Masal al-harraatiin al-fasliin
1 Wa fi l-bakaan da, Isa gamma yihajji leehum be amsaal wa gaal : «Naadum waahid maggan inab fi jineene. Wa zarabaaha wa sawwa foogha assaara hana inab wa bana beet hana haraasa. Wa hu ajjar harraatiin achaan yakhdumu foogha wa khalaas khatar wa macha fi balad aakhara. 2 Wa fi wakit lammiin al-inab, hu rassal abid waahid le l-harraatiin achaan yichiil minhum al-inab al-waajib leyah. 3 Wa l-harraatiin karabooh wa daggooh wa gabbalooh le siidah bala cheyy. 4 Wa battaan rassal leehum abid taani. Wa l-abid da, hu kula daggooh fi raasah wa ayyarooh. 5 Wa rassal leehum battaan abid aakhar wa l-abid da, katalooh. Wa rassal leehum abiid katiiriin wa l-harraatiin sawwo leehum nafs al-cheyy. Waahidiin daggoohum wa waahidiin kataloohum. 6 Wa faddal leyah naadum waahid bas al-hu yirassilah wa da wileedah al-yihibbah bilheen. Wa fi l-akhiir, siid al-jineene gaal : ‹Akiid wileedi da yikarrumuuh.› Wa khalaas rassal leehum wileedah. 7 Laakin al-harraatiin achchaawaro ambeenaathum wa gaalo : ‹Daahu yawris al-jineene. Khalli naktuluuh achaan al-warasa tabga hintina !› 8 Wa khalaas karabooh wa katalooh wa zagalo janaaztah barra min al-jineene.»
9 Wa Isa gaal : «Wa hassaʼ da, nasʼalku. Siid al-jineene yisawwi fooghum chunu ? Akiid hu yaji fi l-jineene wa yaktul al-harraatiin dool wa khalaas yanti al-jineene le naas aakhariin. 10 Akiid gareetu al-kalaam al-maktuub fi l-Kitaab al-buguul :
<Al-hajar al-bannaayiin al-beet awwal ma dawwarooh
bigi al-hajar al-muhimm fi buna al-beet.
11 Wa l-cheyy da jaayi min Allah
wa chifnaah ajiib !>»
12 Wa fi l-bakaan da, al-kubaaraat dawwaro yakurbu Isa fi l-sijin achaan fihmo kadar be l-masal da Isa hajja fooghum laakin humman khaafo min al-naas. Wa achaan da, gammo khallooh wa faato.
Al-suʼaal fi l-miiri
13 Wa l-kubaaraat rassalo le Isa naas waahidiin min al-Fariiziyiin wa naas waahidiin min hizib Hiruudus achaan yarmuuh be kalaamah. 14 Wa l-jawaasiis dool jo leyah wa gaalo : «Sayyidna, naʼarfu kadar kalaamak hagg. Inta ma khaayif min ayyi naadum. Ma takhaaf min wijih al-naas wa tiʼallim al-naas derib Allah al-sahiih. Khalaas, guul leena, hasab al-Tawraat waajib leena nikaffu al-miiri le sultaan al-Roomaaniyiin walla ? Al-tukfa waajib leena walla ma waajib ?»
15 Wa Isa irif humman munaafikhiin. Wa radda leehum wa gaal : «Maala tidooru tijarrubuuni ? Antuuni diinaar waahid wa khalli nichiifah.» 16 Wa antooh diinaar waahid. Wa hu saʼalaahum wa gaal : «Al-suura wa l-usum al-gaaʼidiin foogah dool hana yaatu ?» Wa raddo leyah wa gaalo : «Hana sultaan al-Roomaaniyiin.» 17 Wa Isa gaal leehum : «Khalaas. Hana l-sultaan, antuuh le l-sultaan wa hana Allah, antuuh le Allah !» Wa alʼajjabo minnah marra waahid.
Al-suʼaal al-bukhuss al-buʼaas
18 Wa Sadduukhiyiin waahidiin jo le Isa be suʼaal. Wa l-Sadduukhiyiin ma muʼminiin be l-buʼaas. Wa saʼalooh wa gaalo : 19 «Ya l-sayyid, nidooru nihajju leek be l-kalaam al-Muusa katabah leena fi l-Tawraat. Hu yuguul kan raajil maat wa khalla mara ma indah iyaal, waajib akhu al-raajil da yaakhud al-mara. Wa be da, hu yalda minha zurriiye le akhuuh al-marhuum.
