Banhadaad haasar al-Saamira
1 Wa Banhadaad malik Araam lamma kulla askarah wa maʼaayah 32 muluuk wa siyaad kheel wa arabaat harib. Wa humman macho haasaro madiinat al-Saamira le yihaarubuuha. 2 Wa Banhadaad rassal naas fi l-madiina le Akhaab malik mamlakat Israaʼiil 3 wa gaalo leyah : «Daahu kalaam Banhadaad, hu buguul : ‹Fudditak wa dahabak humman hineeyi wa awiinak wa iyaalak al-samhiin kula hineeyi.›» 4 Wa malik mamlakat Israaʼiil radda leyah wa gaal : «Misil inta gultah, ya siidi al-malik, ana wa kulla cheyy al-indi hanaak inta.»
5 Wa l-naas dool gabbalo taani marra le Akhaab wa gaalo leyah : «Daahu kalaam Banhadaad, hu buguul : ‹Ana rassalt leek wa gult kadar fudditak wa dahabak hineeyi wa awiinak wa iyaalak kula tantiihum leyi. 6 Wa ziyaada min da, aʼarif kadar le ambaakir fajur fi nafs al-wakit, nirassil leek masaaʼiili wa humman yifattuchu beetak wa buyuut masaaʼiilak. Wa kulla cheyy al-tichiifah khaali leek, humman yichiiluuh.›»
7 Wa malik mamlakat Israaʼiil lamma kulla chuyuukh al-balad wa gaal leehum : «Chiifu al-raajil da yidoor yisawwi leyi cheyy fasil. Wakit dawwar minni awiini wa iyaali wa fudditi wa dahabi, ana ma abeet leyah.» 8 Wa kulla l-chuyuukh wa kulla l-chaʼab gaalo leyah : «Ma tasmaʼ kalaamah wa la tarda beyah.» 9 Wa be da, Akhaab gaal le naas Banhadaad : «Amchu guulu le siidi al-malik : ‹Kulla cheyy al-talabah minni fi l-marra al-awwal, ana khassadt beyah nisawwiih. Laakin talabah al-taani da, ana ma nagdar nitabbigah.›» Wa khalaas, al-naas dool gabbalo wa waddo al-radd da le siidhum.
10 Wa Banhadaad rassal le taalit marra wa gaal : «Khalli al-ilaahaat yiʼaakhubuuni ikhaab chadiid kan ard al-Saamira tammat malyit iid le kulla askari al-maachiin maʼaayi.» 11 Wa laakin malik mamlakat Israaʼiil radda leyah wa gaal : «Amchu guulu leyah al-masal da : ‹Ma tachkur nafsak gabul al-harib !›» 12 Wa wakit Banhadaad simiʼ al-kalaam da, hu gaaʼid yachrab maʼa muluuk aakhariin fi lubb al-kheema wa gaal le askarah : «Yalla jahhuzu !» Wa khalaas, humman jahhazo le yihaarubu al-madiina.
Bani Israaʼiil annasaro fi malik Araam
13 Wa laakin nabi waahid ja le Akhaab malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Daahu Allah gaal : ‹Hal chift al-deech al-kabiir da walla ? Daahu ana nisallimhum leek fi iidak. Wa fi l-yoom da, inta taʼarif kadar ana bas Allah.›» 14 Wa Akhaab saʼal al-nabi wa gaal : «Be musaaʼadat yaatu inta tisallimhum leyi ?» Wa l-nabi gaal : «Daahu Allah gaal : ‹Be musaaʼadat askar masaaʼiil al-wulaayaat.›» Wa Akhaab gaal : «Yaatu al-yamchi yigawwim al-harib ?» Wa l-nabi radda leyah wa gaal : «Inta bas.»
15 Wa khalaas, Akhaab lamma kulla askar masaaʼiil al-wulaayaat wa adadhum 232. Wa lamma battaan kulla naas mamlakat Israaʼiil wa ligi adadhum 7 000 askari. 16 Wa humman macho hajamo be gaayle. Wa Banhadaad wa l-muluuk al-talaatiin wa tineen al-jo leyah fazaʼ gaaʼidiin yaskaro fi lubb al-kheema. 17 Wa awwalan ke, askar masaaʼiil al-wulaayaat marago. Wa Banhadaad rassal wa akkad wa gaalo leyah : «Rujaal marago min al-Saamira.» 18 Wa hu gaal leehum : «Kan humman jaayiin yidooru al-salaama, karrubuuhum hayyiin. Wa kan jaayiin le l-harib kula, karrubuuhum hayyiin.»
