2 Amuleina 18 - MPG & MUA

LEU D’A JUDA-D’A

(a) TINÏ AD’UD’A ATA EZEKIYAS DEI GAK MBA ATA JOSIYAS

Ezekiyas mi tamula yam Juda-na

1 Kur biza d’a hindi d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Ezekiyas Ahas goroma mi kak amula yam suma Juda-na. 2 Kid’a mi tamulid’a, bizamî dok mbà yam vahl. Mi tamula avo Jerusalem bizad’a dok mbà yam zlengâ. Asum a yat ala Abi ni Zakari goromba. 3 Ezekiyas mi le sun nda d’ingêra avok Ma didina ki hurum pet d’igi abum ngolo David na. 4 Mi pleî yima ndingâ woyo, mi to ahina d’a tcheta kä woyo, mi kus agu ma murguli ma azi pum malo d’a a yat ala Asera-d’a woyo. Mi kus gugui ma kawei ma hleu ma Moise mi yoroma woi mbambak, kayam tinï ad’ud’a kur atchogoid’a hi Moise-sa dei gak kur atchogoi ndata, Israel-lâ a nga ngalam dubang ma his djivid’ina. Gugui máma a yum ala Nehustan. 5 Ezekiyas mi tin hurum yam Ma didina Alona hi Israel-lîna kal amulei suma Juda suma tamula avoroma ki suma vrak blogoma pet mi. 6 Mi reî ki Ma didina fafat bei mi wal ki sed’em mbei ba, mi ge yam kä ad’u vun ma he ma Ma didina mi hum mi Moise-sâ memet mi. 7 Ma didina mi nga zlapa ki sed’emu. Ahle suma mam lazina pet, mi faziya. Mi tchol huneîd’a kamul ma Asiri-na, mi ge nga yam kä ad’um mbuo d’a. 8 Mi tchi suma Filistê-na gak mi i kur azì ma ngol ma Gaza-na, mi b’lak andaga mazid’a woi tinï ad’ud’a ata yima azigarâ a kak ndjola kuana dei gak mba kur azì ma nglo ma ad’eng ma ngunguna mi.

Ge hum mba yam hled’a hi Samari-d’a

9 Kur biza d’a fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, ni biza d’a kid’iziya d’a Ose Ela goroma amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a, Salmanasar amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna ki Samari, mi nguyut kä. 10 Mi hlazì ma ngol ma Samari-na kur dabid’a hi bizad’a hindid’a, nala, ni kur biza d’a karagaya d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a. Ni biza d’a zlengâ d’a Ose amul ma Israel-lâ nga mi tamulid’a mi. 11 Amul ma Asiri-na mi yo Israel-lâ magomba, mi izi Asiri, mi tchuk suma dingâ kur ambas sa Hala-d’a, mi tchuk suma dingâ kur Gozan avun alum ma Habor-râ, mi tchuk suma dingâ kur azì ma nglo ma Mede-na mi.

12 Ahle ndazina pet a le ki Israel-lâ hina kayam a hum nga vun Ma didina Alo mazina d’i, a ngom nga vun mam ma djinda d’i, a hum nga vun ma he ma Moise azongâ hi Ma didinina mi dazizina d’i, a tit nga kam mbuo mi.

Sanakerip mi tchol dur ayîna ki leu d’a Juda-d’a

(Gol Is 36.12 Sun hAm 32.1)

13 Kur biza d’a dogo yam fid’i d’a Ezekiyas nga mi tamulid’a, Sanakerip amul ma Asiri-na mi mba á dur ayîna kazì ma nglo ma Juda ma ad’eng ma ngunguna pet, mi yomu. 14 Ata yi máma Ezekiyas amul ma Juda-na mi ge sunda ata amul ma Asiri-na sä Lakis, mi dum ala: An le tchod’a avorongû, ang mba atan durâ d’i. Vama ang tinindji kana, an mba ni lumu.

Amul ma Asiri-na mi ngam kawei ma hapma kam tonna zlengâ, lora kilona kikis zlengâ mi. 15 Ezekiyas mi yo kawei ma hap ma nga kur gong nga kud’ora hi Ma didinid’ina ki ma nga kur gong nga ngom ndjondjoî d’a kur azì ma amulîd’a pet mi. 16 Ata yi máma mi hô lor ra a gulut ki vun gong nga kud’ora hi Ma didinid’a ki d’a hi bap matnid’a woyo, mi hat mamul ma Asiri-na pet.

