Deḛ tɔl ŋgalə Akab lai-lai
1 Mee ɓee gə́ Samari lé ŋgalə Akab gə́ diŋgam deḛ rɔ-siri d’isi keneŋ. Ndá Jehu ndaŋg maktubje ula ne ar mbaije gə́ Jisreel ləm, gə ŋgatɔgje ləma, gə njékaa dɔ ŋgalə Akab lé ləm tɔ, ula dee pana: 2 To gə́ ŋgalə ɓée síje naḭ rɔ sí’g ləm, pusuje, gə kundaje gə nérɔje kara ləma, to gə́ seḭ síje mee ɓee-boo gə́ siŋgá to kɔgərɔ’g ləm tɔ lé, loo gə́ maktub neelé a teḛ rɔ sí’g ndá, 3 maji kar sí ooje yeḛ gə́ kára mbuna ŋgalə ɓée síje gə́ maji unda mareeje ndá ṵdáje dɔ kalimbai’g lə bɔbeeje ɓa waje dɔ gɔl rɔ sí gə mba rɔ ne gə mbata gel-bɔje lə ɓée síje ɓəi!
4 Nɛ ɓəl-boo unda dee badə gaŋg dee ndá deḛ pana: Mbaije gə́ joo ya kara d’aar naŋg gəs no̰ Jehu’g el nɛ see ɓəd ɓa jeḛ wa. 5 Yen ŋga mbai dɔ njémeekəije ləm, yeḛ gə́ njekaa dɔ ɓee-boo ləm, gə ŋgatɔgje ləma, gə njékaa dɔ ŋganje ləm tɔ, d’ula kula rɔ Jehu’g pana: Jeḛ n’to kuraje ləi ləm, néje lai gə́ i a kula sí lé j’a ra ya ləm tɔ, nɛ jeḛ j’a kundaje dəw kára kara gə́ mbai el. Ndá maji kari ra né gə́ məəi-i ya ndigi.
6 Togə́bè ɓa Jehu ndaŋg maktub gə́ njekɔm’g joo ula ne ar dee pana: Ɓó lé seḭ toje kamaje ləm, gə seḭ ilaje koji dɔ ta’g ləm ləm tɔ ndá maji kar sí gaŋgje dɔ dəwje nee gə́ to ŋgalə ɓée síje reeje ne rɔm’g Jisreel bèlè kàr gə́ bèe ya amje.
Mbata ŋgalə mbai gə́ d’as rɔ-siri lé d’isi mee kəi’g lə dəwje gə́ boo-boo gə́ mee ɓee-boo’g neelé d’ar dee ŋgəm dee keneŋ.
7 Loo gə́ d’iŋga maktub neelé mba̰ ndá deḛ twa ŋgalə mbai gə́ rɔ-siri lé tɔl dee, tɔɓəi deḛ gaŋg dɔ dee d’ɔm mee karèje’g d’ula ne d’ar Jehu mee ɓee gə́ Jisreel lé ya tɔ. 8 Njekula kára ree ula Jehu pana: Deḛ ree gə dɔ ŋgalə mbai lé ŋga. Ndá yeḛ ula dee pana: Ɔmje dɔ na̰’d loo joo tarəwkɔg’d saar bèlè gə ndɔ. 9 Yeḛ teḛ gə ndɔ rad ndá, yeḛ aar no̰ koso-dəwje’g ula dee pana: Seḭ lé toje njéra nédanaje! Nɛ aa oo, ma lé ɓa m’o̰ njuma̰ mbai ləm m’tɔlee ne, nɛ deḛje neelé see na̰ ɓa tɔl dee wa. 10 Maji kar sí ooje maji, taje lai gə́ Njesigənea̰ pa dɔ gel-bɔje’g lə Akab lé né kára kara a koso naŋg kari ba el, mbata Njesigənea̰ lé ar néje lai gə́ yeḛ pa gə ndu kura ləa Eli lé aw lée’g béréré ya.
11 Togə́bè ɓa Jehu tɔl ne gel-bɔje lə Akab lai gə́ nai Jisreel ləm, gə dəwje ləa lai gə́ boo-boo ləm, gə kuramareeje lai ləma, gə njékinjanéməsje ləa ləm tɔ, ar dəw kára kara nai el .
Jehu tɔl ŋgalə mbaije gə́ Juda
12 Yen ŋga Jehu ḭ aw Samari. Loo gə́ yeḛ ree kəi-kinja-bḭ-badje’g lə njékulbadje gə́ to rəw’g ndá, 13 Jehu iŋga ŋgako̰ Ahajiaje, mbai gə́ Juda keneŋ, yeḛ dəji dee pana: See seḭ toje na̰je wa.