19 Wa askar masaaʼiil al-wulaayaat wa l-askar al-aakhariin al-maachiin waraahum marago min al-madiina. 20 Wa ayyi waahid darab gabiilah. Wa l-Araamiyiin arrado wa askar mamlakat Israaʼiil taaradoohum. Wa Banhadaad malik Araam rikib fi juwaad wa arrad maʼa siyaad kheel waahidiin. 21 Wa malik mamlakat Israaʼiil macha maʼa askarah al-maʼaayah wa katal al-kheel wa dammar arabaat al-harib. Wa be misil da, hu annasar fi l-Araamiyiin nasur kabiir. 22 Wa fi l-bakaan da, al-nabi ja le malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Chidd heelak wa fakkir fi l-cheyy al-waajib tisawwiih. Achaan fi l-sana al-jadiide, malik Araam yaji yahjimak battaan.»
Mamlakat Israaʼiil annasarat battaan
23 Wa masaaʼiil malik Araam gaalo leyah : «Ilaah Bani Israaʼiil hu ilaah hana jibaal wa fi chaan da bas, humman bigo gawiyiin minnina. Laakin khalli nihaarubuuhum fi l-sahale wa akiid aniina nabgo gawiyiin minhum. 24 Wa hassaʼ, daahu al-cheyy al-tisawwiih. Nazzil kulla l-muluuk dool wa baddilhum be hukkaam. 25 Wa inta zaatak chiil leek askar gawiyiin misil al-askar al-awwal inta waddartuhum wa chiil nafs al-adad hana l-kheel wa arabaat al-harib. Wa baʼad da, aniina nihaarubu askar Bani Israaʼiil fi l-sahale. Wa akiid aniina nabgo gawiyiin minhum.» Wa l-malik simiʼ kalaamhum wa sawwa al-cheyy al-gaalooh leyah.
26 Wa fi l-sana al-jadiide, Banhadaad wa kulla askar al-Araamiyiin macho wa lammo fi hillit Afiikh le yihaarubu mamlakat Israaʼiil. 27 Wa naas mamlakat Israaʼiil kula lammo askarhum wa antoohum maʼaach wa macho le yiwaajuhu al-Araamiyiin. Wa askar mamlakat Israaʼiil khatto muʼaskarhum mugaabil al-Araamiyiin. Wa laakin humman chiyya, bichchaabaho misil door itneen hana khanam jamb al-Araamiyiin al-malo kulla l-balad.
28 Wa fi l-bakaan da, al-nabi ja le malik mamlakat Israaʼiil wa gaal leyah : «Daahu Allah gaal : ‹Al-Araamiyiin gaalo : “Allah hu ilaah hana jibaal wa ma ilaah hana wudyaan.” Wa fi chaan da, ana nisallim leek kulla l-deech al-kabiir da fi iidak. Wa be da, taʼarfu kadar ana bas Allah.›»
29 Wa l-duyuuch al-itneen dool gaʼado mulgaabiliin muddit sabʼa yoom. Wa fi l-yoom al-saabiʼ, al-duwaas bada. Wa fi yoom waahid, askar mamlakat Israaʼiil katalo min al-Araamiyiin 100 000 askar al-maachiin be rijleehum. 30 Wa 27 000 askar al-faddalo arrado wa dakhalo fi hillit Afiikh wa laakin al-durdur wagaʼ fooghum kulluhum. Wa Banhadaad kula arrad wa macha dakhal fi l-hille wa gaaʼid yillabbad min khurfa le khurfa.
Alaakhit Akhaab maʼa malik Araam
31 Wa masaaʼiil Banhadaad jo wa gaalo leyah : «Aniina simiʼna kadar muluuk Bani Israaʼiil induhum rahma. Hassaʼ da, khalli narbutu chuwaalaat fi salabaana wa hubaal fi ruuseena wa namchu le malik mamlakat Israaʼiil. Wa be da, akuun yikhalliik ma yaktulak.»
