Al-sala al-rabbaaniiye
1 Wa Isa gaaʼid yisalli fi bakaan waahid. Wa wakit hu kammal salaatah, waahid min talaamiizah hajja leyah wa gaal : «Sayyidna, allimna nisallu misil Yahya allam talaamiizah yisallu.» 2 Wa Isa gaal leehum : «Wakit tisallu, guulu :
‹Ya Abuuna, khalli yaʼarfu kadar usmak khudduus.
Khalli mamlakatak taji.
3 Antiina al-akil
al-yitimmina kulla yoom.
4 Saamih leena zunuubna
misil aniina gaaʼidiin nisaamuhu
kulla l-naas al-khito foogna.
Ma tidissina fi l-tajriba.›»
Masal al-deef al-ja fi l-leel
5 Wa Isa hajja leehum be masal wa gaal : «Nasʼalku cheyy waahid. Kan naadum minku indah rafiig wa hu yamchi leyah fi ust al-leel, yinaadiih wa yuguul : ‹Ya akhuuyi, antiini talaata khubza. 6 Nidoorhum achaan rafiig waahid musaafir jaani wa ma indi cheyy nidayyifah beyah.› 7 Hal akhuuk al-saʼaltah da yurudd leek min daakhal wa yuguul : ‹Khalliini nunuum ! Al-baab masduud wa iyaali maʼaayi naaymiin. Ma nagdar nugumm leek wa la nantiik cheyy.› Da yabga walla ? 8 Wa nuguul leeku kan akhuuk da ma yidoor yugumm yantiik cheyy fi chaan inta rafiigah kula, akiid hu yugumm yantiik kulla cheyy al-tidoorah fi chaan inta bachtantah.
9 «Wa nuguul leeku asʼalo Allah wa hu yantiiku. Fattuchu wa talgo. Duggu baab Allah wa yinfatih leeku. 10 Achaan kulla naadum al-yasʼal da, Allah yantiih. Wa ayyi naadum al-yifattich, yalga. Wa ayyi naadum al-yudugg baab Allah, al-baab yinfatih leyah.
11 «Wa kan naadum minku abu iyaal wa wileedah yatlub minnah huutaay, yantiih daabi fi badal al-huutaay walla ? 12 Walla kan yatlub minnah beed jidaad, yantiih agrab walla ? Abadan. 13 Intu al-muznibiin kula taʼarfu kikkeef tantu chokhol sameh le iyaalku. Wa laakin abuuku Allah akheer ziyaada minku. Wa hu yanti al-Ruuh al-Khudduus le l-naas al-yasʼalooh.»
Gaalo gudrat al-Masiih min Ibliis
14 Wa yoom waahid, Isa yidoor yatrud cheetaan min naadum waahid al-bigi abkam be sabab al-cheetaan da. Wa l-cheetaan marag wa l-abkam hajja. Wa kulla l-naas alʼajjabo bilheen. 15 Laakin naas waahidiin gaalo : «Al-naadum da yatrud al-chawaatiin be gudrat Ibliis kabiir al-chawaatiin.» 16 Wa naas aakhariin dawwaro yijarrubuuh wa talabo minnah yantiihum daliil al-yiwassif kadar gudurtah di jaaye min al-sama.
17 Wa hu irif fikirhum wa gaal leehum : «Ayyi mamlaka kan naasha yiddaawaso ambeenaathum takhrab. Wa buyuutha yidaffugu al-waahid fi l-aakhar. 18 Wa tuguulu ana natrud al-chawaatiin be gudrat Ibliis. Wa laakin kan Ibliis yidaawis nafsah, kikkeef mamlakatah tagdar tagood saabte ? 19 Wa kan sahiih ana gaaʼid natrud al-chawaatiin be gudrat Ibliis, naasku yaturduuhum be gudrat yaatu ? Wa misil da, naasku bas al-yisabbutu foogku al-tuhma. 20 Wa kan ana taradt al-chawaatiin be gudrat Allah zaatah, khalaas mamlakat Allah gaabalatku. 21 Kan raajil gawi gaaʼid yahris gasrah be silaahah kulla ke, misil da kulla khumaamah gaaʼid be l-salaam. 22 Laakin kan naadum gawi minnah yaji yahjimah, hu yakhlibah wa yichiil minnah silaahah al-awwal kulla achamah gaaʼid foogah. Wa khalaas yigassim al-khumaam le jamaaʼtah.
