Al-kalaam al-bukhuss al-nifaakh
1 Wa adad al-naas al-jaayiin le Isa zaad bilheen wa bigo acharaat al-aalaaf lahaddi gaaʼidiin yilʼaasaro. Wa Isa hajja le talaamiizah awwal wa gaal : «Angarʼu min tawwaarit al-Fariiziyiin achaan ma tabgo misilhum. Al-nifaakh gaaʼid fooghum misil al-tawwaara gaaʼide fi l-khubza. 2 Wa ma fi cheyy mulabbad al-baʼadeen ma yinkachif wa ma fi sirr al-baʼadeen ma yinʼarif. 3 Achaan da, ayyi kalaam al-gultuuh fi l-leel, yinsamiʼ fi l-nahaar. Wa l-kalaam al-hajjeetuuh be achiir daakhal fi l-beet, yiballukhuuh barra fi l-chawaariʼ.
4 «Ya rufgaani, niʼooriiku ma takhaafo min al-naas al-yagdaro yaktuluuku wa laakin ma yagdaro yisawwu leeku ziyaada min da. 5 Niʼooriiku yaatu al-waajib takhaafo minnah. Akhaafo min Allah. Hu yagdar yaktulku wa battaan indah gudra achaan yarmiiku fi Jahannam. Aywa, hu bas al-waajib takhaafo minnah.
6 «Taʼarfu kadar yibiiʼu khamsa tuyuur dugaag be riyaaleen. Wa laakin nuguul leeku kadar Allah ma yansa ayyi waahid minhum. 7 Wa intu kula, Allah gaaʼid yifakkir foogku wa yaʼarif adad suuf raasku. Ayyi waahid minku muhimm ziyaada le Allah min tuyuur katiiriin. Wa khalaas, ma takhaafo min al-naas.
8 «Wa ana, Ibn al-Insaan, nuguul leeku kadar ayyi naadum al-yachhad leyi giddaam al-naas, ana nachhad leyah giddaam malaaʼikat Allah. 9 Wa laakin ayyi naadum al-yankurni giddaam al-naas, ana kula nankurah giddaam malaaʼikat Allah. 10 Wa ayyi naadum al-yuguul kalaam didd Ibn al-Insaan, Allah yakhfir leyah. Wa laakin Allah ma yakhfir le l-naadum al-yihajji kalaam kufur fi l-Ruuh al-Khudduus.
11 «Wa wakit yakurbuuku wa yiwadduuku giddaam masaaʼiil buyuut al-sala wa giddaam al-kubaaraat wa l-hukkaam, ma tihimmu le l-kalaam al-tuguuluuh wa la kikkeef turuddu leehum. 12 Achaan fi l-wakit daak, al-Ruuh al-Khudduus yiʼallimku al-kalaam al-waajib tuguuluuh.»
Masal al-khani al-jaahil
13 Wa naadum waahid fi ust al-naas al-maachiin wara Isa naadaah wa gaal : «Sayyidna, ajburah le akhuuyi achaan yigassim maʼaayi warasatna.» 14 Wa Isa radda leyah wa gaal : «Ya raajil ! Fi fikrak Allah jaʼalaani foogku achaan nagtaʼ leeku al-chariiʼa wa nifarrigku walla ?» 15 Wa Isa hajja le l-naas wa gaal : «Angarʼu wa awʼu baalku min ayyi cheyy hana tamaʼ. Achaan hayaat al-insaan ma tamchi hasab katarat maalah.»
16 Wa hajja leehum be masal wa gaal : «Yoom min al-ayyaam, fi naadum khani wa ziraaʼtah wildat leyah khalla katiire bilheen. 17 Wa saʼal nafsah wa gaal : ‹Ha. Nisawwi chunu ? Ma faddal leyi bakaan nakhzin foogah khalliti.› 18 Wa gaal : ‹Khalaas. Naʼarif al-cheyy al-nisawwiih. Nikassir dabangaati wa nisawwi fi badalhum dabangaat kubaar minhum. Wa fooghum nusubb kulla khalliti wa kulla khumaami. 19 Wa nihajji le nafsi wa nuguul : “Ya nafsi ! Indiki maal katiir madmuum al-yitawwil siniin. Ninjamma bas wa naakul wa nachrab wa nafrah.”› 20 Wa laakin Allah naadaah wa gaal : ‹Ya l-jaahil ! Fi l-leele di bas, nichiil ruuhak. Wa l-khumaam al-jahhaztah le nafsak da, yabga hana yaatu ?›»
21 Wa Isa gaal battaan : «Wa yabga misil da le ayyi insaan al-yudumm maal le nafsah wa laakin ma indah kanz giddaam Allah.»
