Al-mara al-zanat
1 Wa laakin Isa macha fi jabal al-Zaytuun. 2 Wa be fajur, hu macha fi fadaayit beet Allah wa kulla l-naas jo leyah wa hu gaʼad tihit wa bada yiʼallimhum. 3 Wa l-ulama wa l-Fariiziyiin jo leyah wa jaabo mara waahide al-karabooha gaaʼide tazna. Wa waggafooha giddaamhum.
4 Wa hajjo le Isa wa gaalo : «Ya l-muʼallim, al-mara di karabooha gaaʼide tazna. 5 Wa fi l-Tawraat, Muusa amar wa gaal ayyi mara kan zanat waajib yarjumuuha. Wa inta, tuguul chunu ?» 6 Humman gaalo al-kalaam da achaan yijarrubuuh. Dawwaro yalgo sabab achaan yathamooh beyah. Laakin Isa dangar wa bada yaktib be usbaʼah fi l-turaab. 7 Wa saʼalooh suʼaal katiir wa baʼadeen hu rafaʼ raasah wa radda leehum wa gaal : «Ayyi naadum minku al-abadan ma aznab, khalli yazgul al-hajar al-awwalaani.»
8 Wa dangar battaan wa katab be usbaʼah fi l-turaab. 9 Wa wakit simʼo kalaamah da, khalaas kulluhum chatto minnah. Awwal al-kubaar wa waraahum al-sukhaar lahaddi faddal Isa wiheedah wa l-mara waagfe giddaamah. 10 Wa Isa rafaʼ raasah wa saʼal al-mara wa gaal : «Mara zeene, ween humman ? Ma fi naadum yidoor yiʼaakhibki walla ?» 11 Wa hi gaalat : «La, ya l-sayyid. Naadum ma fiih.» Wa Isa gaal leeha : «Ana kula ma niʼaakhibki. Khalaas, amchi. Wa min al-yoom ma taznibi battaan.»
Nuur al-aalam
12 Wa battaan Isa hajja le l-naas wa gaal : «Ana nuur al-aalam. Ayyi naadum al-yitaabiʼni abadan ma yagood fi l-dalaam. Hu yiʼiich fi l-nuur al-yantiih al-haya.»
13 Wa l-Fariiziyiin hajjo leyah wa gaalo : «Inta gaaʼid tachhad le nafsak wa misil da, chahaadtak di ma indaha faayde.» 14 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Kan nachhad le nafsi kula, chahaadti indaha faayde achaan ana naʼarif al-bakaan al-ana jiit minnah wa l-namchi leyah. Laakin intu ma taʼarfu al-bakaan al-ana jiit minnah wa la l-bakaan al-namchi leyah. 15 Intu tihaasubu al-naas be fikir insaani. Ana ma gaaʼid nihaasib ayyi naadum. 16 Wa laakin kan ana nihaasib al-naas kula, nihaasib be adaala achaan ana ma nihaasib wiheedi. Abuuyi Allah al-rassalaani, hu maʼaayi. 17 Wa kitaabku al-Tawraat buguul chahaadat naaseen indaha sabaat. 18 Ana gaaʼid nachhad le nafsi wa l-chaahid al-taani al-gaaʼid yachhad leyi, hu abuuyi al-rassalaani.»
19 Wa gammo saʼalooh wa gaalo : «Abuuk ween ?» Wa Isa radda leehum wa gaal : «Ma taʼarfuuni wa ma taʼarfu abuuyi. Kan awwal iriftuuni, taʼarfu abuuyi kula.»
20 Wa Isa gaal al-kalaam da wakit hu gaaʼid yiʼallim al-naas fi fadaayit beet Allah jamb sanduug al-maal. Wa ma karabooh achaan al-wakit al-Allah gataʼah leyah lissaaʼ ma ja.