23 «Ayyi naadum al-ma maʼaayi, aduuyi. Wa ayyi naadum al-ma yilimm al-naas maʼaayi, yichattithum.»
Al-cheetaan al-yigabbil
24 Wa Isa gaal battaan : «Wakit cheetaan yamrug min naadum muchootin, al-cheetaan da yamchi misil naadum muwaddir fi l-sahara. Wa yifattich bakaan yinjamma foogah wa ma yalgaah. Wa yuguul : ‹Khalaas, nigabbil fi l-beet al-maragt minnah.› 25 Wa yigabbil le l-naadum da wa yalgaah misil beet nadiif wa mufarrach. 26 Wa l-cheetaan yamchi yijiib maʼaayah sabʼa chawaatiin fasliin minnah ziyaada wa kulluhum yindasso wa yaskunu fi l-naadum da wa khalaas, haalit al-naadum da tabga hawaane min awwal.»
27 Wa wakit hu gaaʼid yihajji le l-naas, mara waahide fi usuthum naadat wa gaalat : «Mabruuk le l-mara al-wildatak wa rabbatak.» 28 Laakin Isa gaal : «Akheer tuguuli mabruuk le l-naas al-yasmaʼo kalaam Allah wa yitaabuʼuuh.»
Talabo min Isa alaama
29 Wa adad al-naas al-yidooru yasmaʼo kalaam Isa gaaʼid yiziid. Wa hu bada yuguul : «Naas al-wakit da fasliin wa yatulbu minni daliil achaan yiʼaamunu beyi. Wa Allah ma yantiihum daliil illa l-daliil hana l-nabi Yuunus. 30 Misil Yuunus bigi alaama le naas madiinat Niinawa, ana Ibn al-Insaan kula nabga alaama le l-naas al-fi wakitna da. 31 Wa fi yoom al-Hisaab, malikat al-wati tugumm sawa maʼa l-naas al-fi wakitna da. Wa hi tisabbit fooghum al-tuhma achaan jaat min aakhir al-ard le tasmaʼ kalaam al-malik Suleymaan al-hakiim. Wa l-yihajji leeku hassaʼ akbar min Suleymaan wa laakin intu ma tubtu. 32 Fi yoom al-Hisaab, naas Niinawa yugummu sawa maʼa l-naas al-fi wakitna da wa yisabbutu fooghum tuhma achaan naas Niinawa taabo min zunuubhum wakit Yuunus ballakh leehum kalaam Allah. Wa l-yihajji leeku hassaʼ akbar min Yuunus wa laakin intu ma tubtu.
Masal nuur al-faanuus
33 «Wa ma fi naadum al-yiʼoogid faanuus wa yilabbidah walla yikhattiih be maaʼuun. Hu yukhuttah fi bakaan foog achaan al-naas al-yadkhulu fi l-beet yichiifu al-deyy.
34 «Wa l-een hi misil faanuus jildak. Kan eenak taybe, kulla jildak gaaʼid fi l-nuur. Wa laakin kan eenak talfaane, jildak yinmali dalaam. 35 Achaan da, khutt baalak. Ma tikhalli al-nuur al-indak yabga adlam. 36 Kan kulla jildak anmala nuur wa ma indah dalaam fi ayyi bakaan, yabga leek misil faanuus yidawwi deyy tamaam.»
Al-Masiih haraj al-ulama
37 Wa wakit Isa kammal al-kalaam da, Fariizi waahid azamah achaan yaakul fi beetah. Wa Isa macha fi beetah wa gaʼad le l-akil. 38 Wa Isa ma khassal iideenah le yabgo taahiriin gubbaal ma yaakul wa l-Fariizi chaafah wa alʼajjab minnah bilheen. 39 Wa l-Rabb Isa gaal leyah : «Intu al-Fariiziyiin wakit tilwaddo, da yabga misil tikhassulu al-kaas wa l-sufra min barra bas. Laakin fi guluubku daakhal intu malaaniin min al-sirge wa l-fasaala. 40 Ya l-juhhaal, intu ma taʼarfu kadar Allah al-khalag al-nuss al-barraani khalag al-nuss al-dakhlaani kula ? 41 Antu al-khumaam al-gaaʼid daakhal fi sufritku wa khalli yabga sadakha le l-masaakiin wa kulla cheyy yabga leeku taahir.