Al-kalaam al-bukhuss al-hamm
22 Wa Isa hajja le talaamiizah wa gaal : «Fi chaan da, nuguul leeku ma tihimmu le hayaatku fi chaan al-akil wa la le jisimku fi chaan al-khulgaan. 23 Achaan al-haya muhimme min al-akil wa l-jisim muhimm min al-khulgaan. 24 Fakkuru fi l-khuraab. Hu ma yiteerib wa la yagtaʼ khalla wa ma indah dabanga wa la makhazan wa laakin Allah yiʼayyichah. Wa akiid intu muhimmiin le Allah ziyaada min al-tuyuur.
25 «Wa kan naadum minku yihimm katiir, al-hamm da ma yagdar yiziid umrah be saaʼa waahide kula. 26 Wa kan intu ma tagdaro tisawwu cheyy sakhayyar misil da, maala tihimmu le cheyy aakhar ?
27 «Chiifu al-nuwwaar wa fakkuru kikkeef yugumm. Ma yakhdim wa ma yisawwi kiswe. Wa laakin nuguul leeku akiid al-malik Suleymaan zaatah fi darajatah al-kabiire abadan ma libis khalag jamiil misil jamaal al-nuwwaar da. 28 Wa kan Allah yilabbis al-gechch be l-nuwwaar misil da wa l-gechch da gaaʼid al-yoom wa ambaakir yazguluuh fi naar al-furun, akiid be ziyaada hu yilabbisku intu. Chiddu heelku intu al-iimaanku lissaaʼ daʼiif.
29 «Wa be misil da, ma tasʼalo nufuusku fi l-cheyy al-taakuluuh wa tacharbooh wa ma tihimmu leyah. 30 Kulla l-naas al-ma muʼminiin khaattiin baalhum fi l-achya dool wa abuuku Allah yaʼarif kadar intu tidooruuhum. 31 Wa khalaas, khuttu baalku fi mamlakat Allah bas wa Allah yantiiku al-achya dool.
32 «Ya khineemaati, ma takhaafo. Abuuku Allah indah niiye yantiiku al-mamlaka. 33 Biiʼu khumaamku wa antuuh sadakha le l-masaakiin. Wa be da, tisawwu le nufuusku juzlaan al-abadan ma yatlaf. Wa khalaas, tudummu maalku fi bakaan Allah fi l-samaawaat. Al-maal da ma yafchul. Wa l-saraariig ma yigarrubu leyah wa l-arda ma taakulah. 34 Achaan al-bakaan al-maalak gaaʼid foogah, da bas al-bakaan al-galbak gaaʼid foogah.
Amsaal al-abiid al-jaahiziin
35 «Agoodu jaahiziin le l-khidme salabaaku marbuutiin wa fawaaniisku muwalliʼiin. 36 Abgo misil abiid fi beet siidhum al-gaaʼidiin yarjooh. Siidhum yigabbil min aazuumit al-iris. Wa humman yagoodu jaahiziin achaan yufukku leyah al-derib be surʼa wakit hu yaji yudugg al-baab. 37 Mabruuk le l-abiid al-siidhum yalgaahum waaʼiyiin wakit hu yaji. Nuguul leeku al-hagg, siidhum zaatah yarbut sulbah wa yigaʼʼidhum giddaam al-sufra wa yantiihum al-akil. 38 Mabruuk le l-abiid dool kan siidhum yaji fi lubb al-leel walla be waradde wa yalgaahum jaahiziin.
39 «Wa be masal aakhar, aʼarfu kadar kan awwal siid al-beet irif fi l-saaʼa kam fi l-leel al-sarraag yaji, hu ma yikhalli al-sarraag yadkhul fi beetah. 40 Wa khalaas intu kula agoodu jaahiziin achaan ana Ibn al-Insaan nigabbil fi yoom waahid al-ma tarjooni foogah.»
