Fi madiinat Tasaluuniiki
1 Wa Buulus wa Siila faato giddaam wa chaggo hillit Amfibuulis wa hillit Abuluuniya wa wislo fi madiinat Tasaluuniiki. Wa fi l-hille di, al-Yahuud induhum beet al-sala. 2 Wa fi muddit talaata usbuuʼ, Buulus gaaʼid yadkhul fi beet al-sala kulla yoom al-sabt misil fi aadtah. Wa gaaʼid yinaakhich maʼa l-Yahuud fi kalaam al-Kitaab. 3 Wa gaaʼid yiwaddihah wa yisabbitah leehum kadar laabudda al-Masiih yatʼab wa yabʼas min ust al-maytiin. Wa gaal leehum : «Isa al-niballikh leeku beyah da, hu bas al-Masiih al-intu gaaʼidiin tarjooh.» 4 Wa waahidiin min al-naas simʼo al-kalaam da adiil wa aamano beyah wa lammo maʼa Buulus wa Siila. Wa katiiriin min al-naas al-aamano humman min al-Yuunaaniyiin al-yaʼabudu Allah maʼa l-Yahuud. Wa beenhum awiin katiiraat muhimmaat fi l-hille.
5 Wa be da, al-Yahuud al-ma aamano, hasadoohum le Buulus wa Siila. Wa naado al-naas al-ma naafʼiin al-raaykhiin fi l-chawaariʼ wa lammoohum fi bakaan waahid. Wa gammo harrachoohum lahaddi barjaal kabiir bigi fi lubb al-hille. Wa hajamo beet Yaasuun achaan yidooru yamurgu Buulus wa Siila fi giddaam al-naas. 6 Wa wakit ma ligoohum, karabo Yaasuun wa waahidiin min al-akhwaan. Wa l-naas karroohum min al-beet wa waddoohum giddaam hukkaam al-hille. Wa aato be hiss aali wa gaalo : «Al-naas dool gaaʼidiin yisawwu machaakil fi ayyi bakaan wa hassaʼ jo hini fi hillitna kula ! 7 Wa Yaasuun da dayyafaahum. Humman ma yitaabuʼu wasiiyat sultaan al-Roomaaniyiin wa yiballukhu le l-naas be malik aakhar usmah Isa !»
8 Wa wakit naas al-hille wa hukkaamhum simʼo al-kalaam da, barjalo bilheen. 9 Wa l-hukkaam talabo min Yaasuun wa min al-akhwaan al-maʼaayah yikaffu gurus le damaanithum wa khalaas talagoohum.
Fi hillit Biriiya
10 Wa wakit bigi fi leel, al-akhwaan rassalo Buulus wa Siila fi hillit Biriiya. Wa wakit wislo, macho fi beet al-sala hana l-Yahuud. 11 Wa l-Yahuud al-fi Biriiya kariimiin min al-Yahuud al-gaaʼidiin fi Tasaluuniiki. Humman simʼo kalaam Allah be farha wa gammo yagru fi l-Kitaab kulla yoom achaan yaʼarfu kan taʼliim hana Buulus sahiih walla ma sahiih. 12 Wa katiiriin minhum aamano be Isa. Wa been al-naas al-aamano fi Yuunaaniyiin kula. Wa beenhum fi awiin muhimmaat fi l-hille wa rujaal katiiriin.
13 Wa l-Yahuud al-gaaʼidiin fi Tasaluuniiki simʼo Buulus gaaʼid yiballikh kalaam Allah fi Biriiya. Wa macho wa bado yiharruchu naas al-hille achaan yazʼalo min Buulus. 14 Wa tawwaali, al-akhwaan chaalo Buulus min al-hille wa waddooh le khachum al-bahar. Wa Siila wa Timuutaawus gaʼado fi l-hille. 15 Wa l-akhwaan raafago Buulus lahaddi wislo fi madiinat Atiina wa khalaas gabbalo hillithum. Wa Buulus wakkalaahum achaan Siila wa Timuutaawus yaju leyah ajala.
