Paul azi ki Silas a nga avo Tasalonik
1 Kid’a Paul azi ki Silas a kal kur Amfipolis ki Apoloni-d’a, a mbaza Tasalonik ata yima gong nga toka hi Juif-fîd’a nga kuana. 2 Paul mi kal gevezi d’igi mam nga mi ladjeu dei na. Mi le bur ma sabatna hindi, nga mi tchi tuguyod’a ki sed’ezi kur mbaktumba hAlonid’a. 3 Nga mi vazi ad’ud’a ala mbeî Mesi mba mi fe ndaka, mba mi tchol akulo aduk suma matna. Mi dazi ala: Jesus ma an nga ni dagizi zlama ni Mesi máma. 4 Suma hiuna adigazi a ve zla ndata, a i ad’u Paul azi ki Silas; Grek suma a nga kud’or Alona ablaud’a karop suma nglona ablaud’a a le hina mi.
5 Wani Juif-fâ a nde le yungôra. A tok suma ding suma azi fazi ir palumba hawa ya’â, a tok ablau suma, a tchol ki yalâ gandjau kur azì ma ngolâ. A ngui azina hi Jason-na, azi nga hal Paul azi ki Silas á mba ki sed’ezi abu avok suma. 6 Kid’a azi fazi d’uo d’a, azi ve Jason, a tanam ki b’oziyoi suma hiuna avok suma b’ak zlad’a. Azi de ki delezi akulo ala: Sum ndazina ni suma b’lak andagad’a ki zlat petna. Ki tchetchemba, a mba wa ka hî, 7 Jason mi vazi avo hatam mi. Sum ndazina a kak djangûna ki gata hi ma te yamba Sesar-ra, a nga dala amul ma dingâ nga, simiyêm ala Jesus. 8 Kid’a ablau suma ki suma b’ak zlad’a a hum zla ndatid’a, vunadigazi d’i pat fek. 9 Kid’a Jason ki suma hiuna a wurak suma b’ak zlad’a wuraka, a arazi a iya.
Paul azi ki Silas a nga avo Bere
10 Ata yi máma na wat, kur andjeged’a, b’oziyoina a sun Paul azi ki Silas Bere. Kid’a azi mbaza kuad’a, a kal kur gong nga toka hi Juif-fîd’a. 11 Sum ndazina djib’er mazid’a djivid’a kal Juif suma Tasaloni’â, kayam a ve zla ndata kabozi ma mbàna. A nga hal kur mbaktumba hAlonid’a burâ ki burâ á wahle suma Paul mi dazina ni gagazi zu? 12 Suma dingâ ablaud’a adigazi a he gagazid’a, zlapa karop suma nglo suma Gre’â kandjuveina ablaud’a mi. 13 Wani kid’a Juif suma Tasaloni’â a hum ala Paul nga mi tchi wal zlad’a hAlonid’a mi suma Bere-na mi d’a, a mbaza kua, a nga zut ablau suma ala a tchol ki huneîd’a. 14 Ata yi máma na wat, b’oziyoina a sun Paul avun alum ma ngolâ, wani Silas azi ki Timote a ar sä Bere. 15 Wani suma a tin Paul gak Aten-na a hulongâ. Ata yi máma, Paul mi hazi vuna ala a de mi Silas azi ki Timote á fum atogo zak.
Paul mi nga avo Aten
16 Kid’a Paul nga mi djubuzi Aten tua d’a, hurum zal ngola heî, kayam mam we azì ma ngol máma mi nga oîd’a ki fileina. 17 Burâ ki burâ nga mi tchi tuguyod’a ki Juif-fâ kur gong mazi d’a toka kandjaf suma ding suma a nga kud’uroma ki suma a ngavam ad’u su’îna mi. 18 Suma hiu suma a nga hat suma yam ned’a hi suma Epikuri-na ki d’a hi suma Estoisi-nid’a a nde tchi tuguyod’a ki sed’emu. Suma dingâ a nga dala: Ma tchit máma mi min de nana ge?
Suma dingâ a nga dala: Mam mi d’igi sama tchi wal zlad’a halo ma teteng ma dingîd’a na, kayam mi nga mi tchi wala yam Jesus ki tchol mam mba akulo aduk suma matnid’a. 19 A vumu, a im ata yima nding ma a yum ala Areyopas-sâ, a dum ala: Ang ndak á vami ad’u hat ta awili d’a ang nga dat wanda zu? 20 Kayam ang mba ni ki zla d’a awilid’a atamiya, ami min á wat ad’ud’u. 21 Kayam suma Aten-na pet kangoyogei suma a nga kaka adigazina, a le nga vama ding ngi, a ka’î á ded’a d’oze á hum zla d’a awili ndata hol.
