D’ar Pool aw Rɔm
1 Loo gə́ d’wɔji-kwɔji gə mba kar sí j’uru mee bato’g gə mba kaw Itali ndá d’ila Pool gə daŋgai mareeje gə́ na̰je ji Julius’g gə́ to njekɔrno̰ njérɔje gə́ tɔl gə́ ɓar dee ka̰ Augustə. 2 Jeḛ j’uru mee bato gə́ ḭ Adramitə gə́ a gə kaw gə kaar koŋgo-koŋgo ɓeeko̰ gə́ Asi lé j’ɔd j’aw, Arisitarekə, dəw gə́ Masedoinə gə́ ɓee-kojee to gə́ Tesalonik aw sə sí na̰’d tɔ.
3 Ndɔ gə́ njekorè gée, j’wa naŋg Sido̰, Julius gə́ njera meemaji gə Pool lé un ndia aree gə mba karee aw kəi lə baokuraje ləa gə mba kiŋga né gə́ ban-un jén kara ji dee’g. 4 J’ḭ keneŋ j’aw gə kaar koŋgo dɔgoré-loo gə́ Siprə, mbata lel ɔs sí rəw-rəw ya. 5 Loo gə́ jeḛ gaŋg baa-boo-kad gə́ unda kaar koŋgo gə́ Silisi gə Pampili pəji-pəji lé ndá jeḛ n’teḛ Myra gə́ to dɔ naŋg gə́ Lisi. 6 Lée neelé njekɔrno̰ njérɔje gə́ tɔl-tɔl lé iŋga bato gə́ ḭ Aleja̰dri gə́ si aw gə́ Itali ar sí j’ɔm na̰ mée’g.
7 Ndɔ sí bula j’aw mán jan-jan saar n’tuga loo teḛ, j’oo dɔ Nidə no̰ sí’g dil, nɛ j’oo loo kwa naŋg keneŋ el mbata lel ɔs sí rəw. Jeḛ n’dəs dɔgoré-loo lə Krètə, par gə́ ɓee lə Salmɔnə. 8 J’inja təd bur gə kaar koŋgo ɓa jeḛ n’teḛ ne loo gə́ kára gə́ deḛ ɓaree Kəmkaije gə́ Maji, to mbɔr ɓee gə́ Lasée’g dəb.
9 Kaw gə́ j’aw bèe lé kur sí əw keneŋ ar kaw rəw gə́ mán lé to yoo mbata naḭ kɔg-mee-ɓoo lé kara dəs mba̰. 10 Gelee gə́ nee ɓa Pool ndəji dee ne pana: Wah! dəwje m’oo to gə́ kaw gə rəw gə́ mán neelé a gə to tuji lə bato gə nékodoje ɓa goo kára ba el, nɛ a to yoo síjeḛ dəwje ya tɔ.
11 Njekɔrno̰ njérɔje gə́ tɔl-tɔl lé oo ta lə njebato gə njekwa ŋgabee ɓó oo ta lə Pool gə́ né el. 12 Tɔɓəi to gə́ kəmkai neelé to maji kəm si keneŋ naḭ kuli el ndá deḛ gə́ d’wɔji mba kḭ kwa rɔ dee kɔgərɔ kaw teḛ Penis, kəmkai gə́ Krètə gə́ to par gə́ dɔkɔl gə́ par gə́ dɔ-gó ləm, gə par gə́ dɔgel gə́ par gə́ bər ləm tɔ mba ra naḭ kul keneŋ lé deḛ bula d’unda mar deeje.
