Juje dum dɔ Amɔrje
1 Loo gə́ Adoni-Sedek, mbai gə́ Jerusalem oo to gə́ Juje taa ɓee gə́ Ai tujee pugudu-pugudu ləm, oo to gə́ yeḛ ra gə Ai gə mbai gə́ keneŋ to gə́ yeḛ ra gə Jeriko gə mbai gə́ keneŋ ləma, oo to gə́ njé gə́ Gabao̰ d’ɔm na̰’d gə Israɛlje d’isi ne mbuna dee’g ləm tɔ ndá, 2 ɓəl-boo undá badə gaŋgee, mbata Gabao̰ lé to ɓee-boo gə́ boi yaa̰ kára mbuna ɓee-booje gə́ lə mbaije ləm, boi yaa̰ unda ɓee-boo gə́ Ai kara ləma, ar diŋgamje lai gə́ d’isi keneŋ to gə́ bao-rɔje ləm tɔ. 3 Togə́bè Adoni-Sedek, mbai gə́ Jerusalem ula kula rɔ Hoham, mbai gə́ Ebro̰ ləm, gə rɔ Piream, mbai gə́ Jarmut ləm, gə rɔ Japia, mbai gə́ Lakis ləma, gə rɔ Dəbir, mbai gə́ Eglo̰ ləm tɔ pana: 4 Gə́ reeje rɔm’g, ree laje səm mba kar sí j’aw n’rɔje gə njé gə́ Gabao̰ mbata deḛ d’ɔm na̰’d gə Juje gə Israɛlje tɔ.
5 Yen ŋga mbaije lə Amɔrje gə́ mi gə́ to mbai gə́ Jerusalem ləm, gə mbai gə́ Ebro̰ ləm, gə mbai gə́ Jarmut ləm, gə mbai gə́ Lakis ləma, gə mbai gə́ Eglo̰ ləm tɔ lé, mbo̰ dɔ na̰ ndá d’aw gə njérɔje lə dee na̰’d lai, deḛ ree d’isi mbɔr Gabao̰’g ndá d’ubá naŋg bus rɔ səa tɔ. 6 Njé gə́ Gabao̰ d’ula kula rɔ Juje’g loo-siée’g Gilgal d’ulá pana: Maji kari uba kuraje ləi ya̰ dee gə goo ŋgalee el ləm, ḭ kalaŋ gə tɔgi ree rɔ sí’g taa sí ɔm sí tar la ne sə sí ləm tɔ, mbata mbaije lə Amɔrje lai gə́ d’isi kaar mbal’g lé d’unda siŋga dee na̰’d rɔ sə sí.
7 Léegəneeya Juje ḭ Gilgal gə njérɔje lai ləm, gə bao-rɔje lai ləm tɔ ndá d’ɔd d’aw. 8 Njesigənea̰ ula Juje pana: Ɓəl dee el mbata m’ɔm dee jii’g yəg mba̰ ndá dəw kára kara dan dee’g a kaar gəs nɔḭ’g el.
9 Juje ḭ Gilgal loondul’g njaa saar teḛ dɔ dee’g wai. 10 Ndá Njesigənea̰ sané dee kad-kad no̰ Israɛlje’g, ar Israɛlje tɔl dee bula mbɔr Gabao̰’g ləm, tuba goo dee gə rəw gə́ aw gə́ Bet-Oron ləma, dum dɔ dee saar teḛ ne Ajeka gə Makéda ləm tɔ. 11 Loo gə́ d’isi d’aḭ no̰ Israɛlje’g teḛ ne loo-suru-ɗum’g lə ɓee gə́ Bet-Oron ndá Njesigənea̰ tila dee gə kwɔjije gə́ boi-boi gə́ d’ḭ dara saar ndá deḛ d’wəi ne lai ya mee ɓee gə́ Ajeka, deḛ gə́ d’wəi yoo-kwɔji lé bula d’unda deḛ gə́ Israɛlje tɔl dee gə kiambas tɔ.
