Al-matmuus wa amalah
1 Al-charaf ma biwaafig le l-matmuus
misil al-barad fi l-seef
wa l-matar fi l-darat.
2 Al-laʼana bala sabab ma talhag.
Hi titiir misil abunfisey
wa tuduur misil sagur.
3 Al-sariime sawwooha le l-juwaad
wa l-asa le l-humaar
wa l-soot le dahar al-matmuus.
4 Ma turudd le l-matmuus hasab tamaastah
achaan ma tabga mislah.
5 Rudd le l-matmuus hasab tamaastah
achaan ma yuguul indah hikma.
6 Kan anteet risaaltak le l-matmuus
da misil gataʼt rijlak aw chiribt samm.
7 Al-masal fi khachum al-matmuus
ma indah faayde misil rijil al-aʼraj.
8 Kan tanti charaf le l-matmuus
da misil inta rabat hajar fi l-miglaaʼ.
9 Al-masal fi khachum al-matmuus
misil firiʼ hana kitir fi iid al-sakkaari.
10 Al-yiʼajjir al-matmuus
aw yiʼajjir al-ma maʼruuf al-maachi fi l-chaariʼ,
hu misil siid al-nuchchaab
al-yajrah kulla l-naas.
11 Al-matmuus yigabbil fi nifaakhah
misil al-kalib yigabbil yaakul al-gaddafah.
12 Akheer tukhutt achamak fi l-matmuus
min tukhutt achamak fi l-yahsib nafsah hakiim.
Al-kaslaan wa fikrah
13 Al-kaslaan buguul ke :
«Fiyah duud barra.
Fi ayyi chaariʼ,
raayikh duud khatari.»
14 Wa hu yichchaglab fi furaachah
misil al-baab al-yinfatih wa yinsadda.
15 Al-kaslaan yidiss iidah fi l-gadah
wa kadar yijiibha le khachmah kula gaasi leyah.
16 Wa hu yichiif nafsah hakiim
ziyaada min sabʼa naas aagliin.
Amsaal waahidiin
17 Al-yadkhul fi machaakil ma hineeyah
misil karab kalib min udneeyah.
18-19 Al-naadum al-yukhuchchak
wa yuguul : «Ana gaaʼid nalʼab maʼaak»,
hu da misil muchootin al-yazurgak
be nuchchaab musammam le yaktulak.
20 Kan ma fi hatab,
al-naar tumuut
wa kan ma fi gawwaal,
al-kalaam yumuut.
21 Katarat al-faham tiziid al-jamur
wa katarat al-hatab tiziid al-naar
wa l-gawwaal yiziid al-machaakil.
22 Kalaam al-gawwaal misil al-halaawa,
taakulah wa yanzil fi batnak.
23 Al-galb al-azrag kan kalaamah halu kula
hu misil jarr al-tiine al-mamsuuh be fudda.
24 Al-yakrah al-naas yillabbad wara kalaamah
laakin galbah malaan be l-khachch.
25 Kan kalaamah ajabaak kula,
ma tisaddigah
achaan galbah malaan
be l-fikir al-haraam.
26 Wa kan yilabbid karaahiiytah be khachch kula,
yoom waahid yinkachif giddaam kulla l-naas.
27 Al-yankut nugra yagaʼ foogha
wa l-hajar yigabbil yarhak al-yidardigah.
28 Lisaan al-kaddaab
yakrah al-zalamaahum
wa khachum al-khachchaach
yijiib al-damaar.
ɓǝ kikiŋ
1 Tǝgbana syaŋ moo gin tan ne cok kalle, wala bam mai moo gin tan ne cok mai za mo ka tǝ pǝpǝǝ yao, yǝk laŋ a wo tǝgwĩi bai yeɓ nai ta. 2 Zahyee mai dǝɓ moo ɓoo nyi dǝɓ mo ka yea ne mor a, a tǝgbana juu ma ɗii ne bǝbala moo yea sǝŋ, ɓǝ zahyee ma morãi a nai ta.
3 Bǝrǝǝ a mor loɓ korro, sǝgǝǝ a mor maa nyi pǝrri, kǝndaŋ laŋ a mor in tǝgwĩi. 4 Mo zyii ɓǝ zah tǝgwĩi na ɓǝ faa tǝgwĩi ah ta ka, mor ka mo yea na ko ka. 5 Mo zyii ɓǝ zah tǝgwĩi tǝgbana ɓǝ faa tǝgwĩi ah mo faako ɓo, ka mo kwoko suu ah na dǝɓ ma ne tǝtǝl ka.
