وصايا في الأدب
1 مَا تِكِشّ لِأَيِّ شَايِبْ لَاكِنْ حَجِّي لَيَّهْ بِأَدَبْ مِثِلْ هُو أَبُوكْ. وَ حَجِّي لِلصُّبْيَانْ مِثِلْ هُمَّنْ أَخْوَانَكْ. 2 وَ حَجِّي لِكُلِّ عَجُوزْ مِثِلْ هِي أَمَّكْ. وَ حَجِّي لِكُلِّ بِنَيَّةْ بِكَلَامْ وَاضِحْ مِثِلْ هِي أَخْتَكْ.
العوين الأرامِل
3 وَاجِبْ تَبْقَى كَرِيمْ لِلْعَوِينْ الْأَرَامِلْ كَنْ صَحِيحْ مَا عِنْدِهِنْ نَادُمْ الْيِفَكِّرْ فَوْقهِنْ. 4 كَنْ أَيِّ مَرَةْ أَرْمَلَةْ عِنْدَهَا عِيَالْ وَلَّا عِيَالْ عِيَالْهَا، خَلِّي يَعَرْفُوا كِكَّيْف يَبْقَوْا تَقِيِّينْ مَعَ نَاسْ بَيْتهُمْ وَ يَنْطُوا لِوَالْدَيْنهُمْ حُقُوقْهُمْ مِثِلْ اللّٰهْ يَرْضَى بَيَّهْ.
5 لَاكِنْ الْمَرَةْ الْأَرْمَلَةْ الْمَا عِنْدَهَا نَادُمْ يِفَكِّرْ فَوْقهَا، هِي تُخُطّ عَشَمْهَا ثَابِتْ فِي اللّٰهْ وَ تِنْكَرِبْ فِي دُعَاهَا وَ صَلَاوَاتْهَا، لَيْل وَ نَهَارْ. 6 وَ لَاكِنْ الْمَرَةْ الْأَرْمَلَةْ التِّرِيدْ حَلَاتْ الدُّنْيَا بَسْ، كَنْ هِي لِسَّاعْ حَيَّةْ كُلَ، هِي مَيْتَةْ. 7 آمُرْهُمْ لِجَمَاعَةْ الْمُؤمِنِينْ بِالْوَصَايَا دَوْل أَشَانْ يَبْقَوْا نَاسْ مَا عِنْدُهُمْ عَيْب. 8 وَ أَيِّ نَادُمْ الْيَابَى مَا يِرَيِّسْ أَهَلَهْ وَ خَاصَّةً نَاسْ بَيْتَهْ، هُو نَكَرْ الْإِيمَانْ خَلَاصْ. نَادُمْ كَافِرْ أَخَيْر مِنَّهْ.
9 مَا تِسَجِّلْ أَيِّ مَرَةْ أَرْمَلَةْ فِي مَجْمُوعَةْ الْأَرَامِلْ إِلَّا كَنْ عُمُرْهَا سِتِّينْ سَنَةْ وَلَّا زِيَادَةْ وَ أَبَداً مَا خَانَتْ رَاجِلْهَا 10 وَ كَنْ هِي مَعْرُوفَةْ بِالْعَمَلْ الصَّالِحْ. وَاجِبْ تَبْقَى مَرَةْ الرَّبَّتْ عِيَالْهَا عَدِيلْ وَ كَرِيمَةْ لِلضِّيفَانْ وَ سَلَّمَتْ نَفِسْهَا أَشَانْ تَخْدِمْ لِلنَّاسْ الصَّالِحِينْ وَ سَاعَدَتْ التَّعْبَانِينْ وَ مِثِلْ دَا هِي أَنْكَرَبَتْ فِي كُلَّ عَمَلْ الْخَيْر.
11 آبَى مَا تِسَجِّلْ فِي مَجْمُوعَةْ الْأَرَامِلْ أَيِّ مَرَةْ صَبِيَّةْ الرَّاجِلْهَا مَاتْ أَشَانْ وَكِتْ شَهْوَاتْهَا يِلِزُّوهَا، هِي تَابَى خِدْمَةْ الْمَسِيحْ وَ تِدَوْر تَاخُدْ بَتَّانْ. 12 وَ مِثِلْ دَا، هِي تَبْقَى خَاطِيَةْ أَشَانْ تِخَالِفْ الْوَعَدْ الْأَوَّلْ سَوَّتَهْ مَعَايَهْ. 13 وَ عَوِينْ مِثِلْ دَيْل يَبْقَنْ كَمَانْ عَاطِلَاتْ وَ يُقُمَّنْ يُرُوغَنْ مِنْ بَيْت لِبَيْت. وَ مَا يَبْقَنْ عَاطِلَاتْ بَسْ لَاكِنْ يَبْقَنْ قَوَّالَاتْ وَ يِنْدَسَّنْ فِي الشَّيّءْ الْمَا يُخُصِّهِنْ وَ يِحَجَّنْ بِكَلَامْ الْمَا بِشَابِهْ. 14 أَشَانْ دَا، نِدَوْر أَيِّ مَرَةْ صَبِيَّةْ الرَّاجِلْهَا مَاتْ تَاخُدْ وَ تَلْدَ عِيَالْ وَ تِرَيِّسْ نَاسْ بَيْتهَا وَ خَلَاصْ مَا تَنْطِي فُرْصَةْ لِنَاسْ هَنَا إِبْلِيسْ أَشَانْ يُقُولُوا فَوْقنَا كَلَامْ شَيْن. 15 وَ قُلْت الْكَلَامْ دَا أَشَانْ عَوِينْ وَاحِدَاتْ مَرَقَنْ مِنْ الدَّرِبْ وَ تَابَعَنْ إِبْلِيسْ.