20 «Wa awwal fi sabʼa akhwaan. Wa l-kabiir minhum akhad mara wa wakit hu maat ma indah minha zurriiye. 21 Wa l-taani akhadha wa baʼadeen hu kula maat wa ma jaab minha zurriiye wa l-taalit sawwa nafs al-cheyy. 22 Wa nafs al-cheyy bigi le l-aakhariin kula. Wa l-akhwaan al-sabʼa kulluhum akhado al-mara di wa maato bala zurriiye. Wa fi l-akhiir, al-mara zaatha maatat. 23 Wa khalaas wakit al-maytiin yabʼaso da, hi tabga marit yaatu minhum ? Achaan kulluhum al-sabʼa akhadooha.»
24 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Intu ma taʼarfu Kitaab Allah wa la gudrat Allah wa achaan da bas intu muwaddiriin. 25 Achaan wakit al-maytiin yabʼaso, al-rujaal ma yaakhudu awiin wa l-awiin ma yaakhudan rujaal. Yabgo misil al-malaaʼika fi l-samaawaat. Ambeenaathum akhiide ma fi. 26 Wa fi l-cheyy al-bukhuss buʼaas al-maytiin, hal nisiitu al-kalaam al-gareetuuh fi Kitaab Muusa walla ? Fakkuru fi l-kalaam al-bukhuss al-chideere al-gammat foogha naar. Fi l-bakaan da, Allah hajja leyah wa gaal : <Ana Allah Rabb juduudku Ibraahiim wa Ishaakh wa Yaakhuub.> 27 Wa hu Rabb al-hayyiin wa ma Rabb al-maytiin. Wa khalaas intu muwaddiriin marra waahid.»
Al-wasiiye al-akbar
28 Wa naadum waahid min al-ulama gaaʼid hinaak wa hu simiʼ al-munaakhacha di. Wa hu chaaf kadar Isa radda le l-Sadduukhiyiin be radd adiil. Wa achaan da, hu saʼalah wa gaal : «Ya sayyidna, min kulla wasaaya Allah, weeni al-wasiiye al-muhimme ?» 29 Wa Isa radda wa gaal : «Al-wasiiye al-muhimme hi tuguul : <Asmaʼo ya Bani Israaʼiil ! Allah Ilaahna hu Allah al-Waahid. 30 Hibbu Allah Ilaahku be kulla guluubku wa be kulla nufuusku wa be kulla fikirku wa be kulla gudritku.> 31 Wa l-wasiiye al-taaniye hi : <Hibb akhuuk misil tihibb nafsak.> Wa dool bas al-wasaaya al-kubaar wa ma fi wasiiye akbar minhum.»
32 Wa l-aalim gaal : «Kalaamak sameh, sayyidna. Kalaamak hagg, achaan Allah waahid wa la ilaah illa hu. 33 Wa kan naadum yihibbah be kulla galbah wa kulla fikrah wa kulla gudurtah wa yihibb akhuuh misil yihibb nafsah, da akheer min kulla dahiiye wa hadiiye al-yagdar yigaddimhum le Allah.» 34 Wa Isa khassad be kalaam al-aalim achaan hu radda be fikir adiil. Wa Isa gaal leyah : «Inta ma baʼiid min mamlakat Allah.» Wa baʼad da, naadum waahid kula ma dawwar yasʼalah ayyi suʼaal.
Suʼaal al-Masiih al-bukhuss Ibn Dawuud
35 Wa wakit Isa gaaʼid yiʼallim al-naas fi fadaayit beet Allah, hu gaal : «Kikkeef al-ulama yuguulu kadar al-Masiih hu Ibn Dawuud ? 36 Dawuud zaatah kallam be gudrat al-Ruuh al-Khudduus wa gaal : ‹Allah hajja le siidi al-malik wa gaal : <Agood be nussi al-zeenaay lahaddi nukhutt udwaanak tihit rijileenak.>› 37 Wa fi l-kalaam da, Dawuud gaal al-Masiih hu siidah. Wa be misil da, kikkeef al-Masiih yabga wileedah ?» Wa naas katiiriin bilheen gaaʼidiin yasmaʼo kalaamah be farah.