6 Dǝɓ mai moo pǝǝ tǝgwĩi ne ɓǝ faa ahe, ka a tǝgbana ŋgom tǝwee ɓal suu ah ɓo, ko ka kyeɓ gaɓ lwaa suu ah ne ɓe. 7 Tǝgbana ɓal mai mo lelem ɓo, mo ka pǝswah ya, Ɓǝ tǝɓoroo zah dǝɓ ma tǝgwĩi ah laŋ ka ne yeɓ ya nai ta. 8 Dǝɓ mo yii ma tǝgwĩi ɓe, ɓǝ ah ka ne yeɓ ya, a tǝgbana dǝɓ moo baŋ tǝsal ɓǝr garviŋ ne suu ka so 'nǝǝni.
9 Ɓǝ tǝɓoroo mai tǝgwĩi moo faani, a tǝgbana waa mai mo cuŋ jol ɓo nyi pa zwan yimmi. 10 Dǝɓ mai moo syea tǝgwĩi ka mo joŋ yeɓ nyi ko, ɓǝ ah tǝgbana gao moo 'nǝǝ za ma pǝ̃ǝ fahlii ne guu. 11 Tǝgwĩi mo so jin ɓo tǝ joŋ fan joŋ ah ɓe, a tǝgbana goo mai mo zwǝǝ zah ɓe moo so jin lahni. 12 Pǝram tǝgwĩi gin tǝ dǝɓ mai mo lǝŋ zye tǝ fan ɓo, so tǝ fan ki laŋ ya.
13 Vǝǝkoi ka zyii pǝ̃ǝ ɓǝr yaŋ ga lal a, a ɗuu gal a faa: Ɓol ga gbǝ zye. 14 Tǝgbana zahfah bab moo jin pǝ cok dǝ̃ǝ tãa, vǝǝkoi laŋ a fer tǝ faswul ah ṽǝlaa ṽǝlaa bai ga cok ki nai ta. 15 Za ki ara pǝ vǝǝkoi ne bǝǝ wol maa ga zah ka syak ɓǝǝra. 16 Vǝǝkoi ga lǝŋ azye tǝ fan kal za camcam rǝŋ moo gak cuura ɓǝ foo sãh ɓǝǝ gin lal ɓe.
17 Dǝɓ mai moo dan kǝsyil bal mai ɓǝ ah mo saaŋ ko ya, a tǝgbana dǝɓ mai moo gban sok nyi goo ne jolle. 18-19 Dǝɓ mai moo kǝǝ za zyak moo kwan tǝgbana zye tǝ joŋ ɓǝ syakke, a tǝgbana tǝgwĩi moo joŋ kyẽm ne fan mai moo in dǝɓ pǝ wulli.
20 Zahwii mo ka tǝ wii ya ɓe, wii a rummi. Nai ta, pa ryak suu mo kǝka ɓe, bal ga vǝrri. 21 Zahwii a joŋ ka wii mo sye, yak laŋ a joŋ ka yakwii mo yea goroo, pa ma kyeɓ bal laŋ a joŋ ka bal mo ge pelle. 22 Ɓǝ faa ɓǝɓe' dǝɓ ki a tǝgbana farel ma'nyah ah dǝɓ moo sǝ̃ǝ ga ɓǝrri.
23 Dǝɓ ma zah 'nyah mai so zahzyil ah mo pǝɓe', a tǝgbana cii vuu mai mo ɓaŋra vãm solai ge ɓo wol ah moo sǝsãhe. 24 Dǝɓ matǝ vǝrvǝr ah a lal muŋ syiŋ mai mo pǝ zahzyil ah nǝn ɓǝ faa zah 'nyah ahe. 25 Ɓǝ faa ah a yea pǝ'nyahre, amma mo nyiŋ ɓǝ ah ka, mor syiŋ baa ɓo pǝ zahzyil ah gǝɓ. 26 A ga muŋ syiŋ ah mo ne ko ne vǝrvǝr ahe, amma za daŋ a ga kwora fan maɓe' ah mai moo joŋko. 27 Za mai moo saara mǝmmǝǝ pel za ki, a ga jinra gbah suu ɓǝǝ ne ko. Za mai moo ciira lak pel za ki, a ga jinra lea ga gŋ ne suu ɓǝǝra. 28 Dǝɓ mai moo gwah berre, a syiŋ goŋga syiŋ. Ɓǝ faa zah 'nyah ma ne vǝrvǝr ka gin ne fan ki ya, sai ɓeɓɓe.
