الفرح زايِل
1 وَ أَنَا قُلْت لِنَفْسِي:
«يَلَّا! نِجَرِّبْكِ بِالْفَرَحْ
وَ تِشِيفِي الْخَيْر.»
وَ خَلَاصْ، دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ.
2 وَ فِي الضِّحِكْ، أَنَا قُلْت:
«دَا جَهَلْ!»
وَ فِي الْفَرَحْ، أَنَا قُلْت:
«دَا يَنْفَعْ شُنُو؟»
3 وَ أَنَا قَرَّرْت
نِفَرِّحْ نَفْسِي بِالْخَمَرْ.
وَ نُقُودْ نَفْسِي بِالْحِكْمَةْ
وَ نِنْرَبِطْ فِي الطَّمَاسَةْ كُلَ.
بَيْدَا، نِشِيفْ كِكَّيْف
وَاجِبْ الْإِنْسَانْ يِعِيشْ عَدِيلْ فِي تِحِتْ السَّمَاءْ،
فِي كُلَّ مُدَّةْ أَيَّامْ حَيَاتَهْ.
4 وَ أَنَا سَوَّيْت أَشْيَاءْ كُبَارْ.
بَنَيْت بُيُوتْ
وَ مَقَّنْت جِنَيْنَاتْ عِنَبْ.
5 وَ سَوَّيْت جِنَيْنَاتْ
وَ زِرَاعَةْ كُبَارْ.
وَ فَوْقهُمْ، مَقَّنْت كُلَّ نَفَرْ هَنَا شَدَرْ
الْعِنْدَهْ فَوَاكِهْ.
6 وَ سَوَّيْت خَزَّانَاتْ
أَشَانْ بِأَلْمِيهُمْ،
نَزْقِي مَقَنْ الشَّدَرْ.

7 أَنَا شَرَيْت عَبِيدْ وَ خَدِيمْ
وَ هُمَّنْ وِلْدَوْا عِيَالْهُمْ فِي بَيْتِي.
عِنْدِي بَتَّانْ بَقَرْ وَ غَنَمْ بِكَتَرَةْ،
زِيَادَةْ مِنْ كُلَّ الْحَكَمَوْا قُبَّالِي فِي مَدِينَةْ الْقُدُسْ.
8 أَنَا لَمَّيْت بَتَّانْ فُضَّةْ وَ دَهَبْ
وَ كَنْز مِنْ مُلُوكْ وَ بُلْدَانْ.
لِقِيتْ غَنَّايِينْ وَ غَنَّايَاتْ
وَ عِنْدِي سِرِّيَّاتْ بِكَتَرَةْ لِشَهْوَاتِي
وَ دَا مِثِلْ شَهْوَةْ كُلَّ الرُّجَالْ.
9 أَنَا بِقِيتْ عَظِيمْ وَ غَنِيْ زِيَادَةْ
مِنْ كُلَّ الْحَكَمَوْا قُبَّالِي
فِي مَدِينَةْ الْقُدُسْ
وَ أَنَا قَاعِدْ دَايْماً بِحِكْمَتِي.
10 أَنَا شِلْت كُلَّ الشَّيّءْ الْوَقَعْ فِي عَيْنِي
وَ مَا أَبَيْت أَيِّ شَيّءْ الْيِفَرِّحْ قَلْبِي.
أَيْوَى، قَلْبِي فِرِحْ بِكُلَّ خِدِمْتِي.
وَ دَا بَسْ قِسْمِي اللِّقِيتَهْ
مِنْ كُلَّ خِدِمْتِي دِي.
11 وَ أَنَا فَكَّرْت لِكُلَّ شَيّءْ السَّوَّوْه إِيدَيْنِي،
فَكَّرْت لِلْخِدْمَةْ التِّعِبْت فَوْقهَا.
وَ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ
مِثِلْ الْجَرِي وَرَاءْ الرِّيحْ
وَ مَا عِنْدَهْ فَايْدَةْ فِي الْأَرْض.
نِهاية الحكمة و الطماسة
12 وَ أَنَا قَبَّلْت وَ فَكَّرْت فِي الْحِكْمَةْ
وَ الْجَهَلْ وَ الطَّمَاسَةْ.
خَلَاصْ، شُنُو يِسَوِّي الرَّاجِلْ
الْيِدَرُّجُوا مَلِكْ بَعَدِي؟
يِسَوِّي مِثِلْ السَّوَّوْه أَوَّلْ بَسْ!
13 دَاهُو الْأَنَا عِرِفْتَهْ.
الْحِكْمَةْ عِنْدَهَا فَايْدَةْ زِيَادَةْ مِنْ الطَّمَاسَةْ
مِثِلْ النُّورْ عِنْدَهْ فَايْدَةْ زِيَادَةْ مِنْ الضَّلَامْ.
14 الْحَكِيمْ يِشِيفْ بَعِيدْ
وَ الْمَطْمُوسْ يُرُوغْ فِي الضَّلَامْ.