41 Wa Butrus saʼalah wa gaal : «Ya sayyidna ! Inta gult al-masal da leena aniina bas walla le kulla l-naas ?» 42 Wa l-Rabb Isa gaal : «Yaatu minku al-yabga misil al-wakiil al-amiin wa l-faahim ? Siidah yikallifah fi kulla abiidah achaan yantiihum al-akil fi waktah. 43 Mabruuk le l-abid da kan siidah yaji min al-safar wa yalgaah yakhdim khidimtah. 44 Be l-sahiih, nuguul leeku hu yidarrij al-abid da masʼuul fi kulla cheyy al-indah. 45 Wa laakin akuun al-abid da yuguul fi galbah : ‹Ha ! Siidi yitawwil wa ma yaji ajala.› Wa achaan da, hu yugumm yudugg al-abiid wa l-khadiim wa yabda yaakul wa yachrab wa yaskar. 46 Akiid siid al-abid da yaji fi yoom waahid al-abid ma jaahiz yilaagiih wa fi saaʼa al-hu ma yaʼarifha. Wa siidah yiʼaakhibah wa yukhuttah maʼa l-aasiyiin.
47 «Wa l-abid al-irif al-cheyy al-siidah yidoorah wa ma jaahiz le jaytah wa ma sawwa al-cheyy al-siidah yidoorah, al-abid da yafurchuuh farich chadiid. 48 Wa laakin al-abid al-ma irif al-cheyy al-siidah yidoorah, wa sawwa cheyy al-waajib yafurchuuh be sababah, al-abid da yafurchuuh chiyya bas. Wa ayyi naadum al-ligi katiir, yatulbu minnah katiir. Wa ayyi naadum al-kallafooh be cheyy ziyaada, yatulbu minnah ziyaada.
Al-furga fi wa l-salaam ma fiih
49 «Ana jiit achaan nusubb naar fi l-ard wa nitmanna bilheen kadar al-naar di oogadooha khalaas. 50 Wa fi khattisiin chadiid al-waajib yikhattusuuni beyah wa galbi muʼallag bilheen lahaddi l-khattisiin da yitimm. 51 Wa fi fikirku ana jiit achaan nijiib al-salaam fi l-ard walla ? La, ma ke. Nuguul leeku ana jibt al-furga. 52 Achaan min al-yoom wa giddaam, al-beet al-indah khamsa naas, al-talaata yikhaalufu al-itneen wa l-itneen yikhaalufu al-talaata. 53 Yilkhaalafo ambeenaathum. Al-raajil yikhaalif wileedah wa l-wileed yikhaalif abuuh wa l-mara tikhaalif bineeyitha wa l-bineeye tikhaalif ammaha. Wa amm al-raajil tikhaalif marit wileedha wa l-mara tikhaalif amm raajilha.»
Alaamaat al-zaman al-haadir
54 Wa Isa hajja battaan le l-naas al-katiiriin al-jo leyah wa gaal : «Kan tichiifu al-sahaab jaayi min al-kharib, ajala ke tuguulu almi yusubb wa khalaas almi yusubb. 55 Wa kan tichiifu al-riih tusuug min al-wati, tuguulu al-wata tabga haamiye bilheen wa khalaas al-wata tabga haamiye. 56 Ya munaafikhiin ! Taʼarfu kikkeef tafhamo alaamaat hana l-ard wa l-sama. Wa kikkeef ma tagdaro tafhamo alaamaat al-zaman al-haadir ?
57 «Maala ma tagdaro timayyuzu al-cheyy al-waajib tisawwuuh ? 58 Kan intu maachiin fi bakaan al-gaadi, jaahid achaan tissaamaho maʼa khasiimak wakit intu lissaaʼ fi l-derib. Wa da kan ma tidoor hu yusuugak le l-gaadi wa l-gaadi yisallimak le l-askar wa l-askar yidissuuk fi l-sijin. 59 Nuguul leek inta ma tamrug illa kan kaffeet kulla l-gurus al-yidooruuh minnak.»
