مَثَل العازومة و الضيفان
1 وَ بَتَّانْ عِيسَى حَجَّى لَيْهُمْ بِأَمْثَالْ وَ قَالْ: 2 «مَمْلَكَةْ اللّٰهْ هِي مِثِلْ مَلِكْ وَاحِدْ السَّوَّى عَازُومَةْ فِي عِرِسْ وِلَيْدَهْ. 3 وَ رَسَّلْ عَبِيدَهْ أَشَانْ يِنَادُوا النَّاسْ الْمَعْزُومِينْ فِي الْعَازُومَةْ وَ لَاكِنْ الْمَعْزُومِينْ أَبَوْا مَا يَجُوا. 4 وَ الْمَلِكْ رَسَّلْ عَبِيدْ آخَرِينْ وَ قَالْ لَيْهُمْ: ‹قُولُوا لِلنَّاسْ الْعَزَمْتُهُمْ: ”دَاهُو، أَنَا جَهَّزْت الْأَكِلْ خَلَاصْ. تِيرَانِي وَ عَجَّالِي الْعَدِيلِينْ دَبَحْتُهُمْ وَ كُلَّ شَيّءْ جَاهِزْ. تَعَالُوا لِلْعَازُومَةْ.“›
5 «وَ لَاكِنْ النَّاسْ الْعَزَمَاهُمْ أَبَوْا مَا يَجُوا. الْوَاحِدْ مَشَى فِي الزَّرَعْ وَ الْآخَرْ مَشَى يِسَاوِقْ. 6 وَ الْآخَرِينْ كَرَبَوْا عَبِيدْ الْمَلِكْ وَ عَيَّرَوْهُمْ وَ كَتَلَوْهُمْ. 7 وَ الْمَلِكْ زِعِلْ مَرَّةْ وَاحِدْ وَ رَسَّلْ عَسْكَرَهْ وَ كَتَلَوْا الْكَتَّالِينْ دَوْل وَ تَشَّوْا حِلِّتْهُمْ.

8 «وَ قَالْ لِعَبِيدَهْ: ‹أَكِلْ الْعَازُومَةْ حَاصِلْ وَ لَاكِنْ النَّاسْ الْعَزَمْتُهُمْ مَا وَاجِبْ لَيْهُمْ. 9 خَلَاصْ، أَمْشُوا فِي كُلِّ مَوْقَفْ وَ أَيِّ نَادُمْ اللِّقِيتُوهْ نَادُوهْ فِي الْعَازُومَةْ!› 10 وَ الْعَبِيدْ مَرَقَوْا وَ مَشَوْا فِي الشَّوَارِعْ وَ لَمَّوْا كُلَّ النَّاسْ اللِّقَوْهُمْ. وَ لَمَّوْا الْفَسْلِينْ مَعَ الْعَدِيلِينْ سَوَا وَ بَيْت الْعِرِسْ أَنْمَلَى ضِيفَانْ.
11 «وَ الْمَلِكْ أَنْدَسَّ فِي لُبّ الْبَيْت أَشَانْ يِسَلِّمْ الضِّيفَانْ وَ شَافْ نَادُمْ وَاحِدْ مَا لَابِسْ خَلَقْ هَنَا الْعِرِسْ. 12 وَ الْمَلِكْ قَالْ: ‹أَخُويِ، كِكَّيْف دَخَلْت وَ مَا لِبِسْت الْخَلَقْ الْأَنْطَيْتَهْ لِلضِّيفَانْ؟› وَ النَّادُمْ دَا مَا رَدَّ لَيَّهْ كَلَامْ. 13 وَ الْمَلِكْ أَمَرْ عَبِيدَهْ وَ قَالْ: ‹أَرْبُطُوا رِجِلَيْنَهْ وَ إِيدَيْنَهْ وَ أَزْقُلُوهْ فِي الضَّلَامْ الْبَرَّانِي. هِنَاكْ نَاسْ يَبْكُوا وَ يِعَضُّوا سُنُونْهُمْ مِنْ الْعَذَابْ.›
14 «أَشَانْ اللّٰهْ يِنَادِي نَاسْ كَتِيرِينْ وَ لَاكِنْ يَعَزِلْ نَاسْ شِيَّةْ.»
