Dawuud bigi chaayib marra waahid
1 Wa l-malik Dawuud bigi chaayib marra waahid wa kan yikhattuuh be khattaay kula hu ma yihiss be l-dafu. 2 Wa khaddaamiinah gaalo leyah : «Khalli nifattuchu le siidna al-malik bineeye udriiye tirayyisah wa tabga leyah mara targud jambah. Wa be misil da, siidna al-malik yiddaffa.»
3 Wa khalaas, gammo yifattuchu bitt jamiile fi kulla balad Israaʼiil. Wa ligo Abichaag al-min hillit Chuunam wa jaabooha le l-malik. 4 Wa l-bitt di jamiile marra waahid. Wa gaaʼide tirayyis al-malik wa takhdim leyah. Wa laakin al-malik ma limisha.
Aduniiya dawwar yichiil al-muluk
5 Wa fi nafs al-wakit da, Aduniiya wileed Dawuud wileedha le Haggiit gamma yuguul : «Ana bas namluk.» Wa hu ligi araba hint harib wa siyaad kheel wa 50 rujaal al-yamchu giddaam arabatah. 6 Wa Aduniiya hu jamiil marra waahid wa wildooh baʼad Abchaluum. Wa abadan abuuh fi kulla hayaatah ma kachchar leyah wa gaal : «Maala tisawwi cheyy misil da ?» 7 Wa Aduniiya hajja maʼa Yuwaab wileedha le Saruuya wa maʼa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman andammo leyah. 8 Wa laakin wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la l-nabi Naataan wa la Chimʼi wa la Riiʼi wa la furraas Dawuud humman dool ma andammo maʼa Aduniiya.
9 Wa yoom waahid, Aduniiya gaddam dahaaya hana khanam wa bagar wa tiiraan sumaan gariib le l-hajar al-amlas al-fi hillit Een Ruugil. Wa hu azam kulla akhwaanah iyaal al-malik wa kulla Bani Yahuuza masaaʼiil al-malik. 10 Wa laakin ma azam al-nabi Naataan wa la Banaaya wa la l-furraas wa la Suleymaan akhuuh.
11 Wa khalaas, Naataan macha le Batchaabaʼ amm Suleymaan wa gaal leeha : «Inti ma simiʼti kadar Aduniiya wileedha le Haggiit sawwa nafsah malik ? Wa siidna al-malik Dawuud kula ma indah khabar. 12 Wa hassaʼ da, taʼaali nantiiki wasiiye wa beeha tagdare tinajji hayaatki wa hayaat wileedki Suleymaan. 13 Amchi tawwaali algeeh le l-malik Dawuud. Wa guuli leyah : ‹Ya siidi al-malik, ma inta bas halaft leyi ana khaadmak wa gult : “Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.” Wa hassaʼ, maala Aduniiya bigi malik ?› 14 Wa wakit inti gaaʼide tihajji maʼa l-malik, ana zaati nadkhul waraaki wa nitammim fi kalaamki.»
15 Khalaas, Batchaabaʼ machat le l-malik fi khurfitah. Wa fi l-wakit da, hu bigi chaayib marra waahid wa Abichaag al-min hillit Chuunam gaaʼide tirayyisah. 16 Wa Batchaabaʼ barakat wa sajadat giddaam al-malik. Wa l-malik saʼalha wa gaal : «Tidoori chunu ?» 17 Wa hi raddat leyah wa gaalat : «Ya siidi, inta halaft leyi ana khaadmak be usum Allah Ilaahak wa gult : ‹Wileedki Suleymaan yahkim baʼadi wa hu bas yagood fi kursi al-muluk.› 18 Wa hassaʼ, ana simiʼt kadar Aduniiya bigi malik. Wa laakin, ya siidi, inta ma simiʼt cheyy. 19 Wa Aduniiya gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa azam kulla iyaalak inta al-malik wa Abiyaatar raajil al-diin wa Yuwaab khaayid al-deech. Wa laakin ma azam abdak Suleymaan. 20 Wa kan leek inta, ya siidi al-malik, kulla Bani Israaʼiil gaaʼidiin yarjook be sabur le yasmaʼo kharaarak wa yaʼarfu yaatu al-yagood fi kursi al-muluk baʼadak. 21 Wa wakit inta siidi al-malik tumuut wa talhag abbahaatak, ana wa wileedi Suleymaan al-naas yajʼaloona muznibiin.»