12 Mee ndəa gə́ Njesigənea̰ ɔm Amɔrje ji Israɛlje’g lé Juje ula Njesigənea̰ ta kəm Israɛlje’g pana:
I kàr lé aar naŋg dɔ ɓee gə́ Gabao̰ bèe ɓa ləm,
I naḭ kara aar naŋg wəl-loo gə́ Ajalon bèe ləm tɔ.
13 Yen ŋga kàr lé aar naŋg ləm, naḭ kara ya̰ goo kaḭ tar ləa ləm tɔ saar ar ginkoji dəwje neelé dal ba̰ lə dee rɔ njéba̰je’g lə dee. Ta neelé see ndaŋg taree mee maktub’g lə Njéra nédanaje el wa, kàr lé aar naŋg dan dara’g dana bab ɓó ɔs rəa ɓad gə mba kandə el, saar nai lam karee as ndɔ kára doŋgɔ . 14 Ndɔ gə́ Njesigənea̰ oo ndu dəw togə́bè lé d’oo garee kédé el ləm, gə gogo el ləm tɔ mbata Njesigənea̰ nja rɔ mbata lə Israɛlje.
15 Gée gə́ gogo Juje gə Israɛlje lai tel d’aw loo-si dee’g Gilgal tɔ.
Juje tɔl mbaije gə́ mi lé
16 Mbaije gə́ mi lé d’aḭ d’iya rɔ dee mee bolè mbal gə́ Makéda. 17 D’ula Juje taree pana: Mbaije gə́ mi lé d’iya rɔ dee mee bolè mbal gə́ Makéda. 18 Juje pana: Nduburuje biri mbalje aw uduje ne ta bolè mbal lé ndá undaje dəwje keneŋ mba kar dee ŋgəm ta dee. 19 Nɛ seḭ lé, tubaje goo njéba̰je lə sí lé boo aarje naŋg el ləm, gaŋgje gel dee ɓó, ya̰je loo ar deeje d’andə mee ɓee-booje’g lə dee el mbata Njesigənea̰, Ala lə sí ya̰ dee ji sí’g mba̰.
20 Loo gə́ Juje gə Israɛlje tɔl dee bula dum dɔ dee gə no̰ mba̰ ndá deḛ gə́ d’askəm kaḭ kaw mba kaji rɔ dee lé d’aḭ d’uru mee ɓee-booje gə́ ndògo-bɔrɔ gugu dɔ dee sub ndá, 21 Israɛlje lai tel ree gə loo-kulee lɔm rɔ Juje’g loo-si dee’g Makéda, ar dəw kára kara teḛ təa ila dɔ Israɛlje’g bèe el ŋga.
22 Yen ŋga Juje pana: Ɔrje ta bolè mbal arje mbaije gə́ mi neelé d’unda loo teḛ raga ndá reeje sə dee rɔm’g nee. 23 Deḛ ra togə́bè ya, mbaije gə́ mi gə́ d’ar dee d’unda loo mee bolè mbal’g teḛ raga gə́ deḛ ree sə dee rəa’g lé ɓa nee: mbai gə́ Jerusalem ləm, gə mbai gə́ Ebro̰ ləm, gə mbai gə́ Jarmut ləm, gə mbai gə́ Lakis ləma, gə mbai gə́ Eglo̰ ləm tɔ. 24 Loo gə́ deḛ ree gə mbaije neelé no̰ Juje’g mba̰ ndá Juje ɓar dəwje gə́ Israɛl lai ɓa ula ɓé-njérɔje gə́ d’aw səa na̰’d lé pana: Rəmje gə́ kédé nee ndá tilaje gɔl sí gwɔb mbaije’g neelé. Togə́bè ɓa deḛ rəm pər gə́ rɔ dee’g tila gɔl dee gwɔb mbaije’g lé tɔ. 25 Juje ula dee pana: Ɓəlje el ləm, undaje bala el ləm tɔ, waje rɔ sí kɔgərɔ ləm, waje diŋgam meḛ sí’g ləm tɔ, mbata yee gə́ bèe ɓa Njesigənea̰ a ra gə njéba̰je lə sí lai gə́ seḭ a gə rɔje sə dee lé.