Azigar ma ngol ma Asiri-na mi de zlad’a

(Gol Is 36.2-222 Sun hAm 32.9-16)

17 Wani kid’a amul ma Asiri-na mi nga Lakis-sa, mi geï ma ngolâ hi azigar mama ki ma kama zlapa ki ma avunama, zlapa ki azigarâ ablaud’a á i Jerusalem. Kid’a azi mba avun azinid’a, a mba tchol avun yima b’irlim ma mbina nga tchola kuana avun lovot ta i kur asine ma suma a mbus baruna kuana. 18 Azi yamulâ. Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na, a buzugï woi kur azina, a mba geveziya.

19 Ma avun ma ngol ma Asiri-na mi dazi ala: Agi i dagi Ezekiyas ala: Wana ni zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: Vama ang tin hurung kama ni me ge? 20 Ang djib’er ala zla d’a ded’a mba d’i mbut nga hur ma djivina ki ve tad’a á dur ayîna zu? Sama ang tin hurung kama ni nge ba, ang tchol huneîd’a ki sed’en nge? 21 Yam Ezipte zu? Wani Ezipte ni d’igi tchereu ma kus sei ma tchok abo sama mi deng tam kama na. Wana ni vama Faron amul ma Ezipte-na nga mi lum ki suma pet suma a deng tazi atama.

22 Mi dazi kua ala: An wala agi mba dan ala agi tinigi hurugi ni yam Ma didina Alo magina. Wani ni Ezekiyas ba, mi to yima nding ma tetengâ ki yima ngal ahle suma ngat buzu ma tetengâ kä woyo, mi de mi suma Juda-na ki suma Jerusalem-ma ala: Agi i kud’urogi Ma didina ni yam yima ngal ahle suma ngat buzu máma avo Jerusalem-mu d’uo zu?

23 Agi i dagi mi Ezekiyas ala: Ki tchetchemba, an nga ni tchenengû, ang ndjak zla manga ki salana amul ma Asiri-na. Le ang ndak á hal suma djang akulumeina ni, an mba ni hang akulumeina dudubud’a mbà. 24 Le azigar mang ma ad’engâ mi ndak á dur ki azigar ma amangeî ma kal teglesâ hi salanina d’uo ni, ni nana ba, ang tin hurung yam pus ma dur ayîna kakulumeina hi Ezipte-na ge? 25 Na ni ang djib’er ala salana mi mbeï á dur andaga d’a wanda á b’lagat tei ni bei minda hi Ma didinid’a zu? Nga na d’i! Ni Ma didina ba, mi hum vuna!

26 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya goroma, Sepna ki Jowa a de mi ma avun ma ngol ma Asiri-nina ala: Le ang mina ni, ang dami zlad’a ni ki vun Aram-ma, kayam ami humumu. Ar ang dami zlad’a ki vun Hebre-na hum suma a nga yam gulumuna akulo wana d’i.

27 Wani ma avun ma ngolîna mi dazi ala: Agi djib’eregi ala salana mi sununï ná de zlad’a mamul magina ki agi holu zu? Nga na d’i! Zla ndata ni yam suma a nga tchola akulo yam gulumuna wana pet mi. Ni suma a mba te ini sud’ozi a mba tche ini sumuruzi zlapa ki sed’egina.

28 Wani ma avun ma ngolîna mi er ad’um akulo ki vun Hebre-na ala: Agi humugi zla d’a amul ma ngol ma Asiri-na mi data: 29 Ar Ezekiyas mi lobogi vunagi d’i, kayam mam ndak á sud’ugi woi abon ndi. 30 Nga mi dala: Ma didina mi ndak á ei tini huri kamu. Mba mi sud’i woyo, mba mi ar amul ma Asiri-na mi hlazì mei ma ngolâ d’i.