وَ لَاكِنْ بَيْدَا كُلَ، أَنَا نَعَرِفْ كَدَرْ
نَفْس الشَّيّءْ يُكُونْ لَيْهُمْ هُمَّنْ الْإِتْنَيْن.
15 وَ أَنَا قُلْت فِي نَفْسِي:
«الْيُكُونْ لِلْمَطْمُوسْ،
يُكُونْ لَيِّ أَنَا كُلَ.
وَ كَنْ مِثِلْ دَا،
شُنُو فَايْدَةْ حِكْمَتِي؟»
وَ خَلَاصْ، أَنَا قُلْت:
«دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ.»
16 أَشَانْ الْحَكِيمْ،
مَا يِذَّكَّرَوْه دَايْماً.
هُو كُلَ مِثِلْ الْمَطْمُوسْ.
فِي الْمُسْتَقْبَلْ،
هُمَّنْ الْإِتْنَيْن، يَنْسَوْهُمْ!
وَ خَلَاصْ، الْحَكِيمْ وَ الْمَطْمُوسْ
يُمُوتُوا نَفْس الْمَوْت!
الخِدْمة زايْلة
17 خَلَاصْ، أَنَا كِرِهْت الْحَيَاةْ
أَشَانْ خِدْمَةْ الْإِنْسَانْ فِي الْأَرْض دِي،
أَنَا نِشِيفْهَا فَسْلَةْ.
أَشَانْ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ
مِثِلْ الْجَرِي وَرَاءْ الرِّيحْ.
18 وَ أَنَا كِرِهْت كُلَّ الْخِدْمَةْ
الْأَنَا سَوَّيْتهَا فِي الْأَرْض.
وَ دِي الْخِدْمَةْ النِّخَلِّيهَا
لِلنَّادُمْ الْيَجِي مِنْ بَعَدِي.
19 وَ يَاتُو يَعَرِفْ كَنْ النَّادُمْ دَا
يُكُونْ حَكِيمْ
أَوْ فِكْرَهْ مَحْدُودْ؟
بَيْدَا كُلَ، هُو يَبْقَى سِيدْ الْخِدْمَةْ
الْأَنَا سَوَّيْتهَا بِحِكْمَةْ فِي الْأَرْض.
وَ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ.
20 أَنَا نِدِمْت وَ عَشَمِي أَنْقَطَعْ
فِي شَانْ كُلَّ الْخِدْمَةْ السَّوَّيْتهَا فِي الْأَرْض.
21 أَشَانْ فِي نَادُمْ خَدَمْ
بِحِكْمَةْ وَ مَعْرَفَةْ وَ نَجَاحْ.
وَ بَيْدَا كُلَ، دَاهُو يَنْطُوا نَتِيجَةْ خِدِمْتَهْ
لِنَادُمْ الْمَا خَدَمْ شَيّءْ!
وَ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ
وَ دِي مَصِيبَةْ كَبِيرَةْ.

22 وَ كَنْ مِثِلْ دَا، شُنُو الْيَلْقَاهْ الْإِنْسَانْ
مِنْ كُلَّ جُهْدَهْ
وَ خِدِمْتَهْ السَّوَّاهَا فِي الْأَرْض؟
23 أَشَانْ أَيَّامْ حَيَاتَهْ كُلُّهُمْ تَعَبْ
وَ شَغَلَتَهْ كُلَّهَا حِزِنْ.
حَتَّى بِلَيْل كُلَ،
قَلْبَهْ مَا رَاقِدْ.
وَ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ.

24 وَ الْعَدِيلْ لِلْإِنْسَانْ
يَاكُلْ وَ يَشْرَبْ
وَ يِشِيفْ الْحَلُو فِي خِدِمْتَهْ.
وَ أَنَا شِفْت دَا كُلَ
يَجِي مِنْ الرَّبّ.
25 وَ بَلَا إِذِنْ الرَّبّ،
يَاتُو يَقْدَرْ يَاكُلْ
وَ يِتْمَتَّعْ فِي حَيَاتَهْ؟
26 أَشَانْ الرَّبّ يَنْطِي الْحِكْمَةْ وَ الْمَعْرَفَةْ وَ الْفَرَحْ لِلنَّادُمْ الْعَدِيلْ قِدَّامَهْ. وَ لَاكِنْ لِلْمُذْنِبْ، الرَّبّ يَنْطِيهْ شَغَلَةْ هَنَا فَتِّشِينْ وَ لَمِّينْ لِيِجِيبَهْ وَ يَنْطِيهْ لِلنَّادُمْ الْعَدِيلْ قِدَّامْ الرَّبّ. وَ دَا كُلَ زَايِلْ سَاكِتْ مِثِلْ الْجَرِي وَرَاءْ الرِّيحْ.