22 Paul mi tchol akulo adigazi ata yima nding máma, mi dazi ala: Agi suma Aten-na, an we agi nga lagi mandar fileina ata lovot ta tetenga ngola heî. 23 Kayam ata yima an nga ni kal kur azì ma ngolîna, an wahle suma agi nga kud’urozina. An fe yima ngal ahle suma ngat buzu ma dingâ, a b’ir atam ala: Ni malo ma bei wuma. Kayam alo ma agi nga kud’urom bei wuma ba na, an nga ni dagi kamu. 24 Alo ma le duniyad’a kahle suma kurutna petna, mam mi Sala akulod’a kandagad’a. Mam nga mi kak kur gongîyo suma tok suma suma a minizi kabozina d’i. 25 Nga mi min suma á ndjunum mbi, kayam nga mi kid’ak va d’i, kayam mam mi ma he arid’a mi sumina, mi hazi muzuka kahlena pet mi. 26 Nata sama tuna ba, mi le andjaf suma pet suma a nga kaka yam andagad’ina. Mi ngazi atchogoi mazid’a ki ir haga mazi d’a kaka, 27 kayam azi halamu, azi lamamu, dam azi mba fumu, kayam mam nga dei ki nge nge pî adigei d’i. 28 D’igi sana tu mi dala:
Ni kayam mamu, ei nga karid’a,
ei nga mbud’i teya,
ei nga mi.
D’igi magi suma ding suma hle sawala a de na ala:
Ei ni groma mi.
29 Le ei nAlona groma ni, ar ei djib’erei ala Alona ni d’igi filei ma lora d’oze ma kawei ma hapma d’oze ma ahina ma sana mi tched’em kur d’al mamina na d’i. 30 Kur atchogoi d’a bei wed’a, Alona mi gol suma ta, wani ki tchetchemba, mi he vuna ata yina pet ala suma a mbut huruzi yam tcho mazid’a. 31 Mi de na kayam mi nga wa bur ma mam mba mi ka sariya d’a d’ingêra yam suma kur duniyad’ina ki sama mam tinima. Kid’a mi tchol sa máma akulo aduk suma matnid’a, mi le glangâsâ woi kam avok suma pet ala mam mba mi le na.
32 Kid’a azi hum zla d’a de d’a yam tchola hi suma matnid’a, suma dingâ a lazamu. Wani suma dingâ a dum ala: Ami min hum zla ndata avunang kua. 33 Bugola, Paul mi nde woi adigazi mi iya. 34 Wani suma dingâ a i ad’umu, a he gagazid’a. Suma ding adigazi ni Denis ma aduk suma a nga b’ak zlad’a ata yima nding ma a yum ala Areyopas-sâ katchad’a simiyêt ala Damaris zlapa ki suma dingâ mi.
في مدينة تَسَلونِيكِي
1 وَ بُولُسْ وَ سِيلَا فَاتَوْا قِدَّامْ وَ شَقَّوْا حِلَّةْ أَمْفِبُولِسْ وَ حِلَّةْ أَبُلُونِيَا وَ وِصْلَوْا فِي مَدِينَةْ تَسَلُونِيكِي. وَ فِي الْحِلَّةْ دِي، الْيَهُودْ عِنْدُهُمْ بَيْت الصَّلَاةْ. 2 وَ فِي مُدَّةْ تَلَاتَةْ أُسْبُوعْ، بُولُسْ قَاعِدْ يَدْخُلْ فِي بَيْت الصَّلَاةْ كُلَّ يَوْم السَّبْت مِثِلْ فِي عَادْتَهْ. وَ قَاعِدْ يِنَاقِشْ مَعَ الْيَهُودْ فِي كَلَامْ الْكِتَابْ. 3 وَ قَاعِدْ يِوَضِّحَهْ وَ يِثَبِّتَهْ لَيْهُمْ كَدَرْ لَابُدَّ الْمَسِيحْ يَتْعَبْ وَ يَبْعَثْ مِنْ أُسْط الْمَيْتِينْ. وَ قَالْ لَيْهُمْ: «عِيسَى النِّبَلِّغْ لَيْكُو بَيَّهْ دَا، هُو بَسْ الْمَسِيحْ الْإِنْتُو قَاعِدِينْ تَرْجَوْه.» 4 وَ وَاحِدِينْ مِنْ النَّاسْ سِمْعَوْا الْكَلَامْ دَا عَدِيلْ وَ آمَنَوْا بَيَّهْ وَ لَمَّوْا مَعَ بُولُسْ وَ سِيلَا. وَ كَتِيرِينْ مِنْ النَّاسْ الْآمَنَوْا هُمَّنْ مِنْ الْيُونَانِيِّينْ الْيَعَبُدُوا اللّٰهْ مَعَ الْيَهُودْ. وَ بَيْنهُمْ عَوِينْ كَتِيرَاتْ مُهِمَّاتْ فِي الْحِلَّةْ.