32 Wa khalaas, humman rabato chuwaalaat fi salabaahum wa hubaal fi ruuseehum wa macho le malik mamlakat Israaʼiil wa gaalo leyah : «Abdak Banhadaad buguul : ‹Min fadlak, khalliini niʼiich !›» Wa Akhaab gaal : «Hu gaaʼid hayy walla ? Hu akhuuyi !» 33 Wa l-kalaam da bigi leehum halu le l-naas dool wa tawwaali gaalo leyah : «Banhadaad da akhuuk !» Wa Akhaab gaal leehum : «Aywa, jiibuuh leyi !» Wa khalaas, Banhadaad marag ja le Akhaab wa hu rakkabah fi arabatah hu zaatah.
34 Wa Banhadaad gaal le Akhaab : «Ana nigabbil leek al-mudun al-abuuyi chaalaahum min abuuk. Wa inta tagdar tamchi tisaawig khumaamak fi madiinat Dimachkh misil awwal abuuyi saawag fi l-Saamira.» Wa Akhaab gaal le Banhadaad : «Ana nisawwi alaakha maʼaak wa nikhalliik tamchi.» Wa khalaas, hu sawwa maʼaayah alaakha wa khallaah macha.
Allah aakhab Akhaab
35 Wa nabi waahid min majmuuʼat al-anbiya gaal le rafiigah be amur Allah : «Min fadlak, adrubni !» Wa laakin rafiigah da aba. 36 Wa l-nabi gaal leyah : «Inta abeet ma tabbagt amur Allah. Wa fi chaan da, wakit tugumm min hini wa tamchi, duud yadurbak.» Wa khalaas, wakit rafiigah gamma minnah wa maachi, duud waahid ligaah wa darabah wa katalah. 37 Wa l-nabi da ligi naadum aakhar wa gaal leyah : «Min fadlak, adrubni !» Wa khalaas, al-naadum da darabah wa jarahah.
38 Wa khalaas, al-nabi macha gaʼad fi derib al-yufuut beyah al-malik wa khatta wijhah be khita achaan ma yaʼarfuuh. 39 Wa wakit al-malik ja faayit be l-derib da, al-nabi gamma naadaah wa gaal : «Ya l-malik, wakit ana abdak gaaʼid fi l-duwaas, naadum waahid jaab leyi masjuun waahid wa gaal : ‹Ahfad al-naadum da. Kan khalleetah arrad kamaan, hayaatak inta tukuun fi badalah aw tikaffi 34 kiilo fudda.› 40 Wa wakit ana abdak anchakhalt be cheyy aakhar, al-masjuun da arrad.» Wa malik mamlakat Israaʼiil gaal leyah : «Wa da inta be nafsak bas gataʼt al-chariiʼa.»
41 Wa tawwaali, al-nabi fatah al-khita min wijhah wa malik mamlakat Israaʼiil irifah kadar hu waahid min al-anbiya. 42 Wa hu gaal le l-malik : «Daahu Allah gaal : ‹Achaan inta khalleet al-raajil al-waajib tidammirah arrad min iideenak, hassaʼ hayaatak inta tukuun fi badal hayaatah wa hayaat chaʼabak fi badal hayaat chaʼabah.›»
43 Wa malik mamlakat Israaʼiil gabbal beetah fi l-Saamira zaʼlaan wa indah hamm.
Akaɓ kaa kacella tǝ Sirien
1 Comki Benhadat goŋ sǝr Siria tai za sal ah daŋ, za goŋ jemma sai tǝtǝl gwa no ne ki, tǝkine pǝrri ne muŋta salle, ge ɗaŋ yaŋ Samaria. 2 Pee zapee ge wo Akaɓ goŋ Israel ɓǝr yaŋ ahe, ka mo faara nyi ko: Benhadat faa sye: 3 Solai ɓo ne vãm kaŋnyeeri ɓo daŋ ma ɓe yo, ŋwǝǝ ɓo ne wee ɓo masãh ah ra daŋ ma ɓe yo. 4 Goŋ Israel zyii ge zah ah faa: Ɓǝ ah a tǝgbana mai dǝɓlii ɓe goŋ mo faa ɓo. Ame tǝkine fan mai me ne daŋ ma ɓo ko yo.