Buulus fi madiinat Atiina
16 Wa wakit Buulus gaaʼid yarjaahum fi madiinat Atiina, hu chaaf asnaam fi ayyi bakaan. Wa da bigi leyah gaasi bilheen. 17 Wa bada yadkhul fi beet al-sala wa yinaakhich maʼa l-Yahuud wa l-Yuunaaniyiin al-yaʼabudu Allah. Wa kulla yoom, hu gaaʼid yinaakhich fi l-suug maʼa ayyi naadum al-yalgaah hinaak. 18 Wa ulama waahidiin hana l-falsafa min al-Abiguuriyiin wa min al-Riwaagiyiin gammo yinaakhuchu maʼa Buulus. Wa waahidiin gaalo : «Chunu kalaam hana l-hajjaay al-jaahil da ? Maʼanaatah chunu ?» Wa waahidiin gaalo : «Akuun yikallim be ilaahaat hana buldaan aakhariin.» Humman hajjo misil da achaan simʼo Buulus yibachchir be Isa wa buʼaasah.
19 Wa waddo Buulus fi majlas al-hille. Wa saʼalooh wa gaalo : «Ooriina be l-kalaam al-jadiid al-jibtah da. 20 Simiʼna minnak kalaam ajiib wa nidooru nafhamooh adiil.» 21 Wa kulla naas Atiina wa l-ajaanib al-saakniin maʼaahum yiriidu bilheen yinaakhuchu fi ayyi raay jadiid.
22 Wa Buulus gamma fi ust al-majlas wa gaal : «Ya naas Atiina. Ana naʼarif kadar fi kulla cheyy intu naas al-tiriidu al-adyaan. 23 Wa wakit ana gaaʼid nuruukh fi hillitku, chift madaabihku. Wa ligiit madbah waahid wa gareet al-kalaam al-maktuub foogah buguul : ‹Le l-ilaah al-ma maʼruuf.› Wa khalaas, ana niʼooriiku be Allah, al-ilaah al-taʼabuduuh wa ma taʼarfuuh. 24 Allah khalag al-dunya wa kulla cheyy al-gaaʼid foogha. Hu Rabb al-samaawaat wa l-ard. Wa Allah ma saakin fi buyuut hana l-ibaada al-yabnuuhum al-naas. 25 Hu ma hawjaan khidmit al-naas achaan cheyy ma mugassir leyah. Hu bas al-yanti al-haya wa l-nafas le kulla l-naas wa hu bas al-yantiihum kulla cheyy.
26 «Wa min naadum waahid, hu khalag kulla l-gabaayil wa gassam leehum al-buldaan al-yaskunu fooghum fi kulla l-ard. Wa min al-awwal, hu haddad leehum muddit al-wakit al-gaaʼidiin foogah wa haddad huduud diyaarhum. 27 Wa Allah sawwa misil da achaan al-naas yifattuchuuh wa akuun yalgooh. Laakin be l-akiid, hu ma baʼiid min ayyi waahid minnina 28 achaan beyah hu bas, niʼiichu wa nuruukhu wa nukuunu. Wa misil waahidiin min chuʼaraaku kula gaalo : ‹Aniina zurriiytah.› 29 Wa kan aniina zurriiyit Allah, ma waajib nifakkuru kadar Allah bichaabih dahab wa la fudda wa la hajar. Wa la bichaabih ayyi sanam al-naas sanaʼooh be gudrithum walla be afkaarhum.
30 «Allah ma haasab al-naas fi zaman al-jahal wa laakin hassaʼ Allah yinaadi kulla l-naas fi ayyi bakaan achaan yutuubu min zunuubhum. 31 Wa Allah gataʼ leena yoom achaan yihaasib foogah kulla naas al-dunya be l-adaala. Wa Allah kallaf al-hisaab da le l-raajil al-hu azalah. Wa l-raajil da, Allah baʼasah min ust al-maytiin achaan kulla l-naas yaʼarfu da bas al-raajil al-hu azalah.»
32 Wa wakit simʼo be l-buʼaas, waahidiin minhum achchammato le Buulus laakin waahidiin gaalo : «Nidooru inta tihajji leena battaan be l-kalaam da.» 33 Wa be da, Buulus marag min malammithum. 34 Wa waahidiin minhum macho maʼa Buulus wa aamano. Wa beenhum fi raajil waahid usmah Diyuuniis. Hu naadum min majlas madiinat Atiina. Wa fi mara waahide usumha Damaariis. Wa naas aakhariin kula aamano.
