Dabid’a hi zlad’a hatcha d’a Sunem-mba
1 Bur tu Elise mi de matcha d’a mam zlid’it gorotna akulo ata yima matnid’a ala: Ndak tchol ki suma avo hata’â, agi i kagagi ata yima ndak iragi á kakina, kayam Ma didina nga mi mba ki baktarad’a yam andaga d’a Israel-lâ, baktara ndata mba d’i le ni bizad’a kid’iziya mi.
2 Atcha ndata ti le d’igi sana hAlonina mi dat na, ti i ki sum matna atogo zak, ti kak sä yam andaga d’a Filistê-d’a bizad’a kid’iziya. 3 Kur dabid’a hi biza d’a kid’iziya ndatid’a ti tcholï yam ambas sa Filistê-d’a ki sum matna, ti mba avo hamulâ á djobom yam aziyat kasine matna.
4 Ata yi máma amulâ nga mi de zlad’a ki Gehazi azongâ hi Elise-na, nga mi djobom ala mi vum ad’u ahlena pet suma ndandal suma ma djok vuna Elise mi lazina. 5 Ata yima Gehazi nga mi väd’u zlad’a hi gor ma Elise mi zlid’im akulo ata yima matnina, gol wani, gor máma asum mbi mba, ti nde d’i tchen amulâ yam aziyat kasine matna. Ata yi máma Gehazi mi de mamulâ ala: Salana, ang gol atchad’a ki gorot ma Elise zlid’im akulo ata yima matnina wana!
6 Ata yi máma amulâ mi djop atchad’a. Ti vum ad’u ahlena pet. Ata yi máma na wat, amulâ mi he vuna mi sa mama ala: Ang i katcha ndata. An min ala a hulongôt ahle matna pet kawu ma azi tinim zuma kur asinet kur biza d’a ndat ti mbera dei gak inina pet mi.
Elise azi ki Hazayel
7 Bur tu Elise mi i Damas, wani Ben-Hadat amul ma Siri-na mi nga tugud’eid’a. Mi hum ala: Sana hAlonina mi mba nga ka hî.
8 Amulâ Ben-Hadat mi de mi Hazayel ala: Ang ve he d’a hawad’a, ang i fe sana hAlonina Elise, ang dum ala mi djop Ma didina, na ni an mba ni tchol akulo kur tugud’ei man ndata ko zu?
9 Hazayel mi i ki he d’a hawa d’a djivi d’a kal tegles sa yam ambas sa Damas-sid’a ndak ir aneka hi djambala d’a zid’a dok fid’i á hat mi Elise. Kid’a mi mbaza avok ma djok vuna Elise-d’a, mi dum ala: Gorongâ Ben-Hadat mi sununï ni mam ala an djobongû, na ni mam mba mi tchol akulo kur tugud’ei mam ndata ko zi ge?
10 Elise mi hulong dum ala: Ang i dum ala gagazi, mam mba mi tchol akulo. Hina pet pî, Ma didina mi tagan ala mba mi mit gagazi! 11 Ata yi máma na wat, sana hAlonina mi so iram iram gola baba, mi nde tchina.
12 Hazayel mi dum ala: Salana, ang tchi ni kayam me ge?
Elise mi hulong dum ala: An tchi ni kayam an we tcho d’a ang mba lat mi Israel-lîd’a. Ang mba ngalazi aziyazi ma ad’eng ma ngunguna woyo, ang mba tchi azungeî mazina woi avun ayîna, ang mba miret gugurei suma gurei mazina kä kasengû, ang mba b’as hur arop mazi suma wirâ woi mi!
13 Wani Hazayel mi dum ala: Salana, an ma ndak va d’uo koko wana, an ndak á lahle suma tchotcho ndazina ni nana ge?
Wani Elise mi dum ala: Ma didina mi tagan ala ang mba mbut amul ma Siri-na.
14 Hazayel mi wal ki Elise, mi hulong gen salama. Salama mi djobom ala: Elise mi dangâ na ge?
Hazayel mi hulong dum ala: Mi dan ala gagazi, ang mba tchol akulo.
15 Wani tcha ndjivinda Hazayel mi yo borogona, mi tchugum aduk mbina, mi baram ir amulâ. Bugola, amulâ mi mid’a, Hazayel mi vrak tamula blangâmu.