16 وَ خَلَاصْ أَيِّ مُؤمِنَةْ الْعِنْدَهَا فِي أَهَلْهَا عَوِينْ أَرَامِلْ، خَلِّي تِسَاعِدْهِنْ. خَلِّي مَا تِكَلِّفْ بَيْهِنْ جَمَاعَةْ الْمُؤمِنِينْ. وَ بِمِثِلْ دَا، الْمُؤمِنِينْ يِسَاعُدُوا الْعَوِينْ الْأَكِيدْ مَا عِنْدِهِنْ نَادُمْ يِفَكِّرْ فَوْقهِنْ.
الشُيوخ
17 الشُّيُوخْ الشَّايْلِينْ عَدِيلْ مَسْؤُولِيَّةْ جَمَاعَةْ الْمُؤمِنِينْ، خَلِّي الْأَخْوَانْ يِحْتَرُمُوهُمْ بِلْحَيْن وَ يَنْطُوهُمْ الْمُسَاعَدَةْ، خَاصَّةً الشُّيُوخْ الْمُنْكَرِبِينْ فِي الْبَشِّرِينْ وَ الْعَلِّمِينْ. 18 وَ دَا يِوَافِقْ مَعَ الْمَثَلْ الْمَكْتُوبْ فِي الْكِتَابْ الْبُقُولْ: <وَكِتْ التَّوْر قَاعِدْ يِفَجِّقْ لَيْك الْغَلَّةْ فِي الْمَدَقّ، مَا تَرْبُطْ خَشْمَهْ. خَلِّي يَاكُلْ.> وَ بِمَثَلْ تَانِي: «أُجْرَةْ النَّادُمْ الْيَخْدِمْ وَاجْبَةْ لَيَّهْ.»
19 وَ كَنْ النَّاسْ يُخُطُّوا تُهْمَةْ فِي أَيِّ شَيْخ، مَا تَقْبَلْ كَلَامْهُمْ إِلَّا كَنْ شُهُودْ إِتْنَيْن أَوْ تَلَاتَةْ يِثَبُّتُوهْ فَوْقَهْ. 20 وَ كَنْ نَادُمْ مِنْ الشُّيُوخْ يَذْنِبْ، أَهَرْجَهْ قِدَّامْ الْجَمَاعَةْ أَشَانْ الْآخَرِينْ يَخَافَوْا.
21 أَسْمَعْ كَلَامِي. أَنَا نِوَصِّيكْ قِدَّامْ اللّٰهْ وَ الْمَسِيحْ عِيسَى وَ الْمَلَائِكَةْ الْمُقَرَّبِينْ. تَابِعْ الْوَصَايَا الْأَنْطَيْتهُمْ لَيْك دَوْل وَ مَا تِفَنِّدْ النَّاسْ وَ مَا تِشِيفْ أَيِّ نَادُمْ أَخَيْر مِنْ الْآخَرِينْ. 22 مَا تِسَّعْجَلْ وَكِتْ تِدَوْر تِدَرِّجْ شَيْخ وَ مَا تِشَارِكْ فِي ذُنُوبْ هَنَا نَادُمْ آخَرْ. أَنْقَرِعْ مَا تِتَلِّفْ حَالَكْ الطَّاهِرَةْ. 23 وَ مِنْ الْيَوْم وَ قِدَّامْ، مَا تَشْرَبْ أَلْمِي وِحَيْدَهْ بَسْ. زِيدْ لَيَّهْ خَمَرْ شِيَّةْ أَشَانْ تِدَاوِي بَطْنَكْ مِنْ أَمْرَاضْهَا الْكَتِيرِينْ.
24 نَاسْ وَاحِدِينْ ذُنُوبْهُمْ وَاضْحِينْ لِكُلَّ النَّاسْ قُبَّالْ مَا يِحَاسُبُوهُمْ. وَ نَاسْ آخَرِينْ ذُنُوبْهُمْ مَا يِنْعَرْفُوا إِلَّا بَعَدَيْن. 25 وَ نَفْس الشَّيّءْ لِعَمَلْ الْخَيْر. هُو وَاضِحْ. وَ كَنْ أَوَّلْ مَا وَاضِحْ كُلَ، مَا يَقْعُدْ مُلَبَّدْ وَكِتْ طَوِيلْ.
Wasaaya fi l-adab
1 Ma tikichch le ayyi chaayib laakin hajji leyah be adab misil hu abuuk. Wa hajji le l-subyaan misil humman akhwaanak. 2 Wa hajji le kulli ajuuz misil hi ammak. Wa hajji le kulli bineeye be kalaam waadih misil hi akhtak.
