ISRAEL-LÂ A BUT VUN MA DJINDA WOI KALONA
Israel-lâ a yor lora gor amuhlâ
1 Ata yima Israel-lâ a wala Moise yam sä d’i vakulo yam ahinad’a tua na, a tok gen Aron, a dum ala: Ang tchol akulo, ang yoromi alo ma teteng ma mba mi tit avoromina, kayam Moise ma kol ma buzugumi woi kur ambas sa Ezipte-d’ina, ami wami nga vama luma d’i.
2 Aron mi hulong dazi ala: Agi fogogï ngangam ma lor ma nga hum amiyôginina ki ma hum grogi suma andjofîna ki ma hum grogi suma aropmina, agi mbeyendjïya.
3 Israel-lâ ki zla tazi pet a pad’ï ngangam ma humazina, a mbam mi Aron. 4 Mi ve ngangam ma lora aboziya, mi yoromu, mi minim gor amuhlâ. Ata yi máma Israel-lâ a er ad’uzi akulo ala: Gol alo mei ma pad’eï woi kur ambas sa Ezipte-d’ina ba wana!
5 Ata yima Aron mi we hina na, mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna avok gor amuhl ma a yoroma, mi tchi wala akulo ala: Ndjivin vun til ma he ngola mi Ma didinina mi nga!
6 Tcha ndjivin yorogo tcholol, azi tchol a hahle suma ngat buzu suma ngala kahle suma ngat buzu suma zlap darigïd’a, a kak kä á ted’a, á tched’a. Bugola, a tchol akulo á luna.
7 Ata yi máma Ma didina mi de mi Moise ala: Ang tchuk aseng kä atogo, kayam mang suma ang buzuguzï woi kur ambas sa Ezipte-d’ina, a b’lak wa. 8 A d’es wa woi atogo zak kur lovot ta an tagazizid’a, a yor wa gor amuhlâ, a grif wa kä avoromu, a hum wa ahle suma ngat buzuna, a dala: Gol alo mei ma pad’eï woi kur ambas sa Ezipte-d’ina ba wana!
9 Ma didina mi de mi Moise kua ala: An we sum ndazina; ni suma bei hum vuna. 10 Ki tchetchemba, an hurun zal atazi heî. Ang aran lovota, an i ni dabazi woyo, an mba ni mbud’ung andjaf ma ngolâ.
11 Wani Moise mi tchen Ma didina Alo mama ki hud’a, mi dum ala: Ma didina, ni kayam me ba, hurung zal ngola ata mang suma ang pad’azï woi kur ambas sa Ezipte-d’a kad’eng mang nga ngola ki sib’ik mangina ge? 12 Le ang le hina ni, Ezipte-na a mba dala: Mi buzuguzi woi kur ambas sa Ezipte-d’a ná lazi tchod’a, ná tchazi woi yam ahinad’a, ná dabazi woi yam andagad’a doliyo! Ma didina, ar hurung b’lengâ, ar ang le sum mangâ tchod’a d’i. 13 Ang djib’er yam Abraham azi ki Isak ki Israel, azungeî mang suma ang dazi ala: An gun tan ki an tanda, an mba ni zulugi andjavagi d’igi tchitchiud’a na, an mba ni hazi andaga d’a pet ta an de kata, azi mba tat djona burâ ki burâ na. 14 Ma didina hurum b’lengâ, mi ar bei lazi tcho d’a mam hurum zal ala mi lat mi sum mama d’a woyo.
15 Moise mi tchola, mi tchugï asem kä woi yam ahinad’a kahina d’a bebed’e d’a tcheta abom mbà b’ira abo hî abo hî mi. 16 Ahina d’a mbà ndata ni sunda hAlonid’a; Alona mi b’ir kua ni mam mi. 17 Ata yima Josue mi hum siwel la wü d’a suma a nga siweleta, mi de mi Moise ala: Siwela hayî ma durâ nga kur kangâ!
18 Moise mi hulong dum ala: Nga ni siwel la bangâna d’oze ni siwela hi suma a kus ayîna kazina d’uo mi. An humî d’igi sawal la luna na.
19 Kid’a mi mba go ki kangîd’a, mi we amuhl ma azi yoroma ki suma a nga lü ndjongîna. Moise hurum ka woi kamas, mi tchuk ahina d’a tchet ta bebed’e d’a abomba woyo, ti to woi kä ad’u ahinad’a. 20 Mi hle amuhl ma a yoroma, mi gum aku mi ngalam mbeyo, mi lud’um mbei butna, mi yagam bud’um aduk mbina, mi orom Israel-lâ kad’enga ala a tche mbiyo máma.