(b) AMULEI SUMA JUDA-NA KAMULEI SUMA ISRAEL-LÂ
Joram mi tamula yam Juda-na
(Gol 2 Sun hAm 21.2-20)16 Kur biza d’a vahl hla Joram Ahap gorom ma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Joram Josafat goroma mi kak amula yam suma Juda-na mi. 17 Kid’a mi kak amulid’a, bizamî dok hindi yam mbà. Mi tamula avo Jerusalem bizad’a klavandi. 18 Mi le sun nda tchod’a d’igi amulei suma Israel-lâ na, d’igi suma hi Ahap-ma na mi, kayam mi ve Ahap goromba atchad’a, mi le sun nda tchod’a avok Ma didina mi.
19 Wani Ma didina mi min b’lak leu d’a Juda-d’a woi d’i, kayam mam hle vunam mazong mama David ala mam mba mi ar ad’u andjavam á tamula blangâm gak didin.
20 Kur atchogoi mamba suma Edom-ma a tchol huneîd’a ki suma Juda-na, a min ala suma Juda-na a te kazi d’i, a tin amula yam taziya. 21 Joram mi i Sayir ki pus mam ma dur ayîna pet. Kandjege dangâla mi tcho aduk suma Edom suma a nguyuma zlapa ki nglo suma yam pus mam ma dur ayînina. Wani azigar suma Juda-na a ring avo hataziya. 22 Suma Edom-ma a kak djangûna ki suma te yam suma Juda-na kur atchogoi ndata gak ini. Suma Libina-na a tchol huneîd’a ki sed’em kur atchogoi ndata mi.
23 Sunda hi Joram mba ara kahle suma mi lazina pet a b’irizi nga kä kur Mbaktum mba de zlad’a yam Sunda hAmulei suma Juda-nid’a. 24 Joram mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom kur Azì ma ngolâ hi David-na. Goroma Ahaziya mi vrak tamula blangâmu.
Ahaziya mi tamula yam Juda-na
(Gol 2 Sun hAm 22.1-6)25 Kur biza d’a dogo yam mbà d’a Joram Ahap goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Ahaziya Joram goroma mi kak amula yam suma Juda-na mi. 26 Kid’a mi kak amulid’a, bizamî dok mbà yam mbà, mi tamula avo Jerusalem bizad’a tu. Asum a yat ala Atali Omri amul ma Israel-lâ goromba.
27 Ahaziya mi tit kur lovot ta tchod’a d’igi suma hi Ahap-ma na. Mi le sun nda tchod’a avok Ma didina d’igi andjafâ hi Ahap-ma na, kayam mi ve Ahap goromba atchad’a.
28 Mi i ki Joram Ahap goroma á dur ayîna ki Hazayel amul ma Siri-na kur azì ma Ramot ma Galät-na. Kur ayî máma suma Siri-na a ge Joram mbilâ. 29 Mi hulong avo Jisreyel á tchil mbilim ma suma Siri-na a gumzi avo Rama ata yima dur ayîna ki Hazayel amul ma Siri-nina. Ata yi máma Ahaziya Joram gorom ma amul ma Juda-na, mi i á d’u Joram Ahap goroma avo Jisreyel, kayam mam nga tugud’eid’a ngola heî.
الملك قطع الشريعة للمرة
1 وَ يَوْم وَاحِدْ، أَلْيَسَعْ حَجَّى لِلْمَرَةْ الْأَوَّلْ حَيَّى لَيْهَا وِلَيْدهَا وَ قَالْ: «قُمِّي إِنْتِ وَ عَايِلِتْكِ وَ أَمْشِي أَلْجَأَيْ فِي الْبَكَانْ التَّقْدَرَوْا تِعِيشُوا فَوْقَهْ. أَشَانْ اللّٰهْ قَرَّرْ يِجِيبْ الْجُوعْ فِي الْبَلَدْ دِي وَ يَقْعُدْ مُدَّةْ سَبْعَةْ سَنَةْ.» 2 وَ خَلَاصْ، الْمَرَةْ سَوَّتْ مِثِلْ نَبِي اللّٰهْ قَالَهْ لَيْهَا. هِي قَمَّتْ مَعَ عَايِلِتْهَا وَ مَشَتْ سَكَنَتْ سَبْعَةْ سَنَةْ فِي بَلَدْ الْفِلِسْطِيِّينْ.
