Salomo̰ taa ŋgolə mbai gə́ Ejiptə gə́ dené ləa
1 Salomo̰ ɔm na̰’d gə Parao̰, mbai gə́ Ejiptə gə goo rəw taa gə́ yeḛ taa ŋgonee gə́ dené kára gə́ dené ləa lé. Yeḛ ree səa aree si mee ɓee-boo’g lə Dabid, saar karee tɔl kula gə́ wɔji dɔ kəi ləa-yeḛ ləm, gə kəi lə Njesigənea̰ ləma, gə ndògo-bɔrɔ gə́ gugu dɔ Jerusalem ləm lé bém tɔ.
2 Koso-dəwje d’inja nékinjanéməsje dɔ looje gə́ ndəw’g ya kára ba mbata saar mee ndəa’g neelé deḛ ra kəi gə mbata ri Njesigənea̰ el ɓəi. 3 Salomo̰ unda Njesigənea̰ dan kəmee’g ləm, gə un néraje lə bɔbeeje gə́ Dabid lad ləm tɔ. Nɛ né kára ba lé dɔ looje’d gə́ ndəw ya kára ba ɓa yeḛ inja nékinjanéməsje keneŋ ləm, yeḛ roo néje gə́ ə̰də sululu keneŋ ləm tɔ.
Salomo̰ dəji Njesigənea̰ kəmkàr mba ko̰ ne ɓee
4 Mbai aw Gabao̰ mba kinja nékinjaməs keneŋ mbata yee ɓa to loo gə́ ndəw gə́ boo ur dɔ mareeje’g. Salomo̰ inja nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo as tɔl-dɔg (1.000) dɔ loo-nékinjaməs’g neelé. 5 Loo gə́ Gabao̰ lé Njesigənea̰ teḛ dɔ Salomo̰’g gə ni loondul’g ndá yeḛ ulá pana: Maji kari dəjim né gə́ i ndigi mba kam m’ari ya.
6 Salomo̰ tel ilá keneŋ pana: I ra gə bɔm Dabid gə́ to kura ləi lé boo-némeemajije mbata yeḛ njaa nɔḭ’g gə ŋgonkoji ləm, gə néra gə́ gə dɔ najee ləma, mée to kára ba sur dɔi’g ləm tɔ, gə goo boo-némeemajije neelé ɓa i aree ne ŋgon gə́ si dɔ kalimbai’g ləa ɓogənè ya. 7 Ɓasinè lé Njesigənea̰ Ala ləm, i ar kura ləi taa tor bɔbeeje gə́ Dabid loo ko̰ɓee’g ləa, nɛ ma m’to basa ɓəi, m’as gər goso kɔr no̰ dəwje el ɓəi tɔ. 8 Kura ləi si mbuna koso-dəwje’g ləi gə́ i mbər dee, to koso-dəwje gə́ taa loo pəl-pəl, gə́ dəw askəm tura dee əsé koo bula lə dee el mbata bula lə dee gə́ al dɔ loo sula lé tɔ. 9 Bèe ndá maji kari ula gosonégər mee kura’g ləi gə mba karee gaŋg ne rəwta lə koso-dəwje ləi ləm, gə mba gər kɔr ne kəm né gə́ maji gə né gə́ majel ləm tɔ. Mbata see na̰ ɓa a kaskəm gaŋg rəwta lə koso-dəwje ləi gə́ to dəwje gə́ bula digi-digi neelé gə dɔrea wa.