السُؤال في شان الميري
15 وَ الْفَرِيزِيِّينْ مَشَوْا أَشَّاوَرَوْا أَشَانْ يُغُشُّوا عِيسَى وَ يَرْمُوهْ بِكَلَامَهْ. 16 وَ رَسَّلَوْا لِعِيسَى وَاحِدِينْ مِنْ تَلَامِيذْهُمْ مَعَ نَاسْ مِنْ حِزِبْ هِرُودُسْ. وَ قَالَوْا لَيَّهْ: «يَا مُعَلِّمْ، نَعَرْفُوا كَدَرْ كَلَامَكْ حَقّ وَ تِعَلِّمْ النَّاسْ فِي دَرِبْ اللّٰهْ بِكَلَامْ صَحِيحْ وَ إِنْتَ مَا خَايِفْ مِنْ أَيِّ نَادُمْ وَ مَا تَخَافْ مِنْ وِجِهْ النَّاسْ. 17 خَلَاصْ، قُولْ لَيْنَا فِكْرَكْ. حَسَبْ التَّوْرَاةْ، وَاجِبْ لَيْنَا نِكَفُّوا الْمِيرِي لِسُلْطَانْ الرَّوْمَانِيِّينْ وَلَّا مَا وَاجِبْ؟»
18 وَ عِيسَى عِرِفْ نِيِّتْهُمْ شَيْنَةْ وَ قَالْ لَيْهُمْ: «يَا مُنَافِقِينْ. مَالَا تِدَوْرُوا تِجَرُّبُونِي؟ 19 وَصُّفُونِي السِّلَيْ التِّكَفُّوا بَيَّهْ الْمِيرِي.» وَ أَنْطَوْه دِينَارْ وَاحِدْ. 20 وَ سَأَلَاهُمْ وَ قَالْ: «الصُّورَةْ وَ الْأُسُمْ الْقَاعِدِينْ فَوْقَهْ دَوْل، هَنَا يَاتُو؟» 21 وَ رَدَّوْا لَيَّهْ وَ قَالَوْا: «هَنَا سُلْطَانْ الرَّوْمَانِيِّينْ.» وَ قَالْ لَيْهُمْ: «خَلَاصْ. هَنَا السُّلْطَانْ، أَنْطُوهْ لِلسُّلْطَانْ وَ هَنَا اللّٰهْ، أَنْطُوهْ لِلّٰهْ.» 22 وَ أَلْعَجَّبَوْا مَرَّةْ وَاحِدْ فِي كَلَامَهْ وَ فَاتَوْا خَلَّوْه.
السُؤال البُخُصّ البُعاث
23 وَ فِي الْيَوْم دَا، صَدُّوقِيِّينْ وَاحِدِينْ جَوْا لِعِيسَى. وَ الصَّدُّوقِيِّينْ، هُمَّنْ مَا مُؤمِنِينْ بِالْبُعَاثْ. وَ سَأَلَوْه 24 وَ قَالَوْا: «يَا السَّيِّدْ، فِي التَّوْرَاةْ، مُوسَى قَالْ كَنْ رَاجِلْ مَاتْ وَ مَا عِنْدَهْ عِيَالْ، أَخُو الرَّاجِلْ دَا وَاجِبْ يَاخُدْ الْمَرَةْ وَ يَلْدَ مِنْهَا ذُرِّيَّةْ لِأَخُوهْ الْمَرْحُومْ. 25 زَيْن. أَوَّلْ سَبْعَةْ أَخْوَانْ قَاعِدِينْ أَمْبَيْنَاتْنَا. وَ الْكَبِيرْ مِنْهُمْ أَخَدْ مَرَةْ وَ بَعَدْ وَكِتْ، مَاتْ وَ مَا عِنْدَهْ مِنْهَا ذُرِّيَّةْ. وَ أَشَانْ دَا، وَاجِبْ لِأَخُوهْ يَاخُدْهَا. 26 وَ الْأَخُو التَّانِي كُلَ أَخَدْ الْمَرَةْ وَ مَاتْ. وَ بَعَدْ دَا، الْأَخُو التَّالِتْ وَ كُلُّهُمْ لَحَدِّي السَّابِعْ أَخَدَوْهَا وَ مَاتَوْا. 27 وَ بَعَدْ كُلَّ الْأَخْوَانْ مَاتَوْا، الْمَرَةْ كُلَ مَاتَتْ. 28 وَ خَلَاصْ وَكِتْ الْمَيْتِينْ يَبْعَثَوْا، هِي تَبْقَى مَرِةْ يَاتُو مِنْ الْأَخْوَانْ السَّبْعَةْ؟ أَشَانْ كُلُّهُمْ أَخَدَوْهَا.»