42 «Ya l-Fariiziyiin, al-azaab yarjaaku achaan intu munkaribiin fi l-uchur lahaddi tantu le Allah min al-naʼnaaʼ wa l-kammuun wa ayyi nabaat hana l-haraar al-yugumm fi hoochku. Wa laakin intu nisiitu al-adaala wa mahabbat Allah ! Awwal cheyy, waajib tisawwu al-achya al-muhimmiin dool wa battaan ma tanso kalaam al-uchur.
43 «Ya l-Fariiziyiin, al-azaab yarjaaku achaan tiriidu tagoodu fi l-saff al-awwal fi buyuut al-sala wa intu farhaaniin kan al-naas yisallumuuku be ihtiraam fi l-suug. 44 Al-azaab yarjaaku achaan intu misil al-khubuur al-ma induhum wasim wa l-naas raaykhiin fooghum wa ma yaʼarfu kadar humman khubuur. Al-najaasa al-gaaʼide fiiku daakhal al-naas ma yaʼarfuuha.»
45 Wa waahid min ulama al-Tawraat radda leyah wa gaal : «Ya l-sayyid, be kalaamak da ayyartina aniina kula.»
46 Wa Isa gaal : «Al-azaab yarjaaku intu al-ulama kula ! Be taʼliimku tisawwu al-diin tagiil le l-naas lahaddi bufuut raashum wa abadan ma tidooru tiʼaawunuuhum hatta be cheyy sakhayyar kula. 47 Al-azaab yarjaaku achaan intu gaaʼidiin tabnu khubuur al-anbiya al-juduudku aboohum wa kataloohum. 48 Wa misil da, intu gaaʼidiin tachhado kadar tikhassudu be l-cheyy al-juduudku sawwooh. Aywa, achaan humman bas al-kataloohum wa intu bas al-tabnu khubuurhum. 49 Wa fi chaan da, Allah wassaf hikmatah wakit gaal : ‹Nirassil leehum anbiya wa rusul. Waahidiin minhum yaktuluuhum wa waahidiin minhum yitaʼʼubuuhum.› 50 Wa khalaas kulla l-anbiya al-kataloohum fi ayyi zaman, dimmithum taji fi raas hana l-naas al-fi wakitna da. 51 Aywa, nuguul leeku min dimmit Haabiil wileed Adam lahaddi dimmit Zakariiya al-katalooh been beet Allah wa l-madbah, dimmithum kulluhum taji fi raas al-naas al-fi wakitna da.
52 «Ya intu al-ulama, al-azaab yarjaaku achaan chiltu muftaah al-ilim. Intu zaatku ma andasseetu wa battaan al-naas al-yidooru yindasso, intu dahartuuhum minnah.»
53 Wakit Isa gamma macha min hinaak, al-ulama wa l-Fariiziyiin bado yikhaalufuuh be chidde wa yasʼalooh suʼaal katiir 54 achaan yalgo fursa le yakurbuuh be kalaamah al-yuguulah.
Yesu cuu fahlii juupelle
(Mt 6:9-13Mt 7:7-11)1 Comki Yesu juupel cok maki ahe. Ne cok mo vǝr juupel ah o, dǝɓ vaŋno kǝsyil za syee mor ah faa nyi ko: Dǝɓlii, mo cuu juupel nyi ru tǝgbana mai Yohana mo cuu ɓo nyi za syee mor ah ta. 2 Yesu faa nyi ra: We tǝ juupel ɓe, we faa sye:
Pa ɓuuru,
Tǝɗii ɓo mo yea pǝyǝkki,
Goŋ ɓo mo ge.
3 Mo nyi farel ru kǝ̃ǝ cẽecẽe.
4 Mo rõm faɓe' ɓuuru,
Mor aru laŋ ru rõm za mai moo joŋra faɓe' wo ɓuuru.
Mo soɓ ru ge pǝ cok mai faɓe' moo kǝǝ ru gŋ ka.