Al-Masiih hajja be mootah
21 Wa Isa hajja leehum battaan wa gaal : «Ana namchi wa intu tifattuchuuni wa laakin tumuutu be zunuubku. Al-bakaan al-namchi leyah, intu ma tagdaro tamchu leyah.» 22 Wa l-Yahuud gammo yihajju ambeenaathum wa gaalo : «Hu gaal ma nagdaro namchu fi l-bakaan al-hu yamchi foogah. Hu yidoor yaktul nafsah walla ?»
23 Wa Isa gaal leehum : «Intu min naas al-ard wa ana min al-sama. Intu naas al-dunya di wa ana ma minha. 24 Wa gult leeku tumuutu be zunuubku. Akiid, tumuutu be zunuubku kan ma tiʼaamunu kadar ana bas hu.» 25 Wa achaan da, saʼalooh wa gaalo : «Inta yaatu ?» Wa Isa gaal : «Ana misil ooreetku beyah min al-bidaaya. 26 Indi kalaam katiir al-nagdar nuguulah foogku wa beyah nahkim foogku. Wa laakin al-rassalaani saadikh wa l-kalaam al-antaani, da bas al-kalaam al-nuguulah le naas al-dunya.»
27 Wa ma fihmo kadar hu gaaʼid yihajji leehum be Allah abuuh. 28 Wa Isa hajja leehum wa gaal : «Wakit tarfaʼo Ibn al-Insaan foog, taʼarfu kadar ana bas hu. Wa taʼarfu ana ma nisawwi cheyy wiheedi laakin al-kalaam al-abuuyi ooraani, da bas al-kalaam al-nuguulah leeku. 29 Wa l-rassalaani gaaʼid maʼaayi. Hu ma khallaani wiheedi achaan nisawwi daayman kulla cheyy al-hu yarda beyah.» 30 Wa wakit Isa gaaʼid yuguul al-kalaam da, naas katiiriin aamano beyah.
Al-Masiih wa Ibraahiim
31 Wa Isa hajja le l-Yahuud al-aamano beyah wa gaal : «Kan tagoodu saabtiin fi kalaami, intu tabgo talaamiizi be l-sahiih. 32 Wa misil da, taʼarfu al-hagg wa l-hagg yiharrirku min al-ubuudiiye.» 33 Wa l-Fariiziyiin raddo leyah wa gaalo : «Haay ! Aniina min zurriiyit Ibraahiim wa abadan ma fi naadum abbadaana. Kikkeef tuguul nabgo hurriin ?»
34 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, ayyi naadum al-gaaʼid yaznib, hu bigi be sababah abid. 35 Wa l-abid ma yagood daayman fi beet siidah. Illa wileed siid al-beet yagood daayman. 36 Wa kan Ibn Allah yiharrirku min al-ubuudiiye, intu tabgo hurriin marra waahid. 37 Irift kadar intu min zurriiyit Ibraahiim laakin tidooru taktuluuni achaan fi guluubku ma tidooru kalaami. 38 Ana nihajji leeku fi l-cheyy al-chiftah wakit ana gaaʼid maʼa abuuyi wa laakin intu gaaʼidiin tisawwu al-cheyy al-abuuku ooraaku beyah.»
39 Wa raddo leyah wa gaalo : «Ibraahiim hu abuuna.» Wa Isa gaal : «Kan sahiih intu iyaal Ibraahiim, intu tisawwu al-cheyy al-Ibraahiim sawwaah. 40 Wa laakin intu tidooru taktuluuni wa ana jiit leeku achaan niʼooriiku al-hagg al-Allah antaani. Da ma al-cheyy al-Ibraahiim sawwaah. 41 Intu gaaʼidiin tisawwu al-cheyy al-abuuku yisawwiih !»