3 وَ بَعَدْ سَبْعَةْ سَنَةْ، الْمَرَةْ قَبَّلَتْ مِنْ بَلَدْ الْفِلِسْطِيِّينْ. وَ مَشَتْ بَكَانْ الْمَلِكْ لِتَطْلُبْ مِنَّهْ فَزَعْ فِي شَيّءْ الْبُخُصّ بَيْتهَا وَ زَرَعْهَا. 4 وَ الْمَلِكْ قَاعِدْ يِحَجِّي مَعَ قِحَازِي خَدَّامْ نَبِي اللّٰهْ وَ هُو قَاعِدْ يَسْأَلَهْ وَ يُقُولْ لَيَّهْ: «أَوْرِينِي كُلَّ الْعَجَايِبْ الْكُبَارْ السَّوَّاهُمْ أَلْيَسَعْ.» 5 وَ وَكِتْ قِحَازِي قَاعِدْ يِحَجِّي لِلْمَلِكْ بِكِكَّيْف أَلْيَسَعْ حَيَّى الْوِلَيْد الْمَاتْ، طَوَّالِي أَمّ الْوِلَيْد الْحِيِي جَاتْ لِتَطْلُبْ مِنْ الْمَلِكْ فَزَعْ فِي شَيّءْ الْبُخُصّ بَيْتهَا وَ زَرَعْهَا.
وَ قِحَازِي قَالْ لِلْمَلِكْ: «يَا سِيدِي الْمَلِكْ! دِي بَسْ الْمَرَةْ الْأَلْيَسَعْ حَيَّى لَيْهَا وِلَيْدهَا.» 6 وَ الْمَلِكْ وَجَّهْ سُؤَالَاتْ لِلْمَرَةْ وَ هِي حَجَّتْ لَيَّهْ بِكُلَّ شَيّءْ الْكَانْ. وَ خَلَاصْ، الْمَلِكْ نَادَى وَاحِدْ مِنْ مَسَائِيلَهْ وَ قَالْ لَيَّهْ: «أَمْشِي قَبِّلْ كُلَّ خُمَامْ الْمَرَةْ دِي. وَ أَنْطِيهَا كُلَّ إِنْتَاجْ زَرَعْهَا مِنْ يَوْم الْهِي مَرَقَتْ مِنْ الْبَلَدْ لَحَدِّي الْيَوْم.»
أَلْيَسَع قال حَزَيِيل يبْقى ملك
7 وَ يَوْم وَاحِدْ، أَلْيَسَعْ مَشَى مَدِينَةْ دِمَشْق وَ فِي الْوَكِتْ دَا، بَنْهَدَادْ مَلِكْ بَلَدْ أَرَامْ مَرْضَانْ. وَ وَكِتْ الْمَلِكْ سِمِعْ كَدَرْ نَبِي اللّٰهْ جَاءْ فِي الْمَدِينَةْ، 8 قَالْ لِحَزَيِيلْ: «شِيلْ مَعَاكْ هَدِيَّةْ وَ وَدِّيهَا لِنَبِي اللّٰهْ. وَ أَطْلُبْ مِنَّهْ يَسْأَلْ اللّٰهْ أَشَانْ نَعَرِفْ كَنْ نَلْقَى الْعَافَيْ مِنْ مَرَضِي دَا وَلَّا لَا.»
9 وَ خَلَاصْ، حَزَيِيلْ شَالْ هَدِيَّةْ مِنْ الْخُمَامْ الْأَحْسَنْ هَنَا دِمَشْق وَ شَدَّاهْ فِي 40 جُمَالْ وَ مَشَى لِأَلْيَسَعْ. وَ وَكِتْ وَصَّلْ بَكَانَهْ، وَقَفْ قِدَّامَهْ وَ قَالْ: «وِلَيْدَكْ بَنْهَدَادْ مَلِكْ أَرَامْ رَسَّلَانِي لَيْك وَ قَالْ: ‹أَنَا نَلْقَى الْعَافَيْ مِنْ مَرَضِي دَا وَلَّا لَا؟›» 10 وَ أَلْيَسَعْ رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «أَمْشِي قُولْ لَيَّهْ هُو يَلْقَى الْعَافَيْ! وَ لَاكِنْ أَكِيدْ اللّٰهْ بَيَّنْ لَيِّ كَدَرْ هُو يُمُوتْ.»
