عفو الدَيْن
1 فِي كُلِّ سَبْعَةْ سَنَةْ، أَعَفَوْا الدُّيُونْ. 2 وَ دَاهُو كِكَّيْف تِسَوُّوا. أَيِّ نَادُمْ الدَّيَّنْ نَادُمْ، خَلِّي يَعَفَا لَيَّهْ الدَّيْن دَا. وَ مَا تِضَايِقْ رَفِيقَكْ أَوْ أَخُوكْ أَشَانْ الدَّيْن دَا اللّٰهْ بَسْ قَالْ أَعَفَوْه. 3 وَ إِنْتُو تَقْدَرَوْا تِضَايُقُوا الْأَجَانِبْ وَ لَاكِنْ أَعَفَوْا دُيُونْكُو الْفِي بَكَانْ أَخْوَانْكُو.
4 وَ فِي كُلِّ حَالْ، مَا فِي مَسَاكِينْ فِي أُسُطْكُو أَشَانْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو يِكَتِّرْ فَوْقكُو الْبَرَكَةْ فِي الْبَلَدْ الْهُو يَنْطِيهَا لَيْكُو وَرَثَةْ وَ تَمْشُوا تِشِيلُوهَا. 5 وَ دَا، إِلَّا كَنْ تَسْمَعَوْا كَلَامْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو وَ تَحْفَضَوْا وَ تِطَبُّقُوا كُلَّ الْوَصَايَا الْأَنَا نَامُرْكُو بَيْهُمْ الْيَوْم. 6 أَشَانْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو يِبَارِكُّو مِثِلْ هُو قَالَهْ لَيْكُو. وَ بَيْدَا، إِنْتُو تِدَيُّنُوا أُمَمْ كَتِيرِينْ. وَ لَاكِنْ إِنْتُو مَا تِحْتَاجَوْا لَحَدِّي تِدَّيَّنَوْا وَ إِنْتُو تَقْدَرَوْا فِي أُمَمْ كَتِيرِينْ وَ لَاكِنْ أُمَّةْ تَقْدَرْ فَوْقكُو كَيْ مَا فِي.
7 وَ كَنْ فِي مَسَاكِينْ مِنْ أَخْوَانْكُو سَاكْنِينْ فِي وَاحِدَةْ مِنْ حِلَّالْكُو فِي الْبَلَدْ الْأَنْطَاهَا لَيْكُو اللّٰهْ إِلٰـهْكُو، خَلِّي قُلُوبْكُو مَا يَبْقَوْا مَسَاكِينْ وَ إِيدَيْكُو مَا يَبْقَوْا قَوِيِّينْ لِأَخْوَانْكُو الْمَسَاكِينْ. 8 وَ لَاكِنْ أَفْتَحَوْا لَيْهُمْ إِيدَيْكُو وَ دَيُّنُوهُمْ حَسَبْ الشَّيّءْ الْهُمَّنْ مُحْتَاجِينْ لَيَّهْ. 9 أَنْقَرْعُوا، مَا تُخُطُّوا فِي رُوسَيْكُو أَفْكَارْ الْمَا نَافْعِينْ وَ تُقُولُوا كَدَرْ السَّنَةْ السَّابْعَةْ هَنَا عَفُو الدَّيْن قَرَّبَتْ. وَ تَبْقَوْا جَفِيِّينْ لِأَخْوَانْكُو الْمَسَاكِينْ وَ تَابَوْا مَا تَنْطُوهُمْ شَيّءْ. وَ هُمَّنْ يَشْكُوكُو قِدَّامْ اللّٰهْ وَ إِنْتُو تَبْقَوْا مُذْنِبِينْ. 10 أَنْطُوهُمْ بِقَلِبْ أَبْيَضْ وَ بَلَا نَدَامَةْ أَشَانْ بِسَبَبْ دَا، اللّٰهْ إِلٰـهْكُو يِبَارِكُّو فِي كُلَّ شَيّءْ التِّسَوُّوهْ وَ فِي كُلَّ خِدْمِتْكُو. 11 وَ دَايْماً يُكُونْ فِي مَسَاكِينْ فِي أُسْط الْبَلَدْ وَ أَشَانْ دَا، أَنَا نَنْطِيكُو الْأَمُرْ دَا وَ نُقُولْ لَيْكُو: «أَفْتَحَوْا إِيدَيْكُو لِأَخْوَانْكُو وَ لِلتَّعْبَانِينْ وَ لِلْمَسَاكِينْ الْفِي بَلَدْكُو.»