5 وَ بَيْدَا، الْيَهُودْ الْمَا آمَنَوْا، حَسَدَوْهُمْ لِبُولُسْ وَ سِيلَا. وَ نَادَوْا النَّاسْ الْمَا نَافْعِينْ الرَّايْغِينْ فِي الشَّوَارِعْ وَ لَمَّوْهُمْ فِي بَكَانْ وَاحِدْ. وَ قَمَّوْا حَرَّشَوْهُمْ لَحَدِّي بَرْجَالْ كَبِيرْ بِقِي فِي لُبّ الْحِلَّةْ. وَ هَجَمَوْا بَيْت يَاسُونْ أَشَانْ يِدَوْرُوا يَمُرْقُوا بُولُسْ وَ سِيلَا فِي قِدَّامْ النَّاسْ. 6 وَ وَكِتْ مَا لِقَوْهُمْ، كَرَبَوْا يَاسُونْ وَ وَاحِدِينْ مِنْ الْأَخْوَانْ. وَ النَّاسْ كَرَّوْهُمْ مِنْ الْبَيْت وَ وَدَّوْهُمْ قِدَّامْ حُكَّامْ الْحِلَّةْ. وَ عَاطَوْا بِحِسّ عَالِي وَ قَالَوْا: «النَّاسْ دَوْل قَاعِدِينْ يِسَوُّوا مَشَاكِلْ فِي أَيِّ بَكَانْ وَ هَسَّعْ جَوْا هِنِي فِي حِلِّتْنَا كُلَ! 7 وَ يَاسُونْ دَا ضَيَّفَاهُمْ. هُمَّنْ مَا يِتَابُعُوا وَصِيَّةْ سُلْطَانْ الرَّوْمَانِيِّينْ وَ يِبَلُّغُوا لِلنَّاسْ بِمَلِكْ آخَرْ أُسْمَهْ عِيسَى!»
8 وَ وَكِتْ نَاسْ الْحِلَّةْ وَ حُكَّامْهُمْ سِمْعَوْا الْكَلَامْ دَا، بَرْجَلَوْا بِلْحَيْن. 9 وَ الْحُكَّامْ طَلَبَوْا مِنْ يَاسُونْ وَ مِنْ الْأَخْوَانْ الْمَعَايَهْ يِكَفُّوا قُرُسْ لِضَمَانِتْهُمْ وَ خَلَاصْ طَلَقَوْهُمْ.
في حِلّة بِرِيَّة
10 وَ وَكِتْ بِقِي فِي لَيْل، الْأَخْوَانْ رَسَّلَوْا بُولُسْ وَ سِيلَا فِي حِلَّةْ بِرِيَّةْ. وَ وَكِتْ وِصْلَوْا، مَشَوْا فِي بَيْت الصَّلَاةْ هَنَا الْيَهُودْ. 11 وَ الْيَهُودْ الْفِي بِرِيَّةْ كَرِيمِينْ مِنْ الْيَهُودْ الْقَاعِدِينْ فِي تَسَلُونِيكِي. هُمَّنْ سِمْعَوْا كَلَامْ اللّٰهْ بِفَرْحَةْ وَ قَمَّوْا يَقْرُوا فِي الْكِتَابْ كُلَّ يَوْم أَشَانْ يَعَرْفُوا كَنْ تَعْلِيمْ هَنَا بُولُسْ صَحِيحْ وَلَّا مَا صَحِيحْ. 12 وَ كَتِيرِينْ مِنْهُمْ آمَنَوْا بِعِيسَى. وَ بَيْن النَّاسْ الْآمَنَوْا فِي يُونَانِيِّينْ كُلَ. وَ بَيْنهُمْ فِي عَوِينْ مُهِمَّاتْ فِي الْحِلَّةْ وَ رُجَالْ كَتِيرِينْ.