Al-kalaam al-bukhuss al-nifaakh
1 Wa adad al-naas al-jaayiin le Isa zaad bilheen wa bigo acharaat al-aalaaf lahaddi gaaʼidiin yilʼaasaro. Wa Isa hajja le talaamiizah awwal wa gaal : «Angarʼu min tawwaarit al-Fariiziyiin achaan ma tabgo misilhum. Al-nifaakh gaaʼid fooghum misil al-tawwaara gaaʼide fi l-khubza. 2 Wa ma fi cheyy mulabbad al-baʼadeen ma yinkachif wa ma fi sirr al-baʼadeen ma yinʼarif. 3 Achaan da, ayyi kalaam al-gultuuh fi l-leel, yinsamiʼ fi l-nahaar. Wa l-kalaam al-hajjeetuuh be achiir daakhal fi l-beet, yiballukhuuh barra fi l-chawaariʼ.
4 «Ya rufgaani, niʼooriiku ma takhaafo min al-naas al-yagdaro yaktuluuku wa laakin ma yagdaro yisawwu leeku ziyaada min da. 5 Niʼooriiku yaatu al-waajib takhaafo minnah. Akhaafo min Allah. Hu yagdar yaktulku wa battaan indah gudra achaan yarmiiku fi Jahannam. Aywa, hu bas al-waajib takhaafo minnah.
6 «Taʼarfu kadar yibiiʼu khamsa tuyuur dugaag be riyaaleen. Wa laakin nuguul leeku kadar Allah ma yansa ayyi waahid minhum. 7 Wa intu kula, Allah gaaʼid yifakkir foogku wa yaʼarif adad suuf raasku. Ayyi waahid minku muhimm ziyaada le Allah min tuyuur katiiriin. Wa khalaas, ma takhaafo min al-naas.
8 «Wa ana, Ibn al-Insaan, nuguul leeku kadar ayyi naadum al-yachhad leyi giddaam al-naas, ana nachhad leyah giddaam malaaʼikat Allah. 9 Wa laakin ayyi naadum al-yankurni giddaam al-naas, ana kula nankurah giddaam malaaʼikat Allah. 10 Wa ayyi naadum al-yuguul kalaam didd Ibn al-Insaan, Allah yakhfir leyah. Wa laakin Allah ma yakhfir le l-naadum al-yihajji kalaam kufur fi l-Ruuh al-Khudduus.
11 «Wa wakit yakurbuuku wa yiwadduuku giddaam masaaʼiil buyuut al-sala wa giddaam al-kubaaraat wa l-hukkaam, ma tihimmu le l-kalaam al-tuguuluuh wa la kikkeef turuddu leehum. 12 Achaan fi l-wakit daak, al-Ruuh al-Khudduus yiʼallimku al-kalaam al-waajib tuguuluuh.»
Masal al-khani al-jaahil
13 Wa naadum waahid fi ust al-naas al-maachiin wara Isa naadaah wa gaal : «Sayyidna, ajburah le akhuuyi achaan yigassim maʼaayi warasatna.» 14 Wa Isa radda leyah wa gaal : «Ya raajil ! Fi fikrak Allah jaʼalaani foogku achaan nagtaʼ leeku al-chariiʼa wa nifarrigku walla ?» 15 Wa Isa hajja le l-naas wa gaal : «Angarʼu wa awʼu baalku min ayyi cheyy hana tamaʼ. Achaan hayaat al-insaan ma tamchi hasab katarat maalah.»
16 Wa hajja leehum be masal wa gaal : «Yoom min al-ayyaam, fi naadum khani wa ziraaʼtah wildat leyah khalla katiire bilheen. 17 Wa saʼal nafsah wa gaal : ‹Ha. Nisawwi chunu ? Ma faddal leyi bakaan nakhzin foogah khalliti.› 18 Wa gaal : ‹Khalaas. Naʼarif al-cheyy al-nisawwiih. Nikassir dabangaati wa nisawwi fi badalhum dabangaat kubaar minhum. Wa fooghum nusubb kulla khalliti wa kulla khumaami. 19 Wa nihajji le nafsi wa nuguul : “Ya nafsi ! Indiki maal katiir madmuum al-yitawwil siniin. Ninjamma bas wa naakul wa nachrab wa nafrah.”› 20 Wa laakin Allah naadaah wa gaal : ‹Ya l-jaahil ! Fi l-leele di bas, nichiil ruuhak. Wa l-khumaam al-jahhaztah le nafsak da, yabga hana yaatu ?›»
21 Wa Isa gaal battaan : «Wa yabga misil da le ayyi insaan al-yudumm maal le nafsah wa laakin ma indah kanz giddaam Allah.»