5 Amma Benhadat so pee ra ge kpǝ, faara: Benhadat faa: Me pepee ɓo ka faa nyi mo sye, mo nyi solai ɓo ne vãm kaŋnyeeri ɓo ne ŋwǝǝ ɓo tǝkine wee ɓo mawǝǝ daŋ gee me. 6 Amma mo tǝ njaŋ, tǝ'nan ne cok naiko, me ga pee za yeɓ ɓe ra ge wo ɓo, a ga mgbaira yaŋ ɓo, ne yaŋ za yeɓ ɓo, fan mai moo ga lwaara gŋ mo 'nyah suu ɓǝǝ ɓe daŋ, a ga woora pǝ̃ǝ ne ko.
7 Goŋ Israel tai zaluu sǝr ah daŋ gera wol ahe, faa nyi ra: We ẽe ɓǝ mai ne me ɗǝ, dǝɓ mai tǝ kyeɓ ka joŋ ɓǝɓe' wo mana, pepee ge wo ɓe, a 'yah ŋwǝǝ ɓe, ne wee ɓe mawǝǝre, ne solai ɓe tǝkine vãm kaŋnyeeri ɓe daŋ, me jiŋ nyi ko laŋ ya. 8 Zaluu ne za daŋ faara nyi ko: Mo laa zah ah ka, mo zyii laŋ ka ta. 9 So faa nyi zapee Benhadat: We ge faa nyi dǝɓlii ɓe goŋ sye: Fan mai daŋ mo fii ge zah ɓe zahnahpelle, me ga nyi fan ahe. Amma fan ma nyẽe me ka gak nyi ya. Zapee kalra ge nyi ne ɓǝ ahe. 10 Benhadat so pepee wol ah faa: Me ge ɓeɓ yaŋ Samaria ka mo ciŋ ful kol ya ɓe, masǝŋ ɓe ra mo joŋra me nai sye nai sye, ŋhaa mo kal tǝl ah laŋ ta. 11 Goŋ Israel so zyii ɓǝ ge zah ah faa: Dǝɓ mai mo tǝ zyeɓ suu ka ruu sal ruu ba ka yii suu ah tǝgbana ruu sal vǝr ɓe ya. 12 Ne cok Benhadat mo laa ɓǝ maiko, ka kaa ɓo ne za goŋ mor tal mbǝro tǝ zwahra yimmi. Faa nyi za yeɓ ahe: We zyeɓ suu ka ruu salle. So zyeɓra suu ka ruu sal ne yaŋ Samaria.
13 So profeto Masǝŋ ki no ge lwaa Akaɓ goŋ Israel faa nyi ko: Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa: Mo kwo za mapãa mai ɓe ne? Me ga soɓ ra ga mor jol ɓo tǝ'nahko, mor ka mo tǝ, ame ye Dǝɓlii. 14 Akaɓ faa: A ga soɓ ra gin mor jol ɓe ne jol zune? Profeto Masǝŋ zyii faa: Dǝɓlii faa zye ga soɓ ra ne jol za goŋ ma tǝbanna ah ra ma tǝluɓ lalle. Akaɓ fifii faa: Azu ye ga tǝŋ sal ah ne? Zyii faa: Amo ye mo tǝŋ.
