Ŋgako̰ Jisepje tel ree Ejiptə gə Bḛjami na̰’d
1 Ɓoo-boo neelé o̰ gə́ kédé-kédé dɔ naŋg’d neelé. 2 Togə́bè ɓa loo gə́ d’usɔ kó gə́ d’ḭ ne Ejiptə lé lai mba̰ ndá bɔ deeje ula dee pana: Telje awje aw ndogoje nésɔ lé gogo ar síjee ya ɓəi.
3 Juda tel ilá keneŋ pana: Dəw neelé ula sí təsərə gə ndukun njaŋg pana: Ɓó lé ŋgoko̰ sí ree aar sə sí na̰’d el ndá j’a koo kəm neḛ el tɔ. 4 Bèe ndá ɓó lé i a kar ŋgoko̰ sí lé aw sə sí na̰’d ndá j’a kaw keneŋ mba ndogo nésɔ kari ya. 5 Nɛ ɓó lé i ndigi karee aw el ndá jeḛ kara j’a kaw el to mbata debee neelé ula sí təsərə pana: Ɓó lé ŋgoko̰ sí ree aar sə sí na̰’d el ndá j’a koo kəm neḛ el ya.
6 Ndá Israɛl ula dee pana: Né gə́ majel gə́ ban ɓa raje səm bèe ɓa ulaje ne dəw neelé ta lə ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ gə́ si gən ɓəi wa.
7 Deḛ d’ilá keneŋ pana: Débee neelé dəji sí taje ɓəd-ɓəd gə́ wɔji dɔ síjeḛ ləm, gə dɔ njénojije lə sí ləm tɔ pana: See bɔ síje si kəmba ɓəi wa. See ŋgoko̰ sí gə́ raŋg nai gən ɓəi wa. Ndá jeḛ n’tel j’ilá keneŋ dɔ tadəjije’g ləa gə́ yeḛ dəji sí lé. See jeḛ j’askəm gər to gə́ yeḛ a gə pa pana: Maji kar sí n’ree gə ŋgoko̰ sí lé wa.
8 Juda tel ula bɔ deeje Israɛl pana: Maji kari ar ŋgon lé aw səm ndá j’a kḭ kaw ya. Yee ɓa j’a síje ne kəmba ɓó j’a kwəije ne el, jeḛ ləm, i ləma, gə ŋgan síje ləm tɔ. 9 Ma nja m’a taa taree ləm, ma nja i a dəjim gée ya ləm tɔ. Ɓó lé m’tel səa m’ree səa rɔi’g el ləm, m’ree səa m’aree aar nɔḭ’g el ləm tɔ ndá taree a kwa dɔm-ma ya saar gə no̰. 10 Mbata ɓó lé jeḛ n’tilaje el ndá kàr bèe jén, jeḛ n’tel j’awje gɔl joo mba̰ ŋga.
11 Bɔ deeje gə́ Israɛl lé ula dee pana: Ɓó lé to togə́bè ndá né gə́ kəm ra ɓa to nee: Odoje némajije gə́ d’ur dɔ mareeje’g mee ɓee’g lə sí ɔm deeje mee ɓɔlje’g lə sí awje ne arje dəw neelé gə́ né-lapia ya: Odoje no̰ kag lam ləm, ubu tə̰ji lam ləm, kuma̰ gə́ ə̰də sululu ləm, ubu timbá ləm, pistasje ləma, gə ama̰dəje ləm tɔ. 12 A kawje gə lar gə́ orè goo maree as gɔl joo ləm, lar gə́ deḛ tel d’ɔm ta ɓɔlje’g lə sí lé kara a kawje ne ji sí’g ləm tɔ. Banelə meḛ dee ɓa wəi dɔ’g. 13 Ḭje tar, awje gə ŋgoko̰ sí lé telje awje rɔ dəw’g neelé. 14 Maji kar Ala gə́ to Bao-siŋgamoŋ lé ar sí iŋgaje meekoso lemsé rɔ dəw’g neelé karee ya̰ loo ar ŋgoko̰ sí gə́ nu, deḛ gə Bḛjami lé tel ree sə sí na̰’d. Nɛ ma lé ɓó lé m’a gə kisi lal ŋganje ndá m’lal né ləm ya.