Wa gaalo : «La. Aniina ma furuukh. Indina abu waahid bas wa hu Allah.» 42 Wa Isa gaal : «Kan sahiih Allah abuuku, intu tihibbuuni achaan ana jiit minnah leeku. Ana ma jiit be niiyti ana bas, laakin Allah rassalaani. 43 Maala ma fihimtu kalaami ? Intu ma fihimtuuh achaan intu ma tagdaro tasmaʼo taʼliimi. 44 Abuuku hu Ibliis wa intu iyaalah wa tidooru tisawwu al-cheyy al-hu yidoorah. Hu kattaal dimam min al-bidaaya wa abadan ma dawwar al-hagg achaan fi galbah, al-hagg ma fiih. Kalaam al-kidib bigi leyah lukhkhitah achaan hu kaddaab wa kulla l-kalaam al-kidib, hu abuuh. 45 Wa ana gaaʼid niʼooriiku al-hagg wa achaan da bas intu ma tiʼaamunu beyi. 46 Tuguulu ana muznib laakin abadan ma tisabbutu tuhmitku. Kan ana nuguul leeku al-hagg, maalku ma tiʼaamunu beyi ? 47 Kan naadum min Allah, hu yidoor yasmaʼ kalaam Allah. Laakin intu ma tasmaʼo kalaam Allah achaan intu ma minnah.»
48 Wa l-Yahuud raddo leyah wa gaalo : «Kalaamna foogak sahiih ! Inta min daar al-Saamira wa inta muchootin !» 49 Wa Isa radda leehum wa gaal : «La, ana ma muchootin. Ana gaaʼid nikarrim abuuyi wa laakin intu gaaʼidiin tiʼayyubuuni. 50 Ana ma nidoor al-naas yicharrufuuni. Al-yicharrifni, gaaʼid wa hu al-yihaakim. 51 Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, ayyi naadum al-yitaabiʼ kalaami adiil, ma yumuut abadan.»
52 Wa l-Yahuud raddo leyah wa gaalo : «Khalaas ! Hassaʼ irifna inta muchootin ! Ibraahiim wa l-anbiya maato wa laakin inta tuguul ayyi naadum al-yitaabiʼ kalaamak ma yumuut abadan. 53 Tuguul inta akbar min abuuna Ibraahiim walla ? Hu maat. Wa l-anbiya maato. Tuguul inta yaatu ?» 54 Wa Isa radda leehum wa gaal : «Kan nicharrif nafsi, da ma yanfaʼ. Abuuyi hu al-yicharrifni wa intu tuguulu hu ilaahku. 55 Wa laakin intu abadan ma iriftuuh. Ana naʼarfah. Kan nuguul ana ma naʼarfah, ana nabga kaddaab misilku. Wa laakin ana naʼarfah wa nitaabiʼ kalaamah. 56 Abuuku Ibraahiim farhaan achaan irif hu yichiif jayti. Wa chaafaaha wa firih.»
57 Wa l-Yahuud gaalo leyah : «Haay ! Lissaaʼ ma indak 50 sana wa tuguul chift Ibraahiim ?» 58 Wa Isa gaal leehum : «Asmaʼo nuguul leeku al-hagg, gubbaal ma wildo Ibraahiim, ana hu al-Hayy !» 59 Wa battaan chaalo hujaar wa dawwaro yarjumuuh wa laakin hu allabbad minhum wa marag min beet Allah.
Mawin mai mo gbǝra ko lalle
[1 So zune daŋ kal ge fah yaŋ ahe. Amma Yesu zol kal ge tǝ waa Ma Ne Tǝbaakãmme. 2 Tǝ'nan ah ne zah'nan pim pii soo ge yaŋ Masǝŋ. Za daŋ taira ge wol ah gŋ, so kaa tǝ cuu fan nyi ra. 3 Za cuu ɓǝ lai tǝkine Farisien gera wol ah ne mawin mai mo gbǝra cok joŋ ɓǝǝ lalle. Ge kanra ko kǝsyil za pãa daŋ. 4 Faara nyi Yesu: Pa cuu fanne, mawin mai ru gbǝ ko cok joŋ ɓǝǝre. 5 Mosus faa nyi ru pǝ ɓǝ lai ru ɓaa ŋwǝǝ ma joŋra fan ma morãi ne tǝsal pǝ wulli. Amma ma ɓo mo faa ɗǝne? 6 Faara nai mor ka rǝ lwaa gbǝ sol nyi gŋ ka ga cen ko. Amma Yesu ɗǝŋ ge sǝŋ ŋwǝǝ fan tǝ sǝr ne tǝwee jolle.