22 Wa wakit Batchaabaʼ lissaaʼha tihajji maʼa l-malik ke bas, al-nabi Naataan wassal. 23 Wa jo khabbaro al-malik wa gaalo leyah : «Daahu al-nabi Naataan ja.» Wa l-nabi Naataan dakhal le l-malik wa wagaʼ fi l-ard wa sajad giddaamah. 24 Wa gaal le l-malik : «Ya siidi al-malik, hal inta bas kharrart wa gult Aduniiya yahkim baʼadak wa hu bas yagood fi kursi al-muluk walla ? 25 Achaan al-yoom hu macha Een Ruugil wa gaddam dahaaya hana tiiraan wa ajjaal sumaan wa khanam katiiriin. Wa hu azam kulla iyaal al-malik wa khuyyaad al-askar wa Abiyaatar raajil al-diin. Wa humman gaaʼidiin yaakulu wa yacharbo giddaamah wa yuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Aduniiya !› 26 Wa laakin hu ma azamaani ana abdak wa la Saduukh raajil al-diin wa la Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa la abdak Suleymaan. 27 Ya siidi al-malik, al-amur da jaayi minnak inta walla ? Ya siidi al-malik, ma khabbartini ana abdak be l-naadum al-yagood fi kursi al-muluk min baʼadak.»
Suleymaan bigi malik fi Israaʼiil
28 Wa be sabab kalaam Naataan, al-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Batchaabaʼ.» Wa hi jaat dakhalat bakaan al-malik wa wagafat giddaamah. 29 Wa l-malik halaf wa gaal : «Nahlif be Allah al-Hayy al-najjaani min kulla diige 30 misil awwal kula ana halaft leeki be Allah Ilaah Bani Israaʼiil, wileedki Suleymaan bas yahkim baʼadi wa yagood fi l-kursi fi gaddi. Wa l-yoom bas, nihaggig al-kalaam da.» 31 Wa Batchaabaʼ wagaʼat fi l-ard wa sajadat giddaam al-malik wa gaalat : «Allah yansur siidi al-malik Dawuud ila l-abad.»
32 Wa l-malik Dawuud gaal : «Naadu leyi Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ.» Wa humman jo wa dakhalo le l-malik. 33 Wa l-malik gaal battaan : «Limmu kulla masaaʼiili wa rakkubu wileedi Suleymaan fi bakhali wa wadduuh fi rijil al-almi hana Gihuun. 34 Wa fi l-bakaan daak, Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan yamsahooh wa yidarrujuuh malik fi Israaʼiil. Wa khalaas, tadurbu al-buug wa tuguulu : ‹Yiʼiich al-malik Suleymaan.› 35 Wa baʼad da, tusuuguuh giddaamku wa taju fi l-hille. Wa hu yaji yagood fi kursiiyi wa hu bas yahkim fi gaddi. Wa hu bas al-ana azaltah le yabga haakim fi Bani Israaʼiil wa Bani Yahuuza.»
36 Wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ gaal le l-malik : «Aamiin, khalli Allah Ilaah siidi al-malik yihaggig kalaamah. 37 Wa misil Allah kaan maʼa siidi al-malik, khalli yukuun maʼa Suleymaan kula. Wa yiʼalli darajat hukmah ziyaada min darajat siidi al-malik Dawuud.»
Suleymaan darrajooh malik
38 Wa khalaas, Saduukh raajil al-diin macha maʼa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik wa kulluhum rakkabooh le Suleymaan fi bakhal hana l-malik Dawuud wa waddooh Gihuun. 39 Wa Saduukh raajil al-diin chaal al-garin malaan dihin min lubb kheemat Allah wa masahah le Suleymaan wa darrajah malik. Wa darab al-buug wa kulla l-naas al-haadiriin gaalo : «Yiʼiich al-malik Suleymaan.»
