Ŋgo-kai-mán gə́ igi lé
1 Jisəb un ndia ar njekaa dɔ kəi ləa pana: Ɔm nésɔje mee ɓɔlje’g lə dee aree as dɔ dee dɔ dee loo kɔdee’g ndá a tel gə lar lə nana kara kula ta ɓɔl’g ləa-ləa. 2 I a kula ŋgo-kai-mán ləm gə́ ra gə larnda lé ta ɓɔl’g lə yeḛ gə́ ndɔḭ lé gə lar kó ləa na̰’d.
Njekaa dɔ kəi lé ra to gə́ Jisəb un ne ndia aree lé ya tɔ. 3 Teḛ gə ndɔ, loo gə́ loo àr yərərə ndá d’ar dəwje neelé d’aw gə mulayḛ̀je-je lə dee na̰’d. 4 Loo gə́ deḛ teḛ mee ɓee-boo gə́ raga d’aw əw el ya ɓəi ndá Jisəb ula njekaa dɔ kəi ləa lé pana: Ḭta tuba goo dəwje neelé. Loo gə́ i iŋga dee ndá dəji dee pana: See gelee ban ɓa seḭ raje majel ɓa godə maji’g wa. 5 See seḭ awje gə ŋgo-kai-mán lə mbai ləm gə́ yeḛ aw ai ne né ləm, yeḛ aw ndo̰ ne ər ləm tɔ lé el wa. Néra sí gə́ togə́bè lé to lée’g el.
6 Loo gə́ njekaa dɔ kəi lé iŋga dee ndá yeḛ ndaji taje neelé ar dee. 7 Deḛ d’ilá keneŋ pana: See ban ɓa mbai lə sí pa gar ta gə́ togə́bè wa. Maji kar néra gə́ mina̰ gə́ togə́bè lé ɓar ri kuraje ləa mba kar dee ra el. 8 Aa oo, lar gə́ jeḛ j’iŋga ta ɓɔlje’g lə sí kédé lé j’ḭ ne dɔ naŋg ɓee gə́ Kana̰ n’telje ne j’ari. See j’a tel ɓogo larnda əsé larlɔr mee kəi’g lə mbai ləi loo gə́ ra tɔɓəi wa. 9 Mbuna kuraje’g ləi neelé yeḛ gə́ i a kiŋga ŋgo-kai-mán neelé rəa’g ndá a kwəi tɔɓəi jeḛ lai kara j’a toje gə́ ɓərje lə mbai lə sí ya.
10 Yeḛ pana: Taree a to to gə́ seḭ paje lé ya! Yeḛ gə́ d’a kiŋga ŋgo-kai-mán rəa’g lé a to ɓər ləm ŋga seḭ ɓa yḛ̀ taree a kwa dɔ sí-seḭ el.
11 Léegəneeya nana kara rəm gə ɓɔl ləa naŋg ndá wa ta ɓɔl ləa teḛ-teḛ tɔ. 12 Njekaa dɔ kəi lé un kudu saŋg keneŋ un kudee dɔ ka̰ ŋgondər’g lé saar teḛ ne dɔ ka̰ ŋgon gə́ ndɔḭ’g tɔ ndá d’iŋga ŋgo-kai-mán lé mee ɓɔl’g lə Bḛjami tɔ. 13 Deḛ t’wa kubuje lə dee gə́ rɔ dee’g hao̰-hao̰ til ndá nana kara tɔ néje ləa dɔ mulayḛ̀je’g ləa ndá deḛ tel d’aw ne ɓee-boo’g lé gogo.
Juda ra ndòo rɔ Jisəb’g gə mbata lə Bḛjami
14 Juda gə ŋgakea̰je ree kəi lə Jisəb, loo gə́ yeḛ si keneŋ ɓəi ndá deḛ ti bəbərə-bəbərə d’oso naŋg nea̰’g. 15 Jisəb dəji dee pana: See ɗi ɓa seḭ raje bèe wa. See seḭ gərje to gə́ dəw gə́ to gə́ ma bèe lé askəm saŋg né gə́ to loo-kiya’g el wa.