7 Ne cok mo so tǝ fiira ko ga pel naiko, Yesu ur sǝŋ faa nyi ra: Dǝɓ ma bai faɓe' kǝsyil ɓii ye mo ɓaŋko tǝsal ɓoo ne ko kǝpelle. 8 So ɗǝŋ ge sǝŋ ŋwǝǝ fan tǝ sǝr faɗa. 9 Ne cok mo laara ɓǝ ah naiko, urra mor ki vaŋno vaŋno kalle, za ma tam ah ye urra kal kǝpelle, soɓra Yesu syak ah ne mawin mo uu ɓo pel ah to. 10 So Yesu ur uu sǝŋ faa nyi ko: Mawinni, za cen ɓo kŋ kẽne? Koo dǝɓ vaŋno so ŋgoŋ kiita tǝ ɓo yao ne? 11 Mawin zyii faa nyi ko: Koo dǝɓ vaŋno ŋgoŋ ya Dǝɓlii. Yesu so faa: Ame laŋ me ka ŋgoŋ kiita tǝ ɓo ya ta. Mo gyo, amma mo joŋ faɓe' kao.]
Yesu ye cokfãi wo sǝrri
12 So Yesu faa ɓǝ nyi za faɗa: Ame cokfãi wo sǝrri. Dǝɓ mo tǝ syee mor ɓe ɓe, a lwaa cokfãi ma nyi cee, so ka syee pǝ cokfuu ya syaŋsyaŋ. 13 Farisien faara nyi ko: Mo tǝ faa ɓǝ tǝ suu ɓo, ɓǝ mai mo faa ɓo goŋga ye ka. 14 Yesu zyii faa nyi ra: Koo me faa ɓǝ tǝ suu ɓe laŋ, ɓǝ mai me tǝ faa goŋga yo. Mor me tǝ cok mai me gee gŋ ge ɓe, me tǝ cok mai me tǝ ga gŋ ɓe ta. Amma awe, we tǝ cok mai me gee gŋ ge ya, we tǝ mai me tǝ ga gŋ ya ta. 15 We tǝ ŋgoŋ kiita tǝgbana fahlii dǝfuu, ame, me ka ŋgoŋ kiita tǝ dǝɓ ya. 16 Me tǝ ŋgoŋ kiita ɓe, kiita ɓe goŋga, mor me ka tǝ ŋgoŋ syak ɓe ya, amma Pa ɓe mai mo pee me a no ne me. 17 Ŋwǝǝ ɓo pǝ ɓǝ lai ɓii faa: Ne cok za gwa mo faara ɓǝ tǝ fan ge cok vaŋno ɓe, ka ɓǝ fan ah goŋga yo. 18 Me tǝ faa ɓǝ tǝ suu ɓe, Pa ɓe mai mo pee me ge tǝ faa ɓǝ tǝ ɓe ta. 19 So fiira ko: Pa ɓo sye kẽne? Yesu zyii faa nyi ra: We tǝ me ya, we tǝ Pa ɓe ya ta. Kǝnah we tǝ me ɓe, we ga tǝ Pa ɓe ta.
20 Yesu faa ɓǝ mai ne cok mo tǝ cuu fan yaŋ Masǝŋ pǝ cok mai sunduku ma tai lak mo gŋ. Koo dǝɓ vaŋno gbǝ ko ya, mor cok ah ɓah gin a ba.