40 Wa khalaas, kulla l-naas gabbalo al-hille wara Suleymaan. Wa humman gaaʼidiin yalʼabo fi hiss al-suffaara be farha chadiide lahaddi al-ard rajafat min harakathum.
Suleymaan samaahah le Aduniiya
41 Wa Aduniiya wa naasah simʼo al-haraka di fi wakit al-dahaabhum kammalo akilhum. Wa Yuwaab irif hiss al-buug wa gaal : «Chunu al-haraka al-chadiide di al-fi lubb al-hille ?» 42 Wa lissaaʼ ma kammal kalaamah ke bas, ja Yuunataan wileed Abiyaatar raajil al-diin. Wa Aduniiya gaal leyah : «Taʼaal, inta naadum indah charaf wa akiid indak khabar halu le tiʼooriina.»
43 Wa Yuunataan radda le Aduniiya wa gaal : «La abadan ! Siidna al-malik Dawuud darrajah le Suleymaan wa khattaah malik. 44 Wa l-malik Dawuud rassal maʼa Suleymaan Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan wa Banaaya wileed Yahuuyadaʼ wa l-Kiritiyiin wa l-Filtiyiin hurraas al-malik. Wa humman rakkabooh fi l-bakhal hana l-malik. 45 Wa Saduukh raajil al-diin wa l-nabi Naataan masahooh wa darrajooh malik fi Gihuun. Wa be da khalaas, humman gabbalo fi l-hille farhaaniin wa kulla l-naas gaaʼidiin yasrakho. Wa di bas al-haraka al-intu gaaʼidiin tasmaʼooha. 46 Wa Suleymaan zaatah gaʼad khalaas fi l-kursi hana l-muluk 47 wa ziyaada min da, masaaʼiil al-malik jo baarako le siidna al-malik Dawuud wa gaalo leyah : ‹Khalli al-Rabb yisawwi usum Suleymaan yabga machhuur min usmak inta wa mulkah kula yabga ziyaada min mulkak inta.› Wa l-malik sajad fi furaachah. 48 Wa gaal al-kalaam da : ‹Baarak Allah Ilaah Bani Israaʼiil hu al-khatta fi kursi al-muluk naadum fi badali. Wa ana gidirt chiftah be uyuuni.›»
49 Wa wakit simʼo al-kalaam da, kulla maʼzuumiin Aduniiya gaaʼidiin yarjufu min al-khoof wa ayyi waahid gamma wa macha. 50 Wa Aduniiya zaatah khaaf min Suleymaan wa gamma macha karab guruun al-madbah.
51 Wa jo khabbaro Suleymaan wa gaalo leyah : «Daahu Aduniiya khaaf minnak inta, ya l-malik Suleymaan. Wa karab guruun al-madbah wa gaal : ‹Khalli al-yoom al-malik Suleymaan yahlif leyi kadar ma yaktulni be l-seef.›» 52 Wa Suleymaan radda wa gaal : «Kan hu maachi adiil, suufaay waahide kula min raasah ma tagaʼ fi l-turaab. Laakin kan yisawwi al-fasaala kamaan, yumuut.»
53 Wa khalaas, Suleymaan rassal naas dallooh le Aduniiya min al-madbah. Wa hu ja wa sajad giddaam al-malik Suleymaan. Wa Suleymaan gaal leyah : «Amchi beetak.»
1 Goŋ David tam ɓe, syii ah joŋ pǝpãa ɓe. A jǝŋra gwado ga nyi wo suu ka cok mo lǝǝ wol ahe, amma cok ka lǝǝ wol ah ya kpǝ. 2 So za yeɓ ah faara nyi ko: Pǝram ru ga kyeɓ mǝlaŋ pǝwoi nyi mo goŋe, ka mo yeako wo ɓo ka byak mo, ka mo swǝko kah ɓo, ka cok mo lǝǝ wo dǝɓlii ɓuu goŋe. 3 Kyãhra kyeɓ mǝlaŋ masãh ah tǝ sǝr Israel daŋ. Ge lwaara Abisak mǝlaŋ win yaŋ Sunem, zaŋra ko ge wo goŋ ne ko. 4 Mǝlaŋ ah a pǝsãh no cam, a byak goŋe, a joŋ yeɓ nyi ko, amma goŋ kaa ne ki taa ya syaŋsyaŋ.