Lel-boo ula dɔ baa-boo’g
13 Lel ḭ gə́ dɔgel bèe dan pə-pə ar dee d’ə̰ji meḛ dee’g pana: Né gə́ n’wɔjije lé ɔm neḛje keneŋ ya ndá d’ɔr riŋgi-kwa-bato d’ila mée’g d’aw gə kaar koŋgo gə́ dɔgoré-loo gə́ Krètə. 14 Nɛ waga ndá lel-boo gə́ deḛ ɓaree Erakilo̰ ḭ gigigi ula ɓir dɔgoré-loo’g. 15 Lel lé un ta bato ɔsee mari gə́ raŋg. Bato oma̰ tasəra ndá jeḛ j’yá̰ j’aree aw sə sí gə kaw. 16 Jeḛ n’dəs kaar dɔgoré-loo gə́ lam gə́ ria lə Klauda ɓa j’inja təd bur gə mba kwa to gə́ tɔ kudu bato’g. 17 Loo gə́ d’un d’unda tar mba̰ ndá d’unda kaar bato gə kúla njim-njim tɔɓəi deḛ d’wa kubu-lel-bato kə́ mbir-mbir nà banelə bato lé a gə dar mbal gə́ ria lə Sirte. Togə́bè d’ya̰ d’ar lel ɓa aw sə sí gə́ kaw. 18 To gə́ lel-boo tila bato bigiri-bigiri ndá bèlè lookàree deḛ d’odo nékodoje gə́ mee bato’g tila dan baa-boo’g. 19 Ndɔ munda ləa ndá jeḛ n’tɔr néje gə́ mee bato’g gə ji sí ya n’tila piriŋ-piriŋ kɔ. 20 Ndɔ aḭ bula lé j’oo kəm kàr əsé gə kéréméje el tɔɓəi lel-boo ula kəmee gə́ kédé-kédé, ar meḛ sí pélé dɔ rɔ sí’g wəs-wəs m’pana: J’a kudu ɓó j’a kaji el.
21 D’usɔ né el ləw ba. Yen ŋga Pool ḭta dan dee’g ula dee pana: Wah dəwje, to kəm kar sí ooje ta ləm loo gə́ m’pana: A kḭje Krètə el ɓəi, bèe ɓa gə mba kar tuji oso dɔ sí’g el ləm gə dɔ néje gə́ lə sí el ləm tɔ. 22 Ɓasinè ma m’ndəji sí gə mba kar sí waje rɔ sí kɔgərɔ mbata dəw kára kara mbuna sí’g a kudu el, nɛ bato ɓa a tuji. 23 Kura lə Ala gə́ dara gə́ ma m’to gə́ kea̰ ləm, m’wá məəm’g ləm tɔ lé teḛ dɔm’g təsərə loondul gə́ nee 24 ndá yeḛ ulam pana: Pool, maji kam m’ɓəl el, lé riri kara m’a gə kaar no̰ Sesar’g ya tɔɓəi aa oo, deḛ lai gə́ d’aw səm mee bato’g lé kara Ala ɔm dee jim’g yəg ya. 25 Wah dəwje, gelee gə́ nee ɓa maji kar sí ilaje kaar sí més, mbata ma m’unda məəm yel dɔ Ala’g m’oo gao ta gə́ yeḛ ulam lé a kaw lée’g béréré ya. 26 Nɛ jeḛ lé lé riri kara bato a kunda tudu a kɔm sí dɔgoré-loo’g ya.
27 Ndɔ dɔg-giree-sɔ lə sí loondul’g loo gə́ lel-boo bəg sí dan baa-boo gə́ ria lə Adriatikə neelé ndá njékula-batoje lé dɔ dee to̰ kəw ar dee pana: N’a gə kundaje tudu. 28 D’ila kúla mán naa ne kuru lə mán lé ndá d’ɔr kúla kwa dɔ ji dee rɔ-joo, d’aw waga gə́ kédé d’ila naa ne tɔɓəi ndá d’wa dɔ ji dee dɔg-giree-mi. 29 Yen ŋga deḛ ɓəl nà bato a gə dar mbalje gə́ mán turu dɔ dee ndá deḛ d’odo riŋgi-kwa-batoje gə́ ɓo̰gee’g sɔ d’ɔm mán, d’isi keneŋ ndiŋga lookàr. 30 Nɛ njékula-batoje ra goso to gə́ lə né gə́ d’a gə kodo riŋgi-kwa-batoje gə́ əmee’g kɔm mán bèe səm, ɓó nà gə kun to kila mán kaar bato’g, ɓó gə kaḭ ne kya̰ bato. 31 Pool oo ndá ula njekɔrno̰ njérɔje gə́ tɔl-tɔl gə njérɔje ləa pana: Ɓó lé dəwje neelé nai mee bato’g el ndá seḭ a teḛje dəw el.