5 Yesu so faa nyi ra: Tǝgbana dǝɓ vaŋno kǝsyil ɓii mo no ne bai, so mo ge wol ah ne kǝsyisuŋ mo faa nyi ko: Bai ɓe, mo nyi zahtǝfah wol nyi me sai sa, 6 mor bai ɓe maki ah ge ɓo wo ɓe, so me ka ne fan ki ka kan pel ah ya. 7 So tǝgbana bai ah ma ɓǝr yaŋ mo so zyii ge zah ah faa: Mo gaɓ me ka, me coo zahfah ɓe, ame ne wee ɓe daŋ ru swah sǝŋ ɓe, me ka gak ur ka nyi tǝwaa nyi mo ya. 8 Ame tǝ faa nyi we, ka ga ur ka nyi nyi ko mor bai ah ye ya, amma a ga ur nyi fan mai daŋ mo tǝ 'yahko nyi ko mor tǝ fii ko pǝlli. 9 We fii, we ga ɗǝǝ, we kyeɓɓe, we ga lwaa, we kǝ̃ǝ zahfahe, a ga gbǝrra nyi we. 10 Mor koo zune mo tǝ fii fanne, a ɗǝǝni, dǝɓ mo tǝ kyeɓɓe, a lwaani, dǝɓ mo tǝ kǝ̃ǝ zahfahe, a gbǝrra nyi ko. 11 Azu ye kǝsyil ɓii wel ah mo fii syiŋ ɓe, a ɓaŋ soo nyi ko ne? 12 Wala mo fii pãa kãh ɓe, a ɓaŋ dǝweri nyi ko ne? 13 Awe nanaa we ye za ɓeare, we tǝ fahlii nyi fan sãh nyi wee ɓii ɗao, a joŋ ɗii Pa ɓii mai mo no sǝŋ ka nyi Tǝ'yak Matǝdaŋdaŋ nyi za mai mo fiira ko ya ne?
Yesu ne Beelzebul
(Mt 12:22-30Mk 3:20-27)14 Yesu nĩi coksyiŋ tǝ dǝɓ mai coksyiŋ ah mo cak ko ɓo bai faa ɓǝ. Ne cok mai coksyiŋ mo pǝ̃ǝ tǝ dǝɓ ah ge lalle, dǝɓ ah kal tǝ faa ɓǝ. Za kaara tǝ ɓǝ ah gǝriŋ. 15 Amma za ki kǝsyil ɓǝǝ faara: Beelzebul goŋ coksyiŋ ye nyi swah nĩi coksyiŋ nyẽe ɓo nyi ko. 16 Za ki 'yah ka liira ko, fiira ko ka mo joŋ dǝǝbǝǝri mai moo gak cuu swah ah gee wo Masǝŋ ge. 17 Amma Yesu tǝ ɓǝ foo zahzyil ɓǝǝ so faa nyi ra: Sǝr makẽne daŋ zan ah mo tǝŋra ruu sal wo ki ɓe, a ɓeɓɓe, za yaŋ ah a woŋ ki. 18 So Satan mo ur sal tǝ suu ah ɓe, goŋ ah gak kaa ga pel ɗǝne? Mor we tǝ faa Beelzebul ye nyi swah nĩi coksyiŋ ɓo nyi me. 19 Ko me tǝ nĩi coksyiŋ ne swah Beelzebul ɓe, mǝ za ki kǝsyil ɓii azu ye tǝ nyi swah nĩi ah nyi ra ne? Za ɓii nyẽe ne suu ɓǝǝ laŋ a cuura we zyak fahlii ɓo. 20 Amma me tǝ nĩi coksyiŋ ne swah Masǝŋ ɓe, mai cuu ɓo Goŋ Masǝŋ ge wo ɓii ɓe.
21 Ne cok dǝɓ gorom mo ne fan sal moo byak yaŋ ah ne ko ɓe, fan yaŋ ah daŋ a yea jam. 22 Amma dǝɓ ma kal ko ne swah mo ge tǝl ah ɓe, a jok ko, a woo fan sal ah mai mo gbǝ zahzyil ah ɓo tǝl ahe, a so wom fan mai mo woo jol ah daŋ nyi za ki.