Adonija kyeɓ kǝnah ka nyiŋ goŋe
5 So Adonija we Haggit yii suu ah faa: Ame yee ga kaa goŋe. So zyeɓ muŋta sal ne za pǝrri, tǝkine mǝǝna jemma dappe ka syeera mor ahe. 6 Pah ah lai ko ka faa mo joŋ nai mor fẽene ɓal vaŋno taa ya syaŋsyaŋ. Adonija lee kee suu ɓo pǝsãh no cam, mah ah byaŋ ko fahfal Absolon. 7 Gbǝ zah ne swah sooje ma ɗii ne Joaɓ we Seruja ne pa joŋzahsyiŋ Abiatar. A gbahra jol Adonija, a syeera mor ahe. 8 Amma pa joŋzahsyiŋ Sadok ne Benaja we Jehojada ne profeto Natan ne Syimai ne Rai tǝkine za maswah ah ma mor David daŋ ara ka ne Adonija ya.
9 Fahfal ah Adonija ŋgom pǝsǝ̃ǝre, wǝǝ dǝǝ tǝkine wee dǝǝ maŋwoo ah kah tǝsal marwãh mai mo kah el En-Rogel, ɗii wee pah ah wee goŋ daŋ ge gŋ, tǝkine za Yuda mai mo tǝ joŋra yeɓ nyi goŋ daŋ. 10 Amma zyii ɗii profeto Natan ne Benaja ne za maswah ah ra tǝkine naa pah ah Salomo ya.
11 Natan faa nyi Batseba mah Salomo: Adonija we Haggit kaa goŋ ɓe, mo laa ɓǝ ah ya ne? Dǝɓlii man David laŋ tǝ ɓǝ ah ya. 12 Mo ge, me ga cuu yella nyi mo, mor ka mo ǝ̃ǝ suu ɓo tǝkine mǝ na ɓo Salomo. 13 Mo gyo, mo dan ge wo goŋ David, mo faa nyi ko: Dǝɓlii ɓe goŋe, mo ye ka haa zah nyi mabyak ɓo mo faa Salomo na ɓo ye ga kaa goŋ fahfal ɓe, ako ye ga kaa tǝ fakal ɓe ya ne? Ko so joŋ ɗii Adonija kaa goŋ ɓo zǝzǝ̃ǝ ne? 14 Ne cok ka mo tǝ faa ɓǝ ne goŋ faa ba, me dan ga fahfal ɓo me ga swaa ɓǝ faa ɓo mo tǝ faani.
15 So Batseba dan kal ge wo goŋ ɓǝr yaŋ swul ahe. Amma goŋ tam ɓo pǝlli, Abisak mǝlaŋ win yaŋ Sunem mai moo joŋ yeɓ nyi goŋe a no gŋ. 16 Batseba kea ge sǝŋ, so ɗǝŋ zahpel ge sǝŋ pel goŋe. Goŋ fii ko: A fẽe ye joŋ mo ɓo ne? 17 Zyii zah ah faa: Mo haa zah nyi mabyak ɓo ne tǝɗii Dǝɓlii Masǝŋ ɓo mo faa: Na ɓo Salomo ga kaa goŋ fahfal ɓe, ako ye ga kaa tǝ fakal ɓe. 18 Mo ẽe, zǝzǝ̃ǝ Adonija kaa goŋ ɓe, so dǝɓlii ɓe goŋ laŋ tǝ ɓǝ ah ya. 19 Ŋgom wǝǝ dǝǝ ne wee dǝǝ maŋwoo ah tǝkine pǝsǝ̃ǝ daŋ pǝlli. Ɗii wee goŋ daŋ, ne pa joŋzahsyiŋ Abiatar tǝkine Joaɓ swah sooje, amma zyii ka ɗii we ɓo Salomo gŋ ya. 20 Zǝzǝ̃ǝko dǝɓlii ɓe goŋe, za Israel daŋ woora nahnǝn rǝk ɓo wo ɓo mor ka mo cuu dǝɓ mai moo ga kaa tǝ fakal dǝɓlii ɓe goŋ fahfal ɓo nyi ra. 21 Mo ka nai ya ɓe, ne cok tǝtǝl dǝɓlii ɓe moo ga muŋ, ame, ne na ɓe Salomo ru ga yea tǝgbana za ur ɓǝ.