Kalaam al-Masiih fi l-ulama
38 Wakit Isa gaaʼid yiʼallimhum hu gaal : «Awʼu baalku min al-ulama. Humman yiriidu yuruukhu fi ust al-naas laabsiin jalaaliib tuwaal wa yiriidu salaam al-naas fi l-suug 39 wa l-saff al-awwal fi buyuut al-sala wa bakaan al-kubaaraat fi kulli aazuuma. 40 Wa laakin humman yaakulu buyuut al-araamil wa yugummu yisallu sala tawiile achaan al-naas yichiifuuhum. Wa achaan da, al-azaab al-yarjaahum yabga chadiid ziyaada.»
Al-armala al-miskiine
41 Wa Isa gaʼad gariib le sanduug beet Allah wa chaaf al-naas al-gaaʼidiin yusubbu foogah gurushum. Wa siyaad al-maal katiiriin gaaʼidiin yusubbu gurus katiir. 42 Wa fi l-bakaan da, armala waahide jaat wa hi miskiine. Wa khattat fi l-sanduug riyaaleen khiimithum chiyya.
43 Wa Isa naada talaamiizah wa gaal : «Nuguul leeku al-hagg, al-armala al-miskiine di antat ziyaada min kulla l-naas al-aakhariin al-gaaʼidiin yusubbu gurushum fi sanduug beet Allah. 44 Achaan kulluhum anto le Allah al-zaayid min maalhum, laakin hi miskiine wa antat kulla cheyy al-indaha al-tiʼiich beyah.»
Ɓǝ kikiŋ dǝɓ ma pea kpuu vin
(Mt 21:33-46Lu 20:9-19)1 So Yesu tǝŋ faa ɓǝ kikiŋ nyi ra, faa: Dǝɓ ki no pea kpuu vin pǝ 'wah ahe, so pah zah ahe, cii lak ka ŋhǝǝ bii lee kpuu vin ah gŋ, gbǝ jul gŋ ka byak ahe, so soɓ 'wah ah jol za pǝǝ ahe, zol kal ge sǝr ki pǝɗǝkki. 2 Ne cok gwahl mo ge o, dǝɓ yeɓ ah vaŋno ge wo za ma joŋra yeɓ pǝ 'wah kpuu vin ah ka nyiŋ zah fagwahl mǝ ah jol ɓǝǝra. 3 Amma ge gbǝra dǝɓ yeɓ ah loɓra ko, so soɓra ko kal ne jol kolle. 4 Pah 'wah so pee dǝɓ yeɓ ah maki ah faɗa, ge ira tǝtǝl nyi ko, so tǝǝra ko. 5 Fahfal ah so pee dǝɓ yeɓ ah maki ahe, ge ira ko pǝ wulli, joŋra ne za yeɓ ah ra daŋ naiko, loɓra za ki, ikra za ki pǝ wulli. 6 Coŋ wel ah jol ah vaŋno to, we 'yah ah yo, so pee ko ge wo ɓǝǝ fahfal lii, mor faa a ga gbǝra swãa we ɓe. 7 Amma za pǝǝ 'wah faara tǝgǝǝ ki: We mai ma ga ren yaŋ ah yo, na ge i ko pǝ wulli, ka 'wah ah mo ciŋ ma mana. 8 Gbǝra wel ah ira ko pǝ wulli, so ɓaŋra wul ah pǝ 'wah ɓoo ge lalle.
9 Yesu fii ra faa: Pah 'wah a ga joŋ fẽe ne za mai ne? A ga ge ba, a ga ik za mai pǝ wulli, so a ga soɓ 'wah ah ga jol za ki. 10 We kee cok Ɗerewol mai ya ne?
Tǝsal mai za ma vuura yaŋ mo ɓoora ge lalle,
So ciŋ tǝsal masãh lii ah ɓo.
11 Ɓǝ ah gee wo Dǝɓlii ge,
A nahnǝn man gǝriŋ.