31 Mi de kua ala: Salana amul ma Asiri-na mi dala: Ar agi hagi gagazid’a kam mbi, ar agi humum mbuo mi. Agi humugi ni zla d’a an amul ma Asiri-na ni dagizi wanda: Agi zlabagi darigïd’a ki sed’enu, agi mbeyegi gevenu. Wani nge nge pî mba mi te vud’a guguzlu mamba, mba mi te vud’a tulum mama, nge nge pî mba mi tche mbiyo golong mamba mi. 32 Agi kagagi hina djang, gak an mba ni yogi ni igi kur andaga d’a d’igi magid’a na d’a, kur andaga d’a geme ma lavungôna kat heîd’a ki guguzlu d’a le süma ki olif ma yor mbulâ ki mbul ayuma a nga kat mi d’a. Ar agi bogi ka hî d’i, agi mba kagagi ki arid’a sä hî. Ar agi humugi zlad’a hi Ezekiyas-sa d’i, kayam nga mi dagi ala Ma didina mba mi sud’ugiya, wani mi vid’igi ni woyo. 33 Agi wagi alona handjaf suma ding ma ndak á sut sum mama nge nge pî kur andaga mamba woi abo an amul ma Asiri-nina nga zu? 34 Alo ma Hamat-na ki ma Arpat-na a nga ni lara ge? Alo ma Sefarvayim-ma ki ma Hena-na ki ma Iva-na a nga ni lara ge? Azi sut Samari woi abon ndju? Nga na d’i! 35 Aduk alona handjaf sum ndazina pet ma mi sut andaga mamba woi abona nga ba, Ma didina mba mi sut Jerusalem mbei abon ndju?

36 Wani suma pet suma a nga ata yi mámina a kak silil, a hulongôm nga zla d’a de tu d’i, kayam amulâ Ezekiyas mi hazi vuna ala azi dum zla d’i. 37 Ata yi máma Eliyakim Hilkiya gorom ma ngol ma yam azì ma amulina ki Sepna ma b’ir mbaktumba hamulîna ki Jowa Asaf gorom ma b’ir zla d’a led’a kä na a haû baru mazina woyo, a hulong gen Ezekiyas, a dum zla d’a ma avun ma ngol ma Asiri-na mi data.

Ezekias kaa goŋ Yuda

(2 KeeƁ 29:1-22 31:1)

1 Ne cok Hosea we Ela mo kaa goŋ Israel syii sai, Ezekias we Akas goŋ Yuda kaa goŋ ne ko. 2 Ne cok mo kaa goŋ, ka joŋ syii ɓo jemma gwa tǝtǝl dappe. Kaa goŋ yaŋ Jerusalem syii jemma gwa tǝtǝl doraŋ. A ɗii mah ah ne Abi, mǝlaŋ Zakarias yo. 3 Joŋ fan masãh ah pel Dǝɓlii tǝgbana pamlii David mo joŋ ryakryakke. 4 Cak ɓǝ joŋ syiŋ pǝ cok ma tǝgeere , dah foto masǝŋ ki ge lalle, vǝr ɓǝ Astarte, ɓaŋ soo vãm syẽ mai Mosus mo coo dah ge lalle, mor daga cok ah ŋhaa dai zah'nan ma tǝ'nahko, za Israel a tǝǝra ɓǝrdi joŋra syiŋ wol ahe, a ɗiira soo ah ne Nehustan. 5 Soɓ suu ah daŋ wo Dǝɓlii Masǝŋ Israel. Amma fahfal ah dǝɓ ma na ko kǝka kǝsyil za goŋ Yuda ya, koo kǝsyil za ma kǝpel ah ra laŋ kǝka. 6 Mgbãa syee mor Dǝɓlii mbaŋ, soɓ ɓǝ syee mor ah ya, gbǝ ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa nyi Mosus mbaŋ. 7 Dǝɓlii no ne ki, a yea ne pejii pǝ cok daŋ moo ga gŋ. Ŋwookyaŋ ne goŋ Asiria, zyii joŋ yeɓ mor ah yao. 8 Ik Filistien ŋhaa ge dai yaŋ Gaza tǝkine sǝr ah ne yaŋ ma byak cok ah ra, ne yaŋ maswah ah ra daŋ.

Samaria leere

9 Ne cok Ezekias mo kaa goŋ syii nai, ka Hosea we Ela kaa goŋ Israel ɓo syii doraŋ. Ne cok ah Salmanasar goŋ Asiria ge ryaŋ yaŋ Samaria ne sal joŋ syii sai. 10 Fahfal syii sai ah mo vǝrri, re yaŋ ah ne ko. Ne cok mo rera yaŋ Samaria, ka Ezekias kaa goŋ ɓo syii yea, mǝ Hosea goŋ Israel a doraŋ. 11 Goŋ Asiria woo za Israel kal ge sǝr ah ne ko, ge rǝk ra yaŋ Hala kah el Habor pǝ sǝr Gozan tǝkine pǝ yaŋ maluu pǝ sǝr Media. 12 Mor zyii laara ɓǝ faa Dǝɓlii Masǝŋ ɓǝǝr a, amma zǝǝra tǝ ɓǝ gbanzah ahe. Ɓǝ mai Mosus dǝɓ yeɓ Dǝɓlii mo faa ɓo nyi ra daŋ, zyii joŋra ɓǝ ah ya.

