الحكمة ما تِنْلقي في أيِّ بكان
1 أَكِيدْ، فِيَّهْ بَكَانَاتْ الْيَمُرْقُوا مِنْهُمْ الْفُضَّةْ
وَ بَكَانَاتْ الْيِصَفُّوا فَوْقهُمْ الدَّهَبْ.
2 الْحَدِيدْ يَمُرْقُوهْ مِنْ التُّرَابْ
وَ يَقْطَعَوْا النَّحَاسْ بِنَارْ
لِيَمُرْقُوهْ مِنْ الْحَجَرْ.
3 فِي لُبّ الْأَرْض، النَّاسْ يِوَدُّوا ضَيّ
الْبَيَّهْ فِي الْبَكَانَاتْ الضُّلُمْ
يِفَتُّشُوا الْحُجَارْ الْمُلَبَّدِينْ
بَعِيدْ فِي الضَّلَامْ الْهَالِكْ.
4 يَحْفُرُوا نُقْرَةْ طَوِيلَةْ
بَعِيدْ مِنْ الْبَكَانْ الْمَسْكُونْ.
وَ فِي بَكَانْ الْمَا يَجِي فَوْقَهْ إِنْسَانْ،
يِدَلُّوا بِحُبَالْ بَعِيدْ مِنْ النَّاسْ.
5 وَ فِي ضَهَرْ الْأَرْض يُقُمّ الْأَكِلْ
وَ لَاكِنْ دَاخِلْهَا مِثِلْ أَكَلَتَهْ نَارْ.
6 وَ فِي حُجَارْهَا،
يِنْلَقِي الْيَاقُوتْ الْأَخْضَرْ
وَ فِي تُرَابْهَا،
يِنْلَقِي الدَّهَبْ.
7 الصُّقُورَةْ مَا يَعَرْفُوا الطَّرِيقْ دَا
وَ عَيْن الْحِدَيَّةْ مَا تِشِيفَهْ.
8 الْوُحُوشْ مَا يَمْشُوا فَوْقَهْ
وَ الدُّودْ مَا يُشُقَّهْ.
9 النَّاسْ يِكَسُّرُوا الْحَجَرْ
وَ يِشَقْلُبُوا الْجِبَالْ مِنْ قَعَرْهُمْ.
10 فِي لُبّ الْجِبَالْ،
يَنْكُتُوا نُقَارْ كَتِيرِينْ
وَ كُلَّ شَيّءْ غَالِي،
عَيْن الْإِنْسَانْ تِشِيفَهْ.
11 يِسِدُّوا عُيُونْ أَلْمِي الْبَحَرْ
وَ يَمُرْقُوا الْمُلَّبِّدْ فِي الضَّيّ.

12 لَاكِنْ الْحِكْمَةْ، وَيْن تِنْلَقِي؟
وَ الْمَعْرَفَةْ، بَكَانْهَا وَيْن؟
13 الْإِنْسَانْ مَا يَعَرِفْ تَمَنْهَا
وَ هِي مَا تِنْلَقِي فِي أَرْض الْحَيِّينْ.
14 أَلْمِي الْغَرِيقْ يُقُولْ:
«الْحِكْمَةْ مَا قَاعِدَةْ فَوْقِي.»
وَ الْبَحَرْ يُقُولْ:
«هِي مَا مَعَايِ.»
15 الْحِكْمَةْ مَا تِلْبَدَّلْ بِدَهَبْ صَافِي
وَ لَا تِنْشَرِي بِوَزِنْ هَنَا فُضَّةْ.
16 دَهَبْ أُفِيرْ الْغَالِي مَا يِسَاوِيهَا
وَ لَا الْعَقِيقْ وَ لَا الْيَاقُوتْ الْأَخْضَرْ.
17 الدَّهَبْ وَ الْبَلُّورْ
مَا يِسَاوُوا تَمَنْهَا
وَ هِي مَا تِنْلَقِي
بِشُوَالْ هَنَا دَهَبْ صَافِي كُلَ.
18 وَ الْمَرَجَانْ وَ الْمَاسّ،
مَا يِحَجُّوا بَيْهُمْ جَنْبَهَا
وَ الْحِكْمَةْ،
قِيمِتْهَا زِيَادَةْ مِنْ اللُّؤلُؤ.
19 وَ الْيَاقُوتْ الْأَصْفَرْ
الْمِنْ الْحَبَشَةْ مَا يِسَاوِي تَمَنْهَا
وَ بِالدَّهَبْ الصَّافِي كُلَ،
الْحِكْمَةْ مَا تِنْشَرِي.
الحكمة تِنْلقي في الخَوْف من الربّ
20 لَاكِنْ الْحِكْمَةْ دِي جَايَةْ مِنْ وَيْن؟
وَ الْمَعْرَفَةْ، بَكَانْهَا وَيْن؟
21 هِي أَنْسَتَرَتْ مِنْ عُيُونْ كُلِّ مَخْلُوقْ حَيّ
وَ مُلَّبِّدَةْ مِنْ طُيُورْ السَّمَاءْ.
22 وَ الْهَلَاكْ وَ الْمَوْت يُقُولُوا:
«أُدْنَيْنَا سِمْعَوْا بَيْهَا.»
23 لَاكِنْ الرَّبّ بَسْ يَفْهَمْ دَرِبْهَا
وَ هُو وِحَيْدَهْ يَعَرِفْ بَكَانْهَا.
24 أَشَانْ هُو بَسْ الْيَنْظُرْ
لَحَدِّي آخِرْ الدُّنْيَا
وَ يِشِيفْ كُلَّ شَيّءْ
التِّحِتْ السَّمَاءْ.
25 وَكِتْ وَزَنْ تُقُلْ الرِّيحْ
وَ حَدَّدْ مَقَاسْ الْأَلْمِي،
26 وَ وَكِتْ أَنْطَى أَمُرْ لِلْمَطَرْ،
وَ سَوَّى دَرِبْ لِلْبَرَّاقَةْ وَ الرَّعَدْ،
27 خَلَاصْ، هُو شَافْ الْحِكْمَةْ وَ قَدَّرْهَا
وَ خَطَّاهَا وَ كَشَفْهَا.
28 وَ بَعَدْ دَا، خَلَاصْ قَالْ لِلْإِنْسَانْ:
«الْخَوْف مِنْ الرَّبّ،
دَا بَسْ الْحِكْمَةْ.
وَ بَعِدِينْ مِنْ الشَّرّ،
دِي بَسْ الْمَعْرَفَةْ!»
Mudurid’a hi ned’id’a

