1 Zla d’a a hulongôt ded’a ki del la djivid’id’a, ti ve vun ayîna kä,
wani zla d’a de d’a tchod’a ti tcholî ayîna akulo.
2 Zla d’a de d’a ndavun suma ned’id’a ti ta’î we d’a djivi d’a kala woi abua,
wani zla d’a ndavun suma lilid’id’a ti ta’î lilid’a woi abu mi.
3 Ma didina iram nga ata yina pet
á gol suma asa’atna ki suma djivina mi.
4 Zla d’a djivi d’a ndavun sanid’a nagu ma harid’ina,
wani zla d’a ata yat tuo d’a ndavun sanid’a ti b’la’î hur sana.
5 Ma lilid’a nga mi gol hata habumba is,
wani sama mi ve ngopa atama mba mi kak ki ned’a.
6 Azina hi ma d’ingêrîna mi nga oîd’a ki ndjondjoîd’a,
wani fed’a hi sama asa’atnid’a ndaka nga kua.
7 Zla d’a ti ndavun suma ned’id’a ti ya’î wed’a,
wani suma lilid’a djib’er mazid’a ti nga hina d’i.
8 Vama ngat buzuna hi suma asa’atnina ni vama ndjendjed’a ir Ma didina,
wani tam nga d’i lum djivid’a yam tchenda hi suma d’ingêrîd’a.
9 Tita hi sama asa’atnid’a ni vama ndjendjed’a ir Ma didina,
wani nga mi le yam sama nga mi tit yam d’ingêrina.
10 Sama mi d’es sei kur lovotina a mba ngobom ngop pa ad’enga,
wani sama mi noî ngopina mba mi mit teyo.
11 Yima azuleina ki zul la yiyik ka suma a ba woi kuad’a ni pid’ak ir Ma didina
d’oud’a d’igi hur suma zu?
12 Ma las suma nga mi min ala sa mi ngobom mbi,
nga mi i gen suma ned’a d’uo mi.
13 Sama mi nga ki furîd’ina iram mbi ni woi tchatreî,
wani le sana mi nga kur ndaka ni, tam mbi tchu’î susub’ok mi.
14 Sama wad’ud’a mi halî ned’a,
wani suma lilid’a a te ni lilid’a.
15 Sama hohoud’a mi ni kaka kur ndaka burâ ki burâ,
wani sama tam djivid’ina mi ni kur furîd’a burâ ki burâ.
16 Hotei ang kak sama houd’a á le mandara Ma didina,
kal la ang kak sama ndjondjoîna ang kak kur djib’era burâ ki burîd’a.
17 Hotei ang te hum ahlena ata yima od’a nga kuana,
kal la ang mut hliwa amuhl ma d’orâ ata yima noî tad’a nga kuana.
18 Sama ayîna heîna nga mi tchol ki huneîd’a,
wani sama le lilinga nga mi ve vun huneîd’a kä.
19 Lovota hi sama azulombid’a ti ni d’igi kangâ ma aweid’a na,
wani lovota hi suma d’ingêrîd’a ti ni minda woi papana.
20 Gor ma ned’a nga mi labum tam djivid’a,
wani ma lilid’a nga mi gol asum is.
21 Lilid’a ni vama furîd’a ir sama bei wäd’u zlad’a ba na,
wani sama wad’ud’a mi tit naduk d’ingêr.
22 Le suma ablaud’a a ndjak nga vunazi yam va d’uo ni,
nga hur máma mi b’la’î woyo,
wani le suma de d’alâ a nga ablaud’a ni,
a ndagam vunamu.
23 Sana nga mi le furîd’a yam zla d’a de d’a djivi d’a mam hulongôt de d’a ki vunamba.
Ni vama djivi ma kalâ ata yima sana mi de zlad’a ata yatna.
24 Sama wad’ud’a mi hle ni lovot ta ari d’a i akulod’a
á sut tam mbei ata yima azulei ma nga ad’u kä na.
25 Ma didina nga mi to azina hi suma a subur tazina woyo,
wani nga mi hle ir hagad’a hatcha d’a modonod’a akulo.
