Eli tel aw rɔ Akab’g ɓəi
1 Ndɔje bula dəs ndá mee ləb gə́ njekɔm’g munda lé Njesigənea̰ ula Eli ta nee pana: Aw aar no̰ Akab’g tɔjee rɔi ndá m’a kar ndi ər dɔ naŋg nee.
2 Yen ŋga Eli ɔd aw gə mba kaw kaar no̰ Akab’g tɔjee rəa ya tɔ.
Ɓoo-boo gə́ oso mee ɓee gə́ Samari lé to ɓəl yaa̰. 3 Akab ɓar Abdias gə́ to mbai dɔ njémeekəije ləa, nɛ Abdias lé ɓəl Njesigənea̰ yaa̰, 4 mbata loo gə́ Jejabel tuji njéteggintaje lə Njesigənea̰ ndá Abdias wa njéteggintaje as tɔl (100) iya dee rɔ-mi rɔ-mi mee bolè mbal’g, tɔɓəi yeḛ ar dee muru ləm, gə mán-kai ləm tɔ. 5 Akab ula Abdias pana: Aw mee ɓeeje’g lai aw saŋg kəm-rəw-manje ləm, gə kəm-ma̰je ləm tɔ, banelə a kiŋga mu gə́ j’a ŋgəm ne kundaje gə kundaje-mulayḛ̀jeje lə sí keneŋ, bèe ɓa mba kar nékulje lə sí d’wəi ne el.
6 Deḛ kai na̰ ɓee gə mba kaw keneŋ, Akab un rəw ləa gə karee ləm, Abdias kara un rəw gə́ raŋg gə karee ləm tɔ. 7 Loo gə́ Abdias nai gə rəw ɓəi ndá aa oo, Eli iŋgá. Abdias gəree ndá yeḛ oso naŋg bəbərə dəb kəmee naŋg pana: See to i mbai ləm Eli ya wa.
8 Yeḛ tel ilá keneŋ pana: To ma ya, aw ula ɓéije pana: Aa oo, ma lé m’iŋga Eli!
9 Ndá yeḛ pana: See kaiya ɗi ɓa m’ra ɓa i ndigi kila ne kura ləi ji Akab’g mba karee tɔlee bèe ne wa. 10 Njesigənea̰ to Njesikəmba! Ginkoji gə́ rara əsé ɓeeko̰ gə́ rara gə́ lal kar ɓémje ula kula keneŋ sa̰gi lé godo, tɔɓəi loo gə́ deḛ pana: I godo loo gə́ nee’g ndá yeḛ ar ɓeeko̰ neelé əsé ginkoji neelé naji bər-bər pana: N’iŋgaije el. 11 Nɛ ɓasinè i pana: M’aw m’ula ɓémje m’pana: Aa oo, ma lé m’iŋga Eli! 12 Tɔɓəi loo gə́ m’a kubai kya̰’i ndá Ndil Njesigənea̰ a kuni kaw səi loo gə́ ma m’gər’g el, ndá m’a kaw kula Akab ɓa ɓó yeḛ ḭgai el ndá a tɔlm. Nɛ ma kura ləi m’to njeɓel Njesigənea̰ gə basm ba. 13 See d’ula mbai ləm né gə́ ma m’ra loo gə́ Jejabel tɔl ne njéteggintaje lə Njesigənea̰ lé el wa. Ma m’iya njéteggintaje lə Njesigənea̰ as tɔl (100) m’kai dee rɔ-mi rɔ-mi mee bolè mbal’g ləm, ma m’ar dee muru gə mán-kai ləm tɔ. 14 Nɛ ɓasinè i pana, M’aw m’ula ɓémje m’pana: Aa oo, m’iŋga Eli! Ndá yeḛ a tɔlm ya.
15 Nɛ Eli pana: Njesigənea̰ gə́ njeboo-néje gə́ m’to kura ləa lé to Njesikəmba! Ɓogənè ndá m’a kaar no̰ Akab’g ŋga.
16 Abdias ḭ aw iŋga Akab, ɔr sor néje lé aree. Ndá Akab ḭ aw iŋga Eli tɔ. 17 Loo gə́ Akab ila kəmee dɔ Eli’g ndá yeḛ dəjee pana: See to i ɓa gə́ njékar kəmndoo teḛ dɔ Israɛlje’g lé el wa.
