Kalaam Aguur
1 Daahu kalaam al-gaalah Aguur wileed Yaakha. Kalaam min Allah.
Al-raajil da hajja le Itiyiil, le Itiyiil wa le Ukaal wa gaal :
2 «Ana matmuus min kulla l-naas
wa ma indi al-fihim al-waajib le l-insaan.
3 Ana ma allamt al-hikma
wa ma indi maʼrafat al-Khudduus.
4 Yaatu al-talaʼ fi l-sama
wa nazal minnah ?
Wa yaatu al-karab al-riih
fi lubb iideenah ?
Wa yaatu al-sarra almi
fi lubb khalagah ?
Wa yaatu al-khalag al-ard
wa khatta huduudha ?
Wa hu usmah yaatu
wa yaatu usum wileedah ?
Guul leyi kan inta taʼarfah !»

5 Kulla kalaam al-Rabb saafi
wa indah damaan
wa hu misil daraga
yahmi al-yaljaʼo leyah.
6 Ma tiziid ayyi kilme fi kalaam Allah
achaan ma yuluumak wa yajʼalak kaddaab.

7 Ya Rabb, nasʼalak achya itneen,
antiihum leyi fi hayaati.
8 Baʼʼid al-kalaam al-baatil
wa l-kidib minni.
Wa la tisawwiini fagri wa la khani,
illa l-akil al-waajib leyi bas, antiini.
9 Achaan kan khiniit wa chibiʼt,
akuun nakfur wa nuguul :
«Allah da yaatu ?»
Aw kan figirt wa tiʼibt,
akuun nasrig wa nitallif usmak, ya Ilaahi.
Amsaal aakhariin
10 Ma tiʼayyir al-khaddaam giddaam siidah.
Akuun al-khaddaam yalʼanak
wa inta tabga khaati.

11 Fi naas waahidiin yalʼano abbahaathum
wa ma yibaaruku ammahaathum.
12 Fi naas waahidiin yahsubu nufuushum taahiriin
wa laakin ma khassalo al-najaasa min jisimhum.
13 Fi naas waahidiin nafishum aajbeehum
wa yahguru al-aakhariin.
14 Fi naas waahidiin fawaatirhum misil al-magass
wa duruushum misil al-sakaakiin
le yiwadduru al-masaakiin min al-ard
wa yikammulu al-daʼiifiin min ust al-naas.

15 Abungurdaan indah banaat itneen
wa usumhin Antuuni, Antuuni.

Fi talaata achya abadan ma yachbaʼo
wa l-raabiʼ ma buguul kafa !
16 Wa humman al-moot
wa l-mara al-aagre
wa l-ard al-atchaane
wa l-naar hi abadan ma tachbaʼ.

17 Al-een al-tahgir al-abu
wa ma titiiʼ al-amm,
khurbaat al-waadi yisilluuha
wa l-suguura yaakuluuha.

18 Fi talaata achya ma anfahamo leyi
wa l-raabiʼ kula ma iriftah.
19 Wa humman al-tariiga al-yitiir beeha al-sagur fi l-sama
wa l-tariiga al-yamchi beeha al-daabi fi l-hajar
wa l-tariiga al-tuʼuum beeha al-safiina fi l-bahar
wa tariigat al-mahabba been al-raajil wa l-mara.

20 Daahu haal al-mara al-zaaniye.
Hi taakul wa tuguchch gadduumha
wa tuguul : «Abadan da ma fasil !»

21 Talaata achya yijiibu al-barjaal fi l-ard
wa l-raabiʼ ma binhamil abadan.
22 Wa humman al-abid kan bigi malik
wa l-matmuus kan bigi khani
23 wa l-mara al-makruuha kan akhadat
wa l-khaadim kan chaalat bakaan sittaha.

24 Fi arbaʼa haywaanaat sukhaar fi l-ard
wa induhum ilim ziyaada.
25 Wa humman al-nimle,
humman jamaaʼa al-ma induhum gudra
wa laakin yakhzunu akilhum fi l-darat
26 wa tees al-hajar,
humman jamaaʼa al-ma gawiyiin
wa laakin yaskunu fi chuguug al-hajar
27 wa saar al-leel,
humman ma induhum khaayid
wa laakin yisiiru be majmuuʼaat wa be nizaam
28 wa abunchabach,
tagdar takurbah be iidak
wa laakin yiʼiich fi buyuut al-muluuk.

29 Talaata yamchu be khatwaat samhe
wa l-raabiʼ yamchi be kuluufiiye.
30 Wa humman al-duud,
fahal min kula al-haywaanaat
wa ma yajri min cheyy
31 wa l-diik
al-yuruukh fi lubb al-jidaad
wa l-tees
wa l-malik
al-ma yagdaro yugummu diddah.

