Pool deḛ gə Silas d’aw Tesalonik
1 Pool gə Silas dəs gə rəw gə́ Ampipolis gə Apoloni d’aw saar teḛ Tesalonik, loo gə́ kəi-kwa-dɔ-na̰ lə Jibje to keneŋ. 2 Pool andə aw keneŋ mbata to nérea. Yeḛ wɔji sə dee ta as ndɔ-kwa-rɔ munda, ɔr ne goo ta gə́ to mee maktub’g gə́ to gə kəmee. 3 Yeḛ ɔr ginta wɔji dee rəbee to gə́ némeeko̰ gə́ ra Kristi ləm, gə loo gə́ yeḛ unda ne loo teḛ dan njé gə́ d’wəi’g ləm tɔ lé to gə goo rəw gə́ maktub nee pa lé ya. Yeḛ ula dee pana: Jeju neelé gə́ m’ula sí ta ləa lé yeḛ nja to gə́ Kristi lé ya.
4 Njé gə́ na̰je mbuna dee’g taa ta ləa ndá d’ɔm gə Pool gə Silas na̰’d yəg. Grekje bula yaa̰ gə́ d’wa Ala meḛ dee’g ləm, gə denéje gə́ na̰je gə́ to gə́ kankəm denéje mee ɓee’g ləm tɔ lé d’ɔm sə dee na̰’d tɔ.
5 Nɛ Jibje lé kəmkəḭ rusu meḛ dee njḭ-njḭ ar dee d’ɔr njémeeyèrje gə́ na̰je mbuna dalm-dəwje’g d’ɔm dee goo dee’g gə mba kar dee pələ meḛ dəwje d’ar dee d’aw dɔ na̰’d pum-pum ɓó gə kar ɓee ləŋg ne. Deḛ saŋg Pool gə Silas saar d’aw ɓee lə Jaso̰ mba kɔr dee kaw sə dee no̰ koso-dəwje’g. 6 Loo gə́ d’iŋga dee el ndá d’wa Jaso̰ gə ŋgako̰ na̰je ndɔr dee d’aw sə dee no̰ njégaŋ-rəwtaje’g gə́ mee ɓee’g, ra né wəl d’ula dee pana: Dəwje neelé gə́ to njéturu dɔ dəwje lé deḛ ree loo gə́ nee’g ndá Jaso̰ wa dee gə́ rəa’g. 7 Deḛ lai ra né d’al ne ta ta godndu Sesar’g pana: Mbai gə́ raŋg gə́ ria lə Jeju sí keneŋ.
8 Ta gə́ deḛ pa lé ar meḛ koso-dəwje ləm, gə meḛ njégaŋ-rəwtaje ləm tɔ lé pélé ne wəs-wəs, 9 ndá deḛ d’ar Jaso̰ gə mareeje d’uga ɓaŋg kédé ɓa d’ya̰ dee d’ar dee d’aw ɓəi.
Pool deḛ gə Silas d’aw Bere
10 Léegəneeya ŋgako̰ na̰je d’ar Pool gə Silas d’ḭ loondul’g mba kaw Bere. Loo gə́ deḛ teḛ keneŋ mba̰ ndá d’aw mee kəi-kwa-dɔ-na̰’g lə Jibje. 11 Jibje neelé takə̰ji lə dee inja paw unda ka̰ njé gə́ Tesalonik, deḛ taa kankəmta lé rəgm gə ndɔ dee ndɔ dee. Deḛ tura maktub gə́ to gə kəmee tɔs kəm dee dɔ’g bao-bao gə mba koo see ta gə́ d’ula dee lé see to gə goo rəbee ya wa. 12 Njé gə́ na̰je bula mbuna dee’g d’un ne meḛ dee, deḛ denéje gə́ Grekje gə́ to gə́ kankəm denéje gə́ mee ɓee’g bula ləm, diŋgamje kara bula ləm tɔ. 13 Nɛ loo gə́ Jibje gə́ Tesalonik d’oo to gə́ Pool ula njé gə́ Bere’g ta lə Ala lé ndá deḛ ree bəg boo-dəwje keneŋ ya tɔɓəi. 14 Yen ŋga ŋgako̰ na̰je d’ar Pool ḭ gə tɔgee aw par gə́ gə loo gə́ baa-boo’g, nɛ Silas gə Timote ɓa nai Bere. 15 Deḛ gə́ dan Pool lé d’aw səa d’unda Aten. Yen ɓa deḛ tel d’aw Bere ɓəi nɛ Pool un ndia ar dee gə mba kar dee d’ula Silas gə Timote kar dee d’aw d’iŋgá.