12 Zaluu Yahuduen kyeɓra fahlii ka gban Yesu, mor tǝra ɓe, faa ɓǝ kikiŋ ah ɓo kal ɓǝǝra. Amma gal za re ra, soɓra ko, so zolra kalle.
Gǝraama Kaiser
(Mt 22:15-22Lu 20:20-26)13 Peera za ki kǝsyil Farisien ne za Herodes ge wo Yesu mor ka gbanra ko ne ɓǝ faa zah ahe. 14 Gera wo Yesu faara nyi ko: Pa cuu fanne, ru tǝ ɓe, mo faa goŋga, mo ka ɓaŋ syiŋ ɓǝ zan a, mor mo ka joŋ za camcam ya, amma mo cuu fahlii Masǝŋ njaŋ. Mo faa goŋga ɓǝ mai nyi ru ɗǝ, ɓǝ lai man nyi fahlii ka dǝɓ mo sǝǝ gǝraama nyi Kaiser Romanen ɓe ne? Wala nyi ya ne? 15 Amma Yesu tǝ vǝrvǝr ɓǝǝ ɓe, so faa nyi ra: We kǝǝ me mor fẽene? We gee me ne solai ah me ẽe ɗǝ. 16 Ɓaŋra ge nyi ne vaŋno, so Yesu fii ra: Foto zu ye gŋ ne tǝɗii mai mo ŋwǝǝ ɓo gŋ ne? Faara nyi ko: Mǝ Kaiser yo. 17 So Yesu faa nyi ra: We nyi zah fan Kaiser nyi ko, we so nyi zah mǝ Masǝŋ nyi ta. So kaara tǝ ɓǝ ah gǝriŋ.
Fii tǝ ɓǝ ur pǝ wulli
(Mt 22:23-33Lu 20:27-40)18 Sadusien mai moo faara za ka ur gin pǝ wul a, za ki kǝsyil ɓǝǝ gera wo Yesu fiira ko: 19 Pa cuu fanne, Mosus ŋwǝǝ ɓǝ lai mai nyi ru: Naa mah dǝɓ ki mo wǝ mo soɓ mawin mo ka ne wel a ɓe, ka naa mah ah mo ɓaŋko mawin ah kan ka mo kanko nah naa mam ne ko. 20 Wee mawin tǝ vaŋno no rǝŋ. Dǝɓ malii kan winni, wuu, soɓ wel a. 21 Patǝtǝl ah so ɓaŋ mawin ah kanne, wǝ soɓ wel a ta. Patǝ sai ah laŋ joŋ nai ta. 22 Ara rǝŋ daŋ soɓra wel a. Fahfal ɓǝǝ lii mawin ah laŋ wǝ ta. 23 Amma ne cok ur pǝ wul mo ge urra ɓe, mawin ah ga ciŋ mǝ zu kǝsyil ɓǝǝ ne? Mor ara rǝŋ daŋ kanra ko daŋ.
24 Yesu zyii zah ɓǝǝ faa: Awe, we zyak ɓe, mor we tǝ Ɗerewol tǝkine swah Masǝŋ ya. 25 Ne cok za moo ga ur gin pǝ wul za wǝǝ ne ŋwǝǝ ka ga kanra ki ya, amma a ga yeara tǝgbana angeloi mo coksǝŋ. 26 Amma ɓǝ za wul tǝkine ɓǝ ur ɓǝǝ we kee ɓǝ ah pǝ ɗerewol Mosus Masǝŋ mo faa ɓǝ ne ki pǝzyil waa ya ne? Faa: Ame Masǝŋ Abraham, Masǝŋ Isak ne Masǝŋ Yakuɓ. 27 Mai 'yah cuu: Masǝŋ, Masǝŋ za ma wul ye ka, amma Masǝŋ za ma ne cee yo. Mor ah we zyak fahlii ɓo pǝ'manne.