Paulus ne Silas yaŋ Tessalonika
1 Paulus ne Silas pǝ̃ǝra yaŋ Amfipolis ne Apollonia ge daira yaŋ Tessalonika, yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ Yahuduen no gŋ. 2 Tǝgbana Paulus moo joŋ cẽecẽe, kal ge yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ ah tai ne ra. Joŋ nai com 'yak sai a syesyel ne za mai mo no gŋ pǝ Ɗerewol Masǝŋ. 3 A cuu mor ah nyi ra gŋ ne faa nyi ra wat: Sai Kristu ga laa bone a so ur gin pǝ wulli. Yesu mai me tǝ cuu ɓǝ ah nyi we ako ye Kristu ahe. 4 Za ki kǝsyil ɓǝǝ nyiŋra ɓǝ ahe, so taira ne Paulus ne Silas. Za Grek ma ɗuu Masǝŋ pǝlli tǝkine ŋwǝǝ mayǝk ah kǝsyil ŋwǝǝ daŋ nyiŋra ɓǝ ah ta.
5 Amma Yahuduen joŋra tǝwon pǝlli. Ge taira tǝlim mai moo kyãhra tǝgǝǝ yaŋ tǝkol ge urra ɓǝ kǝsyil za ne ko, ŋhaa ɓǝ gaŋ tǝgǝǝ yaŋ ne lii ah daŋ. Ge danra yaŋ Yason, kyeɓra Paulus ne Silas gŋ ka gbah ra ga pel za ne ko. 6 Ne cok mo so lwaara ra gŋ ya, gbǝra Yason ne za ma iŋ manyeeki ah ra gera pel zaluu yaŋ ah ne ko, ŋwaara ɓǝ daŋ faara: Za mai ɓeɓra sǝr ɓo ne lii ah daŋ, so zǝzǝ̃ǝ gera ɓo nyeeko, 7 Yason nyiŋ ra ɗǝr yaŋ ahe. Zan ah laŋ a joŋra fan mai ɓǝ lai Kaiser mo cak ɓo, a faara goŋ maki ah no a ɗii ne Yesu. 8 Ɓǝ ah wii zahzyil za tǝkine zaluu yaŋ ah daŋ. 9 Sai Yason ne za ma iŋ manyeeki ah sora soo ɗǝ, ko zaluu wǝǝ ra myah ba.
Paulus ne Silas yaŋ Berea
10 Fahfal ah sǝ cok fooni, wee pam so peera Paulus ne Silas kal ge yaŋ Berea. Ne cok mo ge daira gŋ, kalra ge pǝ yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ Yahuduen. 11 Za ma yaŋ Berea ara ne yella pǝsãh kal Yahuduen ma yaŋ Tessalonika ɓe, mor nyiŋra ɓǝ Masǝŋ ne 'yah ah pǝ zahzyil pǝlli, zah'nan daŋ a keera Ɗerewol Masǝŋ mor ka ẽere, ɓǝ mai Paulus mo tǝ cuu goŋga ye ne? 12 Za pǝlli kǝsyil ɓǝǝ nyiŋra, ne ŋwǝǝ mayǝk ah kǝsyil ŋwǝǝ Grek pǝlli, ne za wǝǝ ɓǝǝ daŋ nyiŋra ɓǝ ahe. 13 Amma ne cok Yahuduen ma yaŋ Tessalonika mo laara Paulus cuu ɓǝ Masǝŋ yaŋ Berea ta, gera gŋ, a kǝǝra zah za ka mo urra ɓǝ. 14 So ne pel sǝ wee pam peera Paulus kal ge nǝfah kǝ zah mabii, amma Silas ne Timoteus kaara ɓǝǝ yaŋ Berea. 15 Za mai mo swǝra fahlii Paulus ge kanra ko yaŋ Aten. Fahfal mo pii soora ka gin yaŋ Berea, Paulus pee ra ge ne wo Silas ne Timoteus faa mo ge lwaara ko gwari.