32 Kan be nifaakh tachkur nafsak
aw tuguul tisawwi fasaaltak,
alzam lisaanak.
33 Achaan daggiin al-laban bijiib al-zibde
wa daggiin al-munkhar bijiib al-damm
wa gawwimiin al-zaʼal bijiib al-huraaj.
Ɓǝ faa dǝɓ ma ɗii ne Agur
1 Ɓǝ faa mai ɓǝ faa Agur we Jake yo, faa: Masǝŋ ka ne me ya, Masǝŋ ka ne me ya, ame pǝtǝtǝ̃ǝre . 2 Ame ka na dǝfuu ya, me na faɓalle, me ka ne tǝtǝl mai dǝfuu mo ne ya. 3 Me fee fatan a, me tǝ ɓǝ ki tǝ ɓǝ Masǝŋ laŋ ya. 4 Azu ye yee ge sǝŋ ko so ɗǝr ge ɓo sǝŋ ne? Azu ye tai zyak ge ɓo mor jol ne? Azu ye tai bii baŋ ge ɓo pǝzyil mbǝro ah ne? Azu ye kan tǝsyee sǝr ɓo ne? A ɗii dǝɓ ah ɗǝne? Wel ah ɗii ɗǝne?
5 Masǝŋ gbǝ ɓǝ mai mo faako ɓo ne zah ah daŋ kaa ɓo ne ko. Masǝŋ yee byak za mai mo soɓra suu ɓǝǝ ɓo wol ah daŋ. 6 Mo ɓoo ɓǝ ki mai mo faako ya ge tǝ ɓǝ faa ah ɓe, a ga ŋgoŋ kiita tǝ ɓo, a ga cuu nyi mo, mo pǝberre.
7 Masǝŋ, me fii mo, mo soɓ me lwaa fan camcam gwa kǝpel wul ɓe. 8 Oseni, mo cak me ne gwah berre, mo soɓ me yea pǝkǝ̃ǝ wala pǝsyak ka. Mo nyi farel nyi me re kǝ̃ǝ na mai me ne 'yah ahe. 9 Mor farel mo kal jol ɓe, maki ɓǝ ah ga kǝǝ me, me ka ɓaŋ syiŋ ɓo ya. Amma so me pǝsyak ɓe, a ga kǝǝ me kiŋ nyin me ɓeɓ tǝɗii Masǝŋ ɓe ne ko.
10 Mo ɓeɓ tǝgǝǝ dǝɓ yeɓ ne pah yeɓ ah ka, mo ga lwaa tǝǝ tǝ ɓǝ ahe, mo ga laa bone mor ah ta.
11 Za ki no a tǝǝra pa ɓǝǝra, so ka faara ɓǝ sãh tǝ ma ɓǝǝr a ta. 12 Za ki no a kwanra suu ɓǝǝ ne nahnǝn ɓǝǝ na za sãhe, so a yeara ma ne faɓe' ɓǝǝ 'wa. 13 Oho za ki no a kwanra suu ɓǝǝ ne nahnǝn ɓǝǝ pǝsãh no cam. 14 Za ki no a cuura syak nyi za syak tǝkine mabaidǝɓ pǝlli, ciŋra farel ɓǝǝ ma kaa wo sǝr ɓo.
15 Darsuŋsuŋ no ne wee pǝ ŋwǝǝ gwa, a ɗiira gwa daŋ ne Mo Nyi Gee me! 16 Fan no nai, ka kǝ̃ǝ kpee ya: palle, masoore, sǝr mayak mai mo ne koŋ bamme, tǝkine wii mai moo syen cokki.
17 Dǝɓ mai mo syak pah ah wala syẽa mah ah ne cok tam ahe, vak cok mo re ko, wala mavak mǝr mo nǝǝ nahnǝn ahe.
18 Fan no camcam nai mai mo joŋ me kaa ɓo gǝriŋ, me ka laa mor ah ya: 19 zoo vak moo zoo sǝŋ, syel soo moo syee tǝtǝl tǝsalle, syel dah moo syee tǝ mabii, tǝkine ɓǝ dǝwor ne madǝwin wo ki.
20 Fahlii mawin ma joŋ ɓǝǝ a naiko: a joŋ ɓǝǝre, so a er bii, amma a so faa zye joŋ faɓe' ya.
21 Fan no nai mai moo ɓeɓ sǝrri: 22 byak mai mo kaa goŋe, tǝgwĩi mai moo lwaa farel mai zahzyil ah mo tǝ 'yah daŋ renne, 23 mawin maɓe' ah mo lwaa wor kanne, tǝkine mabyak mai mo nyiŋ wor jol mah yaŋ ah kanne.
24 Fan no nai, ara pǝnyee kal fan ma wo sǝr daŋ, amma ara pǝ yella pǝlli: 25 Sǝwǝǝre, ara ka pǝswah ya, amma a hǝǝ taira farel ɓǝǝ ga yaŋ ne cok kal sǝ. 26 Tǝkpiiwa: ara ka pǝswah ya, amma a zyeɓra yaŋ ɓǝǝ tǝgǝǝ tǝsalle, a swahra gŋ. 27 Tǝzyeere: ara ka ne goŋ ya, amma mo zoora ga ɓe, a baŋra ki mbaŋmbaŋ. 28 Dǝwee: dǝɓ gak gban maki ah lal ne jolle, amma mo ga lwaa ra ɓǝr yaŋ goŋe.
29 Fan no nai a syeera pǝsãh nǝn ẽere: 30 ɓolle, a pǝswah kal fan cok daŋ, ka ɗuu gal fan ki ya, 31 kǝdai, ne watǝcoo, tǝkine za goŋ moo yeara ma pel za ɓǝǝra.
32 Mo joŋ tǝgwĩi ne yii suu tǝkine joŋ faɓe' ɓe, mo uu mo foo ɓǝ. 33 Mo ŋhǝǝ won ɓe, mo ga lwaa nǝm ahe. Mo i võo nyi dǝɓ ɓe, syim ga pǝ̃ǝ gŋ. Mo kǝǝ dǝɓ ɓaŋ kpãhe, a ga ge ne balle.