Israɛlje d’wɔji meḛ dee’g njaŋg gə mba ra né kar Njesigənea̰
1 Juje mbo̰ ginkoji Israɛlje lai na̰’d mee ɓee gə́ Sikem ndá yeḛ ula kula ɓar ŋgatɔgje lə Israɛlje ləm, gə mbaije lə dee ləm, gə njégaŋ-rəwtaje lə dee ləma, gə ɓé-njérɔje lə dee ləm tɔ, ar dee ree d’aar no̰ Ala’g lé. 2 Juje ula koso-dəwje lai pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Ka síje-je gə́ Tera gə́ to bɔ Abrakamje gə bɔ Naɔrje lé d’isi ləw ba kel tura-baa gə́ Epratə gə́ nu, tɔɓəi to njépole magəje ya . 3 Ma m’ɔr bɔ síje gə́ Abrakam kel tura-baa gə́ nu ndá m’aree aw gə looje lai-lai gə́ mee ɓee gə́ Kana̰, m’aree oji Isaak ləm, ma m’ar ŋgakeaje d’ɔs goo na̰ goo na̰ ləm tɔ . 4 Ma m’ar Isaak oji Jakob gə Esawu ləm, m’ar Esawu mbal gə́ Seir gə́ né kea̰-yeḛ, nɛ Jakob gə ŋganeeje ɓa d’aw Ejiptə tɔ . 5 Ma m’ula Moyis gə Aaro̰ ndá m’unda Ejiptə gə nékɔbje gə́ m’ra mbuna dee’g, tɔɓəi ma m’ar sí undaje loo keneŋ teḛje . 6 Ma m’ar ka síje-je d’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə teḛ ndá seḭ awje saar teḛje ta baa-boo-kad’g. Njé gə́ Ejiptə tuba goo ka síje saar teḛ ne baa-boo-kad gə́ ria lə Baa-Kas gə pusu-rɔje gə njérɔ gə kundaje lə dee . 7 Ka síje-je no̰ ta Njesigənea̰’g. Ndá Njesigənea̰ ar loondul gaŋg mbuna sí-seḭ gə njé gə́ Ejiptə tɔɓəi yeḛ ar mán baa-boo-kad tel ree tula dɔ dee. Seḭ ooje né gə́ ma m’ra gə njé gə́ Ejiptə gə kəm sí gao ya. Tɔɓəi seḭ naije dɔdilaloo’g lé kur sí əw tɔ. 8 Ma m’ɔr no̰ sí m’teḛ sə sí mee ɓee’g lə Amɔrje gə́ d’isi kel tura-baa gə́ Jurdɛ̰ gə́ nu ndá deḛ rɔ sə sí ya. Nɛ ma m’ya̰ dee ji sí’g ndá seḭ taaje ɓee lə dee gə́ né ka̰ sí-seḭ, tɔɓəi ma m’tuji dee no̰ sí’g tɔ . 9 Balak, ŋgolə Sipɔr gə́ to mbai gə́ Moab lé ḭ gə mba rɔ gə Israɛlje. Yeḛ ula kula ɓar Balaam, ŋgolə Beɔr gə mba karee ila ndɔl dɔ sí’g . 10 Nɛ ma m’ndigi koo ta lə Balaam el, bèe ɓa yeḛ tɔr ndia dɔ sí’d gə́ tɔr, tɔɓəi ma m’ɔr sí ne ji Balak’d tɔ. 11 Seḭ gaŋgje baa gə́ Jurdɛ̰ ndá seḭ teḛje ɓee gə́ Jeriko. Njéɓeeje gə́ Jeriko rɔ sə sí ya, Amɔrje, gə Peresje, gə Kana̰je, gə Hetje, gə Girgasije, gə Hebje, gə Yebusje kara rɔ sə sí ya tɔ. Nɛ ma m’ya̰ dee ji sí’g ya . 12 M’ula kṵdarasje no̰ sí’g, m’ar dee tuba deḛ gə́ to mbaije lə Amɔrje gə́ joo lé, ɓó to kiambas lə sí-seḭ el ləm, to ɓandaŋg lə sí-seḭ ɓa seḭ tuba deeje ne el tɔ . 13 Ma m’ar sí ɓee gə́ seḭ ɓa ndɔje ndɔ keneŋ kédé el ləm, gə ɓee-booje gə́ seḭ ɓa raje ɓa síje keneŋ el ləma, gə ndɔ-nduúje gə kag-koiyoje gə́ seḭ ɓa manje ɓa sɔje el ləm tɔ .