Deḛ d’ilá keneŋ pana: Jeḛ n’toje ŋgako̰ Ahajiaje ɓa jeḛ n’reeje gə mba raje lapia ŋgalə mbai ləm, gə ŋgalə dené lə mbai ləm tɔ.
14 Jehu pana: Wa deeje kəmba.
Ndá deḛ d’wa dee kəmba, tɔɓəi deḛ tḭja gwɔs dee rɔ-sɔ-gir-dee-joo d’ɔm dee godə-bwa-mán gə́ wɔji dɔ kəi-kinja-bḭ-badje lé ndá Jehu ya̰ dəw kára kara kəmba el.
Jehu iŋga Jonadab
15 Loo gə́ yeḛ aw gə́ kédé lam ndá yeḛ tila kəm Jonadab, ŋgolə Rekab gə́ ree mba kiŋgá lé. Yeḛ rəa lapia dəjee pana: See məəi ndá kaḭ dɔm’g to gə́ məəm-ma nda ne kaḭ dɔi’g bèe ya wa.
Ndá Jonadab tel ilá keneŋ pana: Bèe ya,
Jehu pana: Ɓó lé bèe ndá ula jii am.
Jonadab ula jia ar Jehu wa ɓa yeḛ uba al si səa mee pusu’g ləa ndá, 16 yeḛ pana, Gə́ ree səm ndá i a koo mal Njesigənea̰ gə́ ram lé ɓəi.
Togə́bè ɓa yeḛ aw ne səa na̰’d mee pusu’g ləa tɔ. 17 Loo gə́ Jehu ree Samari mba̰ ndá yeḛ tɔl njé’g lə Akab lai gə́ nai Samari lé, yeḛ tuji deḛ lai gə goo ta gə́ Njesigənea̰ ula Eli kédé lé ya.
Jehu ɔg loo pole magə-Baal
18 Tɔɓəi yeḛ mbo̰ koso-dəwje ula dee pana: Akab pole magə-Baal lam ba nɛ Jehu a polé yaa̰ ɓəi. 19 Ɓasinè, ɓarje njéteggintaje lə magə-Baal lai ar deeje ree rɔm’g nee, deḛ lai gə́ to kuraje ləa ləm, gə njékinjanéməsje ləa lai ləm tɔ, ar dəw kára kara nai el mbata ma m’ndigi kinja nékinjaməs gə́ boo kar magə-Baal. Nana ɓa gə́ a ree lée’g el ndá a si kəmba el tɔ.
Jehu ra togə́bè gə goso mba tɔl ne kuraje lə magə-Baal lai ya. 20 Jehu un ndia pana: Ilaje mbər ra naḭ gə́ boo gə mba kula ne rɔnduba dɔ magə-Baal’g. Bèe ɓa deḛ d’ila mberee ya tɔ. 21 Jehu ula njékaḭkulaje mee ɓee gə́ Israɛl lai ndá kuraje lə magə-Baal lai ree ɓó dəw kára kara lal ree el, deḛ d’andə mee kəi’g lə magə-Baal ndá deḛ rusu mee kəi lə magə-Baal lé njḭ-njḭ. 22 Jehu ula yeḛ gə́ njeŋgəm kubuje gə́ to gə kəmee pana: Teḛ gə kubuje lé ar dee-deḛ lai gə́ to kuraje lə magə-Baal lé. Bèe ɓa yeḛ teḛ gə kubuje lé mbata lə dee tɔ. 23 Tɔɓəi Jehu gə Jonadab, ŋgolə Rekab d’andə mee kəi’g lə magə-Baal lé ndá yeḛ ula kuraje lə magə-Baal lé pana: Saŋje ooje maji nà banelə kuraje lə Njesigənea̰ d’a si loo gə́ nee’g, nɛ kuraje lə magə-Baal ya ba ɓa d’a si loo gə́ nee’g ya.
24 Deḛ d’andə d’aw mee kəi’g gə mba kinja nékinjanéməsje gə nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo lé. Nɛ Jehu ar njérɔje rɔ-jinaijoo d’aar raga ndá yeḛ ula dee pana: Yeḛ gə́ ya̰ dəwje gə́ d’ɔm dee ji sí’g nee lé kára kəmba ndá yeḛ nja a taa toree. 25 Loo gə́ deḛ tɔl kula nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo lé bém ndá Jehu ula njérɔje gə́ njékaḭ bada dɔ looje’g gə ɓée deeje lé pana: Gə́ reeje a̰dje kəi tɔl deeje, arje dəw kára kara teḛ el.
