MAANA GE YUSUF NE
Kiya̰r janna ge Yusuf ne ma
1 Yakub gá katɗa suwal Kanan go, suwal ge na bá dḛ ne ka go. 2 Ndi maana ge Yakub vya ma ne. Yusuf, swaga ge ne ke del wol para ɓyalar ɗe, ka koy gii ma dagre ne na bá vya ma. Ne bool ɗe, ka kat da ne Bila ma ne Zilpa ge na bá gwale ma vya ma. Yusuf ka gwan mbo jan bama bá nama fare kerra ge sone ma. 3 Israyela laar wan Yusuf gḛ waɗe na vya ge may ma mwaɗak, ne da pe, tó na sabar ge na ne zi. Vyan na ba̰r ga̰l ge yé gḛ. 4 Na bá vya ma kwar go bama bá laar wa̰ na gḛ waɗe bama mwaɗak, a kwane na hergeleŋ. A gwan jan na fare tuli to.

5 Dam a̰me ɗu, kiya̰r jan Yusuf, wan na bá vya ma kiya̰r mbe pe, a gwan kwane na iya waɗeya. 6 Jan nama go: Za̰ me kiya̰r ge ne jya̰ mbi! 7 Nee ka gaaso zi, nee ka vwal gyaɗa kal ma digi. Ndi mbi gyaɗa kal vwalla mḛ digi ne na pe, amma aŋ gyaɗa kal ma a koŋle na se detɗa. 8 Na bá vya ma ele na go: «Mo dwat go mo mbo zam gan i pal ne ɗaa? Ko mo mbo kat dḛ i ga̰l ne ɗaa?» A gwan kwane na waɗeya, ne na kiya̰r ma ne na fare janna ma pe.
9 Uwale, kiya̰r ge ɗogle gwan ke na, wan na bá vya ma na pe, jan nama go: «Ndi kiya̰r gwan jan mbi iya! Gyala, saba ne guwa̰r ma wol para ɗu a fage ya detɗa mbi ndwara se.» 10 Jan na bá ma ne na bá vya ma fare mbe. Na bá mḛre na, jan na go: «Mo kiya̰r mbe pe gyana ɗaa? Mo dwat go, i ne mo ná ma, ne mo bá vya ma da ne pool det mo ndwara se, uware mo ɗaa?» 11 Na bá vya ma gá ke na yil, na bá me koy na fare mbe na laar zi jyan.
Yusuf bá vya ma yat na uzi
12 Yusuf bá vya ma mbo ne bama bá gii ma mbo koyya suwal Sichem ya. 13 Dam a̰me ɗu, Israyela jan Yusuf go: «Mo bá vya ma koy gii ma ya Sichem ya. Mbo nama pe ya.» Yusuf vin na: «Mbi né!» 14 Israyela jan na go: «Mbo ndil mo bá vya ma gale, a ne ya kwaɗa ko de, ko gii ma ya go kwaɗa ko ɓa de! Mo ba gwan’a jan mbi.» Teme na ne baal pul ge Hebron ne ya, Yusuf mbo ɗiŋ Sichem ya. 15 Ndu a̰me ɗu ɓol na ne gondoŋgeya ful zi, ele na go: «Mo te ɓyare da ɗaa?» 16 Yusuf jan na go: «Mbi ɓyare mbi bá vya ma pe, mbi kaɗe mo, ŋgay mbi swaga ge mbi bá vya ma ne koy gii ma ne go nde!» 17 Ndu mbe jan na go: «Nama sḛ ma ɗage da ne go go no, mbi ka za̰ nama jan ta go, bama mbo suwal Dotan ya go.»
18 A kwar na mborra ne zum ya, na sḛ gale ne be det ya nama ta zi gwa ɗe, a vwal fare na pal go, bama hṵ na uzi. 19 A jan ta go: «Ndi bage kiya̰r ne jan na gḛ mbe ne yan ja no. 20 Se no, mbo me nee ya, hṵ me nee na, dó me nee na tub ge pul fiya̰l a̰me se, nee ba gá janna go, kavaar ga̰l a̰me zam na ya swaga, nee ba kwa na kiya̰r mbe pe gale ɗaŋ.» 21 Ruben za̰ nama fare jan ta mbe, má na ne nama tok go. Jan nama go: «Ba̰ me nee na o̰yom to bat.» 22 Ruben jan uwale: «Ka̰ me nee swama se to, dó me nee na tub ge pul fiya̰l ge ne ful zi mbe no se, e me nee tok na ta to.» Ka ɓyare viya̰ ge má na ne nama tok go, ndwara gwan ne na mbo hon na bá.
