Né gə́ dɔtar gə́ kəm kiŋga lé to kəmkàr
1 Ŋganje, ooje tandoo lə bɔ ŋganje,
Urje mbi sí gèŋ mba gər ne gin takəmkàr,
2 Mbata ma m’ar sí néndoo gə́ maji,
Bèe ndá ɔsje tandoo ləm rəw el.
3 Ma lé m’to ŋgon-kára lə bɔm ləm,
M’to ŋgon-dagəya lə kɔm ləm tɔ.
4 Yeḛ ndoom né ndá ulam pana:
Wa taje ləm dɔ ɓəŋgəri’g ləm,
Aa dɔ godndumje kər-kər ləm tɔ ndá
A si ne kəmba ya.
5 Saŋg kəmkàr gə gosonégər ləm,
Ar məəi wəi dɔ taje gə́ teḛ tam’g el ləma,
Unda rɔi ɓad dɔ dee’g el ləm tɔ.
6 Ubá yá̰ el ndá yee a gədi ləm,
Ndigee ndá yee a kaa dɔi ləm tɔ.
7 Yeḛ ulam ɓəi pana:
Gin kəmkàr gə́ dɔtar lé ɓa nee:
Saŋg kəmkàr saar mba kiŋga ləm,
Odo nékiŋgaje ləi lai saŋg ne gosonégər
Mba kiŋga ləm tɔ.
8 Wa kaari’g sud ndá
Yee a kuni kundai tar ɗaŋg.
Ɓó lé ila riɓar dəa’g ndá
Yee a kula rɔnduba dɔi’g tɔ.
9 Yee a kula dɔgugu-noji dɔi’g ləm,
Yee a ɗɔii gə dɔgugu-mbai gə́ maji dum ləm tɔ.
Ya̰ goo néra lə njémeeyèrje
10 Ŋgonəm, ur mbii taa ne taje ləm ndá
Ləb si kəmba ləi a kḭ ne dɔ maree’d gə́ kédé-kédé.
11 Ma m’tɔjii rəw kəmkàr ləm,
M’ɔr nɔḭ dan kila-rəwje gə́ danasur’g ləm tɔ.
12 Ɓó lé i aw njaa ndá
Né a jɔg gɔli el ləm,
Lée i aiŋgwɔd kara
Né a tuga gɔli kilai el ləm tɔ.
13 Wa tandoo kɔgərɔ ɓó ya̰ gée el,
Ŋgəmee maji mbata
Yee ɓa to gə́ kəmə ləi.
14 Maji kari ila gɔli kila-rəw’g lə njémeeyèrje el ləm,
Njaa na̰’d gə dəwje gə́ njéra némajelje el ləm tɔ.
15 Uba rəw lə dee ya̰ ɓó aw keneŋ el,
Unda rɔi ɓad dɔ’g ndá gan gə́ raŋg.
16 Mbata deḛ toɓi el ya saar njen
Ra né gə́ majel ya ɓa,
Ɓi oso kəm dee’g el ya saar njen
D’ar dəw kára oso ya ɓa tɔ,
17 Mbata muru gə́ ka̰ meeyèr ɓa d’o̰ ləm,
Man-nduú gə́ ka̰ néra gə́ kərm-kərm ɓa deḛ d’ai ləm tɔ.
18 Kila-rəwkaw lə njémeekarabasurje
To asəna gə lookàr gə́ ndogó ɔr jol-jol,
Ndogó ləa lé aw gə́ kédé-kédé
Saar kàr aar daŋdɔ.
19 Rəw-kaw njémeeyèrje lé
To asəna gə loo ndul gə́ ndul njudu-njudu,
Deḛ d’oo né gə́ a gə kun gɔl dee
Kar dee d’oso lé el.
Nérai gə́ i wɔji məəi’g njaŋg lé
20 Ŋgonəm, tuga mbii oo ne tapamje ləm,
Ur mbii gèŋ dɔ taje gə́ m’pa lé ləm tɔ.
21 Un kəmi rəw dɔ’g el ləm,
Wa dɔ ɓəŋgəri’g sud ləm tɔ.