21 Moise mi de mi Aron ala: Sum ndazina a langî nana ba, ang arazi a le tcho d’a ngol ndata hina ge?
22 Aron mi hulong dum ala: Salana, ar hurung zal kan ndi. Ang tang we sum ndazina; azi ni suma a tin huruzi yam tcho d’a led’ina dei. 23 Azi dan ala: Ang yoromi alo ma teteng ma mba mi tit avoromina, kayam Moise ma kol ma buzugumi woi kur ambas sa Ezipte-d’ina, ami wami nga vama luma d’i. 24 An dazi ala: Suma a nga ki lora humazina a pad’andjïya. A handjiya, an tchugut akua, amuhlâ nde wana!
Ngop pa yam tchod’id’a
25 Moise mi wala sum ndazina a nga kur batranga. Aron mi arazi kur sun mazi d’a batranga tala a mbut vama lasa avok mazi suma djangûna d’a. 26 Moise mi tchol avun kangâ, mi dala: Suma huruzi ve Ma didinina, a mbeï geven kä hî. Ata yi máma suma ad’u andjafâ hi Levi-na a togï gevemu.
27 Moise mi dazi ala: Ma didina Alona hi Israel-lîna mi dala: Ar nge nge pî adigagi mi djin mbigeu mam mba fiyaka furumu, mi i tita hur kangâ gak mi ndezi woi abo kangâ abo hî, mi tchi wiyema, mi tchi banama, mi tchi ndram ma azina woi mi.
28 Andjafâ hi Levi-na a le d’igi Moise mi hazi vuna na. A tchi suma aduk Israel-lâ kur bur máma go ki dudubud’a hindi. 29 Moise mi dazi ala: Agi tinigi wa ini tagi iragi vagi mi Ma didina, kayam nge nge pî adigagi mi ngat wiyema d’oze goroma. Kayam ndata, ar Ma didina mi b’e vunam kagi ini.
Moise tchen Alona yam Israel-lâ
30 Tcha ndjivinda Moise mi de mi Israel-lâ ala: Agi lagi tcho d’a ngola. Ki tchetchemba, an nga ni djak gen Ma didina. Dam mam mba mi humunu, mba mi zlup yam tcho magid’a kla.
31 Moise mi hulong gen Ma didina, mi dum ala: Hiye! Sum ndazina a le wa tcho d’a ngola, a yora wa alo ma lora yam taziya. 32 Ki tchetchemba, an nga ni tchenengû, ang vat hurung ngei yam tcho mazid’a. Le d’uo ni, ang tchan simiyên ma ang b’irim kä kur mbaktum mangina woyo.
33 Ma didina mi de mi Moise ala: Ni sama le tchod’a avogona ba, an mba ni tchum simiyêm mbei kur mbaktum manda! 34 Ki tchetchemba, ang i ki Israel-lâ ata yima an dang kama. Gola! Malaika mana mba mi tit avorongû, wani an mba ni mba bur tu, an mba ni ngobozi yam tcho mazid’a. 35 Ma didina mi ngop Israel-lâ, kayam azi orom Aron ala mi yorozi gor amuhlâ.
بني إسرائيل عبدوا صنم هنا عِجِل
1 وَ وَكِتْ الشَّعَبْ شَافَوْا مُوسَى مَا نَزَلْ لَيْهُمْ عَجَلَةْ مِنْ الْجَبَلْ، هُمَّنْ جَوْا لِهَارُونْ وَ قَالَوْا لَيَّهْ: «قُمّ سَوِّي لَيْنَا صَنَمْ نَعَبُدُوهْ. وَ يُقُودْنَا فِي مَشِينَا أَشَانْ النَّادُمْ الْيُقُولُوا لَيَّهْ مُوسَى دَا، هُو بَسْ الْمَرَقَانَا مِنْ بَلَدْ مَصِرْ وَ لَاكِنْ هَسَّعْ دَا، مَا نَعَرْفُوا شُنُو الْبِقِي لَيَّهْ.» 2 وَ هَارُونْ رَدَّ لَيْهُمْ وَ قَالْ: «سِلُّوا الْخُرُوس هَنَا الدَّهَبْ الْفِي أُدْنَيْ عَوِينْكُو وَ أَوْلَادْكُو وَ بَنَاتْكُو وَ جِيبُوهُمْ لَيِّ.» 3 وَ كُلَّ الشَّعَبْ سَلَّوْا الْخُرُوس هَنَا الدَّهَبْ الْفِي أُدْنَيْهُمْ وَ أَنْطَوْهُمْ لِهَارُونْ. 4 وَ هُو شَالْ مِنْهُمْ الدَّهَبْ دَا وَ قَطَعَهْ وَ صَبَّاهْ فِي قَالِبْ وَ صَنَعْ بَيَّهْ صَنَمْ هَنَا عِجِلْ. وَ هُمَّنْ قَالَوْا: «يَا بَنِي إِسْرَائِيلْ، الصَّنَمْ دَا بَسْ إِلٰـهْكُو الْمَرَقَاكُو مِنْ بَلَدْ مَصِرْ!»