15 Deḛ d’odo né-lapia lə dee ləm, gə lar lə dee gə́ kəm loo joo ji dee’g ləma, d’ar Bḛjami kara aw see dee na̰’d ləm tɔ. Deḛ d’ḭ d’aw Ejiptə ndá deḛ teḛ d’aar no̰ Jisəb’g. 16 Loo gə́ Jisəb oo Bḛjami gə́ aar sə dee na̰’d ndá yeḛ ula njekaa dɔ kəi ləa pana: Aw gə dəwje neelé kəi ndá aw wa da-kul kára gɔl ne nésɔ. Mbata loo gə́ kàr aar daŋdɔ ndá dəwje neelé d’a sɔ səm né na̰’d ya.
17 Dəw neelé ra to gə́ Jisəb ulá ya ndá yeḛ ɔr no̰ dee aw sə dee kəi lə Jisəb tɔ. 18 Loo gə́ yeḛ ɔr no̰ dee aw sə dee kəi lə Jisəb lé ndá deḛ ɓəl meḛ dee’g pana: To mbata lar gə́ tel d’ɔm mee ɓɔlje’g lə sí kédé lé ɓa deḛ d’aw ne sə sí gə mbəa. Ree sə sí gə mba kɔm na̰ dɔ sí’g ləm, gə mba buŋga na̰ dɔ sí’g ləm tɔ. To gə mba kwa sí gə́ ɓərje ləm, gə mba taa mulayḛ̀je-je lə sí ləm tɔ. 19 Deḛ rəm wɔr gə́ rɔ njekaa dɔ kəi’g lə Jisəb ndá d’un ta d’ulá takəi’g lé. 20 Deḛ pana: Ǝi mbai lə sí, ree lə sí gə́ kédé lé jeḛ n’reeje mba ndogo nésɔ. 21 Tɔɓəi loo gə́ jeḛ n’teḛje loo gə́ j’a gə to keneŋ loondul’g ndá jeḛ n’teḛje ta ɓɔlje lə sí. Nɛ aa oo, lar lə nana kara to ta ɓɔl’g ləa-ləa, lar lə sí lé to gə́ lée-lée ya. Yee ɓa jeḛ n’tel n’reeje ne ji sí’g nee ya. 22 Jeḛ n’reeje gə lar gə́ raŋg ji sí’g to gə mba ndogo ne nésɔ lé ya. Nɛ dəw gə́ njetel gə lar kɔm mee ɓɔlje’g lə sí lé jeḛ n’gəreeje el.
23 Njekaa dɔ kəi lé ila dee’g pana: Maji kar meḛ sí to lɔm! Ɓəlje el. To Ala lə sí gə́ to Ala lə bɔ síje lé ɓa ar sí iŋgaje nébao mee ɓɔlje’g lə sí. Lar lə sí lé teḛ rɔm’g mba̰ ya.
Tɔɓəi yeḛ teḛ gə Simeo̰ gə́ raga ree səa rɔ dee’g. 24 Dəw neelé ar dee d’andə mee kəi’g lə Jisəb. Yeḛ ar dee mán ndá deḛ togo ne gɔl dee. Yeḛ ar dee nésɔ mbata lə mulayḛ̀je-je lə dee tɔ. 25 Deḛ d’wa dɔ gɔl né-lapia lə dee ŋgina ne Jisəb gə́ a gə ree kàr gə́ aar daŋdɔ mbata d’ula dee pana: D’a sɔ səa né kəi ləa. 26 Bèe ɓa loo gə́ Jisəb tel kəi ndá deḛ d’un né-lapia lə dee gə́ deḛ ree ne lé d’aree tɔɓəi deḛ d’unda barmba naŋg nea̰’g tɔ. 27 Jisəb dəji dee pana: See seḭ síje gə́ majee ya wa. See bɔ síje gə́ tɔg gə́ seḭ paje ta ləa lé see si gə́ majee ya wa. See si kəmba ya ɓəi wa.
28 Deḛ d’ilá keneŋ pana: Kura ləi gə́ bɔ síje lé si gə́ majee ya ləm, yeḛ si kəmba ya ləm tɔ.
Tɔɓəi deḛ d’ula dɔ dee naŋg, d’unda barmba nea̰’g. 29 Jisəb un kəmee gə́ tar oo ne ŋgokea̰ gə́ Bḛjami gə́ to ŋgon lə kea̰je lé ndá dəji dee pana: See yeḛ neelé to ŋgoko̰ sí gə́ ndɔḭ gə́ seḭ ulamje ta ləa kédé lé wa. Tɔɓəi yeḛ ila ta dɔ maree’g pana: Maji kar Ala ra səi meemaji, ŋgonəm.
