1 Al-mara al-indaha hikma tabni beetha
wa l-munaafikhe be nafisha takhrib beetha.
2 Al-maachi fi l-derib al-adiil,
khaayif min Allah.
Wa l-chaayil al-derib al-aʼwaj,
aasi Allah.
3 Kalaam al-munaafikh al-fachchaar yijiib leyah al-dagg
wa laakin lisaan al-saalih yahfadah.
4 Kan ma fi tiiraan hana l-hiraate,
al-dabanga yaabse
wa laakin be gudrat al-tiiraan,
yaktar al-maʼaach.
5 Al-chaahid al-amiin ma yakdib
wa laakin chaahid al-zuur,
kalaamah kula kidib.
6 Al-chammaati yifattich al-hikma wa ma yalgaaha
wa laakin al-maʼrafa le l-faahim, lagaaha hayyin.
7 Amchi baʼiid min al-matmuus
achaan ma talga ilim min kalaamah.
8 Hikmat al-aagil hi fihim tariig hayaatah
wa laakin tamaasit al-matmuus tukhuchchah.
9 Hadiiyat al-khufraan hana l-munaafikh tichchammat foogah
wa laakin al-adiiliin yalgo rida Allah.
10 Al-galib hu yaʼarif wijeeʼtah
wa farhitah kula ma yigassimha maʼa l-aakhariin.
11 Beet al-aasiyiin yiddammar
wa kheemit al-adiiliin taʼamir.
12 Fiyah derib yinchaaf fi uyuunak adiil
wa laakin fi aakhirah, talga al-moot.
13 Marraat al-dihik yilabbid taʼab al-galib
wa mumkin aakhir al-farah yukuun hizin.
14 Siid al-galib al-hawaan
yalga natiijat khidimtah
wa l-yamchi adiil
yalga mukaafa ziyaada.
15 Al-jaahil yisaddig
be kulla l-kalaam al-yuguuluuh leyah
wa l-aagil yifakkir
hatta fi l-bakaan al-yukhutt foogah rijlah.
16 Al-hakiim yakhaaf
wa yibaari al-khutuura,
al-matmuus maachi
wa indah damaan fi nafsah.
17 Al-zaʼʼaal, hu matmuus
wa l-yanwi al-fasaala, makruuh.
18 Al-juhhaal yawrusu illa l-nifaakh
wa laakin al-ilim yabga taaj le l-aagil.
19 Al-fasliin yasjudu le l-zeeniin
wa l-aasiyiin yachhado fi biibaan al-saalihiin.
20 Al-fagri, yakrahooh naasah al-gariibiin
wa l-khani, al-yihibbuuh katiiriin !
21 Al-yahgir jiiraanah yiziid zunuubah
wa laakin mabruuk le l-yihinn fi l-masaakiin.
22 Al-yanwi al-fasaala yiwaddir nafsah
wa l-yanwi al-kheer yalga rahma wa amaan.
23 Al-yakhdim be wakharah yalga natiija
wa laakin kalaam saakit wiheedah yijiib al-fagur.
24 Al-khuna taaj le l-hakiim
wa l-munaafikh matmuus wa yagood be nifaakhah.
25 Al-yachhad be l-hagg, yinajji al-naas
wa l-yachhad be kidib, khachchaach.
26 Al-khoof min Allah yiʼayyichak fi amaan kaamil
wa awlaadak yalgo bakaan al-yaljaʼo leyah.
27 Al-khoof min Allah
misil een almi al-tanti al-haya
wa yinajjiik min al-charak
al-yijiib al-moot.
28 Katarat al-chaʼab charaf le l-malik
wa gillit al-chaʼab kharaab le l-haakim.
29 Al-ma yazʼal ajala
yiwassif fihimah le l-naas
laakin al-zaʼʼaal
yiwassif kadar hu ma indah raas.
30 Al-galib al-tayyib yanti haya le jismak
wa l-galib al-hasuud misil suusa fi udaamak.