5 وَ وَكِتْ هَارُونْ شَافْ الشَّيّءْ دَا، بَنَى مَدْبَحْ قِدَّامْ الْعِجِلْ. وَ حَجَّى لِلنَّاسْ وَ قَالْ: «أَمْبَاكِرْ عِيدْ لِإِلٰـهْنَا!» 6 وَ أَمْبَاكِرْ بِفَجُرْ، هُمَّنْ قَدَّمَوْا ضَحَايَا مُحَرَّقِينْ وَ ضَحَايَا سَلَامَةْ. وَ بَعَدْ دَا، أَكَلَوْا وَ شِرْبَوْا وَ قَمَّوْا يَلْعَبَوْا.
مُوسَى شحد اللّه في شان شعبه
7 وَ فِي الْبَكَانْ دَا، اللّٰهْ قَالْ لِمُوسَى: «قُمّ أَنْزِلْ أَشَانْ شَعَبَكْ الْإِنْتَ مَرَقْتُهُمْ مِنْ بَلَدْ مَصِرْ تَلَّفَوْا خَلَاصْ. 8 وَ عَجَلَةْ كَيْ بَسْ طَلَقَوْا الدَّرِبْ الْأَنَا أَمَرْتُهُمْ بَيَّهْ وَ صَنَعَوْا لَيْهُمْ صَنَمْ هَنَا عِجِلْ وَ سَجَدَوْا قِدَّامَهْ. وَ قَدَّمَوْا لَيَّهْ ضَحَايَا وَ قَالَوْا: ‹يَا بَنِي إِسْرَائِيلْ، الصَّنَمْ دَا بَسْ إِلٰـهْكُو الْمَرَقَاكُو مِنْ بَلَدْ مَصِرْ!›»
9 وَ اللّٰهْ قَالْ بَتَّانْ لِمُوسَى: «أَنَا شِفْت شَعَبَكْ دَا، هُمَّنْ رَاسْهُمْ قَوِي. 10 وَ هَسَّعْ دَا، خَلِّي غَضَبِي يَنْزِلْ فَوْقهُمْ وَ نِدَمِّرْهُمْ مَرَّةْ وَاحِدْ. وَ لَاكِنْ مِنَّكْ إِنْتَ كَمَانْ، نَمْرُقْ أُمَّةْ كَبِيرَةْ.»
11 وَ مُوسَى شَحَدْ اللّٰهْ إِلٰـهَهْ فِي شَانْ شَعَبَهْ وَ قَالْ: «يَا اللّٰهْ، مَالَا غَضَبَكْ يَنْزِلْ فِي شَعَبَكْ الْإِنْتَ مَرَقْتُهُمْ مِنْ بَلَدْ مَصِرْ بِقُدْرَةْ كَبِيرَةْ وَ إِيدْ شَدِيدَةْ؟ 12 وَ مَالَا تِخَلِّي الْمَصْرِيِّينْ يِشَّمَّتَوْا فَوْقنَا وَ يُقُولُوا: ‹أَشَانْ اللّٰهْ مَا يِدَوْرهُمْ بَسْ هُو مَرَقَاهُمْ مِنْ هِنِي وَ وَدَّاهُمْ لِيَكْتُلْهُمْ فِي لُبّ الْجِبَالْ. وَ بَيْدَا، هُو يُقُشُّهُمْ مَرَّةْ وَاحِدْ مِنْ الْأَرْض.› يَا رَبّ، مَا تَغْضَبْ لِشَعَبَكْ وَ خَلِّي غَضَبَكْ الْأَوَّلْ قَرَّرْت تِنَزِّلَهْ فَوْقهُمْ. 13 وَ فَكِّرْ فِي عَبِيدَكْ إِبْرَاهِيمْ وَ إِسْحَاقْ وَ يَعْقُوبْ الْإِنْتَ ذَاتَكْ حَلَفْت لَيْهُمْ وَ قُلْت: ‹نِسَوِّي ذُرِّيِّتْكُو كَتِيرَةْ مِثِلْ نُجُومْ السَّمَاءْ. وَ نَنْطِيهُمْ كُلَّ الْبَلَدْ الْأَنَا وَاعَدْتُهُمْ بَيْهَا. وَ هِي تَبْقَى وَرَثَتْهُمْ لِلْأَبَدْ.›»
14 وَ خَلَاصْ، اللّٰهْ خَلَّى غَضَبَهْ الْأَوَّلْ قَرَّرْ يِنَزِّلَهْ فِي شَعَبَهْ.