29 وَ عِيسَى رَدَّ لَيْهُمْ وَ قَالْ: «إِنْتُو مُوَدِّرِينْ أَشَانْ مَا تَعَرْفُوا وَ لَا كِتَابْ اللّٰهْ وَ لَا قُدْرَةْ اللّٰهْ. 30 أَشَانْ وَكِتْ النَّاسْ يَبْعَثَوْا، الرُّجَالْ مَا يَاخُدُوا عَوِينْ وَ الْعَوِينْ مَا يَاخُدَنْ رُجَالْ وَ يَبْقَوْا مِثِلْ مَلَائِكَةْ اللّٰهْ فِي السَّمَاوَاتْ الْأَمْبَيْنَاتْهُمْ أَخِيدَةْ مَا فِي. 31 وَ فِي الشَّيّءْ الْبُخُصّ الْبُعَاثْ، هَلْ نِسِيتُوا الْكَلَامْ الْقَرَيْتُوهْ الْقَالَهْ لَيْكُو اللّٰهْ وَلَّا؟ 32 هُو قَالْ: <أَنَا اللّٰهْ رَبّ جُدُودْكُو إِبْرَاهِيمْ وَ إِسْحَاقْ وَ يَعْقُوبْ.> وَ بَيْدَا، هُو رَبّ الْحَيِّينْ وَ مَا رَبّ الْمَيْتِينْ.»
33 وَ النَّاسْ سِمْعَوْا تَعْلِيمَهْ وَ أَلْعَجَّبَوْا بِلْحَيْن.
الوصيّة الأكْبر
34 وَ وَكِتْ الْفَرِيزِيِّينْ سِمْعَوْا كَدَرْ عِيسَى سَكَّتْ الصَّدُّوقِيِّينْ، خَلَاصْ هُمَّنْ لَمَّوْا أَشَانْ يَسْأَلَوْه. 35 وَ نَادُمْ وَاحِدْ مِنْهُمْ عَالِمْ فِي التَّوْرَاةْ وَ دَوَّرْ يَسْأَلَهْ أَشَانْ يِجَرِّبَهْ. 36 وَ سَأَلَهْ وَ قَالْ: «يَا السَّيِّدْ، مِنْ كُلَّ الْوَصَايَا الْفِي التَّوْرَاةْ، وَيْنِي الْوَصِيَّةْ الْأَكْبَرْ؟» 37 وَ عِيسَى رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «<حِبّ رَبَّكْ اللّٰهْ بِكُلَّ قَلْبَكْ وَ بِكُلَّ نَفْسَكْ وَ بِكُلَّ فِكْرَكْ.> 38 دِي هِي الْوَصِيَّةْ الْأَكْبَرْ وَ مَا فِي وَصِيَّةْ أَكْبَرْ مِنْهَا. 39 وَ الْوَصِيَّةْ التَّانِيَةْ تِشَابِهَّا وَ دِي هِي: <حِبّ أَخُوكْ مِثِلْ تِحِبّ نَفْسَكْ.> 40 وَ الْوَصَايَا الْإِتْنَيْن دَوْل، هُمَّنْ أَمّ التَّوْرَاةْ وَ كُتُبْ الْأَنْبِيَاء كُلُّهُمْ.»
المسيح إبْن دَاوُد ولّا؟
41 وَ وَكِتْ الْفَرِيزِيِّينْ قَاعِدِينْ مَعَ عِيسَى، هُو سَأَلَاهُمْ وَ قَالْ: 42 «شُنُو فِكِرْكُو فِي الْمَسِيحْ؟ الْمَسِيحْ يَبْقَى إِبْن يَاتُو؟» وَ رَدَّوْا لَيَّهْ وَ قَالَوْا: «الْمَسِيحْ إِبْن دَاوُدْ.» 43 وَ سَأَلَاهُمْ وَ قَالْ: «كَنْ كَلَامْكُو صَحِيحْ، كِكَّيْف دَاوُدْ قَالْ الْمَسِيحْ هُو سِيدَهْ وَكِتْ قَاعِدْ يِكَلِّمْ بِقُدْرَةْ الرُّوحْ الْقُدُّوسْ وَ قَالْ: 44 ‹اللّٰهْ حَجَّى لِسِيدِي الْمَلِكْ وَ قَالْ: <أَقْعُدْ بِنُصِّي الزَّيْنَايْ لَحَدِّي نُخُطّ عُدْوَانَكْ تِحِتْ رِجِلَيْنَكْ.>› 45 كَنْ دَاوُدْ قَالْ الْمَسِيحْ سِيدَهْ، كِكَّيْف الْمَسِيحْ يَبْقَى وِلَيْدَهْ؟»
46 وَ مَا قِدْرَوْا يُرُدُّوا لَيَّهْ كَلَامْ. وَ مِنْ الْيَوْم دَا، نَادُمْ وَاحِدْ مَا سَأَلَهْ أَيِّ سُؤَالْ.
