Ejekias ula kula rɔ Esai gə́ to njetegginta lé
Esa 37.1-71 Loo gə́ Ejekias oo taje neelé ndá yeḛ til kubuje ləa hao̰-hao̰ rəa’g, ya̰ ula kubu-kwa-ndòo rəa’g tɔɓəi ɔd aw ne mee kəi’g lə Njesigənea̰ tɔ. 2 Yeḛ ula Eliakim, mbai dɔ njémeekəije lə mbai ləm, gə Sebna, njendaji-maktub ləma, gə njékinjanéməsje gə́ tɔg d’unda mar deeje ləm tɔ ar dee d’ula kubu-kwa-ndòo ndá d’aw ne rɔ Esai, njetegginta gə́ to ŋgolə Amots lé ɓəi. 3 Deḛ d’ulá pana: Ejekias pa togə́bè pana: Mee ndɔ gə́ ɓogənè lé to ndɔ néurti ləm, gə ndɔ kwɔji síjeḛ kəmkàr ləma, gə ndɔ rɔkul gə́ boo ləm tɔ, mbata nai lam ba kar ŋganje teḛ mee ko̰ deeje’g ndá siŋga gə́ ka̰ koji dee ne a godo. 4 Banelə Njesigənea̰, Ala ləi a koo taje lai gə́ Rabsake pa gə́ ɓéeje gə́ to mbai gə́ Asiri ulá aree pa ula ne sul dɔ Ala gə́ Njesikəmba’g lé ya, banelə Njesigənea̰, Ala ləi a kar bo̰ nérea ɔs təa’g mbata taje lai gə́ yeḛ oo lé. Bèe ndá maji kari ra tamaji mbata ges dəwje ləa gə́ nai lé ya.
5 Kuraje gə́ mbai Ejekias ula dee lé d’aw rɔ Esai’g ya tɔ. 6 Ndá Esai ula dee pana: Aa ooje, ta gə́ seḭ a kulaje ɓée síje lé ɓa nee: Njesigənea̰ pa togə́bè pana: Maji kari ɓəl dɔ taje gə́ mbai gə́ Asiri ar kuraje ləa d’ula ne sul dɔm’d gə́ i oo lé el. 7 M’a gə kula ndil kára mée’g mba karee oo sorta kára ɓa yeḛ a tel kaw mee ɓee’g ləa ɓəi, tɔɓəi m’a kar dee tɔlee gə kiambas dan mee ɓee’g ləa ya tɔ.
Sa̰kɛrib tɔji dee jia tɔɓəi
Esa 37.8-13, 2SgI 32.178 Rabsake oo to gə́ mbai gə́ Asiri ḭ Lakis aw mba rɔ gə njé gə́ Libna ndá yeḛ aw iŋgá keneŋ. 9 Yen ɓa mbai gə́ Asiri lé oo sorta gə́ wɔji dɔ Tiraka, mbai gə́ Etiopi pana: Aa oo, yeḛ lé ɔr rɔ aw gə mba kaw rɔ səi. Togə́bè ɓa mbai gə́ Asiri lé tel ula njékaḭkulaje rɔ Ejekias’g gogo pana: 10 Seḭ a kulaje Ejekias, mbai gə́ Juda togə́bè pajena: Maji kar Ala ləi gə́ i ɔm məəi dəa’g ari ər ne kəm rɔi pa ne pana: Jerusalem a koso ji mbai gə́ Asiri el lé maji kari pa bèe el. 11 Aa oo, i gər né gə́ mbaije gə́ Asiri ra gə ɓeeje lai ləm, gə loo tuji gə́ deḛ tuji dee ləm tɔ ndá see i lé a teḛ keneŋ ya wa. 12 See Gosan, gə Saran, gə Resep, gə ŋgalə Edḛ gə́ d’isi Telasar gə́ bɔmje-je tuji dee lé magəje lə ginkoji dəwje neelé taa dɔ dee wa. 13 Mbai gə́ Amat, gə mbai gə́ Arpad, gə mbai lə ɓee-boo gə́ Separbayim, gə mbai gə́ Hena, gə Iba lé see d’əd ra wa.