31 Al-yazlum al-miskiin yahgir Khaaligah
wa laakin al-yihinn fi l-miskiin yimajjidah.
32 Al-aasi yagaʼ fi fasaaltah
wa laakin al-saalih hatta fi mootah yalga maljaʼ.
33 Fi galib al-faahim,
taskun al-hikma.
Wa laakin fi galib al-matmuus,
hi tinlagi walla ?
34 Al-adaala ticharrif al-umma
wa laakin al-zanib yiʼayyib al-chaʼab.
35 Al-khaddaam al-fahiim
yalga rida min al-malik
wa laakin al-yijiib al-eeb
yalga khadabah.
1 Mawin mai mo ne tǝtǝl a gban yaŋ ah pǝsãhe, amma mawin mai mo ka ne tǝtǝl a ka ɓaŋ syiŋ yaŋ ah ya. 2 Mo tǝ syee njaŋ ɓe, ne mai mo ga cuu mo tǝ ɗuu Dǝɓlii. Mo tǝ syee vǝrvǝr ɓe laŋ, a ga cuu mo ka tǝ ɗuu ko ya. 3 Dǝɓ ma tǝgwĩi ah yii suu kǝǝ ko faa ɓǝ pǝlli, amma dǝɓ ma ne tǝtǝl ɓǝ faa zah ah a byak ko. 4 Mo ka ne dǝǝ pǝpǝǝ ya ɓe, ka mo ka ne fakpãhpǝǝ ya ta. Amma mo ne ɓe, mo gak lwaa fakpãhpǝǝ pǝlli.
5 Pa syedowal matǝ goŋga ka gwah ber a, amma pa syedowal ma bai goŋga, yeɓ ah ye berre. 6 Dǝɓ ma yii suu ka tan fan ki ya, amma dǝɓ ma ne tǝtǝl ka fee fan pǝgaɓ ya. 7 Mo woŋ ki ne za ma tǝgwĩi ah pǝɗǝkki, mor ara ka ne fan ki ka cuu nyi mo ya. 8 Dǝɓ ma ne tǝtǝl a tan fan mor fẽene? Mor a tan fahlii fan mai ka zye joŋ. Dǝɓ ma tǝgwĩi a yea pǝ tǝgwĩi mor fẽene? Mor a lǝŋ zye tǝ fan ɓo. 9 Za ma tǝgwĩi ah mo joŋra faɓe' ɓe, ka ɓaŋra syiŋ ɓǝ ah ya, amma za matǝ goŋga ah a 'yahra Masǝŋ mo rõm ra tǝ ɓǝ ahe.
10 Mo lwaa ɓǝ ma'nyah ah ɓe, ka mo lwaa ɓo ka syak ɓo, mo lwaa ɓǝ maɓe' ah laŋ, ka mo lwaa ɓo ka syak ɓo ta. Mor dǝɓ ma laa 'nyah ah koo gaɓ ah ne mo kǝka.
11 Yaŋ za faɓe' a ga vǝrri, amma Masǝŋ ga ẽe yaŋ za matǝ njaŋ. 12 Fahlii mai mo lǝŋ ɓo fahlii masãh ah yo, in zah ah wul o. 13 Dǝɓ gak muŋ ɓǝ swaa ne syesyakke, amma ne cok ɓǝ 'nyah mo zol kal ɓe, ɓǝ swaa gin dai gŋ. 14 Dǝɓ ɓe' a ga re reba ɓǝɓe' ahe, amma dǝɓ sãh a ga lwaa soo yeɓ sãh ah mo joŋko. 15 Dǝɓ ma tǝgwĩi ah a nyiŋ ɓǝ ne lii ah daŋ, amma dǝɓ ma ne tǝtǝl a ẽe ɓal syel suu ah moo syeeni. 16 Dǝɓ ma ne tǝtǝl a joŋ yella ka zye dan pǝ ɓǝ magaɓ ah ka, amma dǝɓ ma tǝgwĩi ah ka byak suu ah ya, a dan pǝ ɓǝ haihai.