Pool aw Aten
16 To gə́ Pool si Aten ŋgina dee lé ndá mée aw biriri-biriri mbata yeḛ oo magə-poleje taa loo mee ɓee-boo’g neelé pəl-pəl. 17 Yen ɓa yeḛ aw gə Jibje na̰’d mee kəi-kwa-dɔ-na̰’g lə dee wɔji sə dee ta ləm, yeḛ wɔji ta gə deḛ gə́ ɓəl Ala lé ləm tɔ. Ndəa-ndəa yeḛ aw loo-nada wɔji ta gə dəwje gə́ yeḛ iŋga dee keneŋ tɔ. 18 Njégər gintaje gə́ na̰je gə́ to Epikuriḛje gə Stoisiḛje lé d’un kudu kwɔji səa ta. Njé gə́ na̰je mbuna dee’g dəji na̰ pana: See ta ɗi ɓa njetakwɔji neelé wɔji bèe wa. Njé gə́ raŋg d’oo ri Jeju gə́ yeḛ pa ləm, gə ta teḛ dɔkumbwa’g lé ləm tɔ ndá deḛ tar taree pana: To asəna gə yeḛ pata gə́ wɔji ne dɔ magəje gə́ dɔ ɓee gə́ raŋg’d.
19 Yen ŋga deḛ d’ɔree d’aw səa dɔdərloo gə́ ria lə Areopajə, tɔɓəi deḛ dəjee pana: Ta gə́ sigi gə́ i ndoo dee lé see j’a kaskəm koo gəd tai’g ya wa. 20 Mbata jeḛ j’oo ta néje gə́ doŋgɔ tai’g. Jeḛ ndigi koo gel née gəd.
21 (Njé gə́ Aten lai gə dəwje gə́ d’ḭ dɔ ɓeeje gə́ raŋg gə́ d’isi keneŋ lé ta gə́ kwɔji ləm, gə ta gə́ koo ləm tɔ ɓa gə́ néra dee ɓó né gə́ raŋg gə́ néra dee el.)