Bèe ɓa deḛ tɔl dee ne gə kiambas ya. Njérɔje gə ɓée deeje d’ɔm dee raga ndá deḛ d’aw saar teḛ ne ɓee gə́ kəi gə́ to gə kəmee gə́ to loo-pole magə-Baal lé to keneŋ. 26 Deḛ teḛ gə néndajije gə́ to mee kəi’g lə magə-Baal lé raga ndá deḛ roo dee. 27 Deḛ t’ɔs néndaji magə-Baal tila ləm, deḛ kunda kəi lə magə-Baal pɔs-pɔs tɔ ləm tɔ ndá d’ar lé neelé to gə́ ɓiri-ɓisi saar teḛ mee ndəa gən tɔ.
Jehu gə́ to mbai gə́ Israɛl lé
28 Jehu tuji magə-Baal mbuna Israɛlje’g aree godo. 29 Nɛ yeḛ ya̰ goo kaiyaje lə Jeroboam, ŋgolə Nebat gə́ yeḛ ar Israɛlje ra lé el ləm, larlɔr gə́ léḛ ndaji ne ŋgan maŋgje gə́ d’unda dee Betel gə Dan lé kara yeḛ uba dee ya̰ dee el ləm tɔ .
30 Yen ŋga Njesigənea̰ ula Jehu pana: Né gə́ i ra lé to gə goo rəbee, taa kəm ya, né gə́ i ra gə gel-bɔje lə Akab lé to né gə́ ma m’wɔji məəm’g ya tɔ, gelee gə́ nee ɓa un kudee dɔ ŋganije’g saar teḛ dɔ ŋgakaije gə́ njekɔm’g sɔ lé d’a si dɔ kalimbai’g lə Israɛlje ya.
31 Lée togə́bè kara Jehu unda kəmkàr dɔ rəa’g njaa ne gə meendakaḭ goo godndu Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje’g el, kaiyaje lai gə́ Jeroboam ar Israɛlje ra lé yeḛ ya̰ goo dee el tɔ.
32 Mee ndəa gən lé Njesigənea̰ ar dɔ naŋg lə Israɛlje un kudu rəm ndá Ajael rɔ sə dee dɔ rəw-nim-ɓee gə́ Israɛl’g lai ya. 33 Un kudee baa gə́ Jurdɛ̰ par gə́ bər lé yeḛ rɔ ɓeeje lai gə́ Galaad gə́ to ka̰ Gadje, gə Rubḛje, gə Manasəje ləm, un kudee Aroer gə́ to mbɔr kəm-rəw-mán gə́ Arno̰ saar teḛ ne Galaad gə Basan ləm tɔ.
34 Ges sorta néraje lə Jehu gə néje lai gə́ yeḛ ra gə siŋgamoŋ lé ndaŋg taree mee Maktub-sorta néraje’g lə mbaije gə́ Israɛl lé. 35 Jehu wəi ar dee dubee mee ɓee gə́ Samari ndá ŋgonee gə́ Joakas ɓa o̰ ɓee toree’g tɔ. 36 Tɔɓəi Jehu si mee ɓee gə́ Samari o̰ ne ɓee dɔ Israɛlje’g as ləbee rɔ-joo-giree-jinaijoo tɔ.
Yaahu dammar aayilat Akhaab
1 Wa l-malik Akhaab indah 70 naas min aayiltah al-saakniin fi madiinat al-Saamira. Wa Yaahu rassal jawaabaat fi l-Saamira le chuyuukh hillit Yazraʼiil wa le kubaaraat al-chaʼab wa le l-naas al-mukallafiin be tarbiyat iyaal Akhaab. Wa gaal leehum : 2 «Intu mukallafiin be iyaal siidku wa arabaat al-harib wa l-kheel wa l-mudun al-gawiyiin wa l-silaah. Wa min talgo al-jawaab da, 3 fattuchu naadum zeen wa adiil min iyaal siidku wa khuttuuh fi kursi al-muluk fi gadd abuuh. Wa baʼad da, agoodu jaahiziin le tihaarubu le tahfado aayilat siidku.»
4 Wa wakit al-naas dool ligo al-jawaabaat, khaafo khoof chadiid wa gaalo : «Muluuk itneen kula ma gidro foog Yaahu wa aniina kamaan nagdaro nisawwu chunu diddah ?» 5 Wa khalaas, al-masʼuul fi gasir al-malik wa cheekh al-hille wa kubaaraat al-chaʼab wa l-naas al-mukallafiin be tarbiyat iyaal al-malik, kulluhum rassalo le Yaahu wa gaalo leyah : «Aniina abiidak wa nisawwu kulla cheyy al-taamurna beyah. Wa naadum waahid kula, aniina ma nidarrujuuh malik. Inta sawwi kulla cheyy al-tidoorah.»