Tamaji ra lə Ejekias
Esa 37.14-2014 Ejekias taa maktub gə́ ndaŋg lé ji njékaḭkulaje’g ndá yeḛ tura. Tɔɓəi yeḛ aw ne kəi lə Njesigənea̰ ndá yeḛ tudu ila no̰ Njesigənea̰’g 15 ra ne tamaji nee ar Njesigənea̰ pana: Njesigənea̰, Ala lə Israɛlje, i gə́ si dɔ kuraje gə́ dara gə́ ɓar dee Nékundaje gə́ dara! I nja kára ba kiao ɓa to Ala dɔ ɓeeko̰je’g lai gə́ dɔ naŋg nee ləm, i ɓa gə́ njekunda dara gə naŋg nee ləm tɔ . 16 Njesigənea̰, maji kari tuga mbii par gə́ rɔm’g oo ne ta ləm, Njesigənea̰ maji kari teḛ kəmi aa ne loo oo. Maji kari oo ta lə Sa̰kɛrib gə́ yeḛ ula ne Rabsake aree ula ne sul dɔi-i Ala gə́ Njesikəmba’g lé. 17 Tɔgərɔ ya, əi Njesigənea̰! mbaije gə́ Asiri tuji ginkoji dəwje gə raŋg ləm, gə ɓeeje lə dee na̰’d ya ləm tɔ. 18 D’ɔm magəje lə dee dan pər’g to mbata deḛ to Ala el nɛ to néje gə́ ji dəwje ɓa ra dee, to kag əsé mbal, yee ɓa deḛ tuji dee ne gə mbəa. 19 Ɓasinè, Njesigənea̰, Ala lə sí, ɔr sí ji Sa̰kɛrib’g gə mba kar ɓeeko̰je gə́ dɔ naŋg nee lai d’oo to gə́ i nja kára ba to Njesigənea̰!
Njesigənea̰ ilá keneŋ gə ndu Esai
Esa 37.21-3520 Yen ŋga Esai, ŋgolə Amots ula kula rɔ Ejekias’g pana: Njesigənea̰ Ala lə Israɛlje pa togə́bè pana: Neḛ n’oo tamaji gə́ i ra ta neḛ’g wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri lé ya. 21 Aa oo, ta gə́ Njesigənea̰ pa wɔji ne dəa ɓa nee:
Ŋgoma̰də gə́ to ŋgon dené gə́ Sio̰
Ǝ̰jii bəḭ-bəḭ ləm, yeḛ kogo dɔi’g ləm tɔ,
Ŋgon dené gə́ Jerusalem
Tuga dəa jəgm-jəgm gooi’g kən tɔ.
22 See na̰ ɓa i tajee ila ne ndɔl dəa’g wa.
See na̰ ɓa i ndɔḭ ndui dəa’g ləm,
I teḛ kəmi bəsəsə dəa’g ləm wa.
Dɔm ma gə́ m’to Njerɔkunda lə Israɛlje lé ya wa.
23 Gə rəw gə́ rɔ njékaḭkulaje’g ləi lé
I ula ne sul dɔ Mbaidɔmbaije’g
Pa ne pana: Gə pusu-rɔje ləi gə́ dum tura lé
I tuga ne dɔ sém mbalje
Gə́ to mee Liba̰’g dana bab,
Kag-sɛdrəje ləa gə́ ŋgal d’unda mar deeje lé
I a tuga dee ləm,
Kag-siprɛsje ləa gə́ maji d’unda mar deeje kara
I a kaw saar teḛ dɔ sém dee’g ləma,
A kar kag-kɔr ləa gə́ ndər siŋ-siŋ lé
Tel to loo-kag-sɔ ləm tɔ,
24 I ula pana: Ma m’ur bwa-manje ndá m’ai manje gə́ dɔ ɓee’g,
Nɛ dabla gɔlm ndá a kar manje gə́ Ejiptə
Tudu ne kurum-kurum tɔ.
25 See néje gə́ teḛ lé
I oo to gə́ neḛ ɓa n’wa dɔ gɔl dee ləw ba ləm,
N’wɔji mee neḛ’g njaŋg kédé gə́ ləw lé ləm tɔ el wa.
Ɓasinè n’ar dee d’aw lée’g béréré,
Yee gə́ bèe ɓa n’ya̰ loo n’ari
Ar ɓee-booje gə́ siŋga dee to lé
Tel to d’asəna gə néje gə́ d’wa dee kugu dɔ na̰’d bèe.
26 Dəwje lə dee gə́ d’isi keneŋ lé
Siŋga dee godo ləm,
Ɓəl unda dee badə gaŋg dee ləma,
Rɔkul ra dee ləm tɔ,
Deḛ to d’asəna gə ləm mu gə́ mee ndɔ’g ləm,
Gə kamje gə́ idi lururu ləm,
To d’asəna gə ləm mu gə́ dɔ kəi’g ləma,
To d’asəna gə kó gə́ tudu gə́ lal kunda kuree bèe ləm tɔ.