23 Swaga ge Yusuf ne dé ya na bá vya ma ta ɗe, a taabe na ba̰r ga̰l ge yé gḛ uzi ne na ta, 24 a wan na, a dol na tub se. Tub mbe pul ka fiya̰l, mam be kat na se to. 25 Go̰r go, a kat seɗe zam kaŋzam. Swaga ge a ne ndage bama pala digi, a kwar vog ge jambal ma ge Ismayel hir ma ne ya mborra ne Galaad ya. Nama jambal ma ka yageya ne kaŋ ge hur tuli ma, ne num naŋgeya ma me. A ka gene nama mbo suwal Masar. 26 Yuda jan na bá vya ma go: «Nee ɓol ma kaŋ mam ge nee hun nee bá vya uzi, nee woy na siya me ɗaa?» 27 Yá me nee na uzi Ismayel hir ma tok go, hṵ me nee na to. Ago, a nee duur ne. Na bá vya ma vin na fare mbe. 28 Swaga ge naa ge an suk, Madiyan ma ne ɗage kaleya go ɗe, a pwat Yusuf ne tub se ya digi. A yat Yusuf uzi Ismayel hir ma tok go, ne bware saal wara azi. Ismayel hir ma gene na mbo suwal Masar.
29 Swaga ge Ruben ne gwa̰ ya tub wak go, kwa go Yusuf ne tub se to, na sḛ taabe na ba̰r ma ne ta uzi. 30 Gwan ya na bá vya ma ta, jan nama go: «Vya ne tub se to! Mbi ba kan mbi pala le da ya ɗaa?»
31 A abe Yusuf ba̰r ga̰l, a vyan gamla, a par na ba̰r ga̰l mbe swama pal. 32 Go̰r go, a gene ba̰r ga̰l ge yé gḛ ya bama bá ta, a jan na go: «I ɓó ba̰r no go! Ndi na gale, a be mo vya ba̰r ne to’a!» 33 Yakub kwar na, jan go: «A mbi vya ba̰r ne! Kavaar ga̰l a̰me wa̰ na ne, zam na ya swaga!» 34 Yakub taabe na ba̰r ne na ta uzi, kan kasigir na ta, ke kḭḭmi dam ma kaal. 35 Na vya sonmo ma, ne na vya ge gwale ma mwaɗak a mbo ya na ta iyal na laar, amma kuri laar iyalla ge nama ne. Ka janna go: «A kḭḭmi kerra zi mbi ba mbo mbi vya pe ya, taal ge siya ma ne se ya!» Ka dwage fyal na vya.
36 Madiyan ma me ɗe, a yat Yusuf uzi Potifar, bage tyare kaŋzam wak ge Faraon ne, ga̰l ge naa ge koy Faraon ma ne tok go, suwal Masar ya.
Yuseɓ ne wee pamme
1 Yakuɓ kaa sǝr Kanaan mai pah ah mo yea kaa mowoo ɓo gŋ. 2 Ɓǝ morsǝ̃ǝ Yakuɓ a naiko:
Ne cok Yuseɓ mo joŋ syii jemma tǝtǝl rǝŋ, a pii gwii ne wee pamme, ka we tǝbanna yo, a kyãh ne wee Bila ne wee Zilpa ŋwǝǝ pah ahe. Yuseɓ kee ɓǝɓea ɓǝǝ nyi pamme.
3 Yakuɓ a 'yah Yuseɓ kal wee ah daŋ, mor byaŋ ko tǝ tamme, cuŋ mbǝro masãh nyi ko, a pǝwahe. 4 Wee pah ah kwora ɓe, pa ɓǝǝ a 'yah ko kal ra daŋ, so syiŋra ko, ka faara ɓǝ 'nyah ne ki ya.
5 Comki Yuseɓ lolomme, kee zah lom ah nyi wee pamme. 6 Faa nyi ra: We laa ɓǝ lom mai me loo ɓo ɗao. 7 Na bam sor pǝ 'wahe, sor ma ɓe ur uu sǝŋ, bam sor ɓii ryaŋra ko ɓoo kǝsyilli, so keara ge sǝŋ pel ahe. 8 Wee pah ah faara nyi ko: Mo ga kaa goŋ tǝ ɓuu ne? Wala mo 'yah ciŋ dǝɓlii ɓuu ne? So syiŋra ko tǝ ɓǝ lom ah tǝkine ɓǝ faa ah ge pel kal matãa.
9 So lolom maki ah kpǝ, kee zah lom ah nyi wee pam faa: Me lolom maki ah ɓe kpǝ. Me kwo com ne fĩi ne ŋwǝǝmǝŋgai jemma tǝtǝl vaŋno keara ge sǝŋ pel ɓe. 10 Kee ɓǝ ah nyi pam tǝkine wee pah ahe. Amma pah ah lai ko faa: Lom fẽe mo loo mai ne? Mo 'yah me ne ma ɓo tǝkine wee pa ɓo daŋ ru kea ge sǝŋ pel ɓo ne? 11 Wee pah ah joŋra tǝwon ne ki, amma pah ah yaŋ ɓǝ ah ya.