26 Djib’er ra tchod’a ni vama ndjendjed’a ir Ma didina,
wani zla d’a de d’a djivid’a ni vama djivina iram mi.
27 Sama mi le d’od’oka á fe bege d’a mbut irina
mi mba ni ki ndaka yam aziyamu,
wani sama nga mi noî he d’a hawa d’a mbut ira woina,
mba mi kak karid’a.
28 Sama d’ingêrâ mi djib’er djib’er tua ba, mi hulong zla d’a ded’a,
wani suma asa’atna vunazi mi ya’î zla d’a tchod’a.
29 Ma didina nga mi hut tam mbei dei ki suma asa’atna,
wani nga mi hum tchenda hi suma d’ingêrîd’a.
30 Gol sana ki furîd’a ti lum tam djivid’a,
zla d’a djivi d’a sana mi humuta ti hum tam ad’enga mi.
31 Sama nga mi tin humam á hum ngop pa i sana kur arid’id’a,
mba mi ka’î aduk suma ned’a.
32 Sama mi noî hatina mi golî tam is,
wani sama mi min ngopina mba mi mbut sama wad’ud’a.
33 Le mandara Ma didina hat ni ned’a,
ge yam mba kä d’a avok tua ba, subura mba ni bugolo.
1 الْكَلَامْ الْبَارِدْ يِهَدِّي الزَّعَلْ
وَ لَاكِنْ الْكَلَامْ الْحَارّ يِقَوِّمَهْ.
2 لِسَانْ الْحَكِيمْ يِجَمِّلْ الْعِلِمْ
وَ مِنْ خَشُمْ الْمَطْمُوسْ يِسِيلْ النِّفَاقْ.
3 أَيِّ بَكَانْ، عَيْن اللّٰهْ تِرَاقِبَهْ
وَ الزَّيْن وَ الْفَسِلْ كُلَ تِشِيفَهْ.
4 الْكَلَامْ الطَّيِّبْ مِثِلْ شَدَرَةْ الْحَيَاةْ
وَ الْكَلَامْ الْمُرّ يَجْرَحْ الْقَلِبْ.
5 الْمُنَافِقْ مَا يَسْمَعْ وَصِيَّةْ أَبُوهْ
لَاكِنْ الْعَاقِلْ يَقْبَلْ وَكِتْ يُلُومُوهْ.
6 بَيْت الصَّالِحْ عِنْدَهْ أَكْتَرْ غُنَى
وَ رِبِحْ الْعَاصِي يِجِيبْ مُشْكِلَةْ.
7 خَشُمْ الْحَكِيمْ يَزْرَعْ الْمَعْرَفَةْ
وَ قَلِبْ الْمَطْمُوسْ مَا يِسَوِّي مِثِلْ دَا.
8 ضَحِيَّةْ الْعَاصِيِينْ،
اللّٰهْ يِحَرِّمْهَا
وَ صَلَاةْ الْعَدِيلِينْ،
اللّٰهْ يَقْبَلْهَا.
9 دَرِبْ الْعَاصِيِينْ،
اللّٰهْ حَرَّمَهْ
وَ الْيِرِيدْ الْعَدَالَةْ،
اللّٰهْ يِحِبَّهْ.
10 الْعِقَابْ الشَّدِيدْ لِلْيَطْلِقْ الدَّرِبْ
وَ الْيَكْرَهْ اللُّوَامَةْ يُمُوتْ.
11 الْمَوْت وَ الْهَلَاكْ
كُلَ مُكْشُوفِينْ لِلّٰهْ.
اللّٰهْ مَا يَكْشِفْ قَلِبْ بَنِي آدَم
بِزِيَادَةْ وَلَّا؟
12 الْمُسْتَكْبِرْ مَا يَقْبَلْ اللُّوَامَةْ
وَ لَا يُزُورْ الْعِنْدُهُمْ حِكْمَةْ.
13 فَرْحَةْ الْقَلِبْ تِنَوِّرْ الْوِجِهْ
وَ تَعَبْ الْقَلِبْ يِتَعِّبْ النَّفِسْ.