13 وَ الْيَهُودْ الْقَاعِدِينْ فِي تَسَلُونِيكِي سِمْعَوْا بُولُسْ قَاعِدْ يِبَلِّغْ كَلَامْ اللّٰهْ فِي بِرِيَّةْ. وَ مَشَوْا وَ بَدَوْا يِحَرُّشُوا نَاسْ الْحِلَّةْ أَشَانْ يَزْعَلَوْا مِنْ بُولُسْ. 14 وَ طَوَّالِي، الْأَخْوَانْ شَالَوْا بُولُسْ مِنْ الْحِلَّةْ وَ وَدَّوْه لِخَشُمْ الْبَحَرْ. وَ سِيلَا وَ تِمُوتَاوُسْ قَعَدَوْا فِي الْحِلَّةْ. 15 وَ الْأَخْوَانْ رَافَقَوْا بُولُسْ لَحَدِّي وِصْلَوْا فِي مَدِينَةْ أَتِينَا وَ خَلَاصْ قَبَّلَوْا حِلِّتْهُمْ. وَ بُولُسْ وَكَّلَاهُمْ أَشَانْ سِيلَا وَ تِمُوتَاوُسْ يَجُوا لَيَّهْ عَجَلَةْ.
بُولُس في مدينة أَتِينَا
16 وَ وَكِتْ بُولُسْ قَاعِدْ يَرْجَاهُمْ فِي مَدِينَةْ أَتِينَا، هُو شَافْ أَصْنَامْ فِي أَيِّ بَكَانْ. وَ دَا بِقِي لَيَّهْ قَاسِي بِلْحَيْن. 17 وَ بَدَا يَدْخُلْ فِي بَيْت الصَّلَاةْ وَ يِنَاقِشْ مَعَ الْيَهُودْ وَ الْيُونَانِيِّينْ الْيَعَبُدُوا اللّٰهْ. وَ كُلَّ يَوْم، هُو قَاعِدْ يِنَاقِشْ فِي السُّوقْ مَعَ أَيِّ نَادُمْ الْيَلْقَاهْ هِنَاكْ. 18 وَ عُلَمَاءْ وَاحِدِينْ هَنَا الْفَلْسَفَةْ مِنْ الْأَبِقُورِيِّينْ وَ مِنْ الرِّوَاقِيِّينْ قَمَّوْا يِنَاقُشُوا مَعَ بُولُسْ. وَ وَاحِدِينْ قَالَوْا: «شُنُو كَلَامْ هَنَا الْحَجَّايْ الْجَاهِلْ دَا؟ مَعَنَاتَهْ شُنُو؟» وَ وَاحِدِينْ قَالَوْا: «أَكُونْ يِكَلِّمْ بِإِلٰـهَاتْ هَنَا بُلْدَانْ آخَرِينْ.» هُمَّنْ حَجَّوْا مِثِلْ دَا أَشَانْ سِمْعَوْا بُولُسْ يِبَشِّرْ بِعِيسَى وَ بُعَاثَهْ.
19 وَ وَدَّوْا بُولُسْ فِي مَجْلَسْ الْحِلَّةْ. وَ سَأَلَوْه وَ قَالَوْا: «أَوْرِينَا بِالْكَلَامْ الْجَدِيدْ الْجِبْتَهْ دَا. 20 سِمِعْنَا مِنَّكْ كَلَامْ عَجِيبْ وَ نِدَوْرُوا نَفْهَمَوْه عَدِيلْ.» 21 وَ كُلَّ نَاسْ أَتِينَا وَ الْأَجَانِبْ السَّاكْنِينْ مَعَاهُمْ يِرِيدُوا بِلْحَيْن يِنَاقُشُوا فِي أَيِّ رَايْ جَدِيدْ.
22 وَ بُولُسْ قَمَّ فِي أُسْط الْمَجْلَسْ وَ قَالْ: «يَا نَاسْ أَتِينَا. أَنَا نَعَرِفْ كَدَرْ فِي كُلَّ شَيّءْ إِنْتُو نَاسْ التِّرِيدُوا الْأَدْيَانْ. 23 وَ وَكِتْ أَنَا قَاعِدْ نُرُوغْ فِي حِلِّتْكُو، شِفْت مَدَابِحْكُو. وَ لِقِيتْ مَدْبَحْ وَاحِدْ وَ قَرَيْت الْكَلَامْ الْمَكْتُوبْ فَوْقَهْ بُقُولْ: ‹لِلْإِلٰـهْ الْمَا مَعْرُوفْ.› وَ خَلَاصْ، أَنَا نِأَوْرِيكُو بِاللّٰهْ، الْإِلٰـهْ التَّعَبُدُوهْ وَ مَا تَعَرْفُوهْ. 24 اللّٰهْ خَلَقْ الدُّنْيَا وَ كُلَّ شَيّءْ الْقَاعِدْ فَوْقهَا. هُو رَبّ السَّمَاوَاتْ وَ الْأَرْض. وَ اللّٰهْ مَا سَاكِنْ فِي بُيُوتْ هَنَا الْعِبَادَةْ الْيَبْنُوهُمْ النَّاسْ. 25 هُو مَا حَوْجَانْ خِدْمَةْ النَّاسْ أَشَانْ شَيّءْ مَا مُقَصِّرْ لَيَّهْ. هُو بَسْ الْيَنْطِي الْحَيَاةْ وَ النَّفَسْ لِكُلَّ النَّاسْ وَ هُو بَسْ الْيَنْطِيهُمْ كُلَّ شَيّءْ.