مُوسَى كسّر ليحان المُعاهدة
15 وَ بَعَدْ دَا، مُوسَى نَزَلْ مِنْ الْجَبَلْ وَ فِي إِيدَهْ اللِّيحَانْ الْإِتْنَيْن هَنَا الْمُعَاهَدَةْ. وَ اللِّيحَانْ دَوْل مَكْتُوبِينْ جَايْ وَ جَايْ. 16 وَ الرَّبّ بَسْ سَوَّاهُمْ وَ كَتَبْ فَوْقهُمْ. 17 وَ وَكِتْ قَاعِدِينْ يَنْزُلُوا، يَشُوعْ سِمِعْ حَرَكَةْ الشَّعَبْ وَ قَالْ لِمُوسَى: «أَنَا قَاعِدْ نَسْمَعْ حَرَكَةْ هِنْت حَرِبْ فِي الْفَرِيقْ.» 18 وَ مُوسَى رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ:
«الْحَرَكَةْ دِي وَ لَا هِنْت نَصُرْ
وَ لَا هِنْت هَزِيمَةْ.
الْحَرَكَةْ الْأَنَا قَاعِدْ نَسْمَعْهَا دِي،
هِنْت غِنَيْ.»

19 وَ وَكِتْ مُوسَى جَاءْ قَرِيبْ لِلْفَرِيقْ وَ شَافْ الْعِجِلْ وَ النَّاسْ قَاعِدِينْ يَلْعَبَوْا، هُو زِعِلْ زَعَلْ شَدِيدْ. وَ اللِّيحَانْ الْفِي إِيدَهْ زَقَلَاهُمْ فِي قَعَرْ الْجَبَلْ وَ كَسَّرَاهُمْ. 20 وَ هُو شَالْ الْعِجِلْ الْهُمَّنْ صَنَعَوْه وَ حَرَّقَهْ فِي النَّارْ وَ رِحِكَهْ لَحَدِّي بِقِي دَقِيقْ وَ صَبَّاهْ فِي أَلْمِي وَ زَقَاهْ لِبَنِي إِسْرَائِيلْ.
21 وَ مُوسَى قَالْ لِهَارُونْ: «الشَّعَبْ دَوْل سَوَّوْا لَيْك شُنُو لَحَدِّي تِجِيبْهُمْ لِذَنِبْ كَبِيرْ مِثِلْ دَا؟» 22 وَ هَارُونْ رَدَّ لَيَّهْ وَ قَالْ: «مَا تَزْعَلْ، يَا سِيدِي! إِنْتَ ذَاتَكْ تَعَرْفَهْ الشَّعَبْ دَوْل يِرِيدُوا إِلَّا الْفَسَالَةْ. 23 وَ هُمَّنْ قَالَوْا لَيِّ: ‹سَوِّي لَيْنَا صَنَمْ نَعَبُدُوهْ. وَ يُقُودْنَا فِي مَشِينَا أَشَانْ النَّادُمْ الْيُقُولُوا لَيَّهْ مُوسَى دَا، هُو بَسْ الْمَرَقَانَا مِنْ بَلَدْ مَصِرْ وَ لَاكِنْ هَسَّعْ مَا نَعَرْفُوا شُنُو الْبِقِي لَيَّهْ.› 24 وَ أَنَا قُلْت لَيْهُمْ: ‹النَّادُمْ الْعِنْدَهْ دَهَبْ خَلِّي يِسِلَّهْ وَ يَنْطِيهْ لَيِّ.› وَ أَنَا زَقَلْتَهْ فِي النَّارْ وَ طَوَّالِي كَيْ، مَرَقْ الْعِجِلْ دَا!»