26 Gée gə́ gogo ndá Juje kunda dee tɔl dee, tɔɓəi yeḛ na nin dee kəm kagje’g mi ar dee to keneŋ saar kàr andə. 27 Loo gə́ kàr a gə kandə lé Juje un ndia gə mba kar dee tɔr nin dee kəm kagje’g ndá d’ɔm dee mee bolè mbal gə́ deḛ d’iya rɔ dee keneŋ kédé lé tɔɓəi d’udu ta bolè mbal gə biri mbalje gə́ to keneŋ un kudee mee ndəa gən saar teḛ ɓogənè.
Juje taa ɓee-booje gə́ to par gə́ dɔkɔl lé
28 Mee ndəa’g neelé Juje rɔ gə ɓee gə́ Makéda gə kiambas ɓa taa ne, yeḛ tɔl mbai gə́ keneŋ ləm, gə koso-dəwje lai gə́ d’isi keneŋ ləma, yeḛ tuji ne ɓee-boo neelé pugudu-pugudu ləm tɔ, yeḛ ya̰ loo ar dəw kára kara teḛ aḭ aw el ndá yeḛ ra gə mbai gə́ Makéda to gə́ yeḛ ra ne gə mbai gə́ Jeriko lé bèe tɔ.
29 Juje gə Israɛlje lai d’ḭ Makéda d’aw Libna ndá d’ur dɔ njé gə́ Libna’g gə rɔ. 30 Njesigənea̰ ya̰ Libna gə mbai gə́ keneŋ ji Israɛlje’g ar dee rɔ səa gə kiambas tuji ɓee-boo ləm, gə deḛ lai gə́ d’isi keneŋ pugudu-pugudu ləm tɔ, yeḛ ya̰ loo ar dəw kára kara teḛ aḭ aw el ndá yeḛ ra gə mbai gə́ keneŋ to gə́ yeḛ ra ne gə mbai gə́ Jeriko lé bèe tɔ.
31 Juje gə Israɛlje lai d’ḭ Libna d’aw Lakis, deḛ d’wa loo-si dee ta ɓee’g neelé ɓa d’ur dəa’g gə rɔ ɓəi. 32 Njesigənea̰ ya̰ Lakis ji Israɛlje’g ar dee taa mee ndɔ gə́ njekɔm’g joo ndá deḛ tuji ɓee-boo neelé gə deḛ lai gə́ d’isi keneŋ pugudu-pugudu gə kiambas to gə́ deḛ ra ne gə Libna bèe ya tɔ. 33 Togə́bè ɓa Hɔram, mbai gə́ Gejer ḭ aw gə mba la gə njé gə́ Lakis. Juje dum dəa-yeḛ gə dəwje ləa ləm, ya̰ loo ar dəw kára kara aḭ aw el ləm tɔ.
34 Juje gə Israɛlje lai d’ḭ Lakis d’aw Eglo̰, deḛ d’wa loo-si dee ta ɓee’g neelé ɓa d’ur dəa’g gə rɔ ɓəi. 35 Deḛ taa gə́ mee ndəa gən ya ndá deḛ tuji ɓee-boo gə deḛ lai gə́ d’isi keneŋ lé pugudu-pugudu gə kiambas tɔ, Juje tuji ɓee-boo lé pugudu-pugudu gə́ mee ndəa gən to gə́ yeḛ tuji ne Lakis lé bèe ya tɔ.
36 Juje gə Israɛlje lai d’ḭ Eglo̰ ndá d’aw d’ur dɔ Ebro̰’g gə rɔ. 37 Deḛ taa tɔɓəi deḛ tujee-yeḛ ləm, gə mbai gə́ keneŋ ləm, gə ɓee-booje ləa lai ləma, gə deḛ lai gə́ d’isi keneŋ ləm tɔ gə kiambas, Juje ya̰ loo ar dəw kára kara aḭ aw el to gə́ yeḛ ra ne gə Eglo̰ bèe tɔ ndá yeḛ tuji ɓee-boo neelé gə deḛ lai gə́ d’isi lé keneŋ pugudu-pugudu tɔ.