30 Mée tɔsee gə no̰ mbigi-mbigi mbata lə ŋgokea̰ aree saŋg loo mba no̰. Ndá yeḛ ɔd kalaŋ andə kəi tée’g, no̰ keneŋ. 31 Loo gə́ yeḛ togo kəmee mba̰ ndá yeḛ teḛ raga, ila mée dɔ maree’g po̰ ndá pana: Gə́ reeje gə nésɔ ar síje ŋga. 32 D’ar Jisəb muru ləa loo-siée’g ɓəd ləm, gə ka̰ ŋgakea̰je loo-si dee’g ɓəd ləma, ka̰ Ejiptəje gə́ d’o̰ səa kara d’ar dee muru lə dee loo-si dee’g ɓəd-ɓəd ləm tɔ. Mbata Ejiptəje lé d’askəm ko̰ muru gə Ǝbrəje na̰’d el mbata to né gə́ to kḛji kəm dee’g. 33 Ŋgako̰ Jisepje lé d’isi nea̰’g, yeḛ gə́ to ŋgondər lé gə goo ŋgondər ləa ləm, yeḛ gə́ ndɔḭ kara gə goo ndɔḭ ləa ləm tɔ. Ndá kaar dee wa dee paḭ ar dee d’aa kəm na̰ kɔbəri-kɔbəri. 34 Jisəb ar dee d’un nésɔ gə́ to nea̰’g d’aw kai dee ndá Bḛjami iŋga kea̰-yeḛ ur dɔ ka̰ dee-deḛ’g gɔl mi. Deḛ d’ai ndá d’al rɔ dee səa na̰’d.
Banyaamiin waddooh Masir
1 Al-juuʼ bigi chadiid bilheen fi balad Kanʼaan. 2 Baʼad humman kammalo al-maʼaach al-jaabooh min Masir, Yaakhuub gaal le iyaalah : «Gabbulu amchu Masir achru leena maʼaach chiyya.»
3 Laakin Yahuuza gaal le abuuh : «Aniina ma gulna leek ? Al-haakim gaal leena be kalaam waadih kan ma jibna akhuuna da, hu ma yigaabilna. 4 Laakin kan inta tikhassid akhuuna yamchi maʼaana da, khalaas aniina namchu nachru leek maʼaach. 5 Wa kan abeet kamaan, aniina ma nagdaro namchu. Achaan al-haakim gaal leena kan ma jibna akhuuna da, hu ma yigaabilna.»
6 Wa Yaakhuub al-binaaduuh Israaʼiil gaal leehum : «Maala gultu leyah induku akhu aakhar ? Intu dool taʼʼabtuuni.» 7 Humman gaalo : «Ma ke ! Hu bas saʼalaana suʼaal katiir achaan yaʼarifna wa yaʼarif aayilitna. Hu gaal leena : ‹Abuuku gaaʼid hayy walla ? Induku akhu aakhar walla ?› Wa aniina raddeena leyah fi suʼaalah. Laakin ma naʼarfu kadar yuguul leena : ‹Amchu jiibu leyi akhuuku.›»
8 Wa Yahuuza gaal battaan le abuuh Israaʼiil : «Khalli al-wileed yamchi maʼaayi. Wa khalli nugummu namchu kan ma nidooru numuutu kullina ke, aniina wa iyaalna wa inta. 9 Wa ana bas nadmanah wa tagdar tatulbah minni. Kan ana ma gabbaltah leek, ajʼalni misil naadum khaati fi muddit hayaati. 10 Hassaʼ da, awwal kan ma akhkharna da, wakit da macheena marrateen.»
11 Khalaas, abuuhum Israaʼiil gaal leehum : «Hiya, kan ke da, asmaʼo kalaami. Chiilu maʼaaku hadiiye wa wadduuha le l-haakim. Chiilu fi mawaaʼiinku min ahsan intaaj ardina misil asal chiyya wa samukh hana kitir wa talha wa dukhkhaan wa iyaal al-chadar al-samhiin. 12 Wa waddu al-gurus al-tachru beyah gameh wa l-gurus al-ligiituuh fi chuwaalaatku kula. Akuun humman sawwo khalat. 13 Khalaas, amchu waddu akhuuku bakaan al-haakim. 14 Wa Allah al-Gaadir yikhalli al-haakim da yihinn foogku wa yikhalli Banyaamiin wa yatlig akhuuku al-aakhar kula. Kan leyi ana kamaan, khalli nagood bala iyaal.»