16 Juda ndigi təa’g pana: See j’a pa ban-ban kar mbai lə sí wa. See ta ɗi ɓa j’a pa wa. See ɗi ɓa j’a ra mba kɔr ne ta dɔ sí’g wa. Ala iŋga meeyèr rɔ kuraje’g ləi mba̰. Aa oo, ɓasinè jeḛ lai jeḛ n’toje gə́ ɓərje lə mbai lə sí, jeḛ ləm, gə yeḛ gə́ d’iŋga ŋgo-kai-mán jia’g lé ləm tɔ.
17 Jisəb pana: Ala ɔgm loo ra togə́bè! Dəw gə́ d’iŋga ŋgo-kai-mán jia’g lé ɓa a to ɓər ləm. Nɛ seḭ lé telje awje rɔ bɔ síje’g gə meelɔm ya.
18 Yen ŋga Juda rəm pər gə́ rɔ Jisəb’g ulá pana: Ǝi Mbai ləm, m’ra ndòo rɔi’g mba kari ya̰ loo ar kura ləi pata ari oo ɓó ar oŋg ləi ḭ dɔ kura’g ləi el! Mbata i lé to asəna gə Parao̰ ya. 19 Mbai ləm dəji sí pana: See bɔ síje əsé ŋgoko̰ sí si keneŋ wa. 20 Jeḛ j’ila mbai lə sí keneŋ m’pana: Bɔ síje gə́ ɓuga lé si gən ləm, ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ gə́ yeḛ ojee dɔ tɔgee’g lé kara si gən ləm tɔ. Ŋgon neelé ŋgokea̰ gə́ ko̰ dee kára ba lé wəi, aree yeḛ nja nai gə karee ba ndá bɔbeeje undá dan kəmee’g. 21 I ula kuraje ləi pana: J’aree ree sə sí kari ée gə kəmi. 22 Jeḛ lé j’ilaje mbai lə sí keneŋ m’pana: Ŋgon neelé askəm kya̰ bɔbeeje el. Ɓó lé yeḛ ya̰ bɔbeeje ndá bɔbeeje a kwəi. 23 I tel ula kuraje ləi pana: Ɓó lé ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ a tel ree sə sí el ndá j’a koo kəmi gogo el tɔ. 24 Togə́bè ɓa loo gə́ jeḛ n’tel j’awje rɔ kura’g ləi gə́ to bɔm lé jeḛ ndajije ndu mbai lə sí lé j’aree oo. 25 Ndá bɔ síje ula sí pana: J’a telje kaw ndogo ne nésɔ lam ɓəi. 26 Jeḛ j’ulá m’pana: J’askəm kaw el. Ɓó lé ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ lé aw sə sí ndá j’a kaw ya nɛ ɓó lé ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ lé godo rɔ sí’g ndá j’a kaskəm koo kəm dəw neelé el tɔ. 27 Kura ləi gə́ bɔm lé ula sí pana: Jeḛ n’gərje gao to gə́ dené lə neḛ oji sə neḛ ŋganje gə́ diŋgam joo ba. 28 Yeḛ gə́ kára ḭ rɔ neḛ’g aw raga ar neḛ m’pana: Da gə́ wala ɓa wá tiee mbidi-mbidi mbata neḛ n’tel n’ée gogo el saar. 29 Ɓó lé j’a taaje yeḛ gə́ nai ji neḛ’g tɔɓəi ɓa némajel a teḛ dəa’g ndá j’a kar yiŋga dɔ neḛ gə́ pudu lé andə mee ɓee’g lə njé gə́ d’wəi’g lé gə meeko̰.