10 Né gə́ Salomo̰ dəji neelé taa kəm Mbaidɔmbaije rəgm ya. 11 Yen ŋga Ala ulá pana: To gə́ yee gə́ nee ɓa gə́ né gə́ i dəji mbata i dəji si kar kuri əw el ləm, i dəji nébaoje el ləma, i dəji mba kar njéba̰je ləi d’wəi el ləm tɔ nɛ i dəji gosonégər ɓa gə mba kɔr ne kəm ta gə́ gə dɔ najee ndá, 12 aa oo, m’a ra né gə goo ta gə́ teḛ tai’g lé ya. M’a kula ta kəmkàr gə gosonégər məəi’g yaa̰ gə mba kar dəw oo gari gə́ togə́bè kédé nɔḭ’g el ləm, dəw gə́ a kas səi gə́ a korè gooi kara a koo el ləm tɔ. 13 M’a kari né gə́ raŋg gə́ i dəji el, nébaoje ləm, gə riɓar ləm tɔ gə mba kar ndɔ si kəmba ləi lé mbai gə́ rara kara gə́ a kas səi lé a godo. 14 Bèe ɓa ɓó lé i njaa dan kila-rəwje’g ləm ləm, gə aa dɔ godndumje gə torndumje ləm tɔ, to gə́ bɔbije Dabid ra ndá m’a kɔm ndɔje ləi dɔ maree’g ya.
15 Salomo̰ ndel dɔ ɓi’g ndá yeḛ oo to gə́ Ala wɔji səa ta gə ni. Salomo̰ tel aw Jerusalem ndá yeḛ aw aar no̰ sa̰duk-manrɔ’g lə Njesigənea̰. Yeḛ inja nékinjanéməsje gə́ ka̰ roo ləm, gə nékinjanéməsje gə́ wɔji dɔ kɔm na̰’d ləm tɔ, tɔɓəi yeḛ ra muru-gad mbata lə kuraje ləa lai tɔ.
Rəwta-gaŋg lə Salomo̰
16 Gée gə́ gogo ndá kaiya-denéje joo ree no̰ mbai’g lé. 17 Dené gə́ kára pana: Mbai ləm, ar məəi oso lemsé dɔm’g, ma jeḛ gə dené neelé j’isije na̰’d mee kəi gə́ kára ba ya ndá ma m’oji ŋgon mbɔree’g mee kəi’g neelé. 18 Ndɔ munda gogo ndá dené neelé kara oji ŋgon tɔ. Jeḛ səa ya ɓa j’isije na̰’d mee kəi’g, dəw gə́ raŋg kára kara si sə sí mee kəi’g neelé el, jeḛ səa ya joo ba. 19 Ŋgolə dené neelé wəi loondul’g mbata yeḛ to dəa’g ndá, 20 yeḛ ḭta dan loo’g un ŋgonəm kaarm’g, loo gə́ ma kura ləi gə́ dené m’toɓi lé, aw ilá kaaree’g ndá yeḛ tel gə ŋgonee gə́ wəi lé ɓa ree ila kaarm-ma’g. 21 Loo gə́ m’teḛ gə ndɔ ɓa m’ḭta gə mba kar ŋgonəm lé mbà il ndá aa oo, yeḛ wəi. Nɛ teḛ gə ndɔ lé ma m’ée gərərə ndá aa oo, yeḛ to ŋgonəm gə́ ma m’ojee lé el.
22 Dené gə́ kára lé ɔs ta lə maree rəw pana: Wah! Yeḛ gə́ kəmba lé ɓa to ŋgonm-ma ndá to ŋgoni ya ɓa wəi.
Nɛ dené lé tel pana: Wah! To ŋgoni-i ya ɓa wəi ndá yeḛ gə́ kəmba lé to kama ya.
Yee ɓa gə́ taje gə́ deḛ kɔl ne na̰ no̰ mbai’g lé. 23 Mbai lé pa pana: Dené gə́ kára pana: Yeḛ gə́ kəmba to ka̰ neḛ ndá ŋgonee-yeḛ ɓa wəi. Ndá yeḛ gə́ kára pana: Wah! Ŋgonee-yeḛ ɓa wəi nɛ yeḛ gə́ kəmba lé ɓa to ka̰ neḛ-neḛ. 24 Mbai lé ila ta keneŋ pana: Amje kiambas. Ndá deḛ d’un kiambas lé ree ne no̰ mbai’g ya tɔ.