18 Eli tel ilá keneŋ pana: To ma ɓa m’ula kəm Israɛlje ndòo el, nɛ to i seḭ gə njémeekəije lə bɔbije ya, mbata seḭ ubaje godnduje lə Njesigənea̰ ya̰je, tɔɓəi i aw goo magə-Baalje’g tɔ. 19 Ɓasinè ar dee mbo̰ Israɛlje lai ree sə dee rɔm’g dɔ mbal gə́ Karmel ləm, gə njéteggintaje lə Baal gə́ tɔl-sɔ gə dɔ dee rɔ-mi (450) gə njéteggintaje lə Astarte gə́ tɔl-sɔ gə́ (400) d’isi ta ka-nésɔ’g lə Jejabel lé ləm tɔ.
Eli gə njéteggintaje lə Baal d’iŋga na̰ dɔ mbal’g Karmel
20 Akab ula njékaḭkulaje gə looje lai rɔ Israɛlje’g ndá yeḛ mbo̰ njéteggintaje dɔ mbal gə́ Karmel tɔ. 21 Yen ŋga Eli rəm pər gə́ rɔ koso-dəwje’g ndá yeḛ pana: See ndɔ gə́ ra ɓa seḭ a kəwje rɔ sí kulaje panjaa sí na̰’d lé wa. Ɓó lé Njesigənea̰ ɓa to Ala ndá awje gée’g, ŋga ɓó lé to Baal tɔ ndá awje gée’g tɔ.
Koso-dəwje tel d’ilá keneŋ el. 22 Tɔɓəi Eli ula koso-dəwje pana: Ma nja m’nai gə karm ba gə́ njetegginta lə Njesigənea̰ nɛ njéteggintaje lə Baal ɓa deḛ tɔl-sɔ-dɔ-dee-rɔ-mi (450). 23 Maji kar dee d’ar sí bɔ maŋgje joo, deḛ d’a kwa kára gə́ ka̰ dee mba gaŋg dana ɗuguru-ɗuguru kɔm dɔ kir’g lal kula pər keneŋ, ndá ma kara m’a gɔl bɔ maŋg gə́ kára kilá dɔ kir’g lal kula pər keneŋ tɔ. 24 Tɔɓəi seḭ a ɓarje ri magə lə sí ndá ma kara m’a ɓar ri Njesigənea̰ tɔ, magə gə́ a kila sí keneŋ gə pər ndá yeḛ nee ɓa a to Kankəm Ala ya.
Bèe ɓa koso-dəwje lé tel d’ilá keneŋ pana: To maji ya.
25 Eli tel ula njéteggintaje lə Baal lé tɔɓəi pana: Maji kar sí waje bɔ maŋg gə́ to ka̰ sí lé gɔlje dɔtar mbata seḭ bulaje yaa̰, ɓarje ne ri magə lə sí nɛ pər ɓa ulaje keneŋ el.
26 Deḛ d’wa bɔ maŋg gə́ d’ar dee lé ndá deḛ gɔlee, tɔɓəi deḛ ɓar ne ri Baal, un kudee gə ndɔ ya saar kàr aar daŋdɔ pa ne pana: Baal, ila sí keneŋ! Nɛ ndia ɓar el ləm, yeḛ ila dee keneŋ el ləm tɔ. Bèe ɓa deḛ tal jagəra-jagəra no̰ loo-nékinjaməs’g deḛ ra lé. 27 Loo gə́ kàr aar daŋdɔ ndá Eli ula sul dɔ dee’g pana: Raje né gə ndu sí gə́ tar wəl ɓa mbata yee to magə, yee si ə̰ji dɔ né gə́ raŋg’d, əsé kula to dəa’g, əsé yee əd mbá’g, banelə ɓi oso kəmee’g ndá yee a ndel dɔ ɓi’g ɓəi.