38 Juje gə Israɛlje lai tel dɔ dee njoroŋ d’aw d’ur dɔ Debir’g gə rɔ. 39 Deḛ taa ɓee neelé ləm, tuji mbai gə́ keneŋ ləm, gə ɓee-booje ləa lai ləma, gə deḛ lai gə́ d’isi keneŋ pugudu-pugudu gə kiambas ləm tɔ ɓó d’ya̰ loo d’ar dəw kára kara aḭ aw el, Juje ra gə Dəbir gə mbai gə́ keneŋ to gə́ yeḛ ra ne gə Ebro̰ ləm, gə Libna gə mbai gə́ keneŋ lé ləm tɔ.
40 Togə́bè Juje dum dɔ ɓeeje neelé lai, ɓeeje gə́ to kaar mbal’g ləm, gə njé gə́ par gə́ dɔkɔl ləm, gə njé gə́ to ndag-loo’g ləma, gə njé gə́ to dɔdərloo’g ləm tɔ ndá yeḛ tuji mbaije lai, yeḛ ya̰ loo ar dəw kára kara aḭ aw el ləm, yeḛ tuji néje lai gə́ d’əmə ləm tɔ, to gə́ Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje un ne ndia aree lé. 41 Juje dum dɔ dee un kudee Kades-Barnea saar teḛ ne Gaja ləm, yeḛ dum dɔ ɓee gə́ Gosen lai saar teḛ ne Gabao̰ ləm tɔ. 42 Juje taa ɓeeje neelé lai ləm, gə mbaije lə dee gə́ keneŋ ləm tɔ mbata Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje rɔ ar dee tɔ. 43 Gée gə́ gogo ndá Juje gə Israɛlje lai tel d’aw loo-si dee’g Gilgal tɔ.
Bani Israaʼiil annasaro fi l-Amuuriyiin
1 Wa Aduuni Saadikh malik Uruchaliim simiʼ kadar Yachuuʼ chaal hillit Aay wa dammaraaha wa sawwa fi hillit Aay wa malikha misil hu sawwa fi Ariiha wa malikha. Wa simiʼ kadar sukkaan Gibʼuun sawwo salaam maʼa Bani Israaʼiil wa sakano fi usuthum. 2 Wa khalaas, hu khaaf marra waahid achaan Gibʼuun hi hille kabiire misil hillaal al-muluuk wa hi kabiire min hillit Aay wa rujaalha kula fahaliin. 3 Wa khalaas, Aduuni Saadikh malik Uruchaliim rassal le Huhaam malik Hibruun wa Firaam malik Yarmuut wa Yafiiʼa malik Lakiich wa Dabiir malik Agluun. Wa gaal leehum : 4 «Yalla taʼaalu leyi ! Afzaʼooni wa nihaarubu Gibʼuun achaan hi sawwat salaam maʼa Yachuuʼ wa Bani Israaʼiil.» 5 Wa l-muluuk al-khamsa hana l-Amuuriyiin dool wa kulla duyuuchhum macho hajamo Gibʼuun wa haarabooha. Wa humman malik Uruchaliim wa malik Hibruun wa malik Yarmuut wa malik Lakiich wa malik Agluun.
6 Wa tawwaali, naas Gibʼuun rassalo le Yachuuʼ fi muʼaskar Gilgaal wa gaalo leyah : «Ma taaba musaaʼadatak le abiidak. Taʼaalu leena ajala ! Afzaʼoona wa najjuuna achaan kulla muluuk al-Amuuriyiin al-saakniin fi l-jibaal lammo wa gammo diddina.» 7 Wa Yachuuʼ gamma min Gilgaal wa maʼaayah kulla l-rujaal al-muhaaribiin wa kulla l-rujaal al-furraas. 8 Wa Allah gaal le Yachuuʼ : «Ma takhaaf minhum achaan ana sallamtuhum leek fi iideenak wa waahid minhum ma yagdar yagiif giddaamak.»