Sal Saŋkeriɓ

(2 KeeƁ 32:1-19Esa 36:1-22)

13 Ne cok Ezekias mo kaa goŋ syii jemma tǝtǝl nai, Saŋkeriɓ goŋ Asiria pǝ̃ǝ sal ge zah yaŋ sǝr Yuda maluu maswah ah ra, re yaŋ ah ra. 14 Ezekias goŋ Yuda pepee ge wo goŋ Asiria yaŋ Lakis, faa nyi ko: Me joŋ faɓe' ɓe, mo pii soo mo soɓ me o, me ga soo fan mai mo ga cuu nyi me daŋ. Goŋ Asiria cuu vãm solai nyi nǝn kilo ujenere jemma, ne vãm kaŋnyeeri nǝn kilo ujenere vaŋno nyi Ezekias goŋ Yuda. 15 Ezekias so woo vãm solai mai mo ɓǝr yaŋ Dǝɓlii ne ma yaŋ rǝk fan goŋ daŋ nyi nyi ko. 16 Ne cok ah Ezekias 'wal vãm kaŋnyeeri mai mo wo zahfah yaŋ Dǝɓlii ne ma wo kpuu zahfah mai Ezekias goŋ Yuda mo yea syee ge ɓo wo zahfah ne kpuu zahfah ah nyi nyi goŋ Asiria daŋ. 17 Amma goŋ Asiria pee swah sooje ah ne pa byak lak ah ne swah za yeɓ goŋe, tǝkine za sal mapãa daga yaŋ Lakis ge yaŋ Jerusalem wo goŋ Ezekias. Ge daira yaŋ Jerusalem, ge uura tǝ fahlii mai pa ma kaŋ zyim moo joŋ yeɓ ah gŋ kah el mai bii moo ɗuu sǝŋ gin sǝŋ. 18 Ɗiira goŋ ge, Eliakim we Hilkiija dǝɓlii piicel goŋ yo, Sebna pa ŋwǝǝ fan o, tǝkine Joak we Asaf pa ŋwǝǝ ɓǝ camcam yo, pǝ̃ǝra kal ge wo ɓǝǝra.

19 Swah za yeɓ goŋ Asiria faa nyi ra: We faa nyi Ezekias: Goŋ malii ma sǝr Asiria faa sye: Amo soɓ suu ɓo sye ɓo wo zu kpak ne? 20 Amo lǝŋ ɓǝ faa zah kol sye swah ruu sal ye ne? Ko sye, amo gbǝ yǝk ɓǝ zu sye ɓo ka mo waa ŋwookyaŋ ne me pahl ne? 21 Mo ẽe mo gbǝ yǝk ɓǝ sǝr Egiɓ ɓo. Sǝr Egiɓ sye, kǝndaŋ keeŋgai ma dǝdah yo, dǝɓ mo soɓ yǝk suu ah ge tǝl ah ɓe, moo cuŋ jol nyi dǝɓ ahe. Farao goŋ sǝr Egiɓ mai mo gbǝ yǝk ah mo soɓ suu ɓo ɓo wol ah a nai ta.

22 Amma so we faa nyi me: Ru soɓ suu ɓuu ɓo wo Dǝɓlii Masǝŋ ɓuu ɓe, we so tǝ ɓǝ mai ta, ako ye Dǝɓ mai Ezekias mo dah cok joŋ syiŋ ah ma tǝgee ge lalle, so faa nyi za Yuda ne za yaŋ Jerusalem: We juupel pǝ cok joŋ syiŋ yaŋ Jerusalem nyeeko. 23 Mo ge zyeɓ ɓǝ ne dǝɓlii ɓe goŋ Asiria zǝzǝ̃ǝko, me ga nyi pǝr nyi mo ujenere gwa, moo gak nyi nyi za ɓo ma yee tǝ ɓǝǝ no ɓe ko. 24 Mo ka gak nĩi dǝɓ yeɓ dǝɓlii ɓe malaŋ ah laŋ ga lal a, koo goŋ sǝr Egiɓ mo nyi muŋta sal nyi mo ne pǝr daŋ laŋ, ka joŋ fan ki wo ɓo ya. 25 Ame pǝ̃ǝ sal ge ɓo tǝ sǝr mai ka ɓeɓ sǝr ah bai 'yah Dǝɓlii mo yea gŋ ne? Dǝɓlii faa nyi me: Mo pǝ̃ǝ sal ge zah sǝr ah ka mo ɓeɓ sǝr ahe.