30 Ɓasinè lé ɓó lé m’a tel kaw rɔ kura’g ləi gə́ to bɔmje lé lal kar ŋgon lé aw sə sí mbata to ŋgon gə́ mee bɔbeeje ɔr dəa’g el lé ndá 31 loo gə́ yeḛ oo ŋgon neelé sə sí na̰’d el ndá yeḛ a kwəi ya. Bèe ɓa kuraje ləi d’a kar yiŋga dɔ bɔ síje gə́ to kura ləi gə́ pudu lé andə mee ɓee’g lə njé gə́ d’wəi’g lé gə meeko̰ ya. 32 Mbata kura ləi taa ta gə́ wɔji dɔ ŋgon lé ɔm dəa’g am m’ula bɔm lé m’pana: Ɓó lé m’a tel ree səa rəa’g el ndá taree gə́ rɔ bɔm’g lé a kwa dɔm saar gə no̰ ya. 33 Ɓasinè ma m’ra ndòo rɔi’g mba kari ya̰ kura ləi aree nai gə́ ɓər lə mbai ləm tor ŋgon’g lé. Ndá maji kar ŋgon lé tel aw gə ŋgakea̰je na̰’d ya. 34 See m’a tel kaw rɔ bɔm’g lal kar ŋgon lé aw səm na̰’d to gə́ ban wa. Ǝi! Maji kam m’oo meeko̰ lə bɔm bèe el ŋga.
Yuusuf jarrab akhwaanah be kaasah
1 Wa baʼadeen, Yuusuf anta amur le masʼuul hana beetah wa gaal leyah : «Amla chuwaalaat hana l-naas dool be maʼaach katiir al-yagdaro yiwadduuh wa diss gurus hana ayyi waahid fi chuwaalah. 2 Wa laakin khutt fi khachum chuwaal hana l-sakhayyar da, gursah wa kaasi hana l-fudda kula.» Wa l-masʼuul sawwa misil Yuusuf gaalah leyah.
3 Be fajur badri, khalloohum le iyaal Yaakhuub faato be hamiirhum. 4 Wa khalaas, marago min al-hille wa laakin ma macho baʼiid ke bas, Yuusuf gaal le masʼuul hana beetah : «Gumm, alhaghum le l-naas dool ! Wa kan wassaltuhum, guul leehum : ‹Maala al-kheer baddaltuuh be l-charr ? 5 Maala sirigtu al-kaas hana sayyidi al-yachrab wa yichawwif beyah ? Al-cheyy al-sawweetuuh da, fasil !›»
6 Wa khalaas, masʼuul hana l-beet macha, lihighum wa gaal leehum al-kalaam da. 7 Wa humman gaalo leyah : «Kikkeef tathamna misil da, ya l-sayyid al-masʼuul ? Abadan cheyy haraam misil da ma nisawwuuh. 8 Ya l-sayyid al-masʼuul, aniina gabbalna min balad Kanʼaan al-gurus al-ligiinaah fi khachum chuwaalaatna kula. Wa kikkeef nagdaro nasurgu fudda walla dahab hana sayyidak ? 9 Kan waahid min abiidak ligo fi bakaanah al-kaas, khalli yumuut ! Wa aniina al-aakhariin kamaan nabgo abiid le siidak !» 10 Wa l-masʼuul gaal : «Tamaam. Laakin hu al-ligiina al-kaas fi khumaamah da, hu bas yabga abdi wa intu al-aakhariin kamaan tabgo bariyiin.»
11 Wa tawwaali, ayyi waahid dalla chuwaalah tihit wa fatahah. 12 Wa l-masʼuul gamma yifattich chuwaalaathum, bada be chuwaal hana l-bikir wa kammal be chuwaal hana l-sakhayyar. Wa ligi al-kaas fi chuwaal hana Banyaamiin. 13 Fi l-bakaan da, gammo charrato khulgaanhum min al-hizin. Wa ayyi waahid gamma chadda humaarah wa gabbalo fi l-hille.