22 Pool aar tar dan dee’g dɔdərloo gə́ ria lə Areopajə ula dee pana: Seḭ njé gə́ Aten lé ma m’oo to gə́ seḭ lé ooje ndòo gə mba magəje lə sí gə́ gə mḭdé-mḭdé boi. 23 Mbata loo gə́ ma m’gugu mee ɓee’g lə sí ma m’tən magəje lə sí ɓəd-ɓəd lé ndá m’iŋga loo-nékinjaməs gə́ kára gə́ deḛ ndaŋg ta kaaree’g pana: Wɔji dɔ magə gə́ dəw gəree el. Né gə́ seḭ poleje lal gəree lé yee ɓa ma m’ree gə mba riba dəa kar sí ya. 24 Ala gə́ njekunda naŋg nee gə néje lai gə́ to keneŋ lé yeḛ to Mbai dɔ dara gə dɔ naŋg nee tɔ. Bèe ndá yeḛ si mee kəi gə́ ji dəw ɓa ra el. 25 Ji dəw a koo loo ra né karee el mbata yeḛ aw ndòo né kára kara el tɔ. Yeḛ nja ɓa ar dəwje lai d’aw kəmba ləm, ar dee d’əmə ləma, ar dee néje lai gə́ deḛ d’aw ndòo dee ləm tɔ . 26 Məs dəw kára ba ya yeḛ unda ne ginka dəwje gə́ loo-loo ləm, yeḛ wɔji ne loo-si dee si dee dɔ naŋg nee ləm tɔ. Yeḛ wɔji ləb si dee si dee ləm, gə rəw-nim ɓeeje lə dee ləm tɔ. 27 Yeḛ ndigi kar dee ndolè Mbaidɔmbaije lé mamee maji d’iŋgá, mbata yeḛ si əw el, nɛ si mbɔr síjeḛ kára-kára lai dəb ya. 28 Mbata mbɔl dəa-yeḛ nja ɓa j’isi ne kəmba ləm, j’aw ne njam-njam ləma, j’isi gən ləm tɔ. Njéno̰paje lə sí gə́ na̰je kara pa bèe to pana: Tɔgərɔ, jeḛ lé n’to gə́ ŋganeeje ya. 29 Bèe ndá to gə́ jeḛ n’to ŋgan-Alaje lé ndá maji kar sí j’ə̰ji meḛ sí’g m’pana: Ala to asəna gə magə gə́ deḛ ra gə larlɔr əsé gə larnda gə́ deḛ léḛ əsé gə mbal gə́ deḛ tɔl ndaji ne né gə goo takə̰ji əsé goso lə dəwje lé maji kar sí j’ə̰ji bèe el. 30 Ndɔ gə́ dəwje d’isi dɔ mbə’g lé Ala un kəmee dɔ’g rəw. Nɛ ɓasinè yeḛ ila mber ar dəwje lai-lai gə́ d’isi gə loo gə́ rara kara mba kar dee d’wa ndòo rɔ dee dɔ kaiya’g, 31 mbata yeḛ unda ndɔ gə́ yeḛ a gə gaŋg rəwta dɔ dəwje gə́ dɔ naŋg neelé gə goo rəbee ləm, dəw gə́ a gə gaŋg rəwta neelé kara yeḛ unda doi ləm tɔ. Yeḛ ar dəwje lai d’oo ta neelé gao loo gə́ yeḛ ar debee neelé unda loo teḛ dan njé gə́ d’wəi’g.
32 Loo gə́ deḛ d’oo ta teḛ gə́ dəwje d’a gə teḛ dɔkumbwa’g lé ndá njé gə́ na̰je kɔgee ləm, njé gə́ raŋg pana: J’a koo səa taree ndɔ gə́ raŋg ɓəi ləm tɔ.
33 Yen ŋga Pool ḭ mbuna dee’g sa rəa aw. 34 Lé bèe kara njé gə́ na̰je dii ne rɔ dee gə rəa’g d’un ne meḛ dee asəna gə Deni gə́ to barkəm njégaŋ-rəwtaje gə́ d’isi dɔdərloo gə́ ria lə Areopajə ləm, gə dené kára ria lə Damaris ləma, gə njé gə́ raŋg sə dee ləm tɔ.
Fi madiinat Tasaluuniiki
1 Wa Buulus wa Siila faato giddaam wa chaggo hillit Amfibuulis wa hillit Abuluuniya wa wislo fi madiinat Tasaluuniiki. Wa fi l-hille di, al-Yahuud induhum beet al-sala. 2 Wa fi muddit talaata usbuuʼ, Buulus gaaʼid yadkhul fi beet al-sala kulla yoom al-sabt misil fi aadtah. Wa gaaʼid yinaakhich maʼa l-Yahuud fi kalaam al-Kitaab. 3 Wa gaaʼid yiwaddihah wa yisabbitah leehum kadar laabudda al-Masiih yatʼab wa yabʼas min ust al-maytiin. Wa gaal leehum : «Isa al-niballikh leeku beyah da, hu bas al-Masiih al-intu gaaʼidiin tarjooh.» 4 Wa waahidiin min al-naas simʼo al-kalaam da adiil wa aamano beyah wa lammo maʼa Buulus wa Siila. Wa katiiriin min al-naas al-aamano humman min al-Yuunaaniyiin al-yaʼabudu Allah maʼa l-Yahuud. Wa beenhum awiin katiiraat muhimmaat fi l-hille.
