Ndur ta kəmkàr
1 Larnda lé bwa gə́ ka̰ kɔr keneŋ to gən ləm,
Larlɔr lé kara loo tɔgee karee àr ŋgad-ŋgad to gən ləm tɔ.
2 Larndul lé d’ɔree gel naŋg’d ləm,
Kɔr mbal lé d’aree léḛ ɓa tel to larkas ɓəi ləm tɔ.
3 Loondul gə́ ndul njudu-njudu lé dəw telee gə́ lookàr ləm,
Yeḛ tən loo njal teḛ ne loo gə́ uru’g
Saŋg ne kɔri mbalje gə́ d’iya rɔ dee loo gə́ ndul njudu-njudu’g ləm,
Gə loo gə́ to rigim’g ləm tɔ.
4 Yeḛ uru bwa loo gə́ əw gə́ dəwje d’isi keneŋ el,
Gɔlee askəm la səa keneŋ el tɔ,
Deḛ d’ar dəw si rḭgi-kúla naa̰ jərəŋ loo gə́ dəwje godo keneŋ.
5 Naŋg gə́ muru ḭ keneŋ lé
Gelee gə́ uru gə́ naŋg tuji to gə́ pər ɓa roo bèe.
6 Kɔr mbalje ləa lé jər gə́ ɓaree sapir to keneŋ ləm,
D’iŋga nduji larlɔr keneŋ ləm tɔ.
7 Yel gə́ njesɔ mareeje gər kila rəbee el ləm,
Kəm mal kara oso dɔ’g el ləm tɔ.
8 Daje gə́ mḭ d’ur dɔ mar deeje’g lai lé njaa keneŋ el ləm,
Toboḭ kara dəs lée’g neelé el saar ləm tɔ.
9 Dəw un jia ɔrɔ ne rɔ kɔr mbal gə́ kədərə,
Yeḛ ɔs mbalje gə ŋgira dee bura ɓugu dee.
10 Yeḛ sɔi rəwje mee mbalje’g,
Kəmee as koo néje gə́ gad dee uru kugu keneŋ ya.
11 Yeḛ udu kəm-rəw-kula lə mán jigi-jigi,
Né gə́ iya rəa lé yeḛ a ree ne dan lookàr’g raga ndəgəsə.
12 Nɛ kəmkàr lé see iŋga loo gə́ ra wa.
Esé gosonégər lé see si ra wa.
13 Dəw lé askəm gər gadee el ləm,
Dəw a kiŋga dɔ naŋg lə njésikəmbaje el ləm tɔ.
14 Ɓul mán pana: Yee godo mee neḛ’g ləm,
Baa-boo-kad pana: yee godo rɔ neḛ’g ləm tɔ.
15 Dəw askəm kiŋga gə larlɔr gə́ àr ŋgad-ŋgad el ləm,
Dəw a kwɔji kwɔi lə larnda ndogo ne el ləm tɔ.
16 Dəw askəm kwɔjee gə larlɔr gə́ Opir el ləm,
Esé gə jər gə́ ɓaree Onikis gə́ gadee to yaa̰ el ləma, əsé gə jər sapir el ləm tɔ.
17 Yee lé dəw as kunee kwɔji ne larlɔr əsé né gə́ ɓaree ber el ləm,
Esé dəw askəm kun mbél ne jo larlɔr gə́ àr ŋgad-ŋgad el ləm tɔ.
18 Kag gə́ gel mán’d gə́ ɓaree korail ləm,
Gə jər gə́ ndɔḭ wər-wər gə́ ɓaree kristal ləm tɔ lé
To néje gə́ kari ba mbɔree’g ləm
Kəmkàr lé gadee to yaa̰ ur dɔ mər mbaije’g ləm tɔ.
19 Jer gə́ Etiopi gə́ ria lə topaj lé gadee as səa el ləm,
Larlɔr gə́ àr ŋgad-ŋgad kara kwɔi ləa as səa el ləm tɔ.
20 Ŋga see loo gə́ ra ɓa kəmkàr ḭ keneŋ wa.
See loo gə́ ra ɓa gosonégər lé si keneŋ wa.
21 Yee iya rəa kəm dəwje’g lai gə́ d’isi kəmba ləm,
Yee iya rəa kəm yelje’g lai gə́ d’aw pə̰ dara’g ləm tɔ.
22 Bwa-wəl gə́ suna godo gə yoo pa pana:
N’ooje ta ləa gə mbi neḛje ya.
23 To Ala ya kára ba ɓa gər rəbee ləm,
Yeḛ nja kára ba gər loo-siée ləm tɔ.
24 Mbata yeḛ nja oo loo ɔr gwɔi naŋg nee njal ləm,
Yeḛ oo néje lai gə́ to gel dara’g ləm tɔ.