14 Ɓasinè, maji kar sí ɓəlje Njesigənea̰ ləm, raje né areeje gə meekarabasur gə ŋgonkoji ləm tɔ. Arje magəje gə́ ka síje-je ra né d’ar dee kel tura-baa gə́ nu mee ɓee gə́ Ejiptə lé godo mbuna sí’g ndá raje né arje Njesigənea̰ ɓa. 15 Nɛ ɓó lé seḭ ooje to gə́ to maji kəm kwa Njesigənea̰ meḛ’g sí el ndá ɓogənè ya maji kar sí mbərje yeḛ gə́ seḭ ndigije poleeje né kaareeje, lé to magəje gə́ ka síje pole dee kel tura-baa gə́ nu əsé lé to magəje lə Amɔrje gə́ seḭ síje mee ɓee’g lə dee nee kara, ma ɓa yḛ̀ jeḛ gə njémeekəije ləm lé j’a kwaje Njesigənea̰ ɓa meḛ sí’g ya.
16 Koso-dəwje tel d’ilá keneŋ pana: Wah jeḛ j’a kubaje Njesigənea̰ kyá̰je mba pole magəje bèe el. 17 Mbata Njesigənea̰ ɓa to Ala lə sí, yeḛ nja ɓa ar sí j’unda loo mee ɓee gə́ Ejiptə, loo-kula-ɓər gə́ jeḛ gə ka síje-je j’isije keneŋ lé n’teḛje ləm, yeḛ nja ɓa ra boo-némɔrije kəm sí’g ləma, yeḛ nja ɓa ŋgəm sí rəw-kaw sí’g mbuna koso-dəwje’g lai gə́ jeḛ n’dəsje dan dee’g ləm tɔ. 18 Yeḛ nja tuba koso-dəwje lai no̰ sí’g ləm, gə tuba Amɔrje gə́ d’isi mee ɓee’g neelé ləm tɔ. Jeḛ kara j’a kwaje Njesigənea̰ ɓa meḛ sí’g to mbata yeḛ nja ɓa to Ala lə sí ya.
19 Juje ula koso-dəwje lé pana: Seḭ lé siŋga sí a kaskəm kwa Njesigənea̰ meḛ sí’g el mbata yeḛ to Ala gə́ njerɔkunda ləm, gə Ala gə́ ar kəmee əḭ dɔ dəwje’g ləa ləm tɔ. Yeḛ a kar mée oso lemsé dɔ néra kori-korije’g lə sí əsé dɔ kaiyaje’g lə sí el. 20 Loo gə́ seḭ a kubaje Njesigənea̰ kyá̰je gə mba pole magəje gə́ dɔ ɓee’g ndá yeḛ a ree mba ra sə sí majel ləm, yeḛ a tuji sí godə maji gə́ yeḛ ra sə sí kédé’g lé ləm tɔ.
21 Koso-dəwje d’ula Juje pana: Wah! Jeḛ j’a kwaje Njesigənea̰ ya ɓa meḛ sí’g.
22 Juje ula koso-dəwje lé pana:
Seḭ nja seḭ ɔrje ta ilaje dɔ sí-seḭ’g ya, to seḭ nja ɓa ɔrje kəm Njesigənea̰ gə mba kwáje meḛ sí’g. Deḛ tel d’ilá keneŋ pana: Jeḛ j’oo bèe ya tɔ. 23 Bèe ndá tujije magəje gə́ dɔ ɓee’d gə́ to mbuna sí’g, tɔɓəi tel undaje meḛ sí dɔ Njesigənea̰’d gə́ to Ala lə Israɛlje lé ya.
24 Koso-dəwje lé d’ula Juje pana: J’a kwaje Njesigənea̰, Ala lə sí meḛ sí’g ya ləm, j’a kila ŋgonkoji dɔ tapea’g ya ləm tɔ.
25 Mee ndəa’g neelé Juje ar koso-dəwje lé manrɔ dee d’aree mee ɓee’d gə́ Sikem. Tɔɓəi yeḛ ar dee godnduje ləm, gə ndukunje ləm tɔ. 26 Ta néje neelé Juje ndaŋg mee maktub godndu’g lə Ala ya. Tɔɓəi yeḛ un biri mbal kára ila lée’g gel kag-sɛnə’d gə́ to dan mee loo gə́ to gə kəmee’g mbata lə Njesigənea̰ lé. 27 Ndá Juje ula koso-dəwje pana: Aa ooje, mbal neelé a to nékɔrkəmta lə sí mbata yee oo ta néje lai gə́ Njesigənea̰ ula sí ya, bèe ɓa yee a to ne nékɔrkəmta lə sí gə mba kar sí ubaje ne Ala lə sí yá̰je el ŋga.