32 Togə́bè njérɔje d’inja kúla to lé gaŋg d’aree oso mán.
33 Kédé ɓa kar loo àr ɓəi ndá Pool ndəji deḛ lai gə mba kar dee d’usɔ né pana: Ɓogənè to ndɔ dɔg-giree-sɔ lə sí gə́ seḭ sije dɔkəji sí’g kəgəgə, unje kəm sí dɔ nésɔ’g rəw, lal sɔje. 34 M’tɔg sí kar sí sɔje né, mbata yee ɓa gə́ kuma̰ kar sí ajije ne ləm, yiŋga dɔ dəw ya kára kara mbuna sí’g a kigi gə mḭdé el ləm tɔ.
35 Loo gə́ yeḛ pa togə́bè ndá yeḛ un muru ra Ala oiyo kəm dee’g lai ɓa yeḛ wa gajee ula təa’g aar sɔ. 36 Deḛ lai lé meḛ deḛ oso naŋg po̰ ar deḛ lai d’un kudu sɔ né tɔ. 37 Jeḛ lai gə́ j’isi mee bato’g lé j’as dəwje tɔl-joo dɔ sí rɔ-siri-gir-sí-misa̰. 38 Loo gə́ d’usɔ d’aree as meḛ dee nag mba̰ ndá d’odo kó d’ɔm dan mán’g gə mba kar bato wɔilɔ ne bəl pélé.
Bato tuji mán
39 Loo gə́ loo àr mba̰ ndá d’oo naŋg nɛ gər el. Loo gə́ d’oo kəmkai gə́ nagəra to ta’g ndá deḛ d’wɔji-kwɔji kɔs bato gə́ keneŋ naa ne koo. 40 Deḛ tudu riŋgi-kwa-batoje lé d’ya̰ gə́ mán ləm, kúla gə́ d’wa ne ŋgaw bato lé kara dee tudu ləm tɔ. Tɔɓəi deḛ tudu kubu-lel-bato gə́ lam gə́ to gogo d’ɔs jururu gə́ kaar koŋgo’g. 41 Nɛ d’unda tudu dɔ nagəra’g ndəs loo gə́ bato wa keneŋ, əm bato to gə́ tar jururu nɛ ɓo̰gee ɓa paŋgəm mán tuga keneŋ pum-pum aree təd kərm-kərm. 42 Yen ŋga njérɔje d’wɔji-kwɔji gə mba tɔl daŋgaije nà banelə njé gə́ na̰je d’a kḭ kalè mán kaḭ. 43 Nɛ njekɔrno̰ njérɔje gə́ tɔl-tɔl lé ndigi kaji Pool ndá yeḛ ɔg dee dɔ né gə́ d’wɔji-kwɔji ra’g lé tɔ. Yeḛ un ndia ar deḛ gə́ gər kalé mán ndá d’a kɔm mán kalè teḛ raga kédé ɓa 44 njé gə́ nai lé yeḛ ar dee d’odo kagje gə́ tɔl dee gə bəgərə néje gə́ to mee bato’g gə mba nun ne tɔ. Togə́bè ɓa deḛ lai teḛ raga njoro-njoro gə majee ya.
Temeya ge Bulus ne mbo Roma
1 Swaga ge a ne ho̰ wak go i he fak ga̰l mbo suwal Italiya, a hon Bulus ma ne daŋgay ge may ma ge asagar ma ga̰l Juliyus tok go, na sḛ ka asagar ge ne ke temel hon gan ga̰l ma buwal zi. 2 I ndé fak ga̰l ge ne mbo suwal Adramittinus, na ge ne mbo suwal Asiya ya. I har mam pul zum ya, Aristarkus ndu ge Makedoniya ge suwal Tesalonika ne ka poseya ne i. 3 Dam ge kwap go, i det ya suwal Sidon go. Ne jo̰ Juliyus ka ke Bulus kwaɗa, hon na viya̰ na mbo na kondore ma ta, ne da pe nama ba ke na kaŋ ge na ne ɓyare. 4 Swaga ge i ne ɗage ne suwal mbe go, i he til Chipre kiya̰r fo̰yya, ne da pe saam ka ya i ndwara zi. 5 Swaga ge i ne há maŋgaɗam ga̰l yuwam ge Kilikiya ne, ma ne ge Pamfili ne, i det ya Mura go, na ge ne suwal Lukiya. 6 Swaga mbe go, asagar ma ga̰l ɓol fak ga̰l ge suwal Alezandrewus, ka mbo suwal Italiya, é i na go. 7 I ke dam ma gḛ mam pul go, ne jo̰ i ka fo̰y lalam, a yál ne yál i ɗage det ya suwal Nide go no. Ne jo̰ saam ka ya i ndwara zi, i be ɓol viya̰ ge her mam pul zum ya to, i he wakal zi no ɗiŋ det ya suwal Salmone, na ge ne til Krete zi. 8 I her wakal zi jajyan, yál ne yál gale i ba ɗage det ya gobol pala ge a ne tol na «Swaga yabe fak ge siŋli» na ge ne suwal Lasaya ziyar go gwa go.