6 Wa Yaahu katab jawaab taani wa gaal : «Kan intu maʼaayi wa tasmaʼo kalaami, agtaʼo ruuse awlaad siidku wa jiibuuhum leyi ambaakir fajur fi nafs al-saaʼa fi Yazraʼiil.»
Wa awlaad al-malik al-sabʼiin saakniin bakaan kubaaraat al-hillaal al-mukallafiin be tarbiyithum. 7 Wa min al-kubaaraat dool ligo al-jawaab, khalaas gammo karaboohum le iyaal al-malik al-sabʼiin wa dabahoohum wa gataʼo ruuseehum. Wa baʼad da, sabbo al-ruuse dool fi gufaf wa rassaloohum le Yaahu fi Yazraʼiil. 8 Wa tawwaali, naadum waahid ja khabbarah le Yaahu wa gaal : «Daahu jaabo ruuse awlaad al-malik.» Wa Yaahu gaal leyah : «Khutt al-ruuse dool fi koom itneen fi khachum baab al-hille wa khalliihum yagoodu fi bakaanhum da lahaddi fajur.»
9 Wa be fajur, Yaahu marag wa wagaf giddaam al-chaʼab wa gaal : «Intu bariyiin ! Ana bas atmarradt didd siidi al-malik wa kataltah. Wa laakin kulla l-naas dool, yaatu katalaahum ? 10 Hassaʼ da, aʼarfu tamaam kadar ma fi kilme waahide kula min kalaam Allah al-ma tilhaggag. Allah haggag kulla kalaamah al-gaalah didd aayilat Akhaab be waasitat abdah al-nabi Iliyaas.»
11 Wa Yaahu katal kulla l-naas al-faddalo min aayilat Akhaab al-gaaʼidiin fi Yazraʼiil. Wa katal kulla kubaaraatah wa rufgaanah wa rujaal al-diin al-yakhdumu leyah. Wa naadum waahid kula minhum ma faddal.
Yaahu dammar aayilat Akhazya
12 Wa baʼad da, Yaahu macha madiinat al-Saamira. Wa fi derib hana hillit Beet Ikheed hana l-Ruʼyaan, 13 hu lamma maʼa akhwaan Akhazya malik mamlakat Yahuuza. Wa hu gaal leehum : «Intu dool yaatumman ?» Wa humman raddo leyah wa gaalo : «Aniina akhwaan Akhazya maachiin nisallumu awlaad al-malik wa awlaad al-meeram.»
14 Wa tawwaali, Yaahu amar wa gaal : «Yalla ! Karrubuuhum hayyiin.» Khalaas, karaboohum wa baʼad da, dabahoohum wa daffagoohum fi biir hana Beet Ikheed. Wa l-naas dool adadhum 42 raajil wa Yaahu ma khalla waahid minhum kula hayy.
15 Wa Yaahu gamma min al-bakaan da wa macha laagaah le Yunadaab wileed Rikaab al-hu kula jaayi leyah. Yaahu sallamah wa gaal : «Hal niiytak mukhlisa misil niiyti ana ?» Wa Yunadaab gaal : «Aywa !» Wa Yaahu gaal leyah : «Antiini iidak.» Wa Yunadaab madda iidah wa Yaahu karabah wa rakkabah maʼaayah fi arabatah. 16 Wa gaal leyah : «Taʼaal maʼaayi wa tichiif zaʼali al-chadiid didd udwaan Allah.» Wa Yaahu waddaah maʼaayah fi arabatah.
17 Wa wakit wassal fi l-Saamira, Yaahu katal kulla l-naas al-faddalo min aayilat Akhaab al-saakniin fi l-hille. Hu dammaraahum kulluhum hasab kalaam Allah al-gaalah le l-nabi Iliyaas.
Yaahu dammar al-yaʼabudu ilaah Baʼal
18 Wa Yaahu lamma kulla l-chaʼab wa gaal leehum : «Akhaab abad ilaah Baʼal chiyya bas wa ana naʼabudah ziyaada minnah. 19 Wa hassaʼ da, limmu kulla anbiya Baʼal wa kulla l-naas al-gaaʼidiin yaʼabuduuh wa kulla rujaal al-diin hana Baʼal. Khalli naadum waahid kula ma yifaddil laakin kulluhum yaju leyi achaan nidoor nigaddim dahaaya le ilaah Baʼal. Wa ayyi naadum al-ma ja da, ma yiʼiich.» Wa laakin Yaahu hajja al-kalaam da be najaada achaan hu yidoor yidammir al-naas al-gaaʼidiin yaʼabudu Baʼal.