Ɓǝ lai malii ahe
(Mt 22:34-40Lu 10:25-28)28 Dǝɓ vaŋno kǝsyil za cuu ɓǝ lai ge laa ra tǝ fiira ki kǝsyil ki, laa Yesu tǝ zyii ɓǝ zah Sadusien pǝsãhe. So ge wo Yesu fii ko faa: Ɓǝ lai malii ma kal manyeeki ah daŋ ko makẽne? 29 Yesu zyii zah ah faa: Ɓǝ lai malii ma kal manyeeki daŋ a naiko: Za Israel we laa, Dǝɓlii Masǝŋ man ako ye Dǝɓlii vaŋno to. 30 Mo 'yah Masǝŋ Dǝɓlii ɓo ne zahzyil ɓo daŋ, ne mazwãhsuu ɓo daŋ, ne ɓǝ foo ɓo daŋ, tǝkine swah suu ɓo daŋ. 31 Ɓǝ lai malii patǝ gwa ah laŋ a naiko: Mo 'yah jǝk ɓo tǝgbana moo 'yah suu ɓo ta. Ɓǝ lai ma kal matǝ gwa rai ne luu kǝka. 32 So pa cuu ɓǝ lai faa nyi Yesu: A pǝsãhe, pa cuu fanne, ɓǝ mai mo faa goŋga yo. Dǝɓlii ako ye Masǝŋ to, Masǝŋ maki ah na ko kǝka. 33 Dǝɓ mo 'yah Masǝŋ ne zahzyil ah daŋ, ne ɓǝ foo ah daŋ, tǝkine swah suu ah daŋ ɓe, so mo 'yah jǝk ah tǝgbana moo 'yahko suu ah ta ɓe, kal tǝǝ syiŋ suŋwii tǝkine ŋgoŋ fan joŋ syiŋ ne pel Masǝŋ ɓe. 34 Ne cok Yesu mo kwo dǝɓ ah zyii ɓǝ ah pǝsãhe, so faa nyi ko: Mo ka pǝɗǝk ne Goŋ Masǝŋ ya. Fahfal ah za daŋ ɗuura gal fii ɓǝ zah ahe.
Kristu sye we zu ye ne?
(Mt 22:41-46Lu 20:41-44)35 Ne cok Yesu mo tǝ cuu fan nyi za yaŋ Masǝŋ, fifii faa: Za cuu ɓǝ lai faara Kristu We David yo mor fẽene? 36 Mor Tǝ'yak Matǝdaŋdaŋ cuu nyi David so faa ne suu ahe:
Dǝɓlii faa nyi Dǝɓlii ɓe:
Mo kaa jokǝsãh ɓe,
Ŋhaa ka me joŋ za ma syiŋ ɓo daŋ swahra ge sǝŋ mor ɓal ɓo.
37 David ne suu ah ɗii ko ne Dǝɓlii ahe, a joŋ ɗii ka Kristu mo so ciŋ We David ne?
Yesu lai za tǝ ɓǝ za cuu ɓǝ laini
(Mt 23:1-36Lu 20:45-47)Za pǝlli mo taira ɓo gŋ laara ɓǝ cuu ah pǝ'nyahre. 38 Yesu faa ɓǝ nyi ra: We joŋ yella ne za cuu ɓǝ laini, a ɓaara mbǝro pǝwah kyãh ne ko, a 'yahra za mo haozah wo ɓǝǝ pǝ cok tai zana, 39 a kyeɓra cok kal masãh ah matǝ nahnǝn za ɓǝr yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ tǝkine cok kal masãh ah pǝ cok ren farelle. 40 A renra yaŋ ŋwǝǝ wulli, a juura pel ne nahnǝn za liilii ka za mo ẽe ra. A ga lwaara kiita magaɓɓe.
Fan nyi mawin wulli
(Lu 21:1-4)41 So Yesu kaa kah sunduku ma tai lak yaŋ Masǝŋ, kwo za joŋ tǝ ɓoora lak ga gŋ pǝlli. 42 Mawin wul masyak ge ɓoo haɓ ge gŋ gwa, karaŋga vaŋno yo. 43 So Yesu ɗii za syee mor ah faa nyi ra: 'Manna me faa nyi we, mawin wul masyak mai ɓoo lak ge pǝ sunduku kal za mai mo ɓoora ɓo daŋ. 44 Mor kǝlii ɓǝǝ ɓoora mor ara ne lak pǝlli, amma mawin wul masyak mai ge ɓoo fan mai mo no jol ah ka wol suu ah ne tǝɗe'.