11 وَ فِي الْبَكَانْ دَا، أَلْيَسَعْ قَمَّ يِحَمِّرَهْ لِحَزَيِيلْ دَاخَلْ فِي عَيْنَهْ لَحَدِّي الْعَيْب سَوَّاهْ. وَ بَعَدْ دَا، نَبِي اللّٰهْ بَكَى. 12 وَ حَزَيِيلْ قَالْ: «مَالَا سَيِّدِي قَاعِدْ يَبْكِي؟» وَ أَلْيَسَعْ رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «أَشَانْ أَنَا نَعَرِفْ الْفَسَالَةْ الْبَعَدَيْن إِنْتَ تِسَوِّيهَا لِبَنِي إِسْرَائِيلْ. تِتِشّ مُدُنْهُمْ الْقَوِيِّينْ وَ تَكْتُلْ صُبْيَانْهُمْ بِالْسَّيْف وَ تِدَمِّرْ عِيَالْهُمْ الدُّقَاقْ وَ تُشُقّ بُطُونْ عَوِينْهُمْ الْغَلْبَانَاتْ.» 13 وَ حَزَيِيلْ قَالْ لَيَّهْ: «وَ لَاكِنْ كِكَّيْف أَنَا عَبْدَكْ الْمِثِلْ الْكَلِبْ نَقْدَرْ نِسَوِّي شَيّءْ مِثِلْ دَا؟» وَ أَلْيَسَعْ رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «اللّٰهْ بَيَّنْ لَيِّ كَدَرْ إِنْتَ تَبْقَى مَلِكْ فِي بَلَدْ أَرَامْ.»
14 وَ خَلَاصْ، حَزَيِيلْ خَلَّاهْ لِأَلْيَسَعْ وَ قَبَّلْ بَكَانْ سِيدَهْ. وَ سِيدَهْ سَأَلَهْ وَ قَالْ: «أَلْيَسَعْ قَالْ لَيْك شُنُو؟» وَ هُو رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «هُو قَالْ لَيِّ أَكِيدْ إِنْتَ تَلْقَى الْعَافَيْ.»
15 وَ أَمْبَاكِرْ، حَزَيِيلْ بَلَّ غَطَّايْ وَ غَطَّى بَيْهَا وِجْه الْمَلِكْ وَ الْمَلِكْ مَاتْ. وَ حَزَيِيلْ حَكَمْ فِي بَدَلَهْ.
يَهُورَام بِقي ملك في يَهُوذَا
16 وَ فِي السَّنَةْ الْخَامْسَةْ هَنَا حُكُمْ يُورَامْ وِلَيْد أَخَابْ مَلِكْ مَمْلَكَةْ إِسْرَائِيلْ، يَهُورَامْ وِلَيْد يَهُوشَفَطْ بِقِي مَلِكْ فِي مَمْلَكَةْ يَهُوذَا. 17 وَ يَهُورَامْ عِنْدَهْ 32 سَنَةْ وَكِتْ بِقِي مَلِكْ وَ حَكَمْ 8 سَنَةْ فِي مَدِينَةْ الْقُدُسْ. 18 وَ هُو تَابَعْ دَرِبْ مُلُوكْ مَمْلَكَةْ إِسْرَائِيلْ مِثِلْ عَايِلَةْ أَخَابْ سَوَّتَهْ أَشَانْ هُو أَخَدْ بِنَيَّةْ أَخَابْ. وَ هُو سَوَّى الْفَسَالَةْ قِدَّامْ اللّٰهْ. 19 وَ بَيْدَا كُلَ، اللّٰهْ مَا دَوَّرْ يِدَمِّرْ مَمْلَكَةْ يَهُوذَا فِي شَانْ عَبْدَهْ دَاوُدْ. أَشَانْ هُو وَاعَدَهْ وَ قَالْ لَيَّهْ دَايْماً نَادُمْ وَاحِدْ مِنْ ذُرِّيّتَهْ يَقْعُدْ فِي الْمُلُكْ.