26 «وَ مِنْ نَادُمْ وَاحِدْ، هُو خَلَقْ كُلَّ الْقَبَايِلْ وَ قَسَّمْ لَيْهُمْ الْبُلْدَانْ الْيَسْكُنُوا فَوْقهُمْ فِي كُلَّ الْأَرْض. وَ مِنْ الْأَوَّلْ، هُو حَدَّدْ لَيْهُمْ مُدَّةْ الْوَكِتْ الْقَاعِدِينْ فَوْقَهْ وَ حَدَّدْ حُدُودْ دِيَارْهُمْ. 27 وَ اللّٰهْ سَوَّى مِثِلْ دَا أَشَانْ النَّاسْ يِفَتُّشُوهْ وَ أَكُونْ يَلْقَوْه. لَاكِنْ بِالْأَكِيدْ، هُو مَا بَعِيدْ مِنْ أَيِّ وَاحِدْ مِنِّنَا 28 أَشَانْ بَيَّهْ هُو بَسْ، نِعِيشُوا وَ نُرُوغُوا وَ نُكُونُوا. وَ مِثِلْ وَاحِدِينْ مِنْ شُعَرَاكُو كُلَ قَالَوْا: ‹أَنِحْنَ ذُرِّيّتَهْ.› 29 وَ كَنْ أَنِحْنَ ذُرِّيَّةْ اللّٰهْ، مَا وَاجِبْ نِفَكُّرُوا كَدَرْ اللّٰهْ بِشَابِهْ دَهَبْ وَ لَا فُضَّةْ وَ لَا حَجَرْ. وَ لَا بِشَابِهْ أَيِّ صَنَمْ النَّاسْ صَنَعَوْه بِقُدْرِتْهُمْ وَلَّا بِأَفْكَارْهُمْ.
30 «اللّٰهْ مَا حَاسَبْ النَّاسْ فِي زَمَنْ الْجَهَلْ وَ لَاكِنْ هَسَّعْ اللّٰهْ يِنَادِي كُلَّ النَّاسْ فِي أَيِّ بَكَانْ أَشَانْ يُتُوبُوا مِنْ ذُنُوبْهُمْ. 31 وَ اللّٰهْ قَطَعْ لَيْنَا يَوْم أَشَانْ يِحَاسِبْ فَوْقَهْ كُلَّ نَاسْ الدُّنْيَا بِالْعَدَالَةْ. وَ اللّٰهْ كَلَّفْ الْحِسَابْ دَا لِلرَّاجِلْ الْهُو عَزَلَهْ. وَ الرَّاجِلْ دَا، اللّٰهْ بَعَثَهْ مِنْ أُسْط الْمَيْتِينْ أَشَانْ كُلَّ النَّاسْ يَعَرْفُوا دَا بَسْ الرَّاجِلْ الْهُو عَزَلَهْ.»
32 وَ وَكِتْ سِمْعَوْا بِالْبُعَاثْ، وَاحِدِينْ مِنْهُمْ أَشَّمَّتَوْا لِبُولُسْ لَاكِنْ وَاحِدِينْ قَالَوْا: «نِدَوْرُوا إِنْتَ تِحَجِّي لَيْنَا بَتَّانْ بِالْكَلَامْ دَا.» 33 وَ بَيْدَا، بُولُسْ مَرَقْ مِنْ مَلَمِّتْهُمْ. 34 وَ وَاحِدِينْ مِنْهُمْ مَشَوْا مَعَ بُولُسْ وَ آمَنَوْا. وَ بَيْنهُمْ فِي رَاجِلْ وَاحِدْ أُسْمَهْ دِيُونِيسْ. هُو نَادُمْ مِنْ مَجْلَسْ مَدِينَةْ أَتِينَا. وَ فِي مَرَةْ وَاحِدَةْ أُسُمْهَا دَمَارِيسْ. وَ نَاسْ آخَرِينْ كُلَ آمَنَوْا.