Al-hikma tinaadi
1 Asmaʼo, al-hikma tinaadi
wa l-fihim yarfaʼ hissah.
2 Al-hikma waagfe fi machbak al-duruub
wa fi l-bakaanaat al-aaliyiin jamb al-turug.
3 Wa hi tinaadi fi baab al-madiina
wa tinaadi fi dakhuul al-hille wa tuguul :
4 «Ya naas, leeku intu ana ninaadi
wa le Bani Adam niwajjih kalaami.
5 Ya l-juhhaal,
sawwu leeku agul.
Wa ya l-mataamiis,
afhamo adiil fi guluubku.
6 Asmaʼo achaan nuguul kalaam muhimm
wa khachmi yuguul kalaam adiil.
7 Achaan al-hagg daayman gaaʼid fi khachmi
wa l-charr haraam le lisaani.
8 Wa kulla kalaam khachmi sahiih
wa la indah kidib
wa la indah khachch.
9 Wa kalaami sameh le l-naas al-induhum fihim
wa adiil le l-naas al-induhum maʼrafa.
10 Chiil wasiiyti,
hi akheer min al-fudda
wa akrub al-ilim,
hu akheer min al-dahab al-saafi.
11 Achaan al-hikma
hi ziyaada min al-marajaan
wa ayyi cheyy al-tihibbah
ma yigaadirha.»
Al-hikma wa natiijitha
12 «Ana al-hikma naskun maʼa l-agul
wa be da, nalga al-ilim wa l-raay.
13 Al-yakhaaf min Allah,
yakrah al-fasaala.
Wa ana kula nakrah
al-kuluufiiye wa l-istikbaar
wa derib al-fasaala wa l-khachum al-kaddaab.
14 Al-wasiiye wa l-agul hineeyi ana.
Wa l-ilim wa l-fahaaliiye kula leyi ana.
15 Wa beyi ana, al-muluuk yamulku
wa l-gudiya yaamuru be l-adaala.
16 Wa beyi ana, al-chuyuukh yahkumu
wa l-hukkaam wa kulla l-gudiya
yichaaruʼu be l-adaala.
17 Ana nihibb al-yihibbuuni
wa l-yifattuchuuni, yalgooni.
18 Wa nantiihum maal wa charaf
wa khuna daayim wa mukaafa.
19 Wa natiijti akheer
min al-dahab al-saafi
wa intaaji akheer
min al-fudda al-maʼzuula.
20 Ana nuruukh fi derib al-saalihiin
wa namchi adiil fi tariig al-aadiliin.
21 Wa nanti maal warasa le l-yihibbuuni
wa namla makhaazinhum.»
Be l-hikma tammat al-khaliige
22 «Ana al-hikma, Allah khalagaani awwal,
misil wald al-bikir fi kulla khaliigtah.
23 Wa ana makhluuga min zamaan
wa min al-bidaaya
wa min gabul al-ard.
24 Wa ana makhluuga
gabul al-bahar al-muhiit
wa gabul uyuun almi al-jaari.
25 Wa ana makhluuga
gabul al-hujaar
wa gabul al-jibaal ma yukhuttuhum.
26 Wa ana mawjuuda
gabul ma yisawwi al-ard wa l-kadaade
wa gabul khaliigit turaab al-dunya.
27 Wa ana mawjuuda
wakit bana al-samaawaat
wa khatta huduud beenhum wa been al-bahar al-muhiit
28 wa wakit khatta al-sahaab foog
wa gawwa majaari al-almi tihit fi lubb al-ard.
29 Wa ana mawjuuda
wakit khatta huduud le l-bahar
achaan al-almi ma yikhaalif amrah.
Wa wakit khatta asaas al-ard,
30 ana al-hikma kunt maʼaayah bannaaya.
Wa hu firih beyi fi kulla yoom
wa ana mabsuuta giddaamah fi kulla wakit.
31 Wa ana mabsuuta be ardah al-aamre
wa firiht be Bani Adam.»
Mabruuk le l-yakhbal al-hikma
32 «Wa hassaʼ, asmaʼo ya iyaali.
Mabruuk le l-yichiilu derbi.
33 Asmaʼo wasiiyti wa abgo hakiimiin
wa abadan ma tikhalluuha.
34 Mabruuk le l-naadum al-yasmaʼni
wa yagiif kulla yoom fi baabi
wa yahfad madkhal beeti.
35 Achaan al-yalgaani, yalga al-haya
wa yalga rida min Allah.
36 Wa laakin al-yaʼasaani, yajrah nafsah
wa l-yakrahni, yihibb al-moot.»