17 Dǝɓ mai mo ne kpak ma ɓaŋ kpãh a joŋ fan joŋ tǝgwĩi, amma dǝɓ mai mo ne tǝtǝl a yea 'wa. 18 Za ma bai tan fan a ga rera reba fan joŋ tǝgwĩi ɓǝǝra, amma za ma ne tǝtǝl a ga lwaara ɓǝǝ fatanne. 19 Za faɓe' a ga ɗǝmra ga sǝŋ pel za matǝ njaŋ, a ga syeara fan jol ɓǝǝra. 20 Dǝɓ masyakke, koo pa jǝk ah laŋ ka laa pǝ'nyah ne ɓǝ ah ya, amma pa joŋ a lwaa bai pǝpãare. 21 Mo 'yah ka laa pǝ'nyah ɓe, mo kwo syak tǝ pa syakke, mor dǝɓ mo tǝ syẽa za ki ɓe, ka tǝ joŋ faɓe'.
22 Mo tǝ joŋ fan masãh ah ɓe, za ga syiira sok tǝ ɓǝ faa zah ɓo, a ga yiira mo. Amma mo tǝ joŋ faɓe' ɓe, ka mo tǝ zyak suu ɓo. 23 Mo joŋ yeɓɓe, mo ga lwaa reba ahe. Moo kaa jak ɓǝ ne za to ɓe, mo ga yea pǝsyakke. 24 Reba za fatan ye lwaa fanne, amma tǝgwĩi, za tanra ko ne fan joŋ ahe. 25 Ne cok pa syedowal mo faa goŋga tǝ ɓǝ ɓe, a wǝǝ dǝɓɓi. Mo gwah ber ɓe, a gin ne ɓǝɓe' tǝ dǝɓɓi.
26 Ɗul Dǝɓlii a nyi swah zahzyil tǝkine jam nyi dǝɓ ne za yaŋ ah daŋ. 27 Ɗul Dǝɓlii a nyi cee nyi dǝɓɓi, mor ka cak ɗul gal mawulli.
28 Goŋ a yea pǝyǝk mor dǝfuu sǝr ah mo pǝpãare, dǝfuu ah mo ka pǝlli ya ɓe, ka yǝk ah kǝka. 29 Dǝɓ mai mo ka ɓaŋ kpãh gwari ya a ne tǝtǝlli, amma dǝɓ mai mo ne kpak ma ɓaŋ kpãh gwari, a cuu tǝgwĩi suu ah gin lalle. 30 Zahzyil mo kaa sǝŋ ɓe, a joŋ suu dǝɓ yea jam, amma tǝwon a tǝgbana syem ma ɗii ne lwaamoliiɓe.
31 Dǝɓ mo tǝ joŋ ɓe' wo pa syak ɓe, ka mo tǝ tǝǝ Masǝŋ mai mo joŋ ko ɓo. Amma dǝɓ mo tǝ joŋ gboŋgboŋ wo pa syak ɓe, ka mo tǝ ɗuu Masǝŋ. 32 Fan joŋ dǝɓ ɓe' a ciŋ lee ahe, amma ɓǝ sãh dǝɓ matǝ njaŋ a byak ko.
33 Dǝɓ ma ne tǝtǝlli, fatan a yea pǝ ɓǝ foo ah daŋ, amma tǝgwĩi tǝ fan ma ɗii ne fatan a. 34 Za matǝ njaŋ a joŋ sǝr yea pǝyǝkki, amma za faɓe' a ɓeɓ sǝrri. 35 Za goŋ a laara pǝ'nyah ne zaluu yeɓ ɓǝǝ mai mo ne tǝtǝlli, amma a ŋgoŋra kiita tǝ za mai mo tǝ kyeɓra ka ɓeɓ sǝrri.