28 Yen ŋga Juje ya̰ koso-dəwje lé ar nana kara tel aw dɔ naŋg gə́ ləa-ləa.
Kwəi lə Juje lé
29 Goo néje gə́ neelé, Juje gə́ to ŋgolə Nun, kura lə Njesigənea̰ lé ləbee aḭ tɔl-dəa-dɔg (110) ndá yeḛ wəi tɔ. 30 Deḛ dubee dɔ naŋg gə́ yeḛ iŋga gə́ né kea̰-yeḛ mee ɓee gə́ Timnat-Sera kaar mbal gə́ Eprayim kel dɔgel lə mbal gə́ Gaas . 31 Israɛlje d’wa Njesigənea̰ meḛ dee’g mee ləbje lai gə́ Juje sí ne kəmba ləm, gə mee ləbje lai gə́ ŋgatɔgje gə́ d’isi kəmba goo Juje’d gə́ gər néje lai gə́ Njesigənea̰ ra mbata lə Israɛlje lé ləm tɔ.
32 Siŋgarɔ Jisəb gə́ Israɛlje d’odo d’ḭ ne ɓee gə́ Ejiptə lé deḛ dubu mee ɓee’d gə́ Sikem, mee dəb loo-ndɔ’d gə́ Jakob ndogo gə ŋgaka Hamɔrje gə́ to bɔ Sikəmje lé as larnda tɔl (100) tɔ, yee ɓa dɔ naŋg neelé to ne ka̰ ŋgaka Jisepje ya .
33 Eləajar, ŋgolə Aaro̰ lé wəi tɔ ndá deḛ dubee Gibeat-Pines gə́ d’ar ŋgalə Pines kédé kaar mbal gə́ Eprayim lé tɔ.
Al-chaʼab chaalo niiye yaʼabudu Allah
1 Wa Yachuuʼ lamma kulla gabaayil Bani Israaʼiil fi Chakiim wa naada chuyuukhhum wa kubaaraathum wa gudiyaahum wa masaaʼiilhum wa humman jo giddaam al-Rabb. 2 Wa Yachuuʼ gaal le kulla l-chaʼab : «Daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : ‹Zamaan, juduudku sakano khaadi le bahar al-Furaat wa abado ilaahaat aakhariin. Wa Taarah abu Ibraahiim wa Naahuur kula ambeenaathum. 3 Wa fi l-wakit daak, ana chilt abuuku Ibraahiim min khaadi le bahar al-Furaat wa jibtah fi balad Kanʼaan. Wa ana kattart zurriiytah wa anteetah wileedah Ishaakh. 4 Wa le Ishaakh, ana anteetah awlaadah Yaakhuub wa Isuu. Wa anteetah le Isuu balad jibaal Saʼiir le yichiilha wa Yaakhuub wa iyaalah kamaan macho ale balad Masir.
5 «‹Wa baʼad da, ana rassalt Muusa wa Haaruun wa darabt balad Masir be l-waba al-nazzaltah foogha wa khalaas, maragtuku minha. 6 Wa ana maragt juduudku min Masir wa jo lahaddi l-bahar al-Ahmar. Wa laakin al-Masriyiin tarado juduudku be arabaat harib wa siyaad kheel lahaddi l-bahar da. 7 Wa wakit juduudku sarakho leyi, ana Allah khatteet dalaam beenhum wa been al-Masriyiin. Wa baʼad da, chilt al-bahar wa khatteet beyah al-Masriyiin. Wa intu chiftuuh be uyuunku al-cheyy al-ana sawweetah le l-Masriyiin.
«‹Wa baʼad da, intu gaʼadtu fi l-sahara le mudda tawiile. 8 Wa ana waddeetku le balad al-Amuuriyiin al-saakniin sabaah le bahar al-Urdun. Wa humman haarabooku wa laakin ana hazamtuhum wa dammartuhum giddaamku wa intu chiltu baladhum. 9 Wa Balaakh wileed Siffuur malik Muwaab gamma le yihaarib Bani Israaʼiil wa rassal le Balʼaam wileed Baʼuur achaan yaji yalʼanku. 10 Wa laakin ana ma simiʼt kalaam Balʼaam wa fi l-akhiir, hu baarakaaku be baraka kabiire. Wa ana najjeetku min iid Balaakh malik Muwaab.
11 «‹Wa gataʼtu bahar al-Urdun wa wassaltu Ariiha. Wa sukkaanha gammo haarabooku wa maʼaahum al-Amuuriyiin wa l-Firizziyiin wa l-Kanʼaaniyiin wa l-Hittiyiin wa l-Girgaachiyiin wa l-Hiwwiyiin wa l-Yabuusiyiin. Wa laakin ana sallamtuhum leeku fi iideeku. 12 Wa rassalt ruʼub chadiid le natrud min giddaamku al-muluuk al-itneen hana l-Amuuriyiin wa da ma be suyuufku wa la be nachaachiibku ! 13 Wa ana anteetku balad al-ma tiʼibtu foogha wa anteetku mudun al-intu ma baneetuuhum wa hassaʼ gaaʼidiin taskunu fooghum. Wa anteetku ziraaʼa hana inab wa zaytuun al-ma teerabtuuh wa hassaʼ gaaʼidiin taakulu minnah.›»
14 Wa Yachuuʼ gaal battaan : «Hassaʼ, akhaafo Allah wa aʼabuduuh be sahiih wa amaan. Wa baʼʼudu minku kulla l-asnaam al-juduudku abadoohum khaadi le bahar al-Furaat wa fi Masir wa aʼabudu Allah. 15 Wa laakin kan ma tidooru taʼabudu Allah, aʼazulu al-yoom al-ilaah al-tidooru taʼabuduuh. Mumkin tichiilu ilaahaat al-abadoohum juduudku khaadi le bahar al-Furaat, walla tichiilu ilaahaat al-Amuuriyiin min al-balad al-intu saakniin foogha. Wa laakin ana wa aayilti kamaan, aniina naʼabudu Allah !»