Na yii fatanne
1 We syii sok laa ɗǝ, fatan tǝ ɗiɗii, goŋga tǝ cuu suu ah ka dǝɓ mo laa. 2 Uu ɓo tǝgee kah fahlii ne tǝwoŋ fahlii. 3 Uu ɓo tǝ fahlii ma dan ga tǝgǝǝ yaŋ nǝfah kǝlalle, tǝ ɗiɗii gŋ. 4 Faa: Me tǝ ɗii we, za ma kaa wo sǝr daŋ. 5 Awe za mai we pǝ tǝgwĩi, we fee fanne, ka we yea ne tǝtǝlli. 6 We syii sok we laa ɓǝ faa sãh ɓe, ɓǝ mai mee faa nyi we daŋ a njaŋ. 7 Ɓǝ faa ɓe daŋ goŋga yo, mor me syiŋ ber ɓo syiŋ. 8 Ɓǝ faa zah ɓe daŋ goŋga yo, ɓǝ maɓe' ah wala matǝ vǝrvǝr ka gŋ ya. 9 Dǝɓ mai mo ne tǝtǝlli, ɓǝ ah a wol ah wat, za mai mo tǝra fan ɓo daŋ, ɓǝ ah a wo ɓǝǝ njaŋ sǝ. 10 Mo nǝǝ ɓǝ cuu ɓe soɓ lak solai, mo nǝǝ fatan soɓ vãm kaŋnyeeri masãh ahe.
11 Ame fatanne, me kal fãi masãh ah ɓe, fan mai mo ne 'yah ah daŋ mai moo ɓaŋ lii zahki ne me kǝka. 12 Ame fatanne, me pǝ yella, me ne tǝtǝlli, me gak woŋ tǝgǝǝ fanne. 13 Ɗul Dǝɓlii ako ye mai ka dǝɓ mo syiŋ ɓǝɓe', ame syiŋ yii suu ne syẽa suu ne fahlii ɓǝ syel maɓea ah tǝkine ɓǝ faa matǝ vǝrvǝr ɓo. 14 Ame zyeɓ ɓǝ rǝkki, me so joŋ ɓǝ ahe, ame ne tǝtǝlli, me pǝswahe. 15 Ame yee gbah jol za goŋ kaa goŋe, ame yee gbah jol ɓǝǝ ka mo zyeɓra ɓǝ lai masãh ah tǝ sǝrri. 16 Za camcam mai moo kaara goŋ wo sǝrri, ame yee gbah jol ɓǝǝra, zaluu ne za lakaali daŋ. 17 Ame 'yah za mai mo tǝ 'yahra me, koo zune mo tǝ kyeɓ me, a lwaa me. 18 Ame no ne joŋ ne yǝk ka nyi nyi mo tǝkine fan sãh mai moo nǝn ga lii ka mo laa pǝ'nyahre. 19 Fan mai mo ɗǝǝ jol ɓe a pǝsãh kal vãm kaŋnyeeri masãh ah ɓe, kal vãm solai ne yǝk ɓe ta. 20 Ame tǝ syee tǝ fahlii masãhe, me ɓaŋ tǝbǝlam matǝ goŋga ah ɓo, 21 ka me nyi joŋ nyi za mai mo tǝ 'yahra me, ka me baa yaŋ ɓǝǝ ne fan kǝrkǝr.
22 Dǝɓlii joŋ me kǝpel fan daŋ, joŋ me kǝpel yeɓ ah ra mo joŋ ɓo daga ɓaaɓe daŋ. 23 Masǝŋ joŋ me ɓo ɓaaɓe, joŋ me kǝpel ka sǝr ɓah joŋ ya ba. 24 Ame joŋ kǝpel ka mabii malii kǝka ba, ka cok mai bii moo pǝ̃ǝ gin gŋ kǝka. 25 Ame joŋ kǝpel ka waa tǝkine gee daŋ ka pǝ cok ɓǝǝr a ba, 26 ka Masǝŋ ɓah joŋ sǝr tǝkine cok pǝǝ fan mo gŋ wala ka sǝr ma nik ah laŋ ɓah joŋ ya ba. 27 Ne cok Masǝŋ mo kan coksǝŋ, pǝ cok ah ame no gŋ, ne cok mo ɗee zah cok nyi mabii malii daŋ, ka me no. 28 Ne cok mo joŋko swãh coksǝŋ, so ne cok mo gbǝr zahtǝwoo nyi mabii malii ahe, 29 so ne cok mo cuuko cok nyi mabii ka mo ɓooko gŋ ka mo laako zah ahe, tǝkine mai mo kpii mor dunia daŋ, ka me no gŋ. 30 Ame yea ma kah ah tǝgbana pa gbah jolle, ne cok ah ame na we 'yah ahe, zah'nan Masǝŋ daŋ a laa pǝ'nyah ne me, me joŋ kyẽm kah ah cẽecẽe. 31 Ame joŋ kyẽm wo dunia ne lii ah daŋ, ame laa pǝ'nyah ne dǝfuu.
32 Zǝzǝ̃ǝko wee ɓe, we laa ɓǝ faa ɓe, we joŋ tǝgbana mai me faa, we ga laa pǝ'nyahre. 33 We syii sok mor ɓǝ cuu ɓe, ka we tǝ fanne, we syẽa ɓǝ ah ka. 34 Dǝɓ mo laa ɓǝ faa ɓe ɓe, mo so uu zahfah yaŋ ɓe zah'nan daŋ mo tǝ byak ka dan ɓe, a ga laa pǝ'nyahre. 35 Mor dǝɓ mo lwaa me ɓe, ka lwaa cee ɓe ta, Dǝɓlii ga laa pǝ'nyah ne ki. 36 Dǝɓ mo ka ne me ya ɓe, ka dǝɓ ah ɓeɓ ɓe ta, dǝɓ mo syiŋ me ɓe, ka pah ah tǝ 'yah wulli.
