Salomo zyak fahlii Dǝɓlii
1 Salomo a 'yah ŋwǝǝ za zahban ki pǝlli, ɓaŋ mǝlaŋ goŋ Farao kan to ya, amma woo wee Moabien, ne Ammonien, ne Edomien, ne Sidonien, tǝkine Hetien kan ta, 2 daga kǝsyil zahban daŋ mai Dǝɓlii mo faa nyi za Israel we suuki ne ra ka, ara laŋ mo suura ki ne we ka, mor a ga kǝǝra zahzyil ɓii zyak ka syee mor masǝŋ ɓǝǝra. Amma Salomo so 'yah ra ko ye jeertǝ. 3 Woo ŋwǝǝ daga morsǝ̃ǝ za mayǝk ah kan temere rǝŋ so ne mǝǝ byak temere sai. Ŋwǝǝ ah kwakra ko syee mor ɓǝ ɓǝǝ haihai. 4 Ne cok Salomo mo tamme, ŋwǝǝ ah kǝǝra ko zyak syee mor masǝŋ ki cam ra, zahzyil ah ka syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana mǝ pah ah David ya. 5 Salomo syee mor Astarte masǝŋ Sidonien tǝkine Molok fan kol mǝ Ammonien. 6 Salomo joŋ fan ma bai 'nyah suu Dǝɓlii, syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana pah ah David ya. 7 Ne cok ah Salomo vuu cok joŋ syiŋ wo Kemos, masǝŋ za Moab tǝwaa nǝfah kǝmorcomzah'nan yaŋ Jerusalem, vuu mor Molok masǝŋ Ammonien nai ta. 8 Joŋ mor ŋwǝǝ ah mai mo woo gin sǝr gwǝǝ daŋ naiko. A tǝǝra syiŋ ɓǝrdi tǝkine ŋgom fan joŋ syiŋ ne wo masǝŋ ɓǝǝra.
9 Amma Dǝɓlii ɓaŋ kpãh ne Salomo, mor zahzyil ah soɓ Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo cuu suu ah nyi ko ɓal gwa, 10 mai mo cak ko ne cok ah mo faa nyi ko: Mo syee mor masǝŋ ki ra ka. Amma zyii gban ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa ya. 11 So Dǝɓlii faa nyi Salomo: Amo joŋ fan mai naiko, mo zyii ka syee mor ɓǝ gbanzah ɓe tǝkine ɓǝ lai ɓe mai me cuu nyi mo ya. 'Manna, me ga ɓaŋ goŋ gin jol ɓo me ga nyi nyi dǝɓ yeɓ ɓo. 12 Me ka joŋ ne cok zah'nan ma ɓo ya, mor me gbǝ swãa pa ɓo David ɓo, amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol we ɓo. 13 So faɗa, me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol ah tǝɗe' sǝ ya, me ga soɓ zahban vaŋno nyi we ɓo, mor ɓǝ swãa dǝɓ yeɓ ɓe David ne yaŋ Jerusalem mai me nǝǝ ɓo.
Za ma syiŋ Salomo
14 So Dǝɓlii ur pa ma syiŋ Salomo, a ɗii ne Hadad, Edomiyo, dǝɓ morsǝ̃ǝ goŋ Edom yo. 15 Ne cok maki ah David ge ruu sal ne goŋ Edom, Joaɓ dǝɓ swah sal ah kal ge gŋ ne zana ka cii wul sooje Israel ma wuk zah salle, so ge ik za wǝǝ Edomien ge lal daŋ tǝɗe'. 16 Mor Joaɓ ne za Israel daŋ nǝnra gŋ fĩi yea, ŋhaa ikra Edomien mawǝǝ daŋ vǝr tǝɗe'. 17 Amma ne cok ah Hadad ɗuu kal ge sǝr Egiɓ ne Edomien manyeeki ah mai mo tǝ joŋra yeɓ nyi pah ahe. Ne cok ah ka Hadad pǝlaŋne. 18 Urra daga sǝr Midian ge daira Paran, so urra ne za Paran kalra ge sǝr Egiɓ wo goŋ Farao. Goŋ nyi yaŋ tǝkine 'wah nyi Hadad, so faa nyi ko zye ga wol ko. 19 Farao joŋ gboŋgboŋ wo Hadad no cam. So ɓaŋ naa mah mawin ah magoŋ Takpenas mawin nyi kanne. 20 Naa mah magoŋ Takpenas byaŋ wel ne Hadad a ɗii ne Genubat. Takpenas ɓaŋ wel ah wol ko yaŋ Farao. Genubat joŋ dǝɓlii yaŋ Farao kǝsyil wee Farao naiko.
