Suleymaan marag min derib Allah
1 Wa l-malik Suleymaan habba awiin katiiraat ajnabiiyaat bala bineeyit Firʼoon. Hu habba awiin min balad Muwaab wa Ammuun wa Adoom wa Seeda wa min balad al-Hittiyiin. 2 Wa l-awiin deel min al-umam al-Allah gaal le Bani Israaʼiil : «Angarʼu ma taakhudu min al-umam dool wa humman kula ma yaakhudu minku achaan yamurguuku min al-derib wa taʼabudu ilaahaathum.» Wa laakin al-malik Suleymaan habba awiin min al-umam dool wa anrabat maʼaahum. 3 Wa hu akhad 700 awiin mayaarim wa chaal 300 sirriiyaat kula. Wa l-awiin deel maragannah min al-derib.
4 Wa wakit Suleymaan chayyab marra waahid, al-awiin deel maragannah min al-derib wa hu abad ilaahaat aakhariin. Wa be sabab da, hu ma abad Allah Ilaahah be galib mukhlis misil abuuh Dawuud. 5 Wa l-malik Suleymaan abad Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa Milkuum al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 6 Wa Suleymaan sawwa al-fasaala giddaam Allah wa hu ma taabaʼ Allah misil abuuh Dawuud. 7 Wa fi l-wakit da, Suleymaan addal bakaan aali fi raas al-jabal al-mugaabil Madiinat al-Khudus le Kamuuch al-sanam al-muharram hana naas Muwaab wa le Muulak al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 8 Wa hu sawwa misil da le ilaahaat hana kulla awiinah al-ajnabiiyaat. Wa hinna yiharrigan bakhuur wa yigaddiman dahaaya muharragiin le ilaahaathin.
Natiijat al-khata hana Suleymaan
9 Wa Allah khidib didd Suleymaan achaan hu aba ma taabaʼ al-derib hana Allah Ilaah Bani Israaʼiil al-baan leyah marrateen. 10 Wa amarah ma yitaabiʼ ilaahaat aakhariin. Wa laakin Suleymaan ma tabbag amur Allah. 11 Wa fi chaan da, Allah gaal le Suleymaan : «Inta ma hafadt muʼaahadati wa churuuti al-ana amartak beehum. Khalaas, ana naglaʼ minnak mulkak wa nanti le waahid min khaddaamiinak. 12 Wa ana ma naglaʼah fi hayaatak fi chaan abuuk Dawuud. Laakin naglaʼ al-muluk da min iid wileedak. 13 Wa ana ma naglaʼ kulla l-mamlaka di min wileedak. Laakin nikhalliih yahkim fi gabiila waahide bas. Wa da fi chaan Dawuud abdi wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-madiina al-ana azaltaha.»
Udwaan Suleymaan
14 Wa khalaas, Allah gawwam adu le Suleymaan. Wa hu Haddaad al-Adoomi min zurriiyit malik al-Adoomiyiin. 15 Zamaan, Dawuud haarab mamlakat Adoom. Wa wakit Yuwaab khaayid deechah macha dafan kulla janaazaat al-naas al-maato fi l-harib, hu katal kulla naas balad Adoom al-dukuura. 16 Wa Yuwaab wa kulla Bani Israaʼiil gaʼado hinaak sitte chahar lahaddi kammalo kulla l-dukuura min balad Adoom.
17 Wa fi l-wakit da, Haddaad lissaaʼ sabi. Wa hu arrad macha Masir maʼa waahidiin min naas balad Adoom min khaddaamiin abuuh. 18 Wa humman gammo min Midyaan wa macho Faaraan wa chaalo maʼaahum naas min Faaraan. Wa baʼad da, macho Masir bakaan Firʼoon malik Masir. Wa hu antaah le Haddaad beet wa maʼaach wa ard. 19 Wa Haddaad ligi rida min Firʼoon wa jawwazah hamaatah akhut martah Tahfaniis al-meeram. 20 Wa akhut Tahfaniis wildat wa jaabat wileed le Haddaad wa sammaah Ganuubat. Wa Tahfaniis faradatah wa chaalatah fi beet Firʼoon wa Ganuubat kibir hinaak maʼa awlaad Firʼoon.