Masal al-aazuuma wa l-diifaan
1 Wa battaan Isa hajja leehum be amsaal wa gaal : 2 «Mamlakat Allah hi misil malik waahid al-sawwa aazuuma fi iris wileedah. 3 Wa rassal abiidah achaan yinaadu al-naas al-maʼzuumiin fi l-aazuuma wa laakin al-maʼzuumiin abo ma yaju. 4 Wa l-malik rassal abiid aakhariin wa gaal leehum : ‹Guulu le l-naas al-azamtuhum : “Daahu, ana jahhazt al-akil khalaas. Tiiraani wa ajjaali al-adiiliin dabahtuhum wa kulla cheyy jaahiz. Taʼaalu le l-aazuuma.”›
5 «Wa laakin al-naas al-azamaahum abo ma yaju. Al-waahid macha fi l-zereʼ wa l-aakhar macha yisaawig. 6 Wa l-aakhariin karabo abiid al-malik wa ayyaroohum wa kataloohum. 7 Wa l-malik ziʼil marra waahid wa rassal askarah wa katalo al-kattaaliin dool wa tachcho hillithum.
8 «Wa gaal le abiidah : ‹Akil al-aazuuma haasil wa laakin al-naas al-azamtuhum ma waajib leehum. 9 Khalaas, amchu fi kulli mawgaf wa ayyi naadum al-ligiituuh naaduuh fi l-aazuuma !› 10 Wa l-abiid marago wa macho fi l-chawaariʼ wa lammo kulla l-naas al-ligoohum. Wa lammo al-fasliin maʼa l-adiiliin sawa wa beet al-iris anmala diifaan.
11 «Wa l-malik andassa fi lubb al-beet achaan yisallim al-diifaan wa chaaf naadum waahid ma laabis khalag hana l-iris. 12 Wa l-malik gaal : ‹Akhuuyi, kikkeef dakhalt wa ma libist al-khalag al-anteetah le l-diifaan ?› Wa l-naadum da ma radda leyah kalaam. 13 Wa l-malik amar abiidah wa gaal : ‹Arbutu rijileenah wa iideenah wa azguluuh fi l-dalaam al-barraani. Hinaak naas yabku wa yiʼaddu sunuunhum min al-azaab.›
14 «Achaan Allah yinaadi naas katiiriin wa laakin yaʼazil naas chiyya.»
Al-suʼaal fi chaan al-miiri
15 Wa l-Fariiziyiin macho achchaawaro achaan yukhuchchu Isa wa yarmuuh be kalaamah. 16 Wa rassalo le Isa waahidiin min talaamiizhum maʼa naas min hizib Hiruudus. Wa gaalo leyah : «Ya muʼallim, naʼarfu kadar kalaamak hagg wa tiʼallim al-naas fi derib Allah be kalaam sahiih wa inta ma khaayif min ayyi naadum wa ma takhaaf min wijih al-naas. 17 Khalaas, guul leena fikrak. Hasab al-Tawraat, waajib leena nikaffu al-miiri le sultaan al-Roomaaniyiin walla ma waajib ?»
18 Wa Isa irif niiyithum cheene wa gaal leehum : «Ya munaafikhiin. Maala tidooru tijarrubuuni ? 19 Wassufuuni al-sile al-tikaffu beyah al-miiri.» Wa antooh diinaar waahid. 20 Wa saʼalaahum wa gaal : «Al-suura wa l-usum al-gaaʼidiin foogah dool, hana yaatu ?» 21 Wa raddo leyah wa gaalo : «Hana sultaan al-Roomaaniyiin.» Wa gaal leehum : «Khalaas. Hana l-sultaan, antuuh le l-sultaan wa hana Allah, antuuh le Allah.» 22 Wa alʼajjabo marra waahid fi kalaamah wa faato khallooh.