21 Ne cok Hadad mo laa ge sǝr Egiɓ goŋ David wǝ ɓe, Joaɓ swah sal ah laŋ wǝ ɓe ta, faa nyi Farao: Mo nyi fahlii nyi me ka me ge sǝr ɓe o. 22 Farao faa nyi ko: A fẽe ye pee mo ɓo wo ɓe nyee ka mo so fii fahlii ka ga sǝr ɓo ne? Amma zyii zah ah faa: Fan ki pee me vaŋno laŋ ya. Amma ne daŋ laŋ, mo nyi fahlii nyi me.
23 Masǝŋ so ur pa syiŋ Salomo maki ah faɗa, ako ye Rezon we Eliada mai mo yea ɗuu ɓo gin wo dǝɓlii ah Hadadezar goŋ Zoba kal ɓo. 24 Tai za ge mor ahe, ako ye dǝɓlii ɓǝǝra. Ne cok mai David mo kyeɓ ka ik ra pǝ wulli, so kalra ge kaa yaŋ Damaskus. Rezon so kaa goŋ tǝ za Damaskus. 25 Pǝ zah'nan cee Salomo mo kaa daŋ ako ye pa syiŋ za Israel, joŋ ɓǝɓe' tǝgbana Hadad ta, syiŋ za Israel pǝlli, kaa goŋ tǝ za sǝr Siria.
Ur ɓǝ Jeroboam
26 So dǝɓ ki no a ɗii ne Jeroboam, we Nebat dǝɓ Efraim ma Zartan yo, mah ah mawin wul o, a ɗii ne Serwa. Jeroboam ye dǝɓ yeɓ Salomo, so ge ur ɓǝ ne goŋe. 27 Ɓǝ mai mo joŋ ka mo urko ɓǝ ne goŋ a naiko:
Ne cok ah ka Salomo tǝ vuu Millo, so a zyeɓ ɓaale yaŋ pah ah David mai mo ɓeɓ ɓo, 28 Jeroboam pa fatan o. Ne cok Salomo mo ẽe yeɓ we tǝbanna nyẽe moo joŋni, so ɓaŋ ko kan tǝtǝl za yeɓ ma ɓaŋ ne swah mai mo ɓaŋra kǝsyil ban Efraim ne Manasse. 29 Ne cok ah Jeroboam pǝ̃ǝ gin yaŋ Jerusalem, profeto Ahija ma yaŋ Silo ge zyaŋ ne ki tǝ fahlii. Ahija ɓoo mbǝro sol mafuu ah ɓo, ara kǝsyicok syak ɓǝǝ gwa gwa. 30 Ahija wǝǝ mbǝro sol mafuu mai mo sol ahe, ŋgǝ̃ǝre, so sǝǝ jemma tǝtǝl gwa. 31 So faa nyi Jeroboam:
Mo woo gin gŋ jemma ka syak ɓo, mor Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa: Me ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo naiko, me ga nyi zahban Israel jemma nyi mo. 32 Amma a ga coŋ zahban nyi ko vaŋno , mor swãa dǝɓ yeɓ ɓe David, ne yaŋ Jerusalem mai mo nǝǝ ɓo kǝsyil cok kal ban Israel daŋ. 33 Me ga joŋ naiko, mor za Israel soɓra me, so a keara ga sǝŋ pel Astarte masǝŋ Sidonien ne Kemos masǝŋ Moabien tǝkine Molok masǝŋ Ammonien, ka syeera fahlii mai me cuu ɓo nyi ra ya, ka syeera mor ɓǝ lai ɓe tǝkine ɓǝ faa ɓe ra tǝgbana pa ɓǝǝ David mo joŋ ya ta. 34 Amma me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo daŋ ya ba, pǝ zah'nan cee ah daŋ me ga soɓ ko kal pel zana mor ɓǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mai me nǝǝ ɓo, mai mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe. 35 Amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol wel ahe, me ga nyi nyi mo ka mo kaa tǝ zahban matǝ jemma. 36 Wel ah laŋ me ga nyi ban vaŋno nyi ko, mor ka morsǝ̃ǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mo lwaa kaa goŋ yaŋ Jerusalem cẽecẽe pǝ yaŋ mai me nǝǝ ɓo ka me cuu suu ɓe kǝsyil ɓii gŋ.