27 Nɛ neḛ n’gər loo gə́ i si naŋg ləm,
Gə loo gə́ i teḛ raga əsé andə kəi ləma,
Gə loo gə́ məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ləm tɔ.
28 Mbata məəi ḭ səi jugugu dɔ neḛ’g ya
Ar ta beelé ləi aw njal oso mbi neḛ’g tɔ.
Ndá n’a kula niŋga lə neḛ əmi’g ləm,
Gə kéŋgəlé lə neḛ tai’g ləm tɔ,
Tɔɓəi n’a kari tel gə rəw gə́ i ḭ keneŋ ree lé ya.
29 Maji kar né neelé to gə́ nétɔji: D’a sɔ kandə kó gə́ uba gə́ karee ba mee ləb gə́ nee, tɔɓəi kal gə́ njekorè gée gə́ raŋg ndá d’a sɔ da-kó ya ɓəi, nɛ ləb gə́ njekɔm’g munda ndá seḭ a dubuje kó ɓa seḭ a kinjaje ləm, seḭ a ndɔje nduúje ɓa a sɔje kandə dee ləm tɔ. 30 Ges gel-bɔje lə Juda gə́ d’a gə nai lé d’a tel kula ŋgira dee gə́ sigi naŋg mag-mag gogo gə d’a kandə gə ka̰ dee njim-njim gə́ tar tɔ. 31 Mbata ges dee gə́ nai lé d’a kunda loo mee ɓee gə́ Jerusalem teḛ ləm, deḛ gə́ d’aji lé d’a kḭ dɔ mbal gə́ Sio̰ ree ləm tɔ.
32 Gelee gə́ nee ɓa Njesigənea̰ pata nee njaŋg wɔji ne dɔ mbai gə́ Asiri pana: Yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g ləa nda̰ el ləm, yeḛ a kur ɓandaŋg ləa keneŋ el ləm, yeḛ a teḛ kaar nea̰’g gə dərje ləa el ləma, yeḛ a kuba dɔndalje gə mba kaw rɔ ne səa el ləm tɔ. 33 Yeḛ a tel gə rəw gə́ yeḛ ḭ keneŋ ree ne el ləm, yeḛ a kandə mee ɓee-boo’g nee nda̰ el ləm tɔ, Njesigənea̰ ɓa pa bèe. 34 M’a kaḭ bada dɔ ɓee-boo’g neelé gə mba kajee ne mbata lə rim ma ləm, gə mbata lə kura ləm gə́ Dabid lé ləm tɔ.
Kaḭ lə Asirije gə kwəi lə Sa̰kɛrib
Esa 37.36-38, 2SgI 32.21-2235 Mee til’g neelé kura lə Njesigənea̰ teḛ loo-si Asirije’g ndá yeḛ kunda dəwje tɔl dee as tɔl-dɔg-loo-tɔl gə dɔ dee rɔ-jinaijoo-gir-dee-mi (185.000). Loo gə́ d’ḭta gə ndɔ ndá aa ooje, nin dəwje ɓa to rib-rib nee. 36 Yen ŋga Sa̰kɛrib, mbai gə́ Asiri lé uba naŋg ḭ loo-siée’g tel aw si Ninibə gogo tɔ. 37 Nɛ ndɔ kára bèe loo gə́ yeḛ unda barmba mee kəi’g lə Nisrok gə́ to magə ləa ndá Adramelek gə Sareser gə́ to ŋganeeje tɔlee gə kiambas ndá d’aḭ d’aw d’isi Ararat tɔ. Tɔɓəi ŋgonee gə́ Esar-Hado̰ ɓa o̰ ɓee toree’g ya.
Ezekiyas mbo jan Isaya fare ge ne ɓó na
(Isa 37:1-9)1 Swaga ge gan Ezekiyas ne za̰ fare mbe, taabe na ba̰r ma ne na ta uzi, kan kasigir na ta, ɗage mbo zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi ya. 2 Teme Eliyakim bage ne gan yàl pal, poseya ne Chebna bage njaŋgeya, ne ga̰l ge naa ge ke tuwaleya ma ne ma mbo ɓol Isaya ge Amoz vya ne kasigir bama ta kanna, 3 ne ka̰l ge Ezekiyas janna go: «Dam ge ma̰ mbe no, a dam laar pisil, ne mḛreya, ne saaso ne. Vya swaga tolla mbya ne, amma na ná pool ge ḛ́ na tolla ya se to. 4 Tamekyala, Bage ɗiŋnedin, Dok ge mo ne za̰ fare ge gan ge Asiriya ne ne teme na garlaŋ pore ya sal Dok ge ndwara. Tamekyala Bage ɗiŋnedin Dok ge mo ne ma̰ mḛre na ne fare ge na ne za̰ pe. Kaɗe ne naa ge ne gá mbe ma no ma pe nde.»