16 Wa l-chaʼab raddo leyah wa gaalo : «La, abadan ! Ma naabo Allah le naʼabudu ilaahaat aakhariin ! 17 Achaan Allah Ilaahna, hu bas al-maragaana aniina wa abbahaatna min Masir balad al-ubuudiiye wa sawwa al-ajaayib al-kubaar dool giddaamna. Wa hafadaana fi tuul al-derib al-macheena foogah wa fi ust kulla l-chuʼuub al-chaggeenaahum. 18 Wa Allah tarad giddaamna al-Amuuriyiin wa kulla l-chuʼuub al-aakhariin al-sakano fi l-balad di. Wa fi chaan da, aniina kula naʼabudu Allah achaan hu bas Ilaahna.»
19 Wa Yachuuʼ gaal le l-chaʼab : «Intu ma tagdaro taʼabudu Allah achaan hu al-Ilaah al-Khudduus wa hu al-Ilaah al-Khayyuur, ma yahmal isyaanku wa zunuubku. 20 Wa wakit taabo Allah wa taʼabudu ilaahaat aakhariin, hu yugumm didduku wa yiʼaakhibku wa yikammilku baʼad hu sawwa leeku kulla l-kheer da.» 21 Wa l-chaʼab gaalo le Yachuuʼ : «La, naʼabudu Allah bas.»
22 Wa Yachuuʼ gaal le l-chaʼab : «Intu zaatku chuhuud fi nufuusku kadar azaltu Allah wa taʼabuduuh.» Wa humman gaalo : «Aywa, aniina chuhuud.» 23 Wa Yachuuʼ gaal : «Kan ke da khalaas, baʼʼudu al-ilaahaat al-ajnabiyiin min usutku wa khuttu guluubku fi Allah Ilaah Bani Israaʼiil.» 24 Wa l-chaʼab gaalo le Yachuuʼ : «Aniina naʼabudu Allah Ilaahna bas wa nasmaʼo kalaamah.»
25 Wa khalaas fi l-yoom da fi Chakiim, Yachuuʼ sawwa muʼaahada been al-chaʼab wa Allah wa sawwa leehum gawaaniin wa churuut. 26 Wa Yachuuʼ katab al-kalaam da fi kitaab Tawraat Allah. Wa chaal hajar kabiir wa khazzaah fi l-bakaan da, tihit al-chadara al-kabiire al-gaaʼide jamb al-bakaan al-mukhaddas hana Allah. 27 Wa gaal le kulla l-chaʼab : «Daahu al-hajar yukuun chaahid foogna achaan hu simiʼ kulla kalaam Allah wakit kallam maʼaana. Wa l-hajar da yachhad foogku achaan ma tankuru Ilaahku.» 28 Wa khalaas, Yachuuʼ gaal le l-chaʼab khalli ayyi waahid yamchi le ard warasatah.
Yachuuʼ wileed Nuun maat
29 Wa baʼad da, Yachuuʼ wileed Nuun abd Allah maat fi umur hana 110 sana. 30 Wa dafanooh fi ard warasatah fi Timna Saarah fi jibaal Afraayim munchaakh le jabal Gaʼach. 31 Wa Bani Israaʼiil abado Allah fi kulla muddit ayyaam Yachuuʼ. Wa baʼad mootah, abado Allah fi kulla muddit ayyaam al-chuyuukh al-chaafo kulla l-aʼmaal al-sawwaahum Allah fi chaan Bani Israaʼiil.
32 Wa kan le udaam Yuusuf al-chaaloohum Bani Israaʼiil min balad Masir, humman dafanoohum fi Chakiim fi l-zereʼ al-charaah Yaakhuub be 100 hajar fudda min awlaad Hamuur abu Chakiim. Wa da kula bigi warasa le zurriiyit Yuusuf.
33 Wa Aliʼaazar wileed Haaruun kula maat wa dafanooh fi l-jabal al-anto le wileedah Fiinhaas fi jibaal Afraayim.