9 Ne jo̰ dam ma kale ya gḛ, swaga mborra ne fak saŋge haŋle, ago saba asiyam kale ya, Bulus jan go: 10 «Kondore ma, mbi dwat go fo̰yya ge nee ne mbe á tuli ma̰ to, a be ɗeŋgo ne fak ma ne kaŋ ge ne na pul go ma pe to, amma ne nee sḛ ma pe me.» 11 Amma asagar ma ga̰l e na saareya bage ne njaŋge ne fak ga̰l ma ne bage fak pal, be e na saareya fare janna ge Bulus ne pal to. 12 Ne jo̰ gobol pala swaga e fak mbe kwaɗa ge i kat swaga mbe go ɗiŋ swaga ge sone mbe kale ɓya to ɗe, naa ge ne fak go ma le gḛ a vin go i ɓya̰ fak pala zum mbo suwal Fenika ya, na ge na swaga e fak ma ka le ge mbii ge pe go, ne le kuu ge pe go, ne da pe i ba á somor pala swaga mbe go.
Saam labreya maŋgaɗam ga̰l yuwam pul go
13 Saam ɗage la̰yya kwalla ne le mbii ya, a e bama pala zi dwatɗa go bama swaga mbo ma̰ kwaɗa. A zwal walam ge wan fak pala ya digi, a her wakal fo̰yya suwal Krete ziyar go. 14 Amma go̰r go swak, saam labreya ge a ne tol «Saam ge ne le kuu ya» ɗage ne til zi ya, ka labre ge be to. 15 Saam mbe zwal fak zum ya, ne jo̰ i ne pool ge mḛ saam mbe ndwara zi to ɗe, i ya̰ ta inna saam mbe pe ya. 16 I kale til vya a̰me ge a ne tol na Koda ziyar ge mbii ge go. Ne yál yál i ba ɗage her fak vya ge jabso ge ne fak ga̰l ziyar go ma mbo wakal zi. 17 Swaga ge i ne gwa̰ ya, naa ge fak ga̰l ma pwat nama ya digi, a vwal fak zi ne táál ma. Ne jo̰ a ka sya vo go saam ma̰ hat mbo hal fak mbe ge le wakal ge suwal Sirte ne ya ɗe, a dol uwara murguli ma vwalla mam se ya dimma ne gyaɗamal go, a ya̰ ta saam pe ya. 18 Dam ge kwap ge go, ne jo̰ saam labreya ka pot i gḛ ge be to ɗe, i abe kaŋ ge ne fak go ma kan mam. 19 Dam ge ataa go, naa ge ker fak ma ne bama tok zi a ɗage kan kaŋ ge fak ne ma mam. 20 I ke dam ma gḛ be ge kwa gyala ma ne guwa̰r ma, ne da pe saam labreya mbe ka gwan labre gḛ ge be to. I gwan kat ne jobreya go i mbo má to bat.