21 Wa wakit Haddaad fi Masir simiʼ kadar Dawuud maat wa lihig abbahaatah wa Yuwaab khaayid al-deech kula maat, khalaas Haddaad gaal le Firʼoon : «Khalliini namchi baladi.» 22 Wa Firʼoon gaal leyah : «Min inta gaaʼid maʼaayi da, chunu gassar leek ? Maala tidoor tamchi baladak ?» Wa Haddaad radda leyah wa gaal : «Cheyy ma gassar leyi laakin khalliini namchi bas.»
23 Wa l-Rabb gawwam adu aakhar le Suleymaan, usmah Rizuun wileed Aliyaadaʼ al-arrad min beet siidah Hadadʼaazar malik Suuba. 24 Wa Rizuun lamma majmuuʼa hana rujaal haraamiyiin wa bigi kabiirhum. Wa wakit Dawuud gamma katal naas Hadadʼaazar, Rizuun wa naasah macho madiinat Dimachkh wa gaʼado hinaak wa hakamo foogha. 25 Wa Rizuun bigi adu le Bani Israaʼiil fi kulla muddit hayaat Suleymaan. Wa hu kirih Bani Israaʼiil ziyaada min al-fasaala al-sawwaah Haddaad. Wa Rizuun hakam fi balad Araam.
Yarubaʼaam atmarrad didd Suleymaan
26 Wa fiyah raajil waahid usmah Yarubaʼaam wileed Nabaat min gabiilat Afraayim wa hu min hillit Sariida. Wa ammah usumha Saruuʼa wa hi armala. Wa Yarubaʼaam da hu awwal waahid min khaddaamiin Suleymaan wa baʼadeen, gamma atmarrad diddah. 27 Wa daahu al-sabab al-gawwam Yarubaʼaam le yitmarrad. Da fi wakit al-Suleymaan gaaʼid yabni durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu wa yikaddik al-khurma al-fi durdur madiinat Dawuud abuuh. 28 Wa Yarubaʼaam da hu raajil faaris. Wa Suleymaan chaaf al-sabi da wakit gaaʼid yakhdim wa hu kallafah le yiraakhib al-khidme al-ijbaariiye hana zurriiyit Yuusuf.
29 Wa yoom waahid, Yarubaʼaam marag min Madiinat al-Khudus wa fi l-derib lamma maʼa l-nabi Akhiiya hana hillit Chiilooh. Wa Akhiiya da laabis jard jadiid wa humman lammo itneen bas fi l-kadaade. 30 Wa Akhiiya chaal al-jard al-jadiid al-laabsah da wa charratah atnaachar gitʼe. 31 Wa gaal le Yarubaʼaam : «Chiil al-achara gitʼe dool le nafsak achaan daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : ‹Ana naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan wa nantiik inta al-achara gabaayil dool. 32 Wa gabiila waahide bas tifaddil leyah wa da fi chaan abdi Dawuud wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha min kulla gabaayil Bani Israaʼiil. 33 Wa nisawwi misil da achaan humman abooni wa sajado le Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa le Kamuuch sanam naas balad Muwaab wa le Milkuum sanam Bani Ammuun. Wa humman ma taabaʼo derbi wa la sawwo al-adiil giddaami wa la tabbago churuuti wa gawaaniini misil Dawuud abu Suleymaan. 34 Wa abdi Dawuud al-ana azaltah, hu hafad wasiiyaati wa churuuti. Wa be sabab da, ana ma naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan. Nikhalli yamluk fi kulla muddit hayaatah. 35 Laakin ana naglaʼ al-muluk min iid wileed Suleymaan wa l-achara gabaayil dool nantiihum leek inta. 36 Wa ana nikhalli gabiila waahide le wileed Suleymaan fi chaan abdi Dawuud. Waajib daayman yukuun naadum waahid min zurriiytah fi l-muluk fi Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha le nukhutt foogha usmi.