5 Wa be da, al-Yahuud al-ma aamano, hasadoohum le Buulus wa Siila. Wa naado al-naas al-ma naafʼiin al-raaykhiin fi l-chawaariʼ wa lammoohum fi bakaan waahid. Wa gammo harrachoohum lahaddi barjaal kabiir bigi fi lubb al-hille. Wa hajamo beet Yaasuun achaan yidooru yamurgu Buulus wa Siila fi giddaam al-naas. 6 Wa wakit ma ligoohum, karabo Yaasuun wa waahidiin min al-akhwaan. Wa l-naas karroohum min al-beet wa waddoohum giddaam hukkaam al-hille. Wa aato be hiss aali wa gaalo : «Al-naas dool gaaʼidiin yisawwu machaakil fi ayyi bakaan wa hassaʼ jo hini fi hillitna kula ! 7 Wa Yaasuun da dayyafaahum. Humman ma yitaabuʼu wasiiyat sultaan al-Roomaaniyiin wa yiballukhu le l-naas be malik aakhar usmah Isa !»
8 Wa wakit naas al-hille wa hukkaamhum simʼo al-kalaam da, barjalo bilheen. 9 Wa l-hukkaam talabo min Yaasuun wa min al-akhwaan al-maʼaayah yikaffu gurus le damaanithum wa khalaas talagoohum.
Fi hillit Biriiya
10 Wa wakit bigi fi leel, al-akhwaan rassalo Buulus wa Siila fi hillit Biriiya. Wa wakit wislo, macho fi beet al-sala hana l-Yahuud. 11 Wa l-Yahuud al-fi Biriiya kariimiin min al-Yahuud al-gaaʼidiin fi Tasaluuniiki. Humman simʼo kalaam Allah be farha wa gammo yagru fi l-Kitaab kulla yoom achaan yaʼarfu kan taʼliim hana Buulus sahiih walla ma sahiih. 12 Wa katiiriin minhum aamano be Isa. Wa been al-naas al-aamano fi Yuunaaniyiin kula. Wa beenhum fi awiin muhimmaat fi l-hille wa rujaal katiiriin.
13 Wa l-Yahuud al-gaaʼidiin fi Tasaluuniiki simʼo Buulus gaaʼid yiballikh kalaam Allah fi Biriiya. Wa macho wa bado yiharruchu naas al-hille achaan yazʼalo min Buulus. 14 Wa tawwaali, al-akhwaan chaalo Buulus min al-hille wa waddooh le khachum al-bahar. Wa Siila wa Timuutaawus gaʼado fi l-hille. 15 Wa l-akhwaan raafago Buulus lahaddi wislo fi madiinat Atiina wa khalaas gabbalo hillithum. Wa Buulus wakkalaahum achaan Siila wa Timuutaawus yaju leyah ajala.
Buulus fi madiinat Atiina
16 Wa wakit Buulus gaaʼid yarjaahum fi madiinat Atiina, hu chaaf asnaam fi ayyi bakaan. Wa da bigi leyah gaasi bilheen. 17 Wa bada yadkhul fi beet al-sala wa yinaakhich maʼa l-Yahuud wa l-Yuunaaniyiin al-yaʼabudu Allah. Wa kulla yoom, hu gaaʼid yinaakhich fi l-suug maʼa ayyi naadum al-yalgaah hinaak. 18 Wa ulama waahidiin hana l-falsafa min al-Abiguuriyiin wa min al-Riwaagiyiin gammo yinaakhuchu maʼa Buulus. Wa waahidiin gaalo : «Chunu kalaam hana l-hajjaay al-jaahil da ? Maʼanaatah chunu ?» Wa waahidiin gaalo : «Akuun yikallim be ilaahaat hana buldaan aakhariin.» Humman hajjo misil da achaan simʼo Buulus yibachchir be Isa wa buʼaasah.