Al-suʼaal al-bukhuss al-buʼaas
23 Wa fi l-yoom da, Sadduukhiyiin waahidiin jo le Isa. Wa l-Sadduukhiyiin, humman ma muʼminiin be l-buʼaas. Wa saʼalooh 24 wa gaalo : «Ya l-sayyid, fi l-Tawraat, Muusa gaal kan raajil maat wa ma indah iyaal, akhu al-raajil da waajib yaakhud al-mara wa yalda minha zurriiye le akhuuh al-marhuum. 25 Zeen. Awwal sabʼa akhwaan gaaʼidiin ambeenaatna. Wa l-kabiir minhum akhad mara wa baʼad wakit, maat wa ma indah minha zurriiye. Wa achaan da, waajib le akhuuh yaakhudha. 26 Wa l-akhu al-taani kula akhad al-mara wa maat. Wa baʼad da, al-akhu al-taalit wa kulluhum lahaddi l-saabiʼ akhadooha wa maato. 27 Wa baʼad kulla l-akhwaan maato, al-mara kula maatat. 28 Wa khalaas wakit al-maytiin yabʼaso, hi tabga marit yaatu min al-akhwaan al-sabʼa ? Achaan kulluhum akhadooha.»
29 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Intu muwaddiriin achaan ma taʼarfu wa la Kitaab Allah wa la gudrat Allah. 30 Achaan wakit al-naas yabʼaso, al-rujaal ma yaakhudu awiin wa l-awiin ma yaakhudan rujaal wa yabgo misil malaaʼikat Allah fi l-samaawaat al-ambeenaathum akhiide ma fi. 31 Wa fi l-cheyy al-bukhuss al-buʼaas, hal nisiitu al-kalaam al-gareetuuh al-gaalah leeku Allah walla ? 32 Hu gaal : <Ana Allah Rabb juduudku Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub.> Wa be da, hu Rabb al-hayyiin wa ma Rabb al-maytiin.»
33 Wa l-naas simʼo taʼliimah wa alʼajjabo bilheen.
Al-wasiiye al-akbar
34 Wa wakit al-Fariiziyiin simʼo kadar Isa sakkat al-Sadduukhiyiin, khalaas humman lammo achaan yasʼalooh. 35 Wa naadum waahid minhum aalim fi l-Tawraat wa dawwar yasʼalah achaan yijarribah. 36 Wa saʼalah wa gaal : «Ya l-sayyid, min kulla l-wasaaya al-fi l-Tawraat, weeni al-wasiiye al-akbar ?» 37 Wa Isa radda leyah wa gaal : «<Hibb Rabbak Allah be kulla galbak wa be kulla nafsak wa be kulla fikrak.> 38 Di hi al-wasiiye al-akbar wa ma fi wasiiye akbar minha. 39 Wa l-wasiiye al-taaniye tichaabihha wa di hi : <Hibb akhuuk misil tihibb nafsak.> 40 Wa l-wasaaya al-itneen dool, humman amm al-Tawraat wa kutub al-anbiya kulluhum.»
Al-Masiih Ibn Dawuud walla ?
41 Wa wakit al-Fariiziyiin gaaʼidiin maʼa Isa, hu saʼalaahum wa gaal : 42 «Chunu fikirku fi l-Masiih ? Al-Masiih yabga ibn yaatu ?» Wa raddo leyah wa gaalo : «Al-Masiih Ibn Dawuud.» 43 Wa saʼalaahum wa gaal : «Kan kalaamku sahiih, kikkeef Dawuud gaal al-Masiih hu siidah wakit gaaʼid yikallim be gudrat al-Ruuh al-Khudduus wa gaal : 44 ‹Allah hajja le siidi al-malik wa gaal : <Agood be nussi al-zeenaay lahaddi nukhutt udwaanak tihit rijileenak.>› 45 Kan Dawuud gaal al-Masiih siidah, kikkeef al-Masiih yabga wileedah ?»
46 Wa ma gidro yuruddu leyah kalaam. Wa min al-yoom da, naadum waahid ma saʼalah ayyi suʼaal.