37 Amo laŋ me ga ɓaŋ mo ka mo kaa goŋ tǝ za Israel ma zahban tǝ jemma tǝgbana zahzyil ɓo mo 'yahe. 38 Mo laa ɓǝ mai me faa ɓo nyi mo daŋ ɓe, mo syee fahlii ɓe ne joŋ fan ma 'nyah suu ɓe ɓe, mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe tǝgbana dǝɓ yeɓ ɓe David mo joŋ ɓe, ka me ga yea ne mo, me ga soɓ wee ɓǝr ɓo kaa goŋ ga lii tǝgbana me faa ɓǝ ah ɓo tǝ ɓǝ David ta. 39 Me ga nyi zahban Israel matǝ jemma nyi mo mor ka jok wee ɓǝr David, amma me ka jok ra ga lii laŋ ya ta.
40 Fahfal ɓǝ mai, Salomo kyeɓ ka in Jeroboam pǝ wulli, amma Jeroboam ɗuu kal ge sǝr Egiɓ wo Sisak goŋ sǝr Egiɓ. Kaa sǝr Egiɓ ŋhaa Salomo wuu.
Wul Salomo
(2 KeeƁ 9:29-31)41 Tǝcoŋ ɓǝ Salomo ne fan mai mo joŋko tǝkine ɓǝ fatan ah daŋ, ɓǝ ah ŋwǝǝ ɓo pǝ ɗerewol Ɓǝ Salomo. 42 Zah'nan Salomo mo kaa goŋ tǝ za Israel yaŋ Jerusalem daŋ joŋ syii jemma nai. 43 So Salomo mo wuu, ciira ko kah pah ah yaŋ David. Wel ah Rehoboam kaa goŋ pǝ cok ahe.
Salomon mi nga d’engzeng avok Ma didina d’i
1 Salomon mi vamul ma Ezipte-na goromba, mi vik andjaf suma dingâ grozina ablaud’a; mi vik arop suma Mowap-ma, suma Amon-na, suma Edom-ma, suma Sidon-na ki suma Het-na mi. 2 Wani Ma didina mi de avok dei mi Israel-lâ yam andjaf suma dingâ ala: Agi zlabagi tagi kandjaf sum ndazina d’i, ar azi zlap tazi ki agi d’uo mi, kayam azi mba tanagi á kud’or alo mazina teteng. Wani Salomon mi zlap ki sed’ezi yam e’eûd’a hi hliu tad’id’a. 3 Mi vik amuleina grozina kikis kid’iziya, mi vik arop suma gureina kikis hindi mi; narop sum ndazina ba, a b’lagam djib’er mamba. 4 Wani kid’a Salomon mi mbut mamarid’a, amiyôma a tanam á kud’or alo ma dingâ teteng, kayam mi le nga yam Ma didina Alo mama ki hurum pet d’igi abum David na d’i. 5 Mi kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a ki Milkom alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina mi. 6 Wani mi lahle suma Ma didina tam nga d’i lum djivid’a kazi d’uo na, kayam mi ge nga yam kä avorom memet d’igi abum David na d’i. 7 Kur atchogoi ndata Salomon mi min yina tu, mi tinim iram vam yam ahinad’a abo ma ir Jerusalem-ma. Mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna mi Kemos alo ma ndjendjed’a hi suma Mowap-mina yam yima nding máma, mi min yam Molok alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina tu mi. 8 Mi le hina yam amiyôm suma dingâ pet, kayam azi hahle suma ngat buzuna ki dubang ma his djivid’ina d’oze aho’â malo mazina kua.