Akhwaan Yuusuf gabbalo fi Masir
15 Wa khalaas, humman jahhazo al-hadiiye misil abuuhum gaalah wa chaalo al-gurus marrateen. Wa waddo Banyaamiin maʼaahum le Masir. Wa gaabalo Yuusuf. 16 Wa Yuusuf chaaf Banyaamiin maʼaahum. Wa wakit chaafah, gamma gaal le masʼuul beetah : «Waddi al-naas dool fi beeti wa adbah leehum kabich wa sawwu akil achaan yikhaddu maʼaayi.» 17 Wa l-masʼuul waddaahum fi beet Yuusuf misil hu gaalah leyah. 18 Wa wakit waddoohum fi beet Yuusuf, humman khaafo bilheen wa gaalo ambeenaathum : «Fi chaan al-gurus al-gabbalo leena fi chuwaalaatna wakit awwal jiina, akuun humman yakurbuuna le yichiilu hamiirna wa yiʼabbuduuna !»
19 Wa fi madkhal al-beet, garrabo le l-masʼuul hana beet Yuusuf wa gaalo leyah : 20 «Min fadlak, ya l-sayyid, awwal aniina jiina hini chareena maʼaach. 21 Wa wakit mugabbiliin, wassalna bakaan al-nunuumu foogah wa gammeena fakkeena chuwaalaatna. Wa ayyi waahid ligi gursah fi khachum chuwaalah. Wa daahu al-gurus da, jibnaah leek battaan. 22 Wa jibna gurus aakhar le nachru beyah maʼaach. Wa ma naʼarfu yaatu dassa leena al-gurus da fi chuwaalaatna.»
23 Wa l-masʼuul gaal leehum : «Asburu, ma takhaafo cheyy. Allah Rabbuku wa Rabb abuuku bas rahamaaku be kanz fi chuwaalaatku. Kan le gurusku kamaan, ana ligiitah.»
Al-akhwaan al-ihdaachar fi beet Yuusuf
Wa khalaas, al-masʼuul marag leehum Chimʼuun min al-sijin. 24 Wa waddaahum fi beet Yuusuf. Wa antaahum almi le yikhassulu rijleehum wa jaab akil le hamiirhum. 25 Min simʼo kadar humman yikhaddu maʼa Yuusuf, marago al-hadiiye al-daayriin yantuuha leyah fi wakt al-khada.
26 Wa khalaas, wakit Yuusuf ja dakhal fi beetah, humman gaddamo leyah al-hadiiye wa sajado leyah. 27 Hu sallamaahum wa gaal : «Chaayibku al-hajjeetuuni beyah lissaaʼ gaaʼid hayy wa gaaʼid aafe walla ?» 28 Wa humman gaalo leyah : «Aywa, abuuna gaaʼid hayy wa gaaʼid aafe.» Wa battaan dangaro wa sajado leyah.
29 Wa Yuusuf rafaʼ raasah wa chaafaahum kulluhum wa irif wald ammah Banyaamiin wa gaal : «Hu da bas akhuuku al-sakhayyar al-yoom daak hajjeetuuni beyah da walla ?» Wa gaal le Banyaamiin : «Ya wileedi, al-Rabb yantiik rahma.» 30 Wa wakit chaaf akhuuh, galbah riʼif wa yidoor yabki wa tawwaali marag wa macha fattach bakaan al-yabki foogah. Wa macha dakhal fi khurfitah wa baka. 31 Wa baʼad baka, khassal wijhah wa asar galbah wa marag leehum. Wa gaal le khaddaamiinah : «Amchu jiibu al-akil.»
32 Wa khalaas, jaabo al-akil wa antooh le Yuusuf wiheedah wa le akhwaanah wiheedhum wa le l-Masriyiin kula wiheedhum achaan haraam le l-Masriyiin yaakulu maʼa l-Ibraaniyiin. 33 Wa akhwaan Yuusuf rassoohum giddaamah min al-bikir lahaddi l-sakhayyar. Wa be da, humman alʼajjabo wa bichchaawafo ambeenaathum. 34 Wa be izin Yuusuf, chaalo al-akil al-gaaʼid giddaamah wa antooh le akhwaanah. Wa l-akil al-antooh le Banyaamiin yisaawi khamsa marraat akil hana akhwaanah. Wa humman chirbo khamar sawa lahaddi firho.