22 Ne cok mo tǝ faako ɓǝ ne goŋ faa ba, profeto Natan dan ge yaŋ. 23 Ge faara nyi goŋe: Profeto Natan no ge ɓo nyeeko. Dan kal ge wo goŋ ɓǝr yaŋ, kea ge sǝŋ pel ah ɗǝŋ zahpel ge tǝ sǝrri. 24 Natan faa: Dǝɓlii ɓe goŋe, amo ye faa ɓo Adonija ga kaa goŋ fahfal ɓo ne? 25 Mor tǝ'nah kal ɓo ge ŋgom wǝǝ dǝǝ ne wee dǝǝ maŋwoo ah tǝkine pǝsǝ̃ǝ pǝlli. Ɗii wee goŋ daŋ, ne za swah sooje tǝkine pa joŋzahsyiŋ Abiatar. Mo ẽe, tǝ renra farel tǝkine zwah fan pel ahe, a faara: Masǝŋ mo soɓ tǝ goŋ Adonija! 26 Amma ame dǝɓ yeɓ ɓo, ne pa joŋzahsyiŋ Sadok ne Benaja we Jehojada tǝkine we ɓo Salomo daŋ zyii ɗii ru ya. 27 Ɓǝ mai ur gin wo dǝɓlii ɓe goŋ ne? Amo cuu dǝɓ mai moo ga kaa tǝ fakal dǝɓlii ɓe goŋ fahfal ɓo nyi za yeɓ ɓo ra ya, ɓǝ ah ɗǝne?
Salomo kaa goŋe
28 So goŋ David zyii faa: We ɗii Batseba gee me sa. Batseba ge dan kal ge wo goŋ faɗa. 29 So goŋ haa zah nyi ko faa: 'Manna, tǝgbana Dǝɓlii mo no sǝŋ, ako ye ǝ̃ǝ me zah gaɓ camcam daŋ. 30 Tǝgbana me haa zah nyi mo ne tǝɗii Dǝɓlii Masǝŋ Israel, me faa: Na ɓo Salomo ga kaa goŋ fahfal ɓe, ako ye ga kaa tǝ fakal goŋ ɓe pǝ cok ɓe, me ga faa ɓǝ ah laŋ tǝ'nah naiko ta. 31 So Batseba kea ge sǝŋ pel goŋ ɗǝŋ zahpel ge tǝ sǝr faa: Masǝŋ mo soɓ tǝ dǝɓlii ɓe goŋ David ga lii ga lii!
32 So goŋ David faa: We ɗii pa joŋzahsyiŋ Sadok ne profeto Natan tǝkine Benaja we Jehojada gee me. Gera, danra kal ge wo goŋe. 33 So goŋ faa nyi ra: We ɗii za yeɓ dǝɓlii ɓii we ge ne ra, ka we nyi pǝrcõo ma mor ɓe nyi na ɓe Salomo yee tǝl ahe, ka we ge Gihon ne ki. 34 Ka pa joŋzahsyiŋ Sadok ne profeto Natan mo syeera nǝm tǝl ah gŋ ŋhaa, kan goŋ tǝ za Israel ne ko, ka we so ul kokõorĩi we ŋwaa gor faa: Masǝŋ mo soɓ tǝ goŋ Salomo! 35 Ka we syee mor ah we pii soo ge ne ki, ka mo ge kaako tǝ fakal ɓe, mo kaako goŋ pǝ cok ɓe. Mor ame nǝǝ ko ɓo ka mo kaako dǝɓlii tǝ za Israel ne za Yuda daŋ.
36 Benaja we Jehojada zyii zah goŋ faa: Pǝsãhe, dǝɓlii, mo faa ɓo pǝsãhe. 37 Dǝɓlii mo yea ne Salomo tǝgbana mo yea ne mo ta, mo joŋko goŋ ah pǝyǝk ŋhaa mo kal mǝ dǝɓlii ɓe goŋ David laŋ ta.