25 Mbai lé pana: Ḭjaje ŋgon gə́ kəmba lé dana gaŋgje arje dené gə́ kára dɔdumee ləm, arje yeḛ gə́ kára dɔdumee ləm tɔ.
26 Nɛ dené gə́ ŋgonee to kəmba lé mée tɔsee gə no̰ mbigi-mbigi mbata ŋgonee ndá yeḛ ula mbai lé pana: Ǝi mbai ləm, aree ŋgon gə́ kəmba lé gə́ kar ya ɓó tɔlee el. Nɛ yeḛ gə́ kára lé pana: Maji karee to kama el ləm, to kea̰-yeḛ el ləm tɔ ndá, gaŋgee dana gə́ gaŋg ya.
27 Yen ŋga mbai lé un ta pa pana: Arje dené gə́ pata kédé pana: Tɔl ŋgon gə́ kəmba el lé ɓa mbata yeḛ ɓa gə́ ko̰ ŋgonje lé ya.
28 Dəwje gə́ Israɛl lai, loo gə́ d’oo ta gə́ mbai gaŋg lé ndá deḛ ɓəl mbai lé mbata deḛ d’oo ne kəmkàr gə́ Ala aree gə mba gaŋg ne rəw-taje ya.
Salomon kat yàl ne gan ge suwal Masar ne vya
1 Salomon ɓan ba̰a̰n ne Faraon, gan ge suwal Masar ne. San na vya ge gwale, mbo é na Dawda suwal diŋ, ɗiŋ a na zok ma ne zok ge Bage ɗiŋnedin ne, ne gulum ga̰l ge suwal Ursalima ne ma sinna digi.
2 Amma zaman mbe go, naa ka ke tuwaleya ge swaga sḭḭm ge naa ge suwal ma ne go, ne da pe, a be sin zok ne Bage ɗiŋnedin pe to gale. 3 Salomon laar wan Bage ɗiŋnedin ge be to, ka ke mborra eya ge na bá Dawda ne ma pal. Ɗaŋ ɗe, na sḛ ka tyare tuwaleya ma ne til dukan ma ge swaga sḭḭm ma go.
Salomon kaɗe Dok na ho̰ na zwama ge in suwal
(2Maa 1:2-13)4 Dam a̰me ɗu, gan mbo suwal Gabawon ya mbo ke tuwaleya, ne da pe, twal tuwaleya ge ga̰l ka swaga mbe go. Salomon tyare tuwaleya ge tilla uzi ma dubu ɗu ge twal tuwaleya pal. 5 Ge Gabawon go, Bage ɗiŋnedin dyan tene ya kiya̰r zi ge Salomon ta ɗaal zi, jan na go: «Ele kaŋ ge mo ne ɓyare ne mbi ta, mbi ba hon mo na.» 6 Salomon jan na go: «Mo kwa dore ge mo ne, mbi bá Dawda a̰se gḛ ge be to, ne da pe, ke mborra mo ndwara se fareba zi, ne dosol zi, ne dulwak ɗu me. Kwa a̰se ge mo ne ge ɓaŋlaŋ mbe no ge mo ne ke ne na, mo ho̰ na vya son no, ne da pe, na ka na hool gan pal dimma ne a ne kwa na ne se ma̰ no go. 7 Se no, Bage ɗiŋnedin Dok ge mbi ne, mo é mbi ge mo dore zam gan mbi bá byalam go ne, ndi mbi gale ndu jyale, bool baŋ, mbi ne kwarra a̰me ge ɗame naa to. 8 Ndi mo mo̰r ya ɓase ma, nama ge mo ne tá nama ma ndwara zḛ, ɓase ge ndu ne pool mbyat isi nama, ko wan nama pe to. 9 Ho̰ mo dore zwama ge ɗame mo ɓase ma, ne var kwaɗa ma ne sone buwal me. Kadɗa go to ɗe, a wuɗi mbya ge ɗame mo ɓase ge ɓaŋlaŋ mbe no ne ɗaa?»
