-hilim, yoom waahid al-malik gaaʼid yuruukh foog fi raas al-gasir hana mamlakat Baabil. 30 Wa gaal : «Di ma Baabil al-kabiire al-ana baneetha achaan tabga aasima le mamlakati walla ? Wa ana baneetha be gudurti wa khuwwiti wa charafi wa majdi.»
31 Wa wakit al-malik Nabuukhadnasar gaaʼid yikallim ke bas, tawwaali hiss min al-sama radda leyah wa gaal : «Ya l-malik Nabuukhadnasar, asmaʼ ! Mulkak marag min iideenak khalaas. 32 Wa yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi inta allamt kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah.»
33 Wa tawwaali, al-hukum tamma fi Nabuukhadnasar. Wa khalaas, taradooh min ust al-naas wa akal gechch misil toor. Wa jismah anballa be l-karany al-nazal min al-sama lahaddi suufah bigi tuwaal misil riich al-tuyuur wa khanaafrah bigo misil khanaafir al-suguura.
Al-malik taab wa chakar Allah
34 Wa Nabuukhadnasar gaal : «Baʼad al-sabʼa siniin al-muhaddadiin, ana rafaʼt uyuuni le l-sama wa agli ja foogi battaan. Wa khalaas, ana chakart Allah al-Aali wa khanneet be usmah wa majjadtah hu Allah al-Hayy al-Daayim.
Hu yamluk daayman wa ila l-abad
wa mulkah gaaʼid min zurriiye le zurriiye.
35 Wa kulla sukkaan al-ard
ma yitimmu cheyy fi giddaamah.
Wa hu yisawwi kulla cheyy al-yidoorah
fi sukkaan al-sama
wa sukkaan al-ard.
Wa ma fi waahid yagdar yamnaʼah
wa la yuguul leyah :
‹Sawweet chunu ?›
36 «Wa wakit agli ja foogi, tawwaali ligiit charaf mulki wa majdi wa khuwwiti. Wa l-masaaʼiil wa l-muwazzafiin hana mamlakati dawwarooni wa ana bigiit malik battaan wa azamati zaadat marra waahid. 37 Hassaʼ da, ana Nabuukhadnasar nikhanni be usmah wa nachkurah wa nimajjid Allah malik al-samaawaat al-kulla amalah sahiih wa kulla duruubah induhum adaala. Wa hu gaadir yizill al-mustakbiriin.»