اللاوِيِّين يكْتُلوا أخْوانهم
25 وَ خَلَاصْ، مُوسَى عِرِفْ كَدَرْ الشَّعَبْ قَاعِدِينْ يِسَوُّوا أَيِّ شَيّءْ بَلَا حُدُودْ. وَ هَارُونْ كُلَ مَا قِدِرْ لَيْهُمْ. وَ بَيْدَا، عُدْوَانْهُمْ قَاعِدِينْ يِشَّمَّتَوْا لَيْهُمْ. 26 وَ مُوسَى وَقَفْ فِي مَدَخَلْ الْفَرِيقْ وَ قَالْ: «أَيِّ نَادُمْ مِنْكُو الْيِتَابِعْ اللّٰهْ، خَلِّي يَجِي لَيِّ.» وَ خَلَاصْ، كُلَّ رُجَالْ اللَّاوِيِّينْ جَوْا لَيَّهْ وَ وَقَفَوْا مَعَايَهْ. 27 وَ هُو قَالْ لَيْهُمْ: «دَاهُو اللّٰهْ إِلٰـهْ بَنِي إِسْرَائِيلْ قَالْ: ‹خَلِّي أَيِّ وَاحِدْ مِنْكُو يِشِيلْ سَيْفَهْ وَ يُشُقّ كُلَّ الْفَرِيقْ وَ يَكْتُلْ أَخُوهْ وَ رَفِيقَهْ وَ جَارَهْ.›»
28 وَ خَلَاصْ، اللَّاوِيِّينْ طَبَّقَوْا كَلَامْ مُوسَى. وَ فِي الْيَوْم دَا، كَتَلَوْا حَوَالَيْ 3 000 رَاجِلْ. 29 وَ مُوسَى قَالْ لِلَّاوِيِّينْ: «مِنْ الْيَوْم، خَصَّصْتُوا نُفُوسْكُو لِلّٰهْ أَشَانْ إِنْتُو قَمَّيْتُوا أَيِّ وَاحِدْ ضِدّ وِلَيْدَهْ وَ ضِدّ أَخُوهْ. وَ بَيْدَا، اللّٰهْ أَنْطَاكُو بَرَكَةْ.»
مُوسَى شحد غُفْران للشعب
30 وَ أَمْبَاكِرْ بِفَجُرْ، مُوسَى قَالْ لِلشَّعَبْ: «إِنْتُو سَوَّيْتُوا ذَنِبْ كَبِيرْ. هَسَّعْ دَا، أَنَا نَرْكَبْ الْجَبَلْ وَ نِسَوِّي لَيْكُو كَفَّارَةْ. أَكُونْ اللّٰهْ يَغْفِرْ لَيْكُو ذَنِبْكُو.»
31 وَ مُوسَى قَبَّلْ لِلّٰهْ وَ شَحَدَهْ وَ قَالْ: «يَا رَبّ، شَعَبَكْ دَوْل سَوَّوْا ذَنِبْ كَبِيرْ. سَوَّوْا لَيْهُمْ إِلٰـهْ مِنْ دَهَبْ لِيَعَبُدُوهْ. 32 يَا رَبّ، أَغْفِرْ لَيْهُمْ ذَنِبْهُمْ! أَوْ قُشّ أُسْمِي مِنْ كِتَابَكْ الْإِنْتَ كَتَبْتَهْ.» 33 وَ اللّٰهْ قَالْ لِمُوسَى: «إِلَّا النَّادُمْ الْأَذْنَبْ قِدَّامِي، أَنَا نُقُشّ أُسْمَهْ مِنْ كِتَابِي. 34 وَ هَسَّعْ دَا، أَمْشِي قُودْ الشَّعَبْ وَ وَدِّيهُمْ فِي الْبَكَانْ الْأَنَا قُلْتَهْ لَيْك. وَ مَلَكِي يُقُودْكُو فِي مَشِيكُو. وَ لَاكِنْ يَوْم نُقُمّ، نِعَاقِبْ الشَّعَبْ دَا بِسَبَبْ ذَنِبْهُمْ.»
35 وَ خَلَاصْ، اللّٰهْ نَزَّلْ وَبَاءْ فِي الشَّعَبْ أَشَانْ عَبَدَوْا الْعِجِلْ الْهَارُونْ صَنَعَهْ لَيْهُمْ.