20 Wa Yaahu amar yikhassusu iid le Baʼal. Wa sawwo misil ke. 21 Wa Yaahu rassal naas fi kulla balad Israaʼiil. Wa kulla l-naas al-gaaʼidiin yaʼabudu Baʼal jo wa naadum aba ma yaji da, ma fiih. Wa humman dakhalo fi beet al-ibaada hana Baʼal wa l-beet da anmala tak. 22 Wa Yaahu amar masʼuul khulgaan al-ibaada hana Baʼal wa gaal leyah : «Anti khulgaan le kulla l-naas al-yaʼabudu Baʼal.» Wa l-masʼuul antaahum al-khulgaan.
23 Wa khalaas, Yaahu wa Yunadaab wileed Rikaab macho fi beet al-ibaada hana Baʼal. Wa Yaahu gaal le l-naas al-gaaʼidiin yaʼabudu Baʼal : «Akkudu wa chiifu kadar fi lubbuku ma fi naadum waahid al-yaʼabud Allah laakin illa l-naas al-yaʼabudu ilaah Baʼal bas.» 24 Wa Yaahu khatta 80 askar be barra wa gaal leehum : «Kan naadum anbalas min al-naas al-ana sallamtuhum leeku dool, al-naadum al-khallaah anbalas da yumuut.» Wa baʼad da, Yaahu wa Yunadaab dakhalo fi beet al-ibaada le yigaddumu dahaaya muharragiin wa dahaaya aakhariin.
25 Wa wakit gaddamo dahaayaahum khalaas, Yaahu gaal le l-askar wa khuyyaadhum : «Adkhulu wa aktuluuhum ! Khalli naadum waahid kula ma yiʼarrid.» Wa l-askar dakhalo wa kataloohum be l-seef wa khammo al-janaazaat wa daffagoohum barra min al-hille. Wa baʼad da, al-askar macho daakhal lahaddi l-bakaan al-khaass al-gaaʼid fi lubb beet al-ibaada hana Baʼal. 26 Wa l-hajar al-khazzooh le l-ibaada, humman ramooh wa waddooh barra wa tachchooh fi l-naar. 27 Wa baʼad marago al-hajar da min beet al-ibaada, haddamo al-beet zaatah wa l-bakaan da, sawwooh wara beet aamm al-gaaʼid lahaddi l-yoom. 28 Wa be misil da bas, Yaahu gachcha ilaah Baʼal min balad Israaʼiil.
Hukum Yaahu fi Israaʼiil
29 Wa laakin Yaahu anrabat fi zanib Yarubaʼaam wileed Nabaat al-lazza naas mamlakat Israaʼiil fi l-zunuub wa da ibaadat al-ajjaal hana l-dahab al-fi Beet Iil wa hillit Daan. 30 Wa yoom waahid, Allah gaal le Yaahu : «Achaan inta sawweet al-adiil giddaami wa dammart aayilat Akhaab sawa sawa misil ana dawwartah, awlaadak yagoodu fi kursi al-muluk fi mamlakat Israaʼiil lahaddi l-zurriiye al-raabʼe.» 31 Wa laakin Yaahu ma tabbag wasaaya Allah Ilaah Bani Israaʼiil be kulla galbah. Wa ma khalla minnah nafs al-zunuub al-sawwaahum Yarubaʼaam al-lazza naas mamlakat Israaʼiil fi l-zunuub.
32 Wa fi nafs al-wakit da bas, Allah bada yangus min turaab mamlakat Israaʼiil. Hazayiil malik balad Araam haarabaahum le naas mamlakat Israaʼiil fi kulla huduud baladhum. 33 Wa hu chaal minhum al-manaatig al-sabaah le bahar al-Urdun wa da turaab Gilʼaad wa ard gabaayil Gaad wa Raʼuubiin wa Manassa. Wa da min hillit Aruuʼir al-gaaʼide fi waadi Arnuun fi l-wati lahaddi turaab Gilʼaad wa Baachaan fi l-munchaakh.
34 Wa l-baagi min amal Yaahu wa kulla cheyy al-sawwaah wa faraasiiytah maktuubiin fi kitaab taariikh muluuk Bani Israaʼiil. 35 Wa Yaahu maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh fi madiinat al-Saamira. Wa wileedah Yahuuhaaz hakam fi badalah. 36 Wa Yaahu hakam 28 sana fi mamlakat Israaʼiil fi madiinat al-Saamira.