5 Gan Ezekiyas dore ma mbo ɓol Isaya. 6 Isaya jan nama go: «Aŋ mbo jan aŋ bageyal go, Bage ɗiŋnedin jan go: Mo za̰ fare asar ge Asiriya ma gan ne teme na dore ma ya jan mbi, sya nama fare janna mbe ma vo to. 7 Mbi mbo kan o̰yom a̰me na zi, swaga ge ne mbo za̰ fare a̰me ya, mbo gwan mbo na suwal ya, mbi mbo e ndu a̰me hun na na suwal diŋ.»
Gan ge Asiriya ne iigi Ezekiyas ge ndwara azi
(Isa 37:8-13, 2Maa 32:17)8 Garlaŋ pore ge Asiriya ma ne zá̰ go, na gan ɗage ya ne suwal Lakis go mbo det suwal Libna pore mballa. Na sḛ gwan mbo ɓol na. 9 Gan ge Asiriya ma ne za̰ go Tiraka gan ge Kuch ma ne ɗage ja det na pore mballa. Swaga ge ne zá̰ fare mbe no, teme naa mbo ɓol Ezekiyas ne ka̰l janna go: 10 «Aŋ mbo jan Ezekiyas, gan ge suwal Yuda ne go: Ya̰ Dok ge mo ne, na ge mo ne é mo jobreya ne na pal, na vyale mo ne fare janna go: ‹gan ge Asiriya ne mbo ame suwal Ursalima dḛ to to.› 11 Mo ɗe, mo za̰ kaŋ ma ge gan ma ge suwal Asiriya ne a ne ke ne suwal ma, a burmi nama uzi kakaɗak. Mo dwat go, mo dḛ mbo ɓur uzi’a? 12 Mbi bá ma burmi suwal Gozan ma ne suwal Haran, ma ne suwal Resef, ne Eden vya ma, nama ge a ne suwal Telasar go ma, nama dok ma day zur nama ɗaa? 13 Gan ge suwal Hamat ne, ne ge suwal Arpad ne, ne ge suwal Hamat ne, ne ge suwal Sefarvayim ne, ne ge suwal Hena ne, ne ge suwal Ivva ne ma ya da ɗaa?»
Kaɗeya ge Ezekiyas ne
(Isa 37:14-20)14 Ezekiyas ame maktub ne naa ge temeya ge gan Asiriya ne ma tok go, isi na, mbo zok ge Bage ɗiŋnedin ne zi ya, hare na se Bage ɗiŋnedin ndwara se. 15 Ezekiyas ke kaɗeya Bage ɗiŋnedin ndwara se go: «O Bage ɗiŋnedin, Dok ge Israyela ne, mo ge ne ka ne kavaar ge digi zi ya ma pal, mo Dok ne ɗu kikit ge muluk ge ne suwar se ma pal pet. A mo dó digi ma ne suwar ne . 16 O! Bage ɗiŋnedin, so mo togor, zá̰. O! Bage ɗiŋnedin dó mo ndwara ndilla, zá̰ sáso ge Senakerib ne teme mo ya, mo Dok ge ndwara ne. 17 Bage ɗiŋnedin, a fareba, gan ge Asiriya ne ma burmi pehir ge ɗogle ma ne bama suwal ma uzi. 18 A ka̰ nama dok ma ol zi, ago kaŋ mbe ma a be dok ma ne to, a kaŋ ge naa dasana ma ne ke nama ne bama tok zi ma ne baŋ, ndwara go, uwara ma ne njal ma. A burmi nama. 19 Se no, Bage ɗiŋnedin, Dok ge i ne, má i ne na tok go, go no muluk ge ne suwar pal ma pet a mbo kwa go, a mo Bage ɗiŋnedin Dok ne ɗu kikit.»
Anabi Isaya jan Ezekiyas ka̰l ge Dok ne
(Isa 37:21-35)20 Isaya ge Amoz vya dol temel jan Ezekiyas go: «Bage ɗiŋnedin Dok ge Israyela ne jan go: Mbi za̰ kaɗeya ge mo ne ne Senakerib, gan ge Asiriya ne pe ya go. 21 Ndi fare ge Bage ɗiŋnedin ne jan na pal no:
Siyona, vya kale,
ndil mo kaŋ senna,
cot tene da ne mo,
Ursalima, vya kale,
syal na pala mo pe go.
22 Mo te sá wuɗi ɗaa?
Mo te sḛ wuɗi ɗaa?