We ka gak ga cok mai mee ga gŋ ya
21 Yesu faa nyi ra faɗa: Me ga kalle, we ga kyeɓ me, amma we ga wuk pǝ faɓe' ɓiiri, we ka gak ga cok mai me tǝ ga gŋ ya. 22 Yahuduen faara: A ga swǝ̃ǝ suu ah ne? Mor faako cok mai me tǝ ga gŋ we ka gak gan a ko. 23 Yesu zyii faa nyi ra: Awe ur ɓo wo sǝr nyeeko, amma ame gee sǝŋ ge, awe ye mǝ sǝr maiko, amma ame ye ka mǝ sǝr mai ya. 24 Mor ah me faa nyi we, we ga wuk pǝ faɓe' ɓiiri. We nyiŋ me ame ye Dǝɓ mai me no ya ɓe, we ga wuk pǝ faɓe' ɓiiri.
25 Fiira Yesu: Amo ye zune? Yesu zyii faa: Me faa nyi we daga tǝtǝŋ ah ɗǝne? 26 Me no ne ɓǝ pǝlli ka faa nyi we, ka ŋgoŋ kiita laŋ tǝ ɓii ne ko. Amma Dǝɓ mai mo pee me ge, Dǝɓ tǝ goŋga yo, ɓǝ mai me laa wol ah ako me tǝ faa nyi za sǝrri.
27 Tǝra sõone Yesu tǝ faa ɓǝ Pam nyi ra ya. 28 So Yesu faa nyi ra: Ne cok we rao We Dǝfuu ge sǝŋ ɓe, we ga tǝ, ame ye Dǝɓ mai me no. We ga tǝ, me ka joŋ fan syak ɓe ya, amma me tǝ faa ɓǝ mai Pa ɓe mo cuu nyi me. 29 Dǝɓ mai mo pee me a no ne me, soɓ me ɓo ka syak ɓe ya, mor cẽecẽe me tǝ joŋ fan mai mo tǝ 'yahko.
30 Za pǝlli mo laara ɓǝ faa Yesu naiko, so nyiŋra ko.
Za ma ne tǝtǝl ɓǝǝra, tǝkine byakke
31 So Yesu faa nyi Yahuduen mai mo nyiŋra ko ɓo: We tǝ syee mor ɓǝ cuu ɓe ne goŋga ɓe, ka we ye za syee mor ɓe 'manna. 32 We ga tǝ goŋga, goŋga laŋ ga joŋ we yea ne tǝtǝl ɓiiri. 33 Zyiira faa nyi ko: Aru ye morsǝ̃ǝ Abraham, ru joŋ byak nyi dǝɓ taa ɗǝ ya. Mo gak faa nyi ru ɗii we ga yea ne tǝtǝl ɓiiri? 34 Yesu zyii faa nyi ra: Goŋga me faa nyi we, koo zune mo tǝ joŋ faɓe' daŋ ka byak faɓe' yo. 35 Mor byak ka gak kaa yaŋ cẽecẽe ya, amma wel kaa gŋ cẽecẽe. 36 Wel ye mo joŋ we lwaa tǝtǝl ɓii ɓe, ka we ga yea ne tǝtǝl ɓii 'manna 'manna. 37 Me tǝ ɓe, awe ye morsǝ̃ǝ Abraham, amma we tǝ kyeɓ ka in me pǝ wulli, mor we ka tǝ nyiŋ ɓǝ faa ɓe ya. 38 Me tǝ faa ɓǝ mai Pa ɓe mo cuu nyi me, amma awe laŋ we tǝ joŋ fan mai pa ɓii mo faa nyi we.
39 Zyiira faa nyi ko: Pa ɓuu ye Abraham. Yesu faa nyi ra: Kǝnah we ye wee Abraham 'manna ɓe, we joŋ yeɓ mai Abraham mo joŋ ta. 40 Amma zǝzǝ̃ǝko we tǝ kyeɓ ka in me pǝ wulli, ame Dǝɓ mai me faa goŋga mai me laa wo Masǝŋ nyi we. Abraham joŋ nai ya. 41 Awe tǝ joŋ yeɓ mai pa ɓii mo tǝ joŋni. Zyiira faa nyi ko: Aru ye ka wee ɓil lal a, aru ne Pam vaŋno, ako Masǝŋ.