21 Swaga mbe go no, naa ge ne fak ga̰l go ma ke ya kaal be ge zam kaŋzam. Bulus ɗage digi mḛya naa buwal zi, jan go: «Kondore ma, aŋ te za̰ mbi ɗo, nee ɗage ne suwal Krete ya to ɗe, nee za̰ yál, ne ban kaŋ mbe ma no te to. 22 Se no, wa̰ me aŋ dulwak, ago ndu a̰me ɗu ne nee buwal zi su ma̰ to, a fak ga̰l ban ne ɗeŋgo. 23 Ago ɗaal mbe no zi, maleka ge Dok ne, na ge mbi ne ke na temel mo̰r dya̰ tene mbi ta, 24 jya̰ mbi no go: Bulus, kaage mo sya vo to! A ŋgat mo mbo gan ga̰l ndwara se ya, ne mo pe, Dok ya̰ naa ge ne fak go ma pet da ne ndwara. 25 Kondore ma, wa̰ me aŋ dulwak, mbi da ne hon fareba fare janna ge Dok pal, fare ge na sḛ ne jan ke ke ŋgat. 26 Amma i te ya mbo halla ge til a̰me pal.»
27 No a ɗaal ge wol para anda ne ge saam ne pot i ne maŋgaɗam ga̰l yuwam Adriya pul go ne. Ɗaal ga̰l zi, naa ge ke fak ma ka dwat go i mbo ne go wakal zi. 28 A dol táál ŋgay ɗugul, a ɓol go mam mbe ɗugul mbo kaŋ ge meter tapolɗu para ɓyalar go. Ta zḛ ya nde, a gwan dol táál, a ɓol go na ɗugul mbo kaŋ ge meter wara azi para tiimal go. 29 Ne vo ge go i fak mbo pel njal a̰me, a kan walam ge wan fak ga̰l se ma anda mam se, a gá da̰re swaga ko̰yya. 30 Amma naa ge ker fak ma ka ɓyare viya̰ ge sya ya ne fak ga̰l go, a dol fak vya ge jyale mam se ne son go bama zwal walam ge ne wan fak ga̰l se zum ya. 31 Bulus jan asagar ma ga̰l ma ne asagar ma go: «Kadɗa naa mbe ma kat fak ga̰l go to, aŋ má ma̰ to bat.» 32 Swaga mbe go no, asagar ma vyan ge ne vwa fak vya mbe, a ya̰ sorra mam ya. 33 Swaga ge swaga a ne ka da̰re swaga ko̰yya, Bulus kaɗe naa pet nama za kaŋzam, jan go: «Ma̰ no a dam ge wol para anda ne ge aŋ ne da̰re, be ge zam kaŋzam. 34 Mbi kaɗe aŋ, za me kaŋzam, ago a kwaɗa ne máya ge aŋ ne pe, ago ko pala susu myalam ɗu ge ndu a̰me ne ban uzi to.» 35 Swaga ge ne jya̰ fare mbe no, he katugum, gwan ne gugu hon Dok nama ndwara go pet, siɗi na se, ɗage zamma. 36 Swaga mbe go naa pet a wan bama dulwak, a zam kaŋzam me. 37 I ka fak ga̰l mbe go mwaɗak naa kikis azi ne para ware ɓyalar para myanaŋgal. 38 Swaga ge a ne za kaŋzam huriya, a abe gḛme ma ne fak go kan mam ndwara foge fak digi.
39 Swaga ge swaga ne ko̰y, naa ge fak ma kwa wakal to, amma a kwa gobol pala a̰me kaar pul go, a vin ta go, kadɗa na day day, bama wá ne fak ga̰l mbe na zi ya. 40 A sot walam wan fak ma mam se ya, a saa firbo ge ga̰l ge pil fak ma táál ma digi, a vwal ba̰r ge fak ne ma digi fak pala zḛ, a ya̰ ta sorra mbo kaar pala ya. 41 Amma a det ya mam pe ga̰a̰r go, fak pala mbo ya yabe kaar pal. Fak pala gá yagleya kaar zi, sḭḭl gá pot fak pe ɗiŋ ka hal na me. 42 Asagar ma ɓyare go bama hun daŋgay ma uzi, ne da pe nama ma̰ hat on ɗo, nama má ta. 43 Amma, ne jo̰ asagar ma ga̰l ka ɓyare go na má Bulus ɗe, tele nama be ge ke bama dwatɗa mbe pal, jan naa ge ne kwa mam onna ma go nama zó̰ mam, nama ó̰ mbo wakal zi ya, 44 jan naa ge may ma go, nama dó ta uwara ma pal, ko ne fak uwara ma pal onna. A go mbe no, naa má mbo wakal zi ya no pet.Fak ɗimiya