14 الْقَلِبْ الْفَاهِمْ يِفَتِّشْ الْعِلِمْ
وَ الْمَطْمُوسْ يِدِسّ فِي خَشْمَهْ إِلَّا النِّفَاقْ.
15 كُلَّ يَوْم النَّادُمْ الْحَزْنَانْ تَعْبَانْ
وَ لَاكِنْ الْقَلِبْ الْفَرْحَانْ يِعَيِّدْ دَايْماً.
16 أَخَيْر فَقْرَانْ خَايِفْ مِنْ اللّٰهْ
مِنْ غَنِيْ عَايِشْ بِالْمَشَاكِلْ.
17 أَخَيْر تَاكُلُوا فَقُّوسْ بِمَحَبَّةْ
مِنْ تَاكُلُوا لَحَمْ سَمِينْ بِكَرَاهِيَّةْ.
18 الزَّعَّالْ يِقَوِّمْ الْهُرَاجْ
وَ لَاكِنْ الصَّبُورْ يِهَدِّي الْمُشْكِلَةْ.
19 دَرِبْ الْكَسْلَانْ مُحَوَّقْ بِشَوْك
وَ لَاكِنْ طَرِيقْ الْعَدِيلِينْ دَايْماً مَفْتُوحْ.
20 الْوِلَيْد الْحَكِيمْ يِفَرِّحْ أَبُوهْ
وَ لَاكِنْ الْمَطْمُوسْ يَحْقِرْ أَمَّهْ.
21 قَلِيلْ الْفِهِمْ يَفْرَحْ بِطَمَاسْتَهْ
وَ لَاكِنْ الْفَاهِمْ يِعَدِّلْ دَرْبَهْ.
22 قِلَّةْ الْمُشَاوَرَةْ تِفَشِّلْ الْهَدَفْ
وَ لَاكِنْ بِكَتَرَةْ الْوَصَايَا، يَنْجَحْ.
23 الرَّدّ الْحَلُو يِفَرِّحْ الْإِنْسَانْ
وَ الْكَلَامْ الْيَجِي فِي وَكْتَهْ كُلَ حَلُو.
24 طَرِيقْ الْحَيَاةْ لِلْعَاقِلْ يِوَدِّيهْ فَوْق
وَ بِمِثِلْ دَا، يَنْجَى مَا يَنْزِلْ فِي الْهَاوِيَةْ.
25 اللّٰهْ يَخْرِبْ بَيْت الْمُسْتَكْبِرْ
وَ يَحْمِي أَرْض الْأَرْمَلَةْ مَا تِوَدِّرْ.
26 الْأَفْكَارْ الْفَسْلِينْ، اللّٰهْ حَرَّمَاهُمْ
وَ لَاكِنْ الْكَلَامْ الْبَارِدْ حَلَالْ.
27 الْيَجْرِي وَرَاءْ الْمَالْ الْحَرَامْ
يِبَرْجِلْ بَيْتَهْ
لَاكِنْ الْيَكْرَهْ الرَّشْوَةْ
يُطُولْ عُمْرَهْ.
28 الصَّالِحْ يِفَكِّرْ عَدِيلْ حَتَّى يِكَلِّمْ
وَ لَاكِنْ الْفَسَالَةْ تِسِيلْ مِنْ خَشُمْ الْعَاصِي.
29 اللّٰهْ لِلْعَاصِي يِبَعِّدَهْ
وَ لِلصَّالِحْ يَسْمَعْ دُعَايَهْ.
30 الْوِجِهْ الضَّاوِي يِفَرِّحْ الْقَلِبْ
وَ الْخَبَرْ الْحَلُو يِنَشِّطْ الْجِسِمْ.
31 الْيَسْمَعْ دُرُوسْ الْحَيَاةْ
يِعِيشْ مَعَ الْحَكِيمِينْ.
32 الْأَبَى الْوَصِيَّةْ،
أَبَى نَفْسَهْ.
وَ لَاكِنْ السِّمِعْ اللُّوَامَةْ،
يَلْقَى عَقُلْ.
33 الْخَوْف مِنْ اللّٰهْ يِزِيدْ حِكْمَتَكْ.
كَنْ تِدَوْر الشَّرَفْ، مَسْكِنْ نَفْسَكْ.