Mo ndogle fare janna wuɗi pal ɗaa?
Mo ndi Bage mbegeya ge Israyela ne kaŋ senna ɗer ɓaa?
23 Ne mo naa ge temeya ma wak zi, mo sá Bageyal.
Mo jya̰ go:
Ne ɓase ge mbi pus pore ma ne ta,
mbi say mbo njal pala digi ya,
mbi wá ɗiŋ mbo murum ge Liban ne pul zi ya,
ndwara syal uwara Sedre ge ne waɗe ne kwaɗa ma,
ne syal uwara Sipres ge ne waɗe ne haal ma,
mbi say ɗiŋ na njal pala njeel digi ya,
mbi dé ɗiŋ na murum pul kuɗi zi ya.
24 Mbi á tub ma, mbi njó pehir ge ɗogle ma mam,
mbi fyá̰ maŋgaɗam ma ge suwal Masar ne,
ma mwaɗak ge mbi koo zi.
25 Mo Senakerib, mo be kwa go
mbi é kaŋ mbe da ne zaŋgal ya day to’a?
Mbi nṵsi nama nṵsi ne zḛ ya day to’a?
Se no, mbi wi kaŋ ma ge mbi ne vḭ tene ke nama wak.
A mbi sḛ é mo burmi suwal ge ne vé ne gulum ga̰l ma se ne.
26 Nama naa ge suwal ma tok sú ya se leɗet,
nama sḛ wanna vo, saaso wan nama ya go.
A gá ya dimma ne sugur ne ful zi go,
ko dimma ne sugur twagal go,
ko dimma ne sugur ge ne don ne zok pala digi,
ge ne fya̰ uzi be ge det ya zonna go go.
27 Swaga ge mo ne kat se,
ge mo ne wat zum,
ge mo ne gwan’a diŋ,
ko ge mo ne julili pore mbi pal,
mbi kwa nama kwa.
28 Ne jo̰, mo ɗage ya juliliya mbi pal,
fare janna ne jegreya ge mo ne det ja mbi togor zi.
Ne no pe, mbi mbo tyal mo vo̰r zi,
mbi mbo kan mbi arjam mo wak zi,
mbi mbo e mo gwanna ne viya̰ ge mo ne he na ya.
29 Mo Ezekiyas, no mbo kat kaŋ ŋgayya ne mo pe: Madel aŋ mbo zam swara bagar, demle puy aŋ mbo zam swara bagar. Amma del ge ataa go, aŋ ba ɗage zare aŋ kaŋ ma, ne syat nama, ne ɗḭ aŋ oyo̰r ma, ne zam nama gale. 30 Naa ge ne gá ne ndwara ne pehir ge Yuda ne zi ma mbo kat dimma ne uwara ge ne kan na too ma suwar zi, gwan tol vya ma na pala digi go. 31 Ge Ursalima diŋ, naa a̰me ma mbut mbo gá ne ndwara, ge njal ge Siyona ne pal, naa a̰me ma a mbo ɓurra.
No a kaŋ ge Bage ɗiŋnedin, Bage naa ge mbal pore ma ne mbo kerra yil ge na ne ge zi ne.» 32 Ne pe no, Bage ɗiŋnedin jan ne gan ge Asiriya ne pe go:
«Na sḛ mbo wat suwal mbe diŋ to,
mbo mbal kajamle suwal mbe go to,
mbo mbo ya na ndwara zi ne na ɓiyaar ma to,
a mbo tor swaga digi ndwara mbo det suwal mbe to bat.
33 Mbo gwan ne viya̰ ge na ne he na mborra ya,
mbo wat suwal mbe diŋ to bat,
ka̰l ge Bage ɗiŋnedin ne.
34 Mbi mbo koy suwal mbe, mbi mbo má na,
ne mbi dḭl pe, ne mbi dore Dawda pe me.»
Siya ge Senakerib ne
(Isa 37:36-38, 2Maa 32:21-22)35 Ɗaal mbe zi, maleka ge Bage ɗiŋnedin ne mbo ya, hun Asiriya ma naa dudubu kis para wara tiimal para anuwa̰y bama swaga katɗa go. Swaga ge a ne kore digi cya̰wak, a tan ta ne siya ma tabeya se njinjik. 36 Senakerib, gan ge Asiriya ma ne gwan mbo kat suwal Ninive ya. 37 Dam a̰me ɗu, ne na dok Nisrok zok zi, swaga ke kaɗeya go, na vya Adrammelek ma ne Saretser a hun na ne kasagar. A syat bama pe so mbo suwal Ararat. Na vya Esar-Haddon ame gan na byalam go.