15 Goŋ Akaɓ tai za goŋ ma tǝbanna ah ra ma yaŋ ma lal pǝ sǝr ahe, pãa ɓǝǝ temere gwa ne jemma sai tǝtǝl gwa, fahfal ah so tai za sal Israel daŋ pãa ɓǝǝ a ujenere rǝŋ. 16 Pǝ̃ǝra ne com kǝsyitǝtǝlli, amma ka Benhadat tǝ zwan yim tǝtǝǝ ne pǝ tal mbǝro, ako tǝkine za goŋ jemma sai tǝtǝl gwa mai moo gbahra jol ahe. 17 Za goŋ ma tǝbanna ma pǝ sǝr Israel ma lal kŋ pǝ̃ǝra kǝpelle. Benhadat pee za ge ẽe cok lalle, so pii soo ge faara nyi ko: Za ki pǝ̃ǝra ɓo gin yaŋ Samaria. 18 So faa: Mo pǝ̃ǝra ɓo ka zyeɓ ɓǝ, ka we gbah ra ne nahnǝnni, so mo pǝ̃ǝra ɓo ka ruu salle, we gbah ra ne nahnǝn ta. 19 Za goŋ ma tǝbanna ma pǝ sǝr ma lal pǝ̃ǝra gin tǝgǝǝ yaŋ, so za sal fahfal ɓǝǝra. 20 Koo zune daŋ woŋ sooje Siria ge jol vaŋno vaŋno, ik ge lalle. Za Siria rǝkra ɗulli, za Israel mgbãara mor ɓǝǝ kpǝtak. Goŋ sǝr Siria ɗuu ne pǝr ǝ̃ǝ tǝkine za pǝr ah manyeeki ahe. 21 Goŋ Israel pǝ̃ǝ, nyiŋ pǝr tǝkine muŋta salle, ik za kǝsyil Sirien pǝlli.
22 So profeto kŋ ge wo goŋ Israel faa nyi ko: Mo swaa suu ɓo, ka mo tǝ ɓǝ fan mai moo ga joŋ pel pǝsãhe, mor syii ki mo kiŋ ge dai ɓe, goŋ Siria ga ge ka ruu sal ne mo.
Za Israel ikra za mǝǝna Sirien ujenere temere
23 Mor zaluu pel goŋ Siria faara ɓǝ ɓo ne Benhadat: Masǝŋ Israel masǝŋ waar o, kaara kacella ɓo tǝ man mor ahe. Sai na ge ruu sal ne ra pǝ cok ma tǝ sǝr sǝŋ ahe. Nai ɓe, na ga kal ra ne swahe. 24 Amma na joŋ naiko: na nǝǝ za goŋ rai ge lalle, na rǝk swah sooje ra pǝ cok ɓǝǝra. 25 Amo laŋ mo kyeɓ za sal tǝgbana pãa za sal mai sal mo ik ɓo jol ɓo, ne pǝrri tǝkine muŋta salle, tǝgbana pãa pǝr ne muŋta sal ma kǝpelle, ka na ge ruu sal ne ra pǝ cok ma tǝ sǝr sǝŋ ahe. Nai ɓe, na ga kal ra ne swahe. Goŋ laa zah ɓǝǝra, so joŋ noo ta.
26 Ne cok syii ki mo kiŋ ge daini, Benhadat tai Sirien kal ge Afek ne ka ruu sal ne za Israel. 27 Za Israel laŋ, zyeɓra farelle, taira ki kalra ka ga zyaŋ ki ne Sirien. Ge ɗǝrra pel ɓǝǝ jaŋjaŋ. Za Israel ara tǝgbana ŋgaɓ sǝgwii manyee ah gwa, amma Sirien ma ɓǝǝ ara pǝpãare. 28 Dǝɓ Masǝŋ kŋ ge faa nyi goŋ Israel: Dǝɓlii faa sye: Sirien faara: Dǝɓlii ako ye masǝŋ waare, ako ye ka masǝŋ tǝ sǝr sǝŋ ya. Mor ahe, me ga soɓ za mapãa mai ga mor jol ɓo mor ka mo tǝ, ame ye Dǝɓlii. 29 Uura pel ki jaŋjaŋ zah'nan rǝŋ. Ne zah'nan rǝŋ ah sal gbǝ ki, za Israel ikra za mǝǝna Sirien 100.000 pǝ zah'nan vaŋno. 30 Tǝcoŋ ɓǝǝ ɗuura kal ge yaŋ Afek. So ɓaale lee ik tǝcoŋ za matǝ 27.000 mo coŋ ɓo tǝɗe'.