28 Tɔɓəi deḛ ra né gə ndu dee wəl ndá gə goo néjiɓee lə dee lé deḛ tḭja rɔ dee gə kiambasje ləm, tɔs rɔ dee gə niŋgaje ləm tɔ saar d’ar məs dee aḭ rɔ dee’g yao-yao. 29 Loo gə́ kàr gə́ aar daŋdɔ lé dəs mba̰ ndá deḛ tegginta lé saar d’ar kàr kun nékar gə́ kàrkemetag teḛ tɔ. Nɛ ndia ɓar el ləm, yee ila dee’g el ləma, əsé né gə́ tɔji dee kar meḛ dee to yel kara d’oo el ləm tɔ.
30 Yen ŋga Eli ula koso-dəwje pana: Reeje pər gə́ rɔm’g nee! Koso-dəwje lai rəm pər gə́ rəa’g ya tɔ. Bèe ɓa Eli tel unda loo-nékinjaməs lə Njesigənea̰ gə́ jura naŋg kédé lé. 31 Yeḛ odo kɔr mbalje dɔg-giree-joo gə goo bula lə ginkoji lə ŋgalə Jakob, yeḛ gə́ Njesigənea̰ ulá pana: Israɛl ɓa to ria lé , 32 ndá yeḛ unda loo-nékinjaməs gə mbalje neelé gə ri Njesigənea̰. Tɔɓəi yeḛ inja bwa gugu ne dɔ loo-nékinjaməs lé aree uru as nékwɔji kandə kó gə́ ka̰ dubu lé joo. 33 Yeḛ gɔl kir ləm, gaŋg bɔ maŋg lé dana ɗuguru-ɗuguru ləma, ɔm dɔ kir’g lé ləm tɔ. 34 Tɔɓəi yeḛ ula dee pana: Toje mán as jo sɔ ndá ɔmje dɔ nékinjaməs’d gə́ ka̰ roo lé ləm, gə dɔ kir’g lé ləm tɔ. Yeḛ ula dee tɔɓəi pana: Toje yee gə́ njekɔm’g gɔl joo ɓəi. Deḛ to yee gə́ njekɔm’g joo ya tɔ. Yeḛ ula dee ɓəi pana: Toje yee gə́ njekɔm’g gɔl munda ɓəi ndá deḛ to yee gə́ njekɔm’g munda lé ya tɔ. 35 Man ula gugu dɔ loo-nékinjaməs lé sub ndá mán rusu bwa lé rḛdeŋ tɔ.
36 Loo gə́ kàr kun nékar gə́ kàrkemetag lé as ndá njetegginta Eli rəm pər gə́ keneŋ pana: Ǝi Njesigənea̰, Ala lə Abrakam, gə Isaak, gə Israɛl! Maji kar dee gəri ɓogənè to gə́ i to Ala mbuna Israɛlje’g ləm, gə ma m’to kura ləi ləma, néje lai gə́ ma m’ra lé m’ra gə goo ta ləi ləm tɔ. 37 Ǝi Njesigənea̰, ilam keneŋ ya, ilam keneŋ ya, gə mba kar dəwje d’oo to gə́ i to Njesigənea̰ gə́ to Ala gə́ njetel meḛ dee par gə́ rɔi’g ya.
38 Yen ŋga pər lə Njesigənea̰ oso bib ndá roo nékinjaməs lé dula-dula ləm, o̰ kir ləm, gə kɔr mbalje gə naŋg ləma, gə njibi mán gə́ mee bwa’g lé kara nja̰-nja̰ ləm tɔ. 39 Loo gə́ koso-dəwje d’oo né neelé ndá d’unda naŋg mburug dəb kəm dee naŋg pana: Njesigənea̰ ɓa to Ala ya! Njesigənea̰ ɓa to Ala ya! 40 Eli ula dee pana: Waje njéteggintaje lə Baal gə mba kar dəw kára mbuna dee’g teḛ el!
Bèe ɓa deḛ d’wa dee. Eli aw sə dee kəm mán gə́ Kiso̰ ndá lée gə́ nee ɓa yeḛ tḭja gwɔs dee keneŋ tɔ.
Ndi tel ər
41 Yen ŋga Eli ula Akab pana: Ɔd aw sɔ gə ai, mbata m’oo kaa né ɓar asəna gə ndi gə́ a gə kər bèe.
42 Akab aw gə mba kaw sɔ gə kai. Nɛ Eli ɓa tuga loo aw dɔ sém mbal gə́ Karmel ndá, yeḛ yèr naŋg njoŋ ula dəa naŋg mbuna kəjeje’g tɔ . 43 Tɔɓəi yeḛ ula kura ləa pana: Aw aa loo par gə́ baa-boo-kad’g bèe oo.