42 Yesu faa nyi ra: Pa ɓii ye Masǝŋ 'manna ɓe, we 'yah kǝnah me ta, mor me gee wo Masǝŋ ge, zǝzǝ̃ǝko ame nyeeko. Me ye ka ge suu ɓe ya, amma ako ye pee me ge. 43 We ka laa mor ɓǝ mai me tǝ faa nyi we ya mor fẽene? Mor we ka tǝ syii sok mor ɓǝ faa ɓe ya. 44 Pa ma ɓii ye Satan, we tǝ 'yah joŋ fan mai pa ɓii mo 'yahe. Pa in wul ye ko daga tǝtǝŋ fanne, uu tǝ goŋga taa ya syaŋsyaŋ, mor goŋga ka wol ah ya. Mo tǝ faa ɓǝ ɓe, a faa tǝgbana kpak ah mo ne ko, a pǝberre, pa ber ye ko. 45 Amma ame, me faa goŋga, we ka tǝ zyii nyiŋ me ya mor ahe. 46 Azu ye kǝsyil ɓii a gak cuu faɓe' mai me joŋ ɓo ne? Me tǝ faa goŋga, we ka tǝ zyii nyiŋ me ya mor fẽene? 47 Dǝɓ mo ye mǝ Masǝŋ ɓe, a laa ɓǝ faa Masǝŋ. Amma we ye ka mǝ Masǝŋ ya, mor ah we ka tǝ zyii laa ɓǝ faa ah ya.
Yesu ne Abraham
48 Yahuduen zyiira faa nyi ko: Ru faa goŋga nyi mo, amo Samariayo, fan kaa ɓo tǝ ɓo ya ne? 49 Yesu zyii faa: Fan kaa tǝ ɓe ya, amma me tǝ yii Pa ɓe, awe, we ka tǝ zyii yii me ya. 50 Me ka tǝ kyeɓ yǝk suu ɓe ya, Dǝɓ ki ye tǝ kyeɓ nyi me, ako ye ga ŋgoŋ kiita ahe. 51 Goŋga me faa nyi we, dǝɓ mo tǝ syee mor ɓǝ mai me faa ɓe, ka ga wǝ ya ŋhaa ga lii.
52 Yahuduen faara nyi ko: Zǝzǝ̃ǝ ru tǝ gur njaŋ fan ye kaa ɓo tǝ ɓo. Abraham wǝ ɓe, profetoen laŋ wukra ɓe, ma ɓo mo so faa: Dǝɓ mo syee mor ɓǝ mai me tǝ faa ɓe, ka ga wǝ ya ŋhaa ga lii. 53 Pa ɓuu Abraham wǝ ɓe, mo lǝŋ mo pǝyǝk kal Abraham ɓe ne? Profetoen laŋ wukra ɓe ta. Amo tǝ lii suu ɓo sye ne zu kpak ne?
54 Yesu zyii faa: Me tǝ faa ɓǝ yii suu ɓe ne ɓe, ka yǝk ɓe a tǝkolle. Dǝɓ mai mo tǝ yii me ako ye Pa ɓe mai we faa ako ye Masǝŋ ɓiiri. 55 Amma we tǝ ko ya syaŋsyaŋ. Ame, me tǝ ko ɓe. Me tǝ faa me tǝ ko ya ɓe, ka me tǝ ga ciŋ pa ber tǝgbana we. Amma me tǝ ko ɓe, me tǝ syee mor ɓǝ faa ahe. 56 Suu 'nyah pa ɓii Abraham ka kwan zah'nan gin ɓe, so kwo zah'nan ahe, laa pǝ'nyahre.
57 So Yahuduen faara nyi ko: Mo joŋ laŋ syii jemma dappe ya ba, mo lwaa Abraham kwo kẽne? 58 Yesu zyii faa nyi ra: Goŋga me faa nyi we, ka Abraham byaŋ ya ba laŋ, me no. 59 Woora tǝsal ka ɓaa ko, amma Yesu rii kǝsyil ɓǝǝ syiksyik, pǝ̃ǝ gin yaŋ Masǝŋ kalle.