38 So pa joŋzahsyiŋ Sadok ne profeto Natan, Benaja we Jehojada, ne Keretien tǝkine Peletien za ma byakra goŋ daŋ kalra, ge nyira pǝr ma mor goŋ David nyi Salomo, yee tǝl ahe, kalra ge Gihon ne ki. 39 Pa joŋzahsyiŋ Sadok ɓaŋ ciŋ mai mo ne nǝm ɓǝr ah pǝ tal mbǝro, syee ge tǝtǝl Salomo, so ulra kokõorĩi, za daŋ ŋwaara gor faara: Masǝŋ mo soɓ tǝ goŋ Salomo! 40 So za daŋ urra syee mor ahe, ulra jakle, laara pǝ'nyah pǝlli, ŋhaa sǝr cocoo jol fan joŋ ɓǝǝra.
41 Ne cok Adonija ne za ma ne ki daŋ mo vǝrra ren farelle, so laara ɓǝ ŋwaa ɓo. Joaɓ laa cii kokõorĩi, so fifii faa: Ɓǝ ŋwaa fẽe ŋwaa ɓo tǝgǝǝ yaŋ lukluk ko ne? 42 Ne cok mo tǝ faa ɓǝ ah faa ba, Yunatan we pa joŋzahsyiŋ Abiatar ge daini. Adonija faa: Mo ge, mor amo ye dǝɓ tǝ goŋga, mo ge ma nyi ru ne ɓǝ 'nyahre. 43 Yunatan zyii zah Adonija faa: Ka nai ya, dǝɓlii man goŋ David ɓaŋ Salomo kan goŋ ne ɓe. 44 Goŋ pee pa joŋzahsyiŋ Sadok ne profeto Natan ne Benaja we Jehojada ne Keretien tǝkine Peletien ge ɓaŋra ko yee pǝr ma mor goŋe. 45 Sadok ne Natan ge syeera nǝm tǝl ah Gihon kanra goŋ ne ki. So urra syee mor ah daga ŋhaako, laara pǝ'nyahre, yaŋ ne lii ah daŋ a coo gǝrgǝr, mor ah ko we tǝ laa ɓǝ ŋwaa ah ko. 46 So Salomo laŋ kaa ge tǝ fakal goŋ ɓe. 47 Za yeɓ goŋ laŋ gera wol ah joŋra osoko nyi dǝɓlii man goŋ David, faara: Masǝŋ ɓo mo joŋ tǝɗii Salomo pǝyǝk kal tǝɗii ɓo. Goŋ laŋ so ɗǝŋ zahpel ge sǝŋ tǝ faswul ahe. 48 So faa: Osoko wo Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo nyi fahlii nyi me ka me kwo we ɓǝr ɓe ma kaa goŋ tǝ fakal ɓe ne nahnǝn ɓe tǝ'nahko.
49 Za mai Adonija mo ɗiira daŋ gal re ra, urra myahra, zune daŋ ɓaŋ fahlii ah kalle. 50 Adonija laŋ, gal Salomo re ko pǝlli, ur kal ge gbǝ ciŋ ma pǝ cok joŋ syiŋrĩ . 51 Ge faara ɓǝ ah nyi Salomo: Adonija tǝ ɗuu gal ɓo, ge gbǝ ciŋ ma pǝ cok joŋ syiŋ ɓo faa: Goŋ Salomo mo haako zah nyi me zye ka i dǝɓ yeɓ ah pǝ wul ne kafahe ya. 52 Salomo faa: Kal ah mo cuu ako ye dǝɓ goŋga ɓe, koo rĩi tǝtǝl ah vaŋno laŋ ka lee ga sǝŋ ya. Amma mo kal lwaara ɓǝɓe' wol ah ɓe, a ga wuu.
53 So goŋ Salomo pee za ka mo ge zaŋra ko pǝ cok joŋ syiŋ ge ne ko. Ne cok mo ge daini, ɗǝŋ ge sǝŋ pel goŋ Salomo, so Salomo faa nyi ko: Mo ge yaŋ ɓo o.