22 Mbata to kəmə lə dee gə́ d’iŋga ləm,
To né gə́ ar darɔ dee si ne dan maji’g ləm tɔ.
23 Ŋgəm məəi’g maji unda néje gə́ raŋg lai
Mbata yee nee ɓa ŋgira sikəmba ḭ keneŋ.
24 Ɔs taŋgɔm tai’g rəw gə́ raŋg ləm,
Taje gə́ to gə goo rəbee el lé kara
Ɔs dee tai’g rəw ləm tɔ.
25 Maji kar kəmi aa loo gə́ nɔḭ’g ya njoroŋ,
Ar kəmi oo loo gə́ nɔḭ’g ya.
26 Gɔl rəw gə́ i a gə kaw keneŋ lé
Gə mba kar rəw-kabije lai to ne sur .
27 Maji kari tel aw gə́ dɔkɔl əsé dɔgel el ləm,
Ila gɔli rəw gə́ majel’g el ləm tɔ.
Wasiiyat al-abu
1 Asmaʼo, ya iyaali, wasiiyat abuuku
wa le tafhamo, khuttu baalku
2 achaan al-maʼrafa al-nantiiha leeku adiile.
Abadan ma tikhallu taʼliimi.
3 Wakit ana sakhayyar maʼa abuuyi
wa ammi tihibbini
ana wileedha al-wahiid,
4 abuuyi allamaani wa gaal :
«Khalli galbak yakrub kalaami
wa ahfad wasiiyti
wa be da, tiʼiich fi raaha.
5 Fattich al-hikma wa l-fihim
wa ma tansa wa la tikhalli kalaami.
6 Hibb al-hikma wa ma tikhalliiha
achaan hi tahfadak wa tahmiik.
7 Awwalan, fattich al-hikma
le tabga hakiim
wa anti kulla l-indak
le talga al-fihim.
8 Al-hikma tiʼalliik wakit takrubha
wa hi ticharrifak wakit tahdinha.
9 Al-hikma tukhutt fi raasak taaj al-niʼma
wa tijammilak be kadmuul al-charaf.»
10 Asmaʼ, ya wileedi, wa chiil kalaami
wa da yikattir siniin hayaatak.
11 Ana allamtak tariig al-hikma
wa wassaftak duruub al-adaala.
12 Kan tamchi, tamchi be suhuula
wa kan tajri, abadan ma tittartaʼ.
13 Akrub al-wasiiye wa ahfadha.
Ma tikhalliiha
achaan hi asaas hayaatak.
14 Ma tamchi fi tariig al-aasiyiin
wa la tichiil derib al-fasliin.
15 Khalliih, beyah ma tamchi.
Baari be tariig aakhar wa amchi.
16 Al-naas dool ma yunuumu
kan ma sawwo al-fasil
wa ma yanʼaso
kan ma ramo naadum.
17 Akilhum jaayi min al-charr
wa charaabhum jaayi min al-unuf.
18 Tariig al-saalihiin misil deyy al-sabaah
wa nuurah yiziid
lahaddi al-harraay tatlaʼ.
19 Laakin derib al-aasiyiin
misil al-leel al-adlam.
Fi l-dalaam, ma yichiifu
al-cheyy al-yarmiihum.
20 Ya wileedi, khutt baalak le wasiiyti
wa aftah adaanak wa asmaʼ kalaami.
21 Kalaami,
ma tibaʼʼidah min aglak
wa wasiiyti,
ahfadha fi daakhil galbak.
22 Al-yalgaahum, yalga al-haya
wa yalga al-aafe le kulla jismah.
23 Ahfad galbak ziyaada
min kulla cheyy aakhar
achaan minnah hu tisiil al-haya.
24 Ma tamrug min khachmak
al-kalaam al-kidib
wa baʼʼid min lisaanak
al-kalaam al-khabiis.
25 Chiif adiil giddaamak
wa sabbit uyuunak fi derbak.
26 Addil al-derib le rijileenak
wa be da, kulla duruubak yabgo saabtiin.
27 Ma tiliff wa la isra wa la zeene
wa baʼʼid nafsak min al-charr.