26 Amma Eliakim ne Sebna ne Joak faara nyi swah za yeɓ goŋe: Mo faa nyi za yeɓ ɓo ra ne zah Aramien mor ru laani. Mo faa nyi ru ne zah Yahuduen ne nahnǝn za mai mo tǝ ɓaale sǝŋ ka. 27 Amma swah za yeɓ goŋ faa nyi ra: Dǝɓlii ɓe pee me ge wo dǝɓlii ɓii tǝkine we ka me ge faa ɓǝ mai nyi we to ne? Pee me ɓo ka wah wo za mai mo haira ɓo tǝ ɓaale sǝŋ ka mo rera mǝr zahmorsuu ɓǝǝ tǝkine zwan tǝtǝm zahmorsuu ɓǝǝ ne we daŋ ya ne?

28 So swah za yeɓ goŋ ur uu ɓyaŋ ɓǝ pǝ'man ne zah Yahuduen faa: We laa ɓǝ faa goŋ malii, goŋ Asiria mo faa. 29 Goŋ faa sye: We soɓ Ezekias kiŋ tǝtǝl nyi we ka, mor ka gak ǝ̃ǝ we gin mor jol goŋ ya. 30 We soɓ Ezekias wuu zahzyil nyi we ne ɓǝ Dǝɓlii ka faa Dǝɓlii ga ǝ̃ǝ na, ka ga soɓ yaŋ mai lee ga mor jol goŋ Asiria ya ka. 31 We laa ɓǝ faa Ezekias ka, mor goŋ Asiria faa sye: We zyeɓ ɓǝ ne me, we pǝ̃ǝ ge wo ɓe, nai ɓe koo zune kǝsyil ɓii a ga re lee syẽm kpuu vin ah tǝkine goyaɓ ahe, koo zune kǝsyil ɓii a ga zwǝ bii pǝ lak bii ahe, 32 ŋhaa ka me ge woo we kal ge pǝ sǝr mai mo na sǝr ɓii ne ko, sǝr ah ne sorre, lee kpuu vin no gŋ, farel no, 'wah kpuu vin no gŋ tǝkine kpuu maŋgo daŋ, tǝnjwǝǝ no gŋ ta. Fan marai gak wol we gŋ ka we wuk ka. Amma we soɓ Ezekias mo kǝǝ we ne faa nyi we Dǝɓlii ga ǝ̃ǝ na ba ka. 33 We lǝŋ masǝŋ za ki ma gak ǝ̃ǝ sǝr ah gin mor jol goŋ Asiria a no ne? 34 Masǝŋ ma sǝr ki Hamat ne Arfat a kẽne? Masǝŋ ki ma sǝr Sefarvaim ne Hena ne Iva a kẽne? Gak ǝ̃ǝra Samaria gin mor jol ɓe ɓe ne? 35 Kǝsyil masǝŋ ki ma pǝ sǝr rai daŋ vaŋno kǝsyil ɓǝǝ ǝ̃ǝ sǝr ah gin mor jol ɓe ɓe ne, ko Dǝɓlii ga ǝ̃ǝ mǝ ah yaŋ Jerusalem gin mor jol ɓe ne?

36 Amma za kaara tǝɗum tǝɗum, zyiira ɓǝ ki zah ah koo vaŋno ya. Mor goŋ faa nyi ra: We zyii ɓǝ ki zah ah ka. 37 Amma dǝɓlii piicel goŋ ma ɗii ne Eliakim, ne Sebna pa ŋwǝǝ fanne, tǝkine pa ŋwǝǝ ɓǝ camcam Joak, pii soora ge wo Ezekias, mbǝro ɓǝǝ daŋ ŋgǝŋgǝ̃ǝ ɓo, keera ɓǝ swah za yeɓ goŋ mo faa daŋ nyi ko.