Kura ləa lé aw oo loo ndá ulá pana: Né godo.
Eli ulá as gɔl siri pana: Tel aw oo ya ɓəi. 44 Njekɔm’g gɔl siri lé ndá yeḛ pana: Aa oo, ndi il dɔ baa-boo-kad’g, asəna gə dabla ji dəw bèe.
Eli ulá pana: Aw ula Akab mba karee tɔ kundaje no̰ pusu’g ləa aw nà ndi a kɔgee kaw kəi.
45 Waga ba bèe ndá léegəneeya ndi il ar loo gə́ dara ndul ndiŋ-ndiŋ, ar lel ɔr gigigi ndá ndi ər bai-bai. Akab uba pusu ləa aḭ aw ne Jisreel tɔ. 46 Bèe ɓa, ji Njesigənea̰ to ne dɔ Eli’g, aree wa kubu ləa gə́ tɔ ne rḛgee aḭ ne no̰ Akab’g saar teḛ ne tarəwkɔg gə́ Jisreel lé tɔ.
Iliya mbo ɓol gan Achab
1 Dam ma kale bergetek, del ge ataa go, Bage ɗiŋnedin jan Iliya go: «Mbo ɓol Achab, ago mbi ɓyare swar mam suwar pal.» 2 Iliya dol tene mbo ɓol Achab.
Kyamal waɗe ya pool suwal Samariya go. 3 Achab tol Obadiya, ndu ge ne dó na ndwara ne gan yàl pal. Obadiya ka ndu ge ne sya Bage ɗiŋnedin vo gḛ ge be to. 4 Ago, swaga ge Yezabel ne ka hun anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma, Obadiya abe anabi ma kis, woy nama ge njal pṵṵl ma zi no pe azi, naa wara anunuwa̰y, ka hon nama kaŋzam ne mam njotɗa no. 5 Achab jan Obadiya go: «Mbo anna suwal go mwaɗak, baal pul ma se, ne maŋgaɗam ma wak go. Tamekyala mo ba ɓol zám ya nde ne tisi ma ne kwara ma pe de, ne da pe, nee má nee tisi ma ne kwara ma nde, na kaage nee á nama hunna uzi to.» 6 A var ta suwal se, Achab he viya̰ le ɗu, Obadiya he na viya̰ le ɗu me.
7 Obadiya ya swaga mborra go, mbo tan tene ne Iliya. Obadiya kwar na tyatyat, gur na koo na ndwara se, ele na go: «A mo, mbi bageyal Iliya ne ɓaa?» 8 Iliya jan na go: «A mbi ne! Mbo jan mo bageyal Achab go, mbi mbo ya go.» 9 Obadiya jan na go: «Mbi te ke ma sone ge mo ba ɓyan mbi Achab tok go, na hṵ mbi uzi ɗaa? 10 Ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Dok ge mo ne, Bage ne ndwara ne zi, suwal a̰me ɗu, ko swaga a̰me ge mbi bageyal ne teme naa mbo ɓyare mo pe go to, be ga to. Swaga ge a ne gwan’a jan na go, mo ne go to, ka e naa mbe ma, ne suwal mbe ma guni ta go nama be ɓol mo to. 11 Se no, mo jan go, mbi mbo jan mbi bageyal go mo mbo ya go! 12 Ndi swaga ge mbi ma ya̰ mo ya, O̰yom ge Bage ɗiŋnedin ne ma her mo mbo swaga ge mbi ne kwa na to, mbi me, mbi ma̰ mbo jan Achab, ma̰ ɓyare mo, ɓol mo to, ma̰ ga na ndwara mbi ta hunna. Amma mbi mo dore, ne bool ge mbi ne ya day, mbi sya Bage ɗiŋnedin vo. 13 O mbi bageyal, a te be jan mo kaŋ ge mbi ne ke swaga ge Yezabel ne ka hun anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma go to’a? Mbi woy anabi ge Bage ɗiŋnedin ne ma kis, na wara anunuwa̰y ge njal pṵṵl zi pe azi, mbi ka hon nama kaŋzam ne mam njotɗa me. 14 Se no, mo jan go mbi mbo jan mbi bageyal go: ‹Iliya mbo ya go!› Ma̰ hun mbi!» 15 Iliya jan na go: «Ne dḭl ge Bage ɗiŋnedin, Bage naa ge mbal pore ma ne, na ge mbi ne ke na temel mo̰r ne zi, ago ma̰ no mbi ma ɓol Achab.»