Al-kalaam al-bukhuss al-hamm
22 Wa Isa hajja le talaamiizah wa gaal : «Fi chaan da, nuguul leeku ma tihimmu le hayaatku fi chaan al-akil wa la le jisimku fi chaan al-khulgaan. 23 Achaan al-haya muhimme min al-akil wa l-jisim muhimm min al-khulgaan. 24 Fakkuru fi l-khuraab. Hu ma yiteerib wa la yagtaʼ khalla wa ma indah dabanga wa la makhazan wa laakin Allah yiʼayyichah. Wa akiid intu muhimmiin le Allah ziyaada min al-tuyuur.
25 «Wa kan naadum minku yihimm katiir, al-hamm da ma yagdar yiziid umrah be saaʼa waahide kula. 26 Wa kan intu ma tagdaro tisawwu cheyy sakhayyar misil da, maala tihimmu le cheyy aakhar ?
27 «Chiifu al-nuwwaar wa fakkuru kikkeef yugumm. Ma yakhdim wa ma yisawwi kiswe. Wa laakin nuguul leeku akiid al-malik Suleymaan zaatah fi darajatah al-kabiire abadan ma libis khalag jamiil misil jamaal al-nuwwaar da. 28 Wa kan Allah yilabbis al-gechch be l-nuwwaar misil da wa l-gechch da gaaʼid al-yoom wa ambaakir yazguluuh fi naar al-furun, akiid be ziyaada hu yilabbisku intu. Chiddu heelku intu al-iimaanku lissaaʼ daʼiif.
29 «Wa be misil da, ma tasʼalo nufuusku fi l-cheyy al-taakuluuh wa tacharbooh wa ma tihimmu leyah. 30 Kulla l-naas al-ma muʼminiin khaattiin baalhum fi l-achya dool wa abuuku Allah yaʼarif kadar intu tidooruuhum. 31 Wa khalaas, khuttu baalku fi mamlakat Allah bas wa Allah yantiiku al-achya dool.
32 «Ya khineemaati, ma takhaafo. Abuuku Allah indah niiye yantiiku al-mamlaka. 33 Biiʼu khumaamku wa antuuh sadakha le l-masaakiin. Wa be da, tisawwu le nufuusku juzlaan al-abadan ma yatlaf. Wa khalaas, tudummu maalku fi bakaan Allah fi l-samaawaat. Al-maal da ma yafchul. Wa l-saraariig ma yigarrubu leyah wa l-arda ma taakulah. 34 Achaan al-bakaan al-maalak gaaʼid foogah, da bas al-bakaan al-galbak gaaʼid foogah.
Amsaal al-abiid al-jaahiziin
35 «Agoodu jaahiziin le l-khidme salabaaku marbuutiin wa fawaaniisku muwalliʼiin. 36 Abgo misil abiid fi beet siidhum al-gaaʼidiin yarjooh. Siidhum yigabbil min aazuumit al-iris. Wa humman yagoodu jaahiziin achaan yufukku leyah al-derib be surʼa wakit hu yaji yudugg al-baab. 37 Mabruuk le l-abiid al-siidhum yalgaahum waaʼiyiin wakit hu yaji. Nuguul leeku al-hagg, siidhum zaatah yarbut sulbah wa yigaʼʼidhum giddaam al-sufra wa yantiihum al-akil. 38 Mabruuk le l-abiid dool kan siidhum yaji fi lubb al-leel walla be waradde wa yalgaahum jaahiziin.
39 «Wa be masal aakhar, aʼarfu kadar kan awwal siid al-beet irif fi l-saaʼa kam fi l-leel al-sarraag yaji, hu ma yikhalli al-sarraag yadkhul fi beetah. 40 Wa khalaas intu kula agoodu jaahiziin achaan ana Ibn al-Insaan nigabbil fi yoom waahid al-ma tarjooni foogah.»