9 Wa Yachuuʼ gamma min Gilgaal wa raakh tuul al-leel wa be khafla ja le malik al-Amuuriyiin. 10 Wa Allah hazamaahum haziime kabiire giddaam Bani Israaʼiil fi Gibʼuun. Wa taradoohum ale giizaan Beet Huruun wa kataloohum lahaddi hillaal Aziikha wa Makhiida. 11 Wa wakit humman muʼarridiin giddaam Bani Israaʼiil wa wassalo fi l-dilleeye hana Beet Huruun, Allah rassal fooghum barad kubaar min al-sama wa maato. Wa l-barad al-kubaar da darabaahum fi deribhum lahaddi Aziikha wa katal naas ziyaada min al-naas al-kataloohum Bani Israaʼiil be l-seef.
12 Wa fi l-yoom al-foogah Allah sallam al-Amuuriyiin le Bani Israaʼiil, Yachuuʼ saʼal Allah giddaam Bani Israaʼiil wa gaal : «Ya l-harraay, agiifi saabte fi Gibʼuun ! Wa inta al-gamar, agiif saabit fi waadi Ayyaluun !» 13 Wa l-harraay wagafat wa l-gamar kula wagaf lahaddi al-umma chaalat taarha fi udwaanha. Wa daahu al-maktuub fi Kitaab al-Saalih : «Al-harraay wagafat fi bakaanha fi l-sama, ma wagaʼat muddit yoom kaamil.» 14 Wa l-yoom da, yoom mislah ke ma fiih wa la gablah wa la baʼadah. Wa fi l-yoom da, al-insaan saʼal wa Allah khibil suʼaalah achaan Allah gaaʼid yihaarib udwaan Bani Israaʼiil. 15 Wa Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil gabbalo fi l-fariig fi Gilgaal.
16 Wa l-muluuk al-khamsa al-arrado macho allabbado fi karkuur Makhiida. 17 Wa naas jo gaalo le Yachuuʼ : «Al-muluuk al-khamsa anlago mullabbidiin fi karkuur hajar Makhiida.» 18 Wa Yachuuʼ gaal : «Dargusu hujaar kubaar wa siddu beehum khachum al-karkuur wa khuttu naas yaharsu al-muluuk dool. 19 Wa intu kamaan ma tagiifu. Aturdu udwaanku wa agtaʼo leehum al-derib. Ma tikhalluuhum yadkhulu mudunhum achaan Allah Ilaahku sallamaahum leeku fi iideeku.»
20 Wa khalaas, Yachuuʼ wa Bani Israaʼiil annasaro nasur kabiir wa dammaro al-Amuuriyiin. Wa naas chiyya bas min al-Amuuriyiin gidro arrado wa nijo wa dakhalo fi mudunhum al-gawiyiin. 21 Wa baʼad da, kulla l-chaʼab gabbalo le Yachuuʼ fi l-muʼaskar al-fi Makhiida be salaam. Wa naadum waahid kula min al-balad ma gidir yuguul cheyy didd Bani Israaʼiil.
22 Wa baʼad da, Yachuuʼ gaal : «Fukku khachum al-karkuur wa amurgu leyi al-muluuk al-khamsa.» 23 Wa be misil da, humman maragoohum le l-muluuk al-khamsa min al-karkuur wa jaaboohum giddaam Yachuuʼ. Wa humman muluuk Uruchaliim wa Hibruun wa Yarmuut wa Lakiich wa Agluun. 24 Wa wakit maragoohum le l-muluuk al-khamsa wa jaaboohum giddaamah, Yachuuʼ naadaahum le kulla rujaal Bani Israaʼiil wa gaal le khuyyaad askarah al-macho maʼaayah : «Khuttu rijleeku fi rigaab al-muluuk dool.» Wa humman garrabo wa khatto rijleehum fi rigaab al-muluuk. 25 Wa Yachuuʼ gaal : «Ma takhaafo wa la tinbahtu wa laakin abgo chudaad wa fahaliin. Achaan Allah yisawwi nafs al-cheyy fi kulla udwaanku al-tihaarubuuhum.»