19 Wa waddo Buulus fi majlas al-hille. Wa saʼalooh wa gaalo : «Ooriina be l-kalaam al-jadiid al-jibtah da. 20 Simiʼna minnak kalaam ajiib wa nidooru nafhamooh adiil.» 21 Wa kulla naas Atiina wa l-ajaanib al-saakniin maʼaahum yiriidu bilheen yinaakhuchu fi ayyi raay jadiid.
22 Wa Buulus gamma fi ust al-majlas wa gaal : «Ya naas Atiina. Ana naʼarif kadar fi kulla cheyy intu naas al-tiriidu al-adyaan. 23 Wa wakit ana gaaʼid nuruukh fi hillitku, chift madaabihku. Wa ligiit madbah waahid wa gareet al-kalaam al-maktuub foogah buguul : ‹Le l-ilaah al-ma maʼruuf.› Wa khalaas, ana niʼooriiku be Allah, al-ilaah al-taʼabuduuh wa ma taʼarfuuh. 24 Allah khalag al-dunya wa kulla cheyy al-gaaʼid foogha. Hu Rabb al-samaawaat wa l-ard. Wa Allah ma saakin fi buyuut hana l-ibaada al-yabnuuhum al-naas. 25 Hu ma hawjaan khidmit al-naas achaan cheyy ma mugassir leyah. Hu bas al-yanti al-haya wa l-nafas le kulla l-naas wa hu bas al-yantiihum kulla cheyy.
26 «Wa min naadum waahid, hu khalag kulla l-gabaayil wa gassam leehum al-buldaan al-yaskunu fooghum fi kulla l-ard. Wa min al-awwal, hu haddad leehum muddit al-wakit al-gaaʼidiin foogah wa haddad huduud diyaarhum. 27 Wa Allah sawwa misil da achaan al-naas yifattuchuuh wa akuun yalgooh. Laakin be l-akiid, hu ma baʼiid min ayyi waahid minnina 28 achaan beyah hu bas, niʼiichu wa nuruukhu wa nukuunu. Wa misil waahidiin min chuʼaraaku kula gaalo : ‹Aniina zurriiytah.› 29 Wa kan aniina zurriiyit Allah, ma waajib nifakkuru kadar Allah bichaabih dahab wa la fudda wa la hajar. Wa la bichaabih ayyi sanam al-naas sanaʼooh be gudrithum walla be afkaarhum.
30 «Allah ma haasab al-naas fi zaman al-jahal wa laakin hassaʼ Allah yinaadi kulla l-naas fi ayyi bakaan achaan yutuubu min zunuubhum. 31 Wa Allah gataʼ leena yoom achaan yihaasib foogah kulla naas al-dunya be l-adaala. Wa Allah kallaf al-hisaab da le l-raajil al-hu azalah. Wa l-raajil da, Allah baʼasah min ust al-maytiin achaan kulla l-naas yaʼarfu da bas al-raajil al-hu azalah.»
32 Wa wakit simʼo be l-buʼaas, waahidiin minhum achchammato le Buulus laakin waahidiin gaalo : «Nidooru inta tihajji leena battaan be l-kalaam da.» 33 Wa be da, Buulus marag min malammithum. 34 Wa waahidiin minhum macho maʼa Buulus wa aamano. Wa beenhum fi raajil waahid usmah Diyuuniis. Hu naadum min majlas madiinat Atiina. Wa fi mara waahide usumha Damaariis. Wa naas aakhariin kula aamano.