عتِقين العبيد العِبْرَانِيِّين
12 كَنْ رَاجِلْ أَوْ مَرَةْ مِنْ أَخْوَانْكُو الْعِبْرَانِيِّينْ بَاعْ نَفْسَهْ لَيْكُو، خَدُّمُوهْ سِتَّةْ سَنَةْ مِثِلْ عَبِدْ وَ لَاكِنْ فِي السَّنَةْ السَّابْعَةْ، أَعَتُقُوهْ وَ خَلُّوا يَمْشِي حُرّ. 13 وَ وَكِتْ تَعَتُقُوهْ، مَا تِخَلُّوهْ يَمْشِي إِيدَيْنَهْ يَابِسْ. 14 وَ أَنْطُوهْ هَدَايَا بِقَلِبْ أَبْيَضْ مِنْ الْغَنَمْ وَ الْقَمَحْ وَ الْخَمَرْ. وَ الشَّيّءْ التَّنْطُوهْ دَا، جَايِ مِنْ بَرَكَةْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو الْأَنْطَاهَا لَيْكُو. 15 وَ فَكُّرُوا كَدَرْ كُنْتُوا عَبِيدْ فِي بَلَدْ مَصِرْ وَ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو فَدَاكُو. وَ فِي شَانْ دَا، الْيَوْم أَنَا نَنْطِيكُو الْأَمُرْ دَا.
16 وَ لَاكِنْ أَكُونْ الْعَبِدْ يُقُولْ لَيْك: «أَنَا مَا نَمْشِي مِنْ بَكَانَكْ أَشَانْ أَنَا نِرِيدَكْ إِنْتَ سِيدِي وَ نِرِيدْ عِيَالَكْ.» وَ الْعَبِدْ دَا قَاعِدْ مُرْتَاحْ فِي بَكَانَكْ. 17 فِي الْبَكَانْ دَا، شِيلْ مُخْرَصْ وَ خُطّ أَدَانَهْ فِي الْبَابْ وَ قِدَّهَا وَ خَلَاصْ، هُو يَقْعُدْ يَخْدِمْ لَيْك إِلَى الْأَبَدْ. وَ لِخَادْمَكْ كُلَ، سَوِّي لَيْهَا نَفْس الشَّيّءْ.
18 وَ خَلِّي مَا يَبْقَى لَيْك قَاسِي وَكِتْ تَعَتِقَهْ وَ يَمْشِي حُرّ مِنْ بَكَانَكْ أَشَانْ هُو خَدَمْ لَيْك سِتَّةْ سَنَةْ وَ الْخِدْمَةْ الْهُو سَوَّاهَا تَبْقَى مَرَّتَيْن فِي الْخِدْمَةْ هَنَا النَّادُمْ الْمُؤَجَّرْ. وَ اللّٰهْ إِلٰـهَكْ يِبَارِكَكْ فِي كُلَّ شَيّءْ التِّسَوِّيهْ.
خصِّصين أوْلاد البِكِر
19 وَ خَصُّصُوا لِلّٰهْ إِلٰـهْكُو كُلَّ أَوْلَادْ الْبِكِرْ الدُّكُورَةْ مِنْ بَقَرْكُو وَ غَنَمْكُو. وَ مَا تَخْدُمُوا بِوَلْد الْبِكِرْ هَنَا بَقَرْكُو وَ مَا تَقْطَعَوْا صُوفْ وَلْد الْبِكِرْ هَنَا غَنَمْكُو. 20 وَ سَنَةْ بَعَدْ سَنَةْ، آكُلُوهْ إِنْتُو وَ عَايِلَاتْكُو قِدَّامْ اللّٰهْ إِلٰـهْكُو فِي الْبَكَانْ الْهُو يَعَزِلَهْ.
21 وَ كَنْ عِنْدَهْ عَيْب أَوْ يَضْلَعْ أَوْ عَمْيَانْ أَوْ مُخَلْقَنْ مِنْ أَيِّ بَكَانْ، مَا تِقَدُّمُوهْ ضَحِيَّةْ لِلّٰهْ إِلٰـهْكُو. 22 آكُلُوهْ فِي الْحِلَّالْ الْإِنْتُو سَاكْنِينْ فَوْقهُمْ. وَ الطَّاهِرْ وَ النِّجِسْ كُلَ يَقْدَرْ يَاكُلْ مِنَّهْ مِثِلْ يَاكُلُوا الْغَزَالْ أَوْ أَيِّ صَيْد آخَرْ. 23 وَ لَاكِنْ مَا تَاكُلُوا الدَّمّ، دَفُّقُوهْ فِي التُّرَابْ مِثِلْ أَلْمِي.
Biza d’a kid’iziya d’a hulong ahlena akulo peta
1 Moise mi de kua ala: Dabid’a hi biza d’a kid’iziya d’a lara ge pet, agi hulongôgi ahle suma suma a dengêgizina akulo. 2 Wana ni gat ta agi mba hulongôgi ahlena akulo mi simiyêzid’a: Le a tchi wa wala akulo yam biza d’a a hulong ahlena akulo mi simiyêzi á subur Ma didinid’a ni, suma pet suma a he balâ mi ndrozinina, a djobom mbi. Ar a tes ndrozina ki b’oziyozina akulo ala a wuragaziziya d’uo mi. 3 Agi ndak á tezegi angeina á wuragagiziya. Wani agi djobogi bal ma b’oziyogina á ndum abogina d’i.