26 Wa baʼad da, Yachuuʼ katalaahum le l-muluuk al-khamsa wa allaghum fi chadar khamsa, ayyi waahid fi chadara. Wa humman gaʼado muʼallagiin lahaddi l-achiiye. 27 Wa baʼad al-harraay wagaʼat, Yachuuʼ amar yinazzulu janaazaathum min al-chadar wa yazguluuhum fi l-karkuur al-awwal humman allabbado foogah. Wa saddo khachmah be hujaar kubaar wa l-hujaar dool gaaʼidiin lahaddi l-yoom.
28 Wa fi l-yoom da, Yachuuʼ chaal hillit Makhiida wa katal malikha be l-seef wa dammar kulla naasha lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy. Wa Yachuuʼ sawwa fi malik Makhiida misil sawwa fi malik Ariiha.
29 Wa min Makhiida, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil macho hillit Libna wa haarabooha. 30 Wa Libna kula Allah sallamaaha hi wa malikha fi iid Bani Israaʼiil wa humman katalo malikha be l-seef wa dammaro kulla naasha lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy. Wa Yachuuʼ sawwa fi malik Libna misil sawwa fi malik Ariiha.
31 Wa min Libna, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil macho haasaro hillit Lakiich wa haarabooha. 32 Wa fi l-yoom al-taani, Lakiich kula Allah sallamaaha fi iid Bani Israaʼiil wa humman katalo kulla naasha be l-seef. Wa Yachuuʼ sawwa foogha misil sawwa fi Libna. 33 Wa Huraam malik Gaazar ja fazaʼ le hillit Lakiich. Wa laakin Yachuuʼ gidir fooghum hu wa naasah wa katalaahum lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy.
34 Wa min Lakiich, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil macho haasaro hillit Agluun wa haarabooha. 35 Wa fi l-yoom da, humman chaalooha be l-seef wa dammaro kulla naasha. Wa Yachuuʼ sawwa foogha misil sawwa fi Lakiich.
36 Wa min Agluun, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil macho hillit Hibruun wa haarabooha. 37 Wa humman chaalooha wa katalo malikha be l-seef wa dammaro kulla naasha wa naas al-hillaal al-taabʼiinha lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy. Wa Yachuuʼ sawwa foogha misil sawwa fi Agluun. Dammar kulla naasha.
38 Wa baʼad da, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil gabbalo fi hillit Dabiir wa haarabooha. 39 Wa humman chaalooha wa kulla l-hillaal al-taabʼiinha wa katalo malikha be l-seef wa dammaro kulla naasha lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy. Wa Yachuuʼ sawwa fi Dabiir wa malikha misil sawwa fi Hibruun wa misil sawwa fi Libna wa malikha.
40 Wa be misil da, Yachuuʼ chaal kulla l-balad yaʼni jibaalha wa junuubha wa sahalitha wa giizaanha. Hu katal muluukha lahaddi naadum waahid minhum kula ma faddal hayy. Wa dammar kulla makhluug hayy misil Allah Ilaah Bani Israaʼiil amarah beyah. 41 Wa Yachuuʼ chaal kulla l-balad min Khaadich Barniiʼa wa Khazza fi l-wati lahaddi mantagat Goochan wa Gibʼuun fi l-munchaakh. 42 Wa Yachuuʼ khalab kulla l-muluuk dool wa chaal buldaanhum fi wakit waahid achaan Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaaʼid yihaarib leehum. 43 Wa baʼad da, Yachuuʼ wa kulla Bani Israaʼiil gabbalo fi l-fariig fi Gilgaal.