Yahuuza yidaafiʼ le Banyaamiin
14 Khalaas, Yahuuza maʼa akhwaanah wassalo bakaan Yuusuf. Wa hu kula lissaaʼ gaaʼid fi beetah wa humman wagaʼo saajidiin giddaamah. 15 Wa Yuusuf gaal leehum : «Maala sawweetu al-cheyy da ? Ma taʼarfu kadar naadum misli ana da, yagdar yichawwif walla ?»
16 Yahuuza gaal : «Hu da, nuguulu chunu, ya l-sayyid al-haakim ? Wa be da, kikkeef nuguulu aniina bariyiin ? Al-Rabb bayyan khata abiidak. Khalaas, aniina nabgo leeku abiid maʼa l-ligiitu al-kaas fi bakaanah.» 17 Wa Yuusuf gaal : «La, haraam leyi nisawwi misil ke ! Illa l-naadum al-ligiina fi bakaanah al-kaas bas, yabga abdi. Wa kan leeku intu al-aakhariin kamaan, amchu be l-aafe le abuuku.»
18 Wa tawwaali, Yahuuza ja gariib le Yuusuf wa gaal : «Ya l-sayyid al-haakim. Min fadlak, khalli nihajji leek wa ma tazʼal foogi ana abdak achaan inta misil al-malik. 19 Fi wakit awwal aniina jiina, inta saʼaltina gult leena : ‹Abuuku gaaʼid hayy walla ? Wa induku akhu aakhar walla ?› 20 Wa aniina raddeena leek : ‹Abuuna chaayib wa gaaʼid. Wa indina akhu sakhayyar al-wildaah wakit hu chaayib. Wa hu wiheedah bas faddal leyah min martah al-biriidha bilheen achaan akhuuh al-aakhar da maat. Wa abuuna biriidah ziyaada.› 21 Wa inta gult leena khalli namchu nijiibuuh leek achaan tichiifah be eenak. 22 Wa aniina gulna leek al-wileed ma yagdar yaji yikhalli abuuh. Kan marag khallaah, abuuh yumuut. 23 Wa inta gult leena aniina abiidak, kan akhuuna al-sakhayyar ma ja maʼaana da, inta ma tigaabilna.
24 «Wa aniina gabbalna fi bakaan abdak abuuna wa hajjeena leyah be kulla cheyy al-inta gultah leena. 25 Wa wakit abuuna gaal leena battaan naju nachru maʼaach chiyya, 26 aniina gulna leyah : ‹Ma nagdaro namchu bala akhuuna al-sakhayyar achaan al-haakim gaal leena ma yigaabilna kan ma jibna akhuuna al-sakhayyar.› 27 Wa abdak abuuna gaal leena : ‹Intu taʼarfu adiil kadar marti Raahiil jaabat leyi awlaad itneen bas. 28 Al-waahid waddar. Akuun haywaan waahid akalah achaan battaan ma chiftah. 29 Wa battaan tidooru tichiilu al-aakhar da kula ? Kan cheyy waahid yisawwiih, intu tisabbubu leyi moot be cheebi da, min al-hizin.›
30 «Hassaʼ da, chiif, ya l-sayyid al-haakim. Kikkeef nagdar nigabbil bakaan abuuyi bala l-wileed ? Achaan hu ma yagdar yiʼiich bala l-wileed da. 31 Kan ma chaafah gabbal maʼaana, yugumm yumuut wa aniina bas masʼuuliin min mootah be cheebah min al-hizin. 32 Wa ana abdak bas chilt masʼuuliiyit al-wileed giddaam abuuyi wa gult leyah : ‹Kan ma gabbaltah leek, ana nabga khaati giddaamak fi muddit hayaati.›
33 «Min fadlak ya l-sayyid al-haakim, ana nachhadak khalliini nabga abdak fi baddal al-wileed wa hu yamchi maʼa akhwaanah. 34 Ana ma nagdar nigabbil bakaan abuuyi bala l-wileed da. Ma nagdar nichiif abuuyi fi hiznah.»