37 «‹Wa kan leek inta kamaan, ana bas azaltak wa tagdar tamluk misil galbak yidoorah. Wa tabga malik fi Bani Israaʼiil. 38 Wa kan inta tasmaʼ kulla cheyy al-amartak wa titaabiʼ derbi adiil wa tisawwi al-adiil giddaami wa titabbig churuuti wa wasiiyaati misil Dawuud abdi tabbagaahum, ana nukuun maʼaak wa nisabbit mulkak misil sabbatt muluk Dawuud. Wa nantiik al-achara gabaayil hana Bani Israaʼiil. 39 Wa be misil da, ana nijiib al-ihaana fi zurriiyit Dawuud wa laakin al-ihaana di ma tagood fooghum daayman.›»
40 Wa baʼad da, Suleymaan fattachah le Yarubaʼaam achaan yaktulah. Wa laakin Yarubaʼaam arrad macha bakaan Chiichakh malik Masir wa hu gaʼad hinaak lahaddi Suleymaan maat.
Moot Suleymaan
41 Wa l-baagi min amal Suleymaan wa kulla cheyy al-sawwaah wa hikmatah maktuubiin fi kitaab aʼmaal Suleymaan. 42 Wa Suleymaan hakam fi Madiinat al-Khudus wa fi kulla balad Israaʼiil muddit 40 sana. 43 Wa baʼad da, Suleymaan maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh fi madiinat Dawuud abuuh. Wa wileedah Rahabʼaam hakam fi badalah.
Salomo zyak fahlii Dǝɓlii
1 Salomo a 'yah ŋwǝǝ za zahban ki pǝlli, ɓaŋ mǝlaŋ goŋ Farao kan to ya, amma woo wee Moabien, ne Ammonien, ne Edomien, ne Sidonien, tǝkine Hetien kan ta, 2 daga kǝsyil zahban daŋ mai Dǝɓlii mo faa nyi za Israel we suuki ne ra ka, ara laŋ mo suura ki ne we ka, mor a ga kǝǝra zahzyil ɓii zyak ka syee mor masǝŋ ɓǝǝra. Amma Salomo so 'yah ra ko ye jeertǝ. 3 Woo ŋwǝǝ daga morsǝ̃ǝ za mayǝk ah kan temere rǝŋ so ne mǝǝ byak temere sai. Ŋwǝǝ ah kwakra ko syee mor ɓǝ ɓǝǝ haihai. 4 Ne cok Salomo mo tamme, ŋwǝǝ ah kǝǝra ko zyak syee mor masǝŋ ki cam ra, zahzyil ah ka syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana mǝ pah ah David ya. 5 Salomo syee mor Astarte masǝŋ Sidonien tǝkine Molok fan kol mǝ Ammonien. 6 Salomo joŋ fan ma bai 'nyah suu Dǝɓlii, syee mor Dǝɓlii pǝsãh tǝgbana pah ah David ya. 7 Ne cok ah Salomo vuu cok joŋ syiŋ wo Kemos, masǝŋ za Moab tǝwaa nǝfah kǝmorcomzah'nan yaŋ Jerusalem, vuu mor Molok masǝŋ Ammonien nai ta. 8 Joŋ mor ŋwǝǝ ah mai mo woo gin sǝr gwǝǝ daŋ naiko. A tǝǝra syiŋ ɓǝrdi tǝkine ŋgom fan joŋ syiŋ ne wo masǝŋ ɓǝǝra.
9 Amma Dǝɓlii ɓaŋ kpãh ne Salomo, mor zahzyil ah soɓ Dǝɓlii Masǝŋ Israel mai mo cuu suu ah nyi ko ɓal gwa, 10 mai mo cak ko ne cok ah mo faa nyi ko: Mo syee mor masǝŋ ki ra ka. Amma zyii gban ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa ya. 11 So Dǝɓlii faa nyi Salomo: Amo joŋ fan mai naiko, mo zyii ka syee mor ɓǝ gbanzah ɓe tǝkine ɓǝ lai ɓe mai me cuu nyi mo ya. 'Manna, me ga ɓaŋ goŋ gin jol ɓo me ga nyi nyi dǝɓ yeɓ ɓo. 12 Me ka joŋ ne cok zah'nan ma ɓo ya, mor me gbǝ swãa pa ɓo David ɓo, amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol we ɓo. 13 So faɗa, me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol ah tǝɗe' sǝ ya, me ga soɓ zahban vaŋno nyi we ɓo, mor ɓǝ swãa dǝɓ yeɓ ɓe David ne yaŋ Jerusalem mai me nǝǝ ɓo.