20 وَ فِي حُكُمْ يَهُورَامْ مَلِكْ مَمْلَكَةْ يَهُوذَا، نَاسْ بَلَدْ أَدَوْم أَتْمَرَّدَوْا ضِدّ حُكْمَهْ وَ دَرَّجَوْا لَيْهُمْ مَلِكْ آخَرْ. 21 وَ يَهُورَامْ قَمَّ وَ مَشَى سَعِيرْ وَ شَالْ مَعَايَهْ كُلَّ عَرَبَاتَهْ هَنَا الْحَرِبْ لِيِحَارُبُوا الْأَدَوْمِيِّينْ. وَ بِاللَّيْل، الْأَدَوْمِيِّينْ حَوَّقَوْهُمْ وَ لَاكِنْ يَهُورَامْ وَ كُبَارَاتْ عَرَبَاتَهْ هَنَا الْحَرِبْ قَمَّوْا حَارَبَوْهُمْ. وَ لَاكِنْ عَسْكَرَهْ عَرَّدَوْا مَشَوْا بُيُوتْهُمْ. 22 وَ التَّمَرُّدْ هَنَا بَلَدْ أَدَوْم ضِدّ حُكُمْ يَهُورَامْ قَاعِدْ لَحَدِّي الْيَوْم. وَ فِي الْوَكِتْ دَا، حِلَّةْ لِبْنَةْ كُلَ أَتْمَرَّدَتْ ضِدّ حُكْمَهْ.
23 وَ الْبَاقِي مِنْ عَمَلْ يَهُورَامْ وَ كُلَّ شَيّءْ السَّوَّاهْ مَكْتُوبِينْ فِي كِتَابْ تَارِيخْ مُلُوكْ بَنِي يَهُوذَا. 24 وَ يَهُورَامْ مَاتْ وَ لِحِقْ أَبَّهَاتَهْ وَ دَفَنَوْه فِي قَبُرْ جُدُودَهْ فِي مَدِينَةْ دَاوُدْ. وَ وِلَيْدَهْ أَخَزْيَا حَكَمْ فِي بَدَلَهْ.
أَخَزْيَا بِقي ملك في يَهُوذَا
25 وَ فِي سَنِةْ 12 هَنَا حُكُمْ يُورَامْ وِلَيْد أَخَابْ مَلِكْ مَمْلَكَةْ إِسْرَائِيلْ، أَخَزْيَا وِلَيْد يَهُورَامْ بِقِي مَلِكْ فِي مَمْلَكَةْ يَهُوذَا. 26 وَ أَخَزْيَا عِنْدَهْ 22 سَنَةْ وَكِتْ بِقِي مَلِكْ وَ حَكَمْ سَنَةْ وَاحِدَةْ فِي مَدِينَةْ الْقُدُسْ. وَ أَمَّهْ أُسُمْهَا عَتَلْيَا مِنْ عَايِلَةْ عُمْرِي مَلِكْ مَمْلَكَةْ إِسْرَائِيلْ. 27 وَ أَخَزْيَا تَابَعْ دَرِبْ عَايِلَةْ أَخَابْ وَ سَوَّى الْفَسَالَةْ قِدَّامْ اللّٰهْ مِثِلْ عَايِلَةْ أَخَابْ سَوَّتَهْ أَشَانْ هُو أَخَدْ مِنْ عَايِلَةْ أَخَابْ.
28 وَ أَخَزْيَا مَشَى مَعَ يُورَامْ وِلَيْد أَخَابْ وَ حَارَبَوْه حَزَيِيلْ مَلِكْ أَرَامْ فِي حِلَّةْ رَامُوتْ الْفِي قِلْعَادْ. وَ الْأَرَامِيَّيْن جَرَحَوْه لِيُورَامْ. 29 وَ الْمَلِكْ يُورَامْ قَبَّلْ فِي حِلَّةْ يَزْرَعِيلْ لِيِعَالِجْ الْجِرَاحْ الْجَرَحَوْه الْأَرَامِيَّيْن وَكِتْ قَاعِدْ يِحَارِبْ ضِدّ حَزَيِيلْ مَلِكْ أَرَامْ. وَ أَخَزْيَا وِلَيْد يَهُورَامْ مَلِكْ مَمْلَكَةْ يَهُوذَا مَشَى يِشِيفْ يُورَامْ وِلَيْد أَخَابْ أَشَانْ هُو تَعْبَانْ.