9 Ata yi máma Ma didina hurum zal yam Salomon, kayam mi wal lei ki mam Alona hi Israel-lâ ma nde tam mbei iram yam mbàna. 10 Kayam mi hum vuna ala mi i kud’or alo ma ding ngi, wani Salomon mi ge nga yam kä avorom mbi. 11 Ma didina mi de mi Salomon ala: Kayamba ang le hina, ang ge nga yang kä ad’u vun ma djin ma ei djinizi aduk teina d’oze ad’u vun ma he ma an hangzina d’uo d’a, an nga ni prut leud’a woi abongû, an mba ni hat mazong mang ma dingâ tu. 12 Wani kayam abung David, an nga ni prud’ut abong kid’a ang nga ki irang tua d’a d’i, an mba ni prud’ut nabo gorongâ. 13 An mba ni prud’ut tei abom pet ti, wani an mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma an manama mi.
Suma djangûna hi Salomon-na
14 Ma didina mi tchol ki sama dingâ tu mi kak djangûna ki Salomon; ni ma Edom ma a yum ala Hadat, mi nad’u andjaf mamul ma Edom-ma mi. 15 Kur biza d’a David mi dur ayîna ki suma Edom-mid’a, ma ngolâ hi azigar mama Jowap mi i kadesâ hi azigarîna á tos azigar suma Israel suma a tchazi kur ayî ma durîna. Ata yi máma mi tchi gro andjof suma Edom-ma woi pepet. 16 Kayam Jowap kades mama a kak sä Edom tilâ karagaya gak a dap andjofâ tchid’a woi pet.
17 Ata yi máma Hadat ni gogor ma gorâ tua, mi ring kazungeîna habum suma Edom suma hiuna á i avo Ezipte. 18 A tchol avo Madiyan, a i hur ful ma Paran-na. Ata yi máma a yo suma hiuna ad’uziya, a i ki sed’ezi avo Ezipte gen amulâ Faron.
Faron mi he Hadat azina kandagad’a, mi hlum vunam á hum tena mi. 19 Mi le Hadat djivid’a heî, mi hum amam mba amula Tapenes wiyeta atchad’a. 20 Tapenes wiyeta ti vut gorâ mi Hadat, mi yum ala Genubat. Tapenes ti wulumî avo hi Faron; Genubat mi wulî zlapa kamulâ Faron groma tazid’a.
21 Kid’a Hadat mi nga avo Ezipte tua d’a, mi hum ala: David mi mit mi i wa azulei kä ad’u abuyom ngolo, mam ma ngol ma dur ayîna Jowap mi mit wa mi d’a. Hadat mi de mi Faron ala: Ang aran an hulong yam ambas manda.
22 Faron mi djobom ala: Ni me kid’agang hatan ka hî ba, ang hulong yam ambas manga ge?
Mi hulong dum ala: Va kid’agan nga d’i, wani le ni nana pî, ang aranu.
23 Alona mi tchol ki sama dingâ; mi kak djangûna ki Salomon. A yum ala Rezon ni Eliyada goroma; ni sama ring ngei avo hi salama Hadadezer amul ma Soba-na goromina. 24 Kid’a David mi tchi azigarâ hi salama Hadadezer-râ woid’a, Rezon mi tok suma adesâ ad’umu, mi mbut ma ngol mazina, a i Damas, a kak sä kua. Mi mbut amulâ avo Damas. 25 Kid’a Salomon nga mi tamula tua d’a, Rezon mi kak djangûna ki Israel-lâ. Tcho d’a mi lata ni d’igi d’a hi Hadat-ta na mi, mi noî Israel-lâ woyo, mi tamula yam suma Siri-na mi.