Akaɓ soɓ Benhadat yea ne cee
Benhadat ɗuu kal ge tǝgǝǝ yaŋ, ɗuu dan ge ɓǝr yaŋ ŋhaa zǝǝ kal ge pǝpahe. 31 Zaluu pel goŋ faara nyi goŋe: Aru laa za goŋ Israel ara ye za goŋ ma kwan syakke. Ru ga ɓaa fatãa ga wo suu, ru ga bam zah tǝtǝl ne suu ka ru pǝ̃ǝ ru ge wo goŋ Israel, ɗah maki a ga soɓ na wo sǝr no ne? 32 Ɓaara fatãa ge wo suu bamra zah tǝtǝl ne suu, gera wo goŋ Israel faara: Dǝɓ yeɓ ɓo Benhadat faa sye: Oseni mo soɓ tǝtǝl ɓe wo sǝrri. Goŋ Israel zyii faa: Ako no ne suu ah sǝŋ ba ne? Naa pa ɓe yo. 33 Zan ah laara ɓǝ ah a na kyaŋ ɓǝ 'nyahre, hǝǝra zyii ɓǝ ah zah ah faa: A nooko, Benhadat naa pa ɓo ko yo. So faa: We ge ɗii ko ge ne ko. Benhadat kal ge wol ahe, so Akaɓ soɓ ko yee tǝ muŋta sal ahe. 34 Benhadat faa nyi ko: Yaŋ maluu mai pa ɓe mo nyiŋ jol pa ɓo, me ga soɓ nyi mo. Mo tǝ 'yah no ɓe, mo zyeɓ yaŋ lee fan ɓo yaŋ Damaskus tǝgbana pa ɓe mo joŋ yaŋ Samaria. Akaɓ so faa: Me ga wǝǝ mo ɓoo tǝ ɓǝ gbanzah maiko. Gbǝ zah ne ki, so soɓ fahlii nyi ko kalle.
Masǝŋ ŋgoŋ kiita tǝ Akaɓ
35 Dǝɓ vaŋno kǝsyil profetoen faa ɓǝ nyi dǝɓ ma ne ki: Mo loɓ me o. Mor Dǝɓlii faa ɓǝ ah ɓo nyi ko. Amma dǝɓ ah zyii loɓ ko ya. 36 So faa nyi ko: Mo zyii ka laa zah Dǝɓlii ya, mor ahe, ne cok moo ga ur gin nyee ka kalle, ɓol ga i mo pǝ wulli. Ne cok mo ur gin wol ah tǝ ga o, ɓol zyaŋ ne ki, i ko pǝ wulli.
37 Dǝɓ ma kǝsyil profetoen kŋ so zyaŋ ne dǝɓ ki faa nyi ko: Mo loɓ me o. Dǝɓ ah loɓ ko, so kan syim wol ahe. 38 So profeto kal ge byak tǝ goŋ tǝ fahlii, rii zyim cok nǝn ah fer suu ah ne cam. 39 Ne cok goŋ mo ge tǝ pǝ̃ǝni, ɓyaŋ ɓǝ nyi goŋ faa: Ame dan ge kǝsyil salle, sooje maki ah zaŋ dǝɓ ki gee me ne ko faa nyi me: Mo byak dǝɓ nyẽeko, mo kal soɓ ko muŋ ɓe, ka mo ga wǝ zahwaa ahe, wala mo ga soo solai dah temere dappe tǝ ɓǝ ahe. 40 Ne cok yeɓ mo kiŋ tǝtǝl nyi me mee joŋ maino joŋ maino, dǝɓ ah so ǝ̃ǝ me muŋ. Goŋ Israel faa nyi ko: Kiita ɓo a nooko, amo ye ŋgoŋ ɓo ne suu ɓo. 41 So ɓaŋ zyim mai mo rii ɓo cok nahnǝn ah ge lal gwari sǝ, goŋ Israel so tǝ o, ako ye dǝɓ ma kǝsyil profetoen kŋ. 42 Faa nyi goŋe: Dǝɓlii faa sye: Amo soɓ dǝɓ mai me soɓ ɓo ne tǝkẽawãk ka mo yeako ka ɓoo, mor ahe, mo ga wǝ zahwaa ahe, za ɓo laŋ ga wuk zahwaa za mǝ ahe.
43 Goŋ Israel kal ge fah yaŋ ah ne swaa ɓǝ tǝkine kpãhe, ge dai yaŋ Samaria.