25 Loo gə́ yeḛ wɔji kwɔi lə lel lé
Ndá yeḛ wɔji ŋgaŋ mán ləm tɔ.
26 Loo gə́ yeḛ un godndiaje ar ndi lé
Ndá yeḛ wɔji rəw tèl ləa ləm, gə ndaŋg ləa ləm tɔ.
27 Yen ɓa yeḛ oo kəmkàr ndá yeḛ riba dəa pərəg gə́ raga,
Yeḛ tum gin kəmkàr ləm, yeḛ neán ləm tɔ.
28 Tɔɓəi yeḛ ula dəw pana:
Aa oo, ɓəl Mbaidɔmbaije ɓa to kəmkàr,
Kunda rɔi ɓad dɔ néra gə́ majel’g ɓa gə́ gosonégər tɔ .
Al-hikma ma tinlagi fi ayyi bakaan
1 Akiid, fiyah bakaanaat al-yamurgu minhum al-fudda
wa bakaanaat al-yisaffu fooghum al-dahab.
2 Al-hadiid yamurguuh min al-turaab
wa yagtaʼo al-nahaas be naar
le yamurguuh min al-hajar.
3 Fi lubb al-ard, al-naas yiwaddu deyy
al-beyah fi l-bakaanaat al-dulum
yifattuchu al-hujaar al-mulabbadiin
baʼiid fi l-dalaam al-haalik.
4 Yahfuru nugra tawiile
baʼiid min al-bakaan al-maskuun.
Wa fi bakaan al-ma yaji foogah insaan,
yidallu be hubaal baʼiid min al-naas.
5 Wa fi dahar al-ard yugumm al-akil
wa laakin daakhilha misil akalatah naar.
6 Wa fi hujaarha,
yinlagi al-yaakhuut al-akhdar
wa fi turaabha,
yinlagi al-dahab.
7 Al-suguura ma yaʼarfu al-tariig da
wa een al-hideyye ma tichiifah.
8 Al-wuhuuch ma yamchu foogah
wa l-duud ma yuchuggah.
9 Al-naas yikassuru al-hajar
wa yichaglubu al-jibaal min gaʼarhum.
10 Fi lubb al-jibaal,
yankutu nugaar katiiriin
wa kulla cheyy khaali,
een al-insaan tichiifah.
11 Yisiddu uyuun almi al-bahar
wa yamurgu al-mullabbid fi l-deyy.
12 Laakin al-hikma, ween tinlagi ?
Wa l-maʼrafa, bakaanha ween ?
13 Al-insaan ma yaʼarif tamanha
wa hi ma tinlagi fi ard al-hayyiin.
14 Almi al-khariig yuguul :
«Al-hikma ma gaaʼide foogi.»
Wa l-bahar yuguul :
«Hi ma maʼaayi.»
15 Al-hikma ma tilbaddal be dahab saafi
wa la tinchari be wazin hana fudda.
16 Dahab Ufiir al-khaali ma yisaawiiha
wa la l-agiig wa la l-yaakhuut al-akhdar.
17 Al-dahab wa l-balluur
ma yisaawu tamanha
wa hi ma tinlagi
be chuwaal hana dahab saafi kula.
18 Wa l-marajaan wa l-maass,
ma yihajju beehum jambaha
wa l-hikma,
khiimitha ziyaada min al-luʼlu.
19 Wa l-yaakhuut al-asfar
al-min al-Habacha ma yisaawi tamanha
wa be l-dahab al-saafi kula,
al-hikma ma tinchari.
Al-hikma tinlagi fi l-khoof min al-Rabb
20 Laakin al-hikma di jaaye min ween ?
Wa l-maʼrafa, bakaanha ween ?
21 Hi ansatarat min uyuun kulli makhluug hayy
wa mullabbide min tuyuur al-sama.
22 Wa l-halaak wa l-moot yuguulu :
«Udneena simʼo beeha.»
23 Laakin al-Rabb bas yafham deribha
wa hu wiheedah yaʼarif bakaanha.
24 Achaan hu bas al-yanzur
lahaddi aakhir al-dunya
wa yichiif kulla cheyy
al-tihit al-sama.
25 Wakit wazan tugul al-riih
wa haddad magaas al-almi,
26 wa wakit anta amur le l-matar,
wa sawwa derib le l-barraaga wa l-raʼad,
27 khalaas, hu chaaf al-hikma wa khaddarha
wa khattaaha wa kachafha.
28 Wa baʼad da, khalaas gaal le l-insaan :
«Al-khoof min al-Rabb,
da bas al-hikma.
Wa baʼʼidiin min al-charr,
di bas al-maʼrafa !»