Al-awiin al-araamil
3 Waajib tabga kariim le l-awiin al-araamil kan sahiih ma indihin naadum al-yifakkir fooghin. 4 Kan ayyi mara armala indaha iyaal walla iyaal iyaalha, khalli yaʼarfu kikkeef yabgo takhiyiin maʼa naas beethum wa yantu le waaldeenhum huguughum misil Allah yarda beyah.
5 Laakin al-mara al-armala al-ma indaha naadum yifakkir foogha, hi tukhutt achamha saabit fi Allah wa tinkarib fi duʼaaha wa salaawaatha, leel wa nahaar. 6 Wa laakin al-mara al-armala al-tiriid halaat al-dunya bas, kan hi lissaaʼ hayye kula, hi mayte. 7 Aamurhum le jamaaʼat al-muʼminiin be l-wasaaya dool achaan yabgo naas ma induhum eeb. 8 Wa ayyi naadum al-yaaba ma yirayyis ahalah wa khaassatan naas beetah, hu nakar al-iimaan khalaas. Naadum kaafir akheer minnah.
9 Ma tisajjil ayyi mara armala fi majmuuʼat al-araamil illa kan umurha sittiin sana walla ziyaada wa abadan ma khaanat raajilha 10 wa kan hi maʼruufa be l-amal al-saalih. Waajib tabga mara al-rabbat iyaalha adiil wa kariime le l-diifaan wa sallamat nafisha achaan takhdim le l-naas al-saalihiin wa saaʼadat al-taʼbaaniin wa misil da hi ankarabat fi kulla amal al-kheer.
11 Aaba ma tisajjil fi majmuuʼat al-araamil ayyi mara sabiiye al-raajilha maat achaan wakit chahwaatha yilizzuuha, hi taaba khidmit al-Masiih wa tidoor taakhud battaan. 12 Wa misil da, hi tabga khaatiye achaan tikhaalif al-waʼad al-awwal sawwatah maʼaayah. 13 Wa awiin misil deel yabgan kamaan aatilaat wa yugumman yuruukhan min beet le beet. Wa ma yabgan aatilaat bas laakin yabgan gawwaalaat wa yindassan fi l-cheyy al-ma yukhussihin wa yihajjan be kalaam al-ma bichaabih. 14 Achaan da, nidoor ayyi mara sabiiye al-raajilha maat taakhud wa talda iyaal wa tirayyis naas beetha wa khalaas ma tanti fursa le naas hana Ibliis achaan yuguulu foogna kalaam cheen. 15 Wa gult al-kalaam da achaan awiin waahidaat maragan min al-derib wa taabaʼan Ibliis.
16 Wa khalaas ayyi muʼmine al-indaha fi ahalha awiin araamil, khalli tisaaʼidhin. Khalli ma tikallif beehin jamaaʼat al-muʼminiin. Wa be misil da, al-muʼminiin yisaaʼudu al-awiin al-akiid ma indihin naadum yifakkir fooghin.
Al-chuyuukh
17 Al-chuyuukh al-chaayliin adiil masʼuuliiyit jamaaʼat al-muʼminiin, khalli al-akhwaan yihtarumuuhum bilheen wa yantuuhum al-musaaʼada, khaassatan al-chuyuukh al-munkaribiin fi l-bachchiriin wa l-allimiin. 18 Wa da yiwaafig maʼa l-masal al-maktuub fi l-Kitaab al-buguul : <Wakit al-toor gaaʼid yifajjikh leek al-khalla fi l-madagg, ma tarbut khachmah. Khalli yaakul.> Wa be masal taani : «Ujrat al-naadum al-yakhdim waajbe leyah.»
19 Wa kan al-naas yukhuttu tuhma fi ayyi cheekh, ma takhbal kalaamhum illa kan chuhuud itneen aw talaata yisabbutuuh foogah. 20 Wa kan naadum min al-chuyuukh yaznib, aharjah giddaam al-jamaaʼa achaan al-aakhariin yakhaafo.
21 Asmaʼ kalaami. Ana niwassiik giddaam Allah wa l-Masiih Isa wa l-malaaʼika al-mugarrabiin. Taabiʼ al-wasaaya al-anteethum leek dool wa ma tifannid al-naas wa ma tichiif ayyi naadum akheer min al-aakhariin. 22 Ma tissaʼjal wakit tidoor tidarrij cheekh wa ma tichaarik fi zunuub hana naadum aakhar. Angariʼ ma titallif haalak al-taahire. 23 Wa min al-yoom wa giddaam, ma tachrab almi wiheedah bas. Ziid leyah khamar chiyya achaan tidaawi batnak min amraadha al-katiiriin.
24 Naas waahidiin zunuubhum waadhiin le kulla l-naas gubbaal ma yihaasubuuhum. Wa naas aakhariin zunuubhum ma yinʼarfu illa baʼadeen. 25 Wa nafs al-cheyy le amal al-kheer. Hu waadih. Wa kan awwal ma waadih kula, ma yagood mulabbad wakit tawiil.