Wee pah Yuseɓ leera fan ne ki ge sǝr Egiɓ
12 Comki wee pah ah kalra ge cok pii gwii pa ɓǝǝ fah Sikem. 13 Ne cok ah Yakuɓ faa nyi Yuseɓ: Mo ge ka me pee mo ge Sikem wo wee pa ɓo cok pii gwii. Yuseɓ zyii faa: Pǝsãhe, me ganne. 14 Pah ah faa nyi ko: Mo ge ẽe wee pa ɓo, ɗah ara jam ne ŋgaɓ fan daŋ ne? Ka mo pii soo ge kee ɓǝ ah nyi me. Ne cok mo pee ko ka ara pǝ cok tǝforoŋ Hebron. Yuseɓ kal ge Sikem.
15 Dǝɓ ki zyaŋ ne ki tǝ zyak kǝsyicokki. Dǝɓ ah fii ko: Mo kyeɓ fẽene? 16 Zyii faa: Me tǝ kyeɓ wee pa ɓe. Oseni mo cuu cok ɓǝǝ nyi me sa, tǝ piira fan sye kẽne? 17 Dǝɓ ah faa: Zolra gin nyee ɓe, me laa tǝ faara nyi ki na ge Dotan. Yuseɓ foo mor wee pah ah kalle, ge lwaa ra Dotan.
18 Kwora ko tǝ gin pǝɗǝk ka ɓah dai wo ɓǝǝr a ba, baŋra zah wo ki ka in ko pǝ wulli. 19 Faara tǝgǝǝ ki: We ẽe pa lolom kŋ no tǝ ginni. 20 Ka na i ko, na ɓoo ge pǝ lak bii maki ah vaŋno, ka na faa fafyãh cok ye gbǝ ko. Ka na ẽe ɗah lom ah ra ga joŋ fẽene?
21 Ruben laa ɓǝ ahe, so ǝ̃ǝ ko jol ɓǝǝ faa: Na i ko pǝ wul ka. 22 Na ɓoo ko ge pǝ lak bii mai mo kǝsyicok nyeeko, na ɗuu syim ka. A joŋ yella ka ǝ̃ǝ ko jol ɓǝǝ ka pii soo ga wo pa ɓǝǝ ne ki. 23 Ne cok Yuseɓ mo ge dai wo wee pah ahe, wǝǝra mbǝro wah ah mai mo ɓooko ɓo. 24 Baŋra ko ɓoo ge pǝ lak bii, amma lak ah tǝkolle, bii ka gŋ yao.
25 Fahfal ah so haira ge sǝŋ ka ren farelle. Woora nahnǝn kwo kul Ismaelien tǝ ginra Giliat ginni. Njoŋnjoŋ ɓǝǝ ɓaŋ fan ma fuŋ 'nyah ɓo ne fan gbãh tǝkine tǝzyee kpuu ma fuŋ 'nyah tǝ gara sǝr Egiɓ ne ko. 26 Yuda faa nyi wee pah ahe: Na ga lwaa fẽe ne in naa pa man pǝ wul ne muŋ ɓǝ wul ah ne? 27 Na ge lee fan jol Ismaelien ne ko, amma na kan jol man wol ah ka. Mor naa pa man o, ako ye suu mana. So wee pah ah laara zah ahe. 28 Ne cok za Midian ma kyãhra ne lee mo tǝ pǝ̃ǝra, ɓaŋra Yuseɓ gin pǝ lak bii ge lalle, leera vãm solai jol Ismaelien ne Yuseɓ jemma gwa. So kalra ge sǝr Egiɓ ne Yuseɓ. Za fillu ma kyãhra ne lee ge pǝ̃ǝ
29 Amma Ruben so kal ge zah lak bii ge lwaa Yuseɓ gŋ yao, ŋgǝ̃ǝ mbǝro ahe, 30 pii soo ge wo wee pah ah faa: We nyee kǝkao, ame sye, me joŋ ɗǝne?
31 Ɓaŋra mbǝro Yuseɓ, gbǝra we tǝparswak ŋgoŋ, maara mbǝro nyee ge pǝ syimmi. 32 So peera mbǝro mawah nyee ge wo pa ɓǝǝ faara: Ru lwaa fan ɓo nyẽeno. Mo ẽe ɗao, ɗah mbǝro we ɓo ye ne? Wala ko ka ne? 33 Yakuɓ tǝ mbǝro ah faa: Mbǝro na ɓe ko yo, fafyãh cok gbǝ we nyee ɓe, 'manna fafyãh re Yuseɓ ɓe. 34 Yakuɓ ŋgǝ̃ǝ mbǝro ahe, saa dahsuu ge zahmǝrrĩ, yeyee wul wel ah zah'nan pǝpãare. 35 Wee ah mawǝǝ tǝkine maŋwǝǝ daŋ ge kǝǝra ko ka mo yeako yee, amma zyii laa kǝǝ ɓǝǝr a, faa: Me ga pǝ pal kah we ɓe ka me tǝ yeyee ba. So pam kal ne yeyee wul wel ahe. 36 Ne cok ah za Midian leera fan ne Yuseɓ ge sǝr Egiɓ jol Potifar. Ako ye dǝɓlii yaŋ Farao, ako ye dǝɓlii za byak cok ta.