1 Yima a djugot zula á fe kawei ma hapma kuana mi nga,
yima a sal lora kuana mi nga mi.
2 Kawei ma wurana a fumî kä aduk andagad’a,
ahinad’a a yorot ni yora ba, a fe ki kawei ma hleuna.

3 Sana nga mi d’el nduvunda ad’u andagad’a,
nga mi hal kawei ma nga ngeid’a kur nduvun nda i’îlikina,
gak ata ad’ut ta dabi d’a yiyika.
4 Nga mi djugot zula woi dei ata yima sa nga kaka kua d’uo na,
asem sa nga mi tchila kua d’i,
a nga djinizi akulo ki ziyona,
a nga lü lilinding woi dei ki suma.

5 Andaga d’a tena mi buzugï kuad’a,
ad’ut ta kä yiyika ti ni b’laka,
a nga mbud’ut d’igi akud’a na.
6 Naduk ahina mata ba, a fe safira kua,
naduk gugud’up mata ba, a fe lora kua mi.
7 Alei ma te hliuna nga mi we lovot mata d’i,
aba’â iram wat nga d’uo mi.
8 Amburei suma ayîna a tit nga kua yazi tu d’i,
azlona mi tchila nga kua d’uo mi.

9 Sana mi tcho ahina d’a ad’eng nga a yat ala granit-ta,
mi djugot zula ad’u ahina d’a ngola.
10 Nga mi ge b’irlima kä aduk ahinad’a,
nga mi wahle suma djivi suma kal teglesâ ki iramu.
11 Nga mi d’el mbiyo ma mi djangâ,
nga mi nde ki vama ngeid’a kä na woi pid’ak mi.
*
12 Wani ned’a a fat ni lara ge?
Wad’ud’a ti nga ni ata yima larina ge?
13 Sa nga mi wat guzut ti,
sa nga mi fat yam andagad’a hi suma a nga ki irazina d’uo mi.
14 Zul la yiyika ti dala: Ti nga kurun ndi!
Alum ma ngolâ mi dala: Ti nga geven nduo mi!
15 Sana mi ndak á guzut ki lor ra djivi d’a kal teglesa d’i,
d’oze mi nga kawei ma hapma nga nga á guzut ki d’uo mi.
16-17 Lor ra Ofir-ra
d’oze ahina onis sa guzut kal teglesa
d’oze ahina safira d’oze lora d’oze verâ
a ndak nga á ngazi ki sed’et ti,
sana ndak nga á mbud’ut ki dei
ma a minim ki lor ra kal teglesina d’uo mi.
18 Korela kahina d’a a yat ala kristala
a ndak á ngazi ki sed’et ti.
Gusa hi ned’id’a kal gusa hi hed’eu ma guzum kal teglesâ.
19 Ahina topas sa guzut kal tegles sa Etiyopi-d’a pî,
ti ndak nga ki sed’et ti,
lor ra bei zozota ba d’a pî,
ti ndjak nga ki sed’et tuo mi.
*
20 Ned’a ti tcholï ni lara ge?
Wad’ud’a ti nga kaka nata yima lara ge?
21 Ti ni ngeid’a ir suma yam andagad’ina pet,
aluwei suma akulona a wat nga d’uo mi.
22 Zul la yiyik ka suma a nga ba woi kua d’a ki matna a nga dala:
Gagazi, ami humumi zla mata ki humamiya!
23 NAlona tu ba, mi we lovot mata,
ni mam tu ba, mi we yima ti tcholï kuana mi.
24 Ni mam ba, nga mi we gak avun dabid’a handagad’id’a,
mi nga mi wahle suma kä ad’u akulod’ina pet mi.

25 Ata yima mi nga aneka hi simetnid’a
mi nga ngola hi mbinid’ina,
26 ata yima mi he vuna malo ma sed’a,
mi ge lovota mi wiled’a ki breîd’a mi na,
27 ata yi máma mi we ned’a, mi tagat tei abua,
mi gat ad’ud’u, mi kugut ala na ni ti ndak ko zu?
28 Bugola, mi de mi sana ala:
Gagazi, le mandara Ma didina ni ned’a,
wal tang ngei dei ki tchod’a ni wad’ud’a mi.