10 Kaŋ ge Salomon ne kaɗe, ke Bageyal sḛ tuli ge be to. 11 Dok jan na go: «Ne jo̰ mo kaɗe mbi kaŋ mbe no, mo be kaɗe kat ne ndwara kaal dunya zi to, mo be kaɗe kaŋ ɓolla to, ko siya ge mo naa ge ho̰l ma ne to me, amma mo kaɗe zwama ge kun sarya dosol pal. 12 Ago mbi mbo hon mo dulwak ge kwar fare ne zwama, ge go zaman ge ne kale ma zi ya, ko doŋ pe ge ne mbo mbo ya ma buwal zi, ndu a̰me ge mbyat ne mo mbo kat to bat. 13 Uwale, mbi mbo hon mo kaŋ ge mo ne kaɗe na to, ndwara go, kaŋ ɓolla ma ne hormo, ge go katɗa ge mo ne dunya zi, gan a̰me ge mbyat ne mo mbo kat to bat. 14 Kadɗa mo Koy mbi eya ma ne mbi wak honna ma ya, dimma ne mo bá Dawda ne ke go, mbi mbo hon mo táál twala dunya zi.» 15 Swaga ge Salomon ne kore digi, kwa go na Dok jya̰ na fare kiya̰r zi ne. Gwan’a suwal Ursalima diŋ, mbo mḛ sandu wak tuli ge Bageyal ne ndwara se, tyare tuwaleya ge tilla uzi ma ne tuwaleya ge ba̰a̰n ne ma. Ke vḛso ge ɓaŋlaŋ ne na naa ge temel ma pet me.
Sarya kunna ge gan Salomon ne
16 Dam a̰me ɗu, naa zaab ge kaya ma azi a mbo ya gan ndwara se. 17 Gwale ge ɗu jan na go: «Mbi bageyal, i ne gwale mbe no, i ka ya zok ge ɗu zi, mbi tó na ta zok mbe zi. 18 Go̰r dam ataa mbi tolla go, na sḛ tó no me. I ne na azi, ndu a̰me ge ɗogle ne i ta yàl mbe diŋ to. 19 Ɗaal zi, gwale mbe vya su no, ne da pe, fí na pal. 20 Ɗage digi ɗaal zi no jyan, he mbi vya ne mbi ndwara zi no, swaga ge mo kale ne dam zi, mbo dol na na ndwara zi no, he na vya ge siya ya no, mbo ya dol na mbi ndwara zi no me. 21 Cya̰wak pala, mbi ɗage no ndwara hon mbi vya pam, ndi mbi ɓó na suya no. Swaga ge swaga ne ko̰y ya uzi yaɗat, mbi ndi na no tyatyat, mbi kwa no go na be mbi vya ge mbi ne tó na ne to.»
22 Swaga jan fare go gale, gwale ge may pal fare, jan go: «Mo hale! A mbi vya ne ndwara ne, mo vya su ne.» Gwale ge zḛ gwan ne janna go: «Ago to! A mo vya su ne, mbi vya ne ndwara ne.» 23 Gan jan nama go: «Ne se no, ndu ge ɗu jan go vya ge ne ndwara no, a ge mbi ne, ge ne su a ge mbi kon ne, ge may ka janna go, ago to, vya ge ne su a mo ne, ge ne ndwara a mbi ne ne.» 24 Gan gwan jan go: «Ho̰ me mbi kasagar ya.» A gene kasagar ya hon gan. 25 Gan jan go: «Kṵ me vya ge ne ndwara mbe se pe azi, ho̰ me bage no le ɗu, aŋ hon bage may le ɗu me.» 26 Swaga mbe go, gwale ge na vya ne ndwara na duur do̰me na ne na vya pe, jan gan go: «Mbi kaɗe mo, mbi bageyal, ho̰ me na vya mbe ne na ndwara, kaage aŋ hun na to.» Gwale ge may mbe jan go: «Kṵ me na se, na ka ge mbi ne to, ge na ne to me.» 27 Gan gwan he fare, jan go: «Aŋ ho̰ gwale ge zḛ mbe vya ge ne ndwara mbe, kaage aŋ hun na to, a na ná ge tolla ne.»
28 Israyela vya ma pet, a za̰ sarya ge gan ne kṵ, a ga hon na hormo ge be to, ne da pe, a kwa go Dok ho̰ na ɗalla ndwara kun sarya ne.