41 Wa Butrus saʼalah wa gaal : «Ya sayyidna ! Inta gult al-masal da leena aniina bas walla le kulla l-naas ?» 42 Wa l-Rabb Isa gaal : «Yaatu minku al-yabga misil al-wakiil al-amiin wa l-faahim ? Siidah yikallifah fi kulla abiidah achaan yantiihum al-akil fi waktah. 43 Mabruuk le l-abid da kan siidah yaji min al-safar wa yalgaah yakhdim khidimtah. 44 Be l-sahiih, nuguul leeku hu yidarrij al-abid da masʼuul fi kulla cheyy al-indah. 45 Wa laakin akuun al-abid da yuguul fi galbah : ‹Ha ! Siidi yitawwil wa ma yaji ajala.› Wa achaan da, hu yugumm yudugg al-abiid wa l-khadiim wa yabda yaakul wa yachrab wa yaskar. 46 Akiid siid al-abid da yaji fi yoom waahid al-abid ma jaahiz yilaagiih wa fi saaʼa al-hu ma yaʼarifha. Wa siidah yiʼaakhibah wa yukhuttah maʼa l-aasiyiin.
47 «Wa l-abid al-irif al-cheyy al-siidah yidoorah wa ma jaahiz le jaytah wa ma sawwa al-cheyy al-siidah yidoorah, al-abid da yafurchuuh farich chadiid. 48 Wa laakin al-abid al-ma irif al-cheyy al-siidah yidoorah, wa sawwa cheyy al-waajib yafurchuuh be sababah, al-abid da yafurchuuh chiyya bas. Wa ayyi naadum al-ligi katiir, yatulbu minnah katiir. Wa ayyi naadum al-kallafooh be cheyy ziyaada, yatulbu minnah ziyaada.
Al-furga fi wa l-salaam ma fiih
49 «Ana jiit achaan nusubb naar fi l-ard wa nitmanna bilheen kadar al-naar di oogadooha khalaas. 50 Wa fi khattisiin chadiid al-waajib yikhattusuuni beyah wa galbi muʼallag bilheen lahaddi l-khattisiin da yitimm. 51 Wa fi fikirku ana jiit achaan nijiib al-salaam fi l-ard walla ? La, ma ke. Nuguul leeku ana jibt al-furga. 52 Achaan min al-yoom wa giddaam, al-beet al-indah khamsa naas, al-talaata yikhaalufu al-itneen wa l-itneen yikhaalufu al-talaata. 53 Yilkhaalafo ambeenaathum. Al-raajil yikhaalif wileedah wa l-wileed yikhaalif abuuh wa l-mara tikhaalif bineeyitha wa l-bineeye tikhaalif ammaha. Wa amm al-raajil tikhaalif marit wileedha wa l-mara tikhaalif amm raajilha.»
Alaamaat al-zaman al-haadir
54 Wa Isa hajja battaan le l-naas al-katiiriin al-jo leyah wa gaal : «Kan tichiifu al-sahaab jaayi min al-kharib, ajala ke tuguulu almi yusubb wa khalaas almi yusubb. 55 Wa kan tichiifu al-riih tusuug min al-wati, tuguulu al-wata tabga haamiye bilheen wa khalaas al-wata tabga haamiye. 56 Ya munaafikhiin ! Taʼarfu kikkeef tafhamo alaamaat hana l-ard wa l-sama. Wa kikkeef ma tagdaro tafhamo alaamaat al-zaman al-haadir ?
57 «Maala ma tagdaro timayyuzu al-cheyy al-waajib tisawwuuh ? 58 Kan intu maachiin fi bakaan al-gaadi, jaahid achaan tissaamaho maʼa khasiimak wakit intu lissaaʼ fi l-derib. Wa da kan ma tidoor hu yusuugak le l-gaadi wa l-gaadi yisallimak le l-askar wa l-askar yidissuuk fi l-sijin. 59 Nuguul leek inta ma tamrug illa kan kaffeet kulla l-gurus al-yidooruuh minnak.»