4-5 Le agi gagi yagi kä ad’u zlad’a hi Ma didina Alo maginid’a gagazi, le agi ngomogi vun ma he ma an hagizi inina ni, a mba fe sama hou adigagi d’i, kayam Ma didina Alo magina mba mi b’e vunam yam ambas sa mam nga mi hagizi d’a agi hlat á tat djona wanda. 6 Ma didina Alo magina mba mi b’e vunam kagi d’igi mam hle vunam na. Andjaf suma a mba ndahlena abogi ngola, wani agi mba ndagi va abozi d’i. Agi mba tagi yam andjaf suma ablaud’a, wani azi mba te kagi d’i.
7 Le ma houd’a mi nga aduk b’oziyogina ki sed’egi kur ambas sa Ma didina Alo magina nga mi hagizid’a ni, agi b’alagi hurugi kiki djinigi abogi ad’enga á hum va d’uo d’a d’i. 8 Wani agi malagi abogi woi agi hum balâ yam vama mi kid’agama. 9 Agi gologi tagi djiviya, ar agi djib’eregi djib’er ra tchod’a kurugi ba, agi dagi ala: Biza d’a kid’iziya d’a hulong ahlena akulod’a ar go, agi gologi wiyegi ma houd’a is á wum hohowom á hum va d’uo d’a d’i. Mam mba mi tchi avok Ma didina kagiya, tcho ndata mba d’i arî kagiya. 10 Ar agi hum he d’a hawad’a bei gigrita. Ni kayam ndata ba, Ma didina Alo magina mba mi b’e vunam kagi kur sun nda lara ge pet ta agi mba lata. 11 Suma houd’a a mba ba bei kak adigagi kur ambas magid’a d’i. Ni kayam ndata ba, an hagi vun ma he ma wana: Agi malagi abogi woi á he va mi wiyegina, mi ma houd’a ki ma kid’ak ma nga kur ambas magid’ina mi.
Tchuk ka akulod’a hi magumeinid’a
12 Moise mi de kua ala: Le wiyegi ma Hebre-na, le natchad’a d’oze mandjufâ, mi gus tam mbei abogi d’igi magoma na ni, ar mi lagi sunda bizad’a karagaya, wani kur biza d’a kid’iziyad’a agi gum akulo. 13 Ata yima agi gum akulona, ar agi gum akulo abom hawa d’i. 14 Agi hum he d’a hawa d’a aduk d’uwar magi ma gureinid’a, aduk awu magina kä avun ambid’a’â, aduk süm guguzlu magid’a ata yima mired’et kuana. Agi hum ahle magi suma djivi suma Ma didina Alo magina mba mi b’e vunam kagi ki sed’ezina. 15 Agi djib’eregi ala adjeu agi ei ni magomba kur ambas sa Ezipte d’a Ma didina Alo magina mi tchugugï woi akulo kura. Ni kayam ndata ba, an hagi ini vun ma he ma wana wana.
16 Wani le magom magina mi dagi ala: An min nde woi avo hatagi d’uo, kayam mam hurum vagi ki sum magina, mi kak avo hatagi ki halasa mi ni, 17 ata yi máma agi hlagi leleuna, agi tchom humam ata agu ma avun agre’îna. Mam mba mi arî magom magina ki iram fafat; agi lagi ki magom mba atchad’a ni hina mi. 18 Agi lagi gigrit á gum akulo d’i, kayam mi lagi sun nda bizad’a karagaya, mi zlap sunda hi sama le sun nda beged’ina yam mbà. Ma didina Alo magina mba mi b’e vunam kagi kur sunda pet ta agi mba lata.
Gro d’uwar ma vut avo’â
19 Moise mi de kua ala: Agi tinigi gro d’uwar magi ma andjof ma mi vut avok aduk d’uwar magi ma nglona ki ma gureinina irazi vazi mi Ma didina Alo magina. Ar agi lagi sunda ki gor amuhl ma mi vut avo’â d’i, ar agi tchawagi gor timi ma mi vut avo’â woi d’uo mi. 20 Agi ki sum magina agi mud’ugizi avok Ma didina Alo magina bizad’a ki bizad’a ata yima mam mba mi manama. 21 Le mi daka nala dileîd’a d’oze duka d’oze ma b’lak tama ni, ar agi ngad’am buzuna mi Ma didina Alo magina d’i. 22 Agi mud’umî ata yima agi mba kagagi kuana; sama ndjendjed’a ki ma yed’etna djak a mba mud’um d’igi sana mi mut du’â kazar ma a yum ala serfena na. 23 Wani agi tagi buzuna d’i, agi vom kä woi andaga d’igi mbina na.