Jerobowam mi tchol huneîd’a kamulâ
26-27 Ata yi máma Jerobowam azongâ hi Salomon-na mi tchol huneîd’a ki sed’emu. Jerobowam ad’u andjavam ba wana: Mi ni Nebat ma Efraim ma kur azì ma Sereda-nina goroma. Asumî modonod’a, a yat ala Seruwa.
Wana nad’u zla d’a mam tchol huneîd’a kata: Kur atchogoi d’a Salomon mi min yima a yum ala Milo-na ki ir gulumun ma b’lak kei ma ngui Azì ma ngolâ habum David-nina, 28 ata yi máma Jerobowam ni gor azong ma ad’engâ. Salomon mi golom nga mi le sun mamba djivid’a, mi tinim avok suma sunda yam andjafâ hi Efraim-ma kandjafâ hi Manase-na mi.
29 Bur tu Jerobowam mi nde woi kur Jerusalem, mi ngaf ki ma djok vun Alona Ahiya ma Silo-na glovod’o; azi ni vazi mbà abageya. Ahiya mi nga ki baru d’a ngol la awilid’a kelemu, 30 mi yot mi hawât tei aduk dogo yam mbà, 31 mi de mi Jerobowam ala: Ang yo d’a dogod’a! Wana ni zla d’a Ma didina Alona hi Israel-lâ mi data, mi dala:
An nga ni prut leud’a woi abo Salomon, an nga ni hang andjafâ dogo. 32 An mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma ngol ma an manam aduk andjafâ hi Israel-lâ petna mi. 33 An nga ni le hina kayam me Israel-lâ a aran ndeyo, a i kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a, Kemos alona hi suma Mowap-mina ki Milkom alona hi suma Amon-nina. Azi tit nga yam lovot ta an tagazizid’a d’i, azi tit nga yam lovot ta d’ingêra avoron ndi, azi ge nga yazi kä ad’u gata ki vun ma he ma teteng ma an hazizina d’igi Salomon abum David na d’uo mi. 34 Wani an nga ni prut leud’a woi abo Salomon pet ti, an mba ni tcholom ngingring á te leud’a kur atchogoi mamba, kayam azong mana David ma an manam ma mi ge yam kä ad’u vun ma he mana ki gat mandina. 35 Wani an mba ni prut leud’a abo Salomon goroma, ni hangzi mi ang Jerobowam, nala, andjafâ dogo. 36 Wani an mba ni ar andjafâ mi goroma tu, kayam zla azong mana David ad’u andjavam mi tamula avoron teteu avo Jerusalem kur azì ma an manam á kak adigazi kuana.
37 Wani ang Jerobowam, an nga ni hang leud’a d’igi ang tang min na; ang mba te yam andjafâ hi Israel-lâ ma dogona. 38 Le ang hum ahlena pet suma an nga ni dangzina, le ang tit yam lovot ta an nga ni tagangzid’a, le ang nga tit d’ingêr avoronu, le ang ge yang kä ad’u gat manda ki vun ma he ma an nga ni hangzina d’igi azong mana David na ni, an mba ni kak ki sed’engû, an mba ni he lovota mandjavang á tamula burâ ki burâ d’igi suma hi David-na na, an mba ni hang andjafâ hi Israel-lâ ma dogona mi. 39 An mba ni hulong andjafâ hi David-na yam kä hina, wani nga ni hina gak didin ndi.
40 Salomon mi hal Jerobowam á tchid’a, wani mi ring Ezipte gen Sisak amul ma Ezipte-na, mi kak sä kua gak matna hi Salomon-na.
Matna hi Salomon-na
(Gol 2 Sun hAm 9.29-31)41 Sunda hi Salomon nda ara kahle suma mi lazina pet ki ne mamba a b’irizi nga kä kur Mbaktumba hi Salomon nda sunda.
42 Salomon mi tamula avo Jerusalem yam Israel-lâ pet ni bizad’a dok fid’i. 43 Salomon mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom kur Azì ma ngolâ habum David-na. Goroma Robowam mi vrak tamula blangâmu.