1 An de kurun ala: An mba ni iya, an mba ni kuk tan ki furîd’a, an mba ni kak ki halasa mi. Hina pet pî, ni hawa hina yak! 2 An de yam sanda ala ni sun nda lilid’a; an de yam furîd’a ala an fe ni me kua ge? 3 An nga hurun á le furîd’a ki süm guguzlud’a á ndjun vun suma lilid’a. Hina pî, an nga ni te yam hliwinu. An min á wäd’u vama djivi ma suma a nga lum yam andagad’a ka hî ki kak mazi d’a yam andagad’a ka hid’a. 4 An le sunda ngola, an min azina ablaud’a, an pe guguzlud’a mi. 5 An vasinena, an min yima paguna, an pandjaf agu ma vuta kua teteng mi. 6 An ka golongeîna kurum teteng á rap mbina yam agu ma a pum awilina. 7 An gus magumei suma andjofâ ki magumei suma aropma, a vut grozina avo hatanu. An nga ki d’uwar ma nglona ki d’uwar ma gureina kal suma a kak avoron avo Jerusalem-ma. 8 An tok kawei ma hapma ki lora ki ndjondjoîd’a hamuleinid’a ki ndjondjoîd’a hi suma nglonid’a yam andagad’a teteng. An yo andjof suma a hle sawala karop suma a hle sawala kahle suma bud’a teteng suma a le suma tazi djivid’ina, an yo aropma ablaud’a mi. 9 An mbut sama ngolâ kal suma a kak avoron avo Jerusalem-ma, ne manda ti wal nga woi ki sed’en nduo mi. 10 Ahle suma iran ti min golozina, an nga ni d’elet ti. An nga ni d’el tan á le furîd’a d’uo mi, kayam an nga ni le furîd’a kurun krovo yam sun nda pet ta an lata. Wana ni wurak ka yam sun nda an lata. 11 Bugola, an gol sun nda an lat kabonda hina pet ki kau d’a an kawat yam sun nda an lata hina pet, wani an gol ahle ndazina hina pet nahle suma hawa ya’â, ni d’igi sana mi dik simetna na mi. Vama djivi nga ka hî yam andagad’a tu d’i!
12 An he tan á we ned’a ki guruta ki lilid’a. An djop tan ala: Sama mba mi vrak tamula blangâna, mba mi le ni me ge? Mba mi le nahle suma a lazi woi dana hol. 13 An we woi tetet ala ned’a ti kal lilid’a d’igi b’od’a ti kal nduvunda na mi. 14 Sama ned’a nga mi we yima mam i kuana, wani sama lilid’a mi tit ni kur nduvunda. Wani an we vana tu nga mi djubuzi zla tazi djak! 15 An de kurun ala: Vama nga mi mba yam sama lilid’ina, mba mi mba kan an ni hina mi! Ni kayam me ba, an he tan á mbut sama ne ma kalâ ge? An de kurun ala: Doli ni sun nda hawa yaka d’ei. 16 Kayam a nga djib’er yam ma ned’a gak didin kal ma lilid’a d’i, bur ma avina a mba mar kazi zla tazi djak. Ma ned’a mba mi mit ni d’igi sama lilid’a na mi. 17 Kayam ndata, an gol kaka kur duniyad’a ni vama ndjendjed’a iranu, an we sun nda suma a lat yam andagad’a ka hid’a pet ni vama ndjendjed’a mi, an golî vama hawa ya’â d’igi sana mi dik simetna na. 18 An noî sun nda kau d’a an lat yam andagad’a ka hid’a woi pet tala mbeî an arat djivi mata mi sama mba mi vrak blangâna d’a. 19 Sama mba mi vra’â le ni ma ne, le ni ma liliya, sa mi we nga d’i. Wani mba mi kak yam ahlena pet suma an lazi kur duniyad’a ka hî ki kaud’a ki ne mandina. Hina pet pî, ni sun nda hawa yaka d’ei. 20 Ki tchetchemba, an tan tchuk lus kayamba an he tan á le sun nda ndaka yam andagad’a ka hid’a. 21 Sama dingâ mi nga mi le sunda ki ned’a ki wad’ud’a ki d’ingêra ki kaud’a. Wani mba mi arazi mi sama mi fe nga ndaka ki sed’ezi d’uo na. Wana ni sun nda hawa yak ka tcho d’a kala! 22 Sana mi fe ni me yam sun nda mi he tam kat á led’a kur duniyad’a ka hî ki ndakid’a ge? 23 Kur bur mama pet, mi ni kur djib’era kur ndaka burâ ki burâ; andjege pî, nga mi kak tchugot ti. Wan pet pî, ni sun nda hawa yaka!
24 Vama djivi ma yam sanina ni tala mi te, mi tche, mi le furîd’a yam sun mamba d’a. Wani an wala zla ndata ti tcholï nata Alona. 25 Mi dala: Le ni an nduo ni, ni nge mi ndak mi te mi le furîd’a ge? 26 Sama mi le Alona tam djivid’ina, Alona nga mi hum ned’a, wed’a ki furîd’a. Wani sama tchona Alona nga mi aram lovota á tok ahlena, mi moloziya, kayam mam hazi woi mi sama mi lum tam djivid’ina. Wan pî, ni hawa hina yak d’igi sana mi dik simetna na!