Paulus yaŋ Aten
16 Ne cok Paulus mo tǝ byak Silas ne Timoteus yaŋ Aten, so mo kwo masǝŋ ki ra yaŋ ah pǝlli naiko, zahzyil sye ko tǝ ɓǝ ah pǝlli. 17 Mor ah tǝŋ syesyel ne Yahuduen pǝ yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ ɓǝǝra, ne za ma ɗuu Masǝŋ tǝkine za mai moo zyaŋra ne ki pǝ luma zah'nan daŋ. 18 Za cuu fan manyeeki ah kǝsyil Epikurien ne Stokien tǝŋ faara ɓǝ ne ki, so za ki kǝsyil ɓǝǝ faara: Pa ɓǝ pãa mai a 'yah ka faa ɗǝne? Za ki so faara: Ako ye pa cuu ɓǝ masǝŋ ma sǝr ki ra nyi zana. Faara nai mor Paulus cuu ɓǝ Yesu nyi ra tǝkine ɓǝ ur pǝ wul daŋ. 19 So ɗiira ko kal ge cok ma ɗii ne Areopagus ne ko, faara nyi ko: Ru gak laa ɓǝ mafuu mai mo tǝ cuu zah ɓo no faɗa ka ru tǝ mor ah ne? 20 Mor ɓǝ mai mo faa, ru laa ɓǝ mafuu ah mai ru laa ge sok taa ya ɓo gŋ, so ru 'yah ka tan ɓǝ ahe, mor ah 'yah faa ɗǝne? 21 (Mor Atenien tǝkine za gwǝǝ mo kaara ɓo gŋ daŋ ka joŋra fan ki ya, sai a faara ɓǝ tǝkine kyeɓ ka laa ɓǝ mafuu ahe.)
22 Paulus ur uu pel za pǝ cok Areopagus faa: Za yaŋ Aten, me kwo ɓe, we tǝ syee mor ɓǝ iŋ ɓii ra ne swahe. 23 Mor ne cok me kyãh tǝgǝǝ ɓiiri, me kwo cok mai daŋ wee juupel gŋ ɓe, so me lwaa cok joŋ syiŋ maki ah mai ɓǝ mo ŋwǝǝ ɓo: Wo Masǝŋ ma bai tanne. Mor ahe, fan mai we tǝ juupel wol ah bai tan ahe, me ge ɓo tǝ cuu nyi we zǝzǝ̃ǝko. 24 Masǝŋ mai mo joŋ sǝr tǝkine fan mai mo no gŋ daŋ, ako ye Dǝɓlii sǝŋ tǝkine sǝrri, ka kaa pǝ yaŋ mai dǝfuu moo vuura ya. 25 Ka 'yah ka dǝfuu mo joŋra yeɓ mor ah ka nyira fan nyi ko ya, mor ako yee nyi cee nyi za daŋ tǝkine tǝ'yakke, ne fan daŋ. 26 Mor joŋ zahban dǝfuu daŋ daga mor dǝɓ vaŋno, so rǝk ra tǝ sǝr daŋ. Ako ye nǝǝ zah'nan ah tǝkine cuu cok ah ne suu ah kǝpelle, so ɗea zahsyee sǝr mai moo ga kaara gŋ daŋ. 27 Joŋ nai ka mo kyeɓra ko ka zyeɓ ɓǝ ɓǝǝ ne ki, ɗah maki a lwaara ko no ne. Amma goŋga, Masǝŋ ka pǝɗǝk ne koo zune kǝsyil man a. 28 Mor ahe, ana ne cee, na gai suu, na no. Tǝgbana mai za ma gea lǝŋ ɓii manyeeki ah mo faara ta:
Ana laŋ na ye wee ah ta.
29 So ana ye wee ah ɓe, na ka gak foo sõone Masǝŋ a yea ma na vãm kaŋnyeeri wala vãm solai tǝkine tǝsal mai dǝfuu moo zyeɓra ne yella ɓǝǝr a. 30 Ne cok mai dǝfuu mo tǝra ɓǝ ah ya, Masǝŋ kan lǝŋ ah ka kee ɓǝ ah tǝ ɓǝǝ ya. Amma zǝzǝ̃ǝko tǝ ɗii za daŋ cok daŋ ka mo toora bii, 31 mor kan zah'nan ɓo no ka ga ŋgoŋ kiita tǝ za sǝr daŋ ne fahlii ahe, ne Dǝɓ mai mo nǝǝ ko kan ɓo. Joŋ syedowal tǝl ah pel za daŋ ne mai mo ur ko pǝ wulli.
32 Ne cok mo laara Paulus faa ɓǝ ur pǝ wulli, za ki sǝǝra zahzyel ne ɓǝ ahe, za ki so faara: Ru 'yah ka laa ɓǝ mai zah ɓo comki faɗa. 33 So Paulus ur gin pǝ cok tai kalle. 34 Amma za ki gera wol ahe, nyiŋra ɓǝ ahe. Kǝsyil zan ah Dionisius ma joŋ yeɓ pǝ cok Areopagus gŋ, ne mawin ma ɗii ne Damaris tǝkine za ki.