Za ma syiŋ Salomo
14 So Dǝɓlii ur pa ma syiŋ Salomo, a ɗii ne Hadad, Edomiyo, dǝɓ morsǝ̃ǝ goŋ Edom yo. 15 Ne cok maki ah David ge ruu sal ne goŋ Edom, Joaɓ dǝɓ swah sal ah kal ge gŋ ne zana ka cii wul sooje Israel ma wuk zah salle, so ge ik za wǝǝ Edomien ge lal daŋ tǝɗe'. 16 Mor Joaɓ ne za Israel daŋ nǝnra gŋ fĩi yea, ŋhaa ikra Edomien mawǝǝ daŋ vǝr tǝɗe'. 17 Amma ne cok ah Hadad ɗuu kal ge sǝr Egiɓ ne Edomien manyeeki ah mai mo tǝ joŋra yeɓ nyi pah ahe. Ne cok ah ka Hadad pǝlaŋne. 18 Urra daga sǝr Midian ge daira Paran, so urra ne za Paran kalra ge sǝr Egiɓ wo goŋ Farao. Goŋ nyi yaŋ tǝkine 'wah nyi Hadad, so faa nyi ko zye ga wol ko. 19 Farao joŋ gboŋgboŋ wo Hadad no cam. So ɓaŋ naa mah mawin ah magoŋ Takpenas mawin nyi kanne. 20 Naa mah magoŋ Takpenas byaŋ wel ne Hadad a ɗii ne Genubat. Takpenas ɓaŋ wel ah wol ko yaŋ Farao. Genubat joŋ dǝɓlii yaŋ Farao kǝsyil wee Farao naiko.
21 Ne cok Hadad mo laa ge sǝr Egiɓ goŋ David wǝ ɓe, Joaɓ swah sal ah laŋ wǝ ɓe ta, faa nyi Farao: Mo nyi fahlii nyi me ka me ge sǝr ɓe o. 22 Farao faa nyi ko: A fẽe ye pee mo ɓo wo ɓe nyee ka mo so fii fahlii ka ga sǝr ɓo ne? Amma zyii zah ah faa: Fan ki pee me vaŋno laŋ ya. Amma ne daŋ laŋ, mo nyi fahlii nyi me.
23 Masǝŋ so ur pa syiŋ Salomo maki ah faɗa, ako ye Rezon we Eliada mai mo yea ɗuu ɓo gin wo dǝɓlii ah Hadadezar goŋ Zoba kal ɓo. 24 Tai za ge mor ahe, ako ye dǝɓlii ɓǝǝra. Ne cok mai David mo kyeɓ ka ik ra pǝ wulli, so kalra ge kaa yaŋ Damaskus. Rezon so kaa goŋ tǝ za Damaskus. 25 Pǝ zah'nan cee Salomo mo kaa daŋ ako ye pa syiŋ za Israel, joŋ ɓǝɓe' tǝgbana Hadad ta, syiŋ za Israel pǝlli, kaa goŋ tǝ za sǝr Siria.