16 Obadiya mbo, mbo ɓol Achab, jan na fare mbe ma. Achab mbo ɓol Iliya. 17 Swaga ge Achab ne ɓó Iliya, jan na go: «Te mo ge ne iigi Israyela ne ɓaa?» 18 Iliya jan na go: «A be mbi, mbi iigi Israyela ne to, a aŋ ne aŋ vuwal pe go, aŋ saŋge eya ge Bage ɗiŋnedin ne ma aŋ go̰r ne, aŋ mbo uware dok Baal no. 19 Se no, kote Israyela vya ma ya mbi ta mwaɗak njal Karmel pe go, mo kote anabi kikis anda para wara anuwa̰y ge Baal ne ma ya poseya ne anabi kikis anda ge dok Achera ne ma ya me, nama ge a ne zam kaŋzam ne Yezabel tok go ma.»
Ɓol ta ge Iliya ma ne anabi ge Baal ne ma njal Karmel go
20 Achab dol temel tol Israyela vya ma ya pet, kote anabi ma ya njal Karmel go me. 21 Iliya ɗage digi ɓase ma ndwara go pet, jan nama go: «A ma del dḛ aŋ ba ga be ge yalla le may, ne le may me ɗaa? Kadɗa go Bage ɗiŋnedin a Dok ge fareba ne, mbo me na pe go, amma kadɗa Baal no a dok ge fareba ne, mbo me na pe go me.» Ɓase ma gwan ne na fare janna pal to. 22 Iliya gwan jan nama go: «Mbi ga ne hini ɗu anabi ge Bage ɗiŋnedin ne, amma anabi ge Baal ne ma ya go naa kikis anda para wara anuwa̰y. 23 Nama wa̰ i nday pool digli ma ya azi, anabi ge Baal ne ma tá ɗu, nama vya̰ na, nama pò na se, nama ka̰ na duur ma uwara pal be ge e ol to. Mbi me, mbi ma wan nday ge ɗu, mbi vyan na, mbi nṵsi na duur ma uwara pal be ge e ol to me. 24 Aŋ tó aŋ dok, mbi tol Bage ɗiŋnedin me. Dok ge ma̰ za̰ kaɗeya ya, teme ol ya se, a na sḛ Dok ge fareba ne.» Ɓase ma pet a vin, a jan go, fare mbe kwaɗa.
25 Iliya jan anabi ge Baal ne ma go: «Tá me nday digli ɗu, ke me na temel. Aŋ gale e pe ne ɓya, ne da pe, aŋ ɓase, tó me aŋ dok, amma aŋ e ol to.» 26 A wan nday pool ge a ne ho̰ bama na, a ke tuwaleya, a ka tol Baal. Ne cya̰wak tek ɗiŋ mbo gyala pala, a ka janna go: «O! Baal gwa̰ ne i vinna!» A ka yal kaŋ ndalla goŋle twal tuwaleya ge bama ne ke na se, amma a za̰ ka̰l a̰me to. 27 Swaga yan gyala pala, Iliya ɗage cot nama, janna go: «Aŋ oy digi ndaar, ne jo̰ a dok ne, tamekyala dwat ne go dwat, ko ke ne go temel a̰me, tamekyala mbo ya gwasal, ko fí ne go dam, ma̰ kore.» 28 Anabi mbe ma ka á ta se oyya, ne hada ge nama ne go, a ka vyan ta se ne wa̰le ma, ne kaŋ walam ma me, ɗiŋ swama ga so nama ta. 29 Swaga ge gyala pala ne kale, a gwan á ta oyya waɗeya swaga tol Baal go ɗiŋ mbo gyala tok. Amma a za̰ ka̰l a̰me to, ko vinna, ko kaŋ ŋgayya a̰me to bat. 30 Iliya jan ɓase ma go: «Mbo me ya mbi ta zi gwa!» Ɓase ma pet a ndar ta ya na ta zi. Gwan sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne ge ne gu se digi. 31 Iliya abe njal ma ya wol para azi, isiya pehir ge Yakub vya ma ne pal. A Yakub ge Bage ɗiŋnedin ne jya̰ na go, mo dḭl mbo gá Israyela . 32 Ne njal mbe ma, sin twal tuwaleya ge Bage ɗiŋnedin ne. Al twal tuwaleya pe goŋleya se, ndwara ame mam litre tapolɗu go. 33 Nṵsi uwara twal tuwaleya pala digi, por nday pool digli se, nṵsi na duur ma kanna uwara mbe pal digi. 34 Jan nama go: «Wi me tool ma anda ne mam, ka̰ me nama ge tuwaleya ge tilla uzi ma ne uwara ma pal.» A ke mbe go tem. jan nama ge ndwara azi, a gwan ke mbe go, jan nama ge ndwara ataa, a gwan ke mbe go uwale. 35 Mam so twal tuwaleya ziyar ma se, wi tuul mbe.
36 Le gyala tok, swaga ge a ne ke tuwaleya ge gasamal go, anabi Iliya ndar tene ya̰ jan go: «O! Bage ɗiŋnedin, Dok ge Abraham ne, ge Isaku ne, ge Israyela ne, ya̰ a kwa ma̰ no, suwal Israyela go tyatyat go, mo Dok ne, mbi me, mbi mo dore ne, mbi ke kaŋ mbe ma no mo wak honna pal. 37 Gwa̰ ne mbi vinna. O! Bage ɗiŋnedin gwa̰ ne mbi vinna, ne da pe, ɓase mbe ma no, nama kwa tyatyat go, a mo Bage ɗiŋnedin, Dok ge fareba ne, mo Bage ne saŋge nama dulwak ma ya se ne.» 38 Ol ge Bage ɗiŋnedin ne det ne digi zi ya, til tuwaleya ge tilla uzi ma ne uwara ma, zon njal ma ne suwar, fya̰ mam ge ne tuul se. 39 Swaga ge ɓase ma ne kwa kaŋ mbe ma no, a gur bama koo ma se, a jan go: «Bage ɗiŋnedin a Dok ne! Bage ɗiŋnedin a Dok ne!» 40 Iliya jan nama go: «Wa̰ me anabi ge Baal ne ma, na kaage ndu a̰me ɗu na má tene to!» A wan nama. Iliya gene nama mbo baal ge Kichon ne seɗe ya, vyan nama uzi mwaɗak.
Mam gwan e pe swara
41 Iliya jan Achab go: «Mbo ya, za kaŋzam mo njot, ago mam tun’a go.» 42 Achab mbo zam kaŋzam ne njotɗa. Amma Iliya nde mbo njal Karmel pala digi ya, gur na koo se, cwage na pala na koo ma buwal zi , 43 jan na dore go: «Ndé digi, ndi swaga le ge maŋgaɗam ga̰l yuwam pal ya.» Na sḛ ndé digi, ndil swaga jan go: «A̰me to.» Iliya dwage na janna mbe go ɗiŋ ndwara ɓyalar: «Gwa̰!» 44 Ge ndwara ɓyalar go ɗe, na sḛ jan na go: «Ndi pḭr vya no zwalal her ja digi ne le ge maŋgaɗam ga̰l yuwam ya, na sḛ a dimma ca ne tok pul ge ndu ne go ga.» Iliya jan na go: «Mbo jan Achab go, na ha tene vwal na pus na tisi ma pe go, mbo diŋ, na kaage mam swarra na tele na to.» 45 Ne swaga ma go pet pḭr sebe se pisil ɗeɗel, saam ɗage kwalla ya, mam swar ga̰l nog. Achab ndé na pus go, mbo suwal Jizreel ya. 46 Bage ɗiŋnedin hon Iliya pool, Iliya vwal bit na pul go, sya Achab ndwara zḛ ya ɗiŋ mbo Jizreel ya.