Ur ɓǝ Jeroboam
26 So dǝɓ ki no a ɗii ne Jeroboam, we Nebat dǝɓ Efraim ma Zartan yo, mah ah mawin wul o, a ɗii ne Serwa. Jeroboam ye dǝɓ yeɓ Salomo, so ge ur ɓǝ ne goŋe. 27 Ɓǝ mai mo joŋ ka mo urko ɓǝ ne goŋ a naiko:
Ne cok ah ka Salomo tǝ vuu Millo, so a zyeɓ ɓaale yaŋ pah ah David mai mo ɓeɓ ɓo, 28 Jeroboam pa fatan o. Ne cok Salomo mo ẽe yeɓ we tǝbanna nyẽe moo joŋni, so ɓaŋ ko kan tǝtǝl za yeɓ ma ɓaŋ ne swah mai mo ɓaŋra kǝsyil ban Efraim ne Manasse. 29 Ne cok ah Jeroboam pǝ̃ǝ gin yaŋ Jerusalem, profeto Ahija ma yaŋ Silo ge zyaŋ ne ki tǝ fahlii. Ahija ɓoo mbǝro sol mafuu ah ɓo, ara kǝsyicok syak ɓǝǝ gwa gwa. 30 Ahija wǝǝ mbǝro sol mafuu mai mo sol ahe, ŋgǝ̃ǝre, so sǝǝ jemma tǝtǝl gwa. 31 So faa nyi Jeroboam:
Mo woo gin gŋ jemma ka syak ɓo, mor Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa: Me ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo naiko, me ga nyi zahban Israel jemma nyi mo. 32 Amma a ga coŋ zahban nyi ko vaŋno , mor swãa dǝɓ yeɓ ɓe David, ne yaŋ Jerusalem mai mo nǝǝ ɓo kǝsyil cok kal ban Israel daŋ. 33 Me ga joŋ naiko, mor za Israel soɓra me, so a keara ga sǝŋ pel Astarte masǝŋ Sidonien ne Kemos masǝŋ Moabien tǝkine Molok masǝŋ Ammonien, ka syeera fahlii mai me cuu ɓo nyi ra ya, ka syeera mor ɓǝ lai ɓe tǝkine ɓǝ faa ɓe ra tǝgbana pa ɓǝǝ David mo joŋ ya ta. 34 Amma me ka ga ɓaŋ goŋ gin jol Salomo daŋ ya ba, pǝ zah'nan cee ah daŋ me ga soɓ ko kal pel zana mor ɓǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mai me nǝǝ ɓo, mai mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe. 35 Amma me ga ɓaŋ goŋ gin jol wel ahe, me ga nyi nyi mo ka mo kaa tǝ zahban matǝ jemma. 36 Wel ah laŋ me ga nyi ban vaŋno nyi ko, mor ka morsǝ̃ǝ dǝɓ yeɓ ɓe David mo lwaa kaa goŋ yaŋ Jerusalem cẽecẽe pǝ yaŋ mai me nǝǝ ɓo ka me cuu suu ɓe kǝsyil ɓii gŋ.
37 Amo laŋ me ga ɓaŋ mo ka mo kaa goŋ tǝ za Israel ma zahban tǝ jemma tǝgbana zahzyil ɓo mo 'yahe. 38 Mo laa ɓǝ mai me faa ɓo nyi mo daŋ ɓe, mo syee fahlii ɓe ne joŋ fan ma 'nyah suu ɓe ɓe, mo syee mor ɓǝ lai ɓe ne ɓǝ faa ɓe tǝgbana dǝɓ yeɓ ɓe David mo joŋ ɓe, ka me ga yea ne mo, me ga soɓ wee ɓǝr ɓo kaa goŋ ga lii tǝgbana me faa ɓǝ ah ɓo tǝ ɓǝ David ta. 39 Me ga nyi zahban Israel matǝ jemma nyi mo mor ka jok wee ɓǝr David, amma me ka jok ra ga lii laŋ ya ta.
40 Fahfal ɓǝ mai, Salomo kyeɓ ka in Jeroboam pǝ wulli, amma Jeroboam ɗuu kal ge sǝr Egiɓ wo Sisak goŋ sǝr Egiɓ. Kaa sǝr Egiɓ ŋhaa Salomo wuu.
Wul Salomo
(2 KeeƁ 9:29-31)41 Tǝcoŋ ɓǝ Salomo ne fan mai mo joŋko tǝkine ɓǝ fatan ah daŋ, ɓǝ ah ŋwǝǝ ɓo pǝ ɗerewol Ɓǝ Salomo. 42 Zah'nan Salomo mo kaa goŋ tǝ za Israel yaŋ Jerusalem daŋ joŋ syii jemma nai. 43 So Salomo mo wuu, ciira ko kah pah ah yaŋ David. Wel ah Rehoboam kaa goŋ pǝ cok ahe.