23 Dǝɓ mo ka ne me ya ɓe, ka syiŋ me ɓo, dǝɓ mo gbah jol ɓe ka tai tǝkǝ̃ǝ ɓe ya ɓe, ka tǝ 'yah myah ahe.
Coksyiŋ pii soo
(Mt 12:43-45)24 Ne cok coksyiŋ mo pǝ̃ǝ gin zyil dǝɓɓi, a kal ga kyãh pǝ cok mayak ah ka kyeɓ cok 'yakke. Ne cok mo lwaa ya ɓe, a so faa: Me pii soo ga yaŋ ɓe mai me pǝ̃ǝ gin gŋ. 25 Ne cok mo pii soo ge gŋ, ge lwaa yaŋ ah gbǝǝ ɓo, zyeɓ ɓo pǝsãhe. 26 So a kal ga ɗii coksyiŋ rǝŋ mai mo pǝɓe' kal ko tai suu ah ne a kaara yaŋ ahe. So kal dǝɓ ah ma fahfal pǝɓe' kal ma kǝpel ɓe.
Ɓǝ 'nyah matǝ goŋga
27 Ne cok Yesu mo tǝ faa ɓǝ naiko, mawin maki ah ɓyaŋ ɓǝ kǝsyil za so faa nyi ko: A pǝ'nyah wo mawin mai mo byaŋ mo tǝkine wol mo. 28 Amma Yesu zyii faa: Ka nai ya, amma a pǝ'nyah wo za mai moo laara ɓǝ Masǝŋ tǝkine syee mor ɓǝ ahe.
Fiira dǝǝbǝǝri
(Mt 12:38-42)29 Ka za taira ɓo wo Yesu, so Yesu tǝŋ mor faa ɓǝ a faa: Za ma zah'nan tǝ'nah za ɓear o, a fiira dǝǝbǝǝri na fan mai moo gak cuu gee wo Masǝŋ ge. Amma ka joŋra dǝǝbǝǝri maki ah nyi ra yao, sai mǝ Yunas to. 30 Mor tǝgbana Yunas mo ciŋ fan ma cuu fan nyi za yaŋ Niniwe, We Dǝfuu laŋ ga yea na fan ma cuu fan nyi za ma zah'nan tǝ'nah ta. 31 Ne zah'nan ŋgoŋ kiita ɓe, goŋ madǝwin mai mo ur gin fah morkǝsǝŋ sǝr Israel ge ka laa ɓǝ fatan lii goŋ Salomo, a ga ce za ma zah'nan tǝ'nahko. So fan ma kal Salomo no nyeeno. 32 Ne zah'nan ŋgoŋ kiita ɓe, za yaŋ Niniwe a ga cera we, mor toora bii ne cok mai mo laara ɓǝ cuu Yunas. Amma me tǝ faa nyi we, fan ma kal Yunas no nyeeno.
Cokfãi suu
(Mt 5:15Mt 6:22-23)33 Dǝɓ ka kan wii nyi pitǝrla ka so ɓaŋ muŋ wala maa ga mor col a, amma dǝɓ ɓaŋ kan tǝ taabǝl ka za mai moo danra yaŋ ah mo kwora cokfãi. 34 Nahnǝn a tǝgbana pitǝrla suu, nahnǝn ɓo mo jam ɓe, suu ɓo daŋ a yea pǝ cokfãi. Amma nahnǝn mo tǝ syen mo ɓe, suu ɓo daŋ a yea pǝ cokfuu. 35 Mo joŋ yella ka cokfãi mai mo no pǝzyil ɓo mo ciŋ cokfuu ka. 36 Suu ɓo mo pǝ cokfãi, cokfuu mo ka wo ɓo ya ɓe, a yea ma pǝ cokfãi ne lii ah daŋ, tǝgbana pitǝrla moo sǝǝ cokfãi ma tǝtǝl ɓo.
Yesu lai Farisien tǝkine za cuu ɓǝ lai
(Mt 23:1-36Mk 12:38-40)37 Ne cok Yesu mo vǝr ɓǝ faa ahe, Farisiyo ge ɗii ko ka ga ren farel ne ki. Yesu kal ge yaŋ dǝɓ ah ge kaa zah taabǝl tǝ ren farelle. 38 Farisiyo mo kwo Yesu mo kal tǝ ren farel bai vãh jolle, kaa tǝ ɓǝ ah gǝriŋ. 39 Dǝɓlii faa nyi ko: Awe Farisien, we vãh fahfal ŋhǝǝ tǝkine fal tahsah, amma zahzyil ɓii baa ɓo cyõ ne 'yah kiŋ nyin tǝkine ɓǝɓe'. 40 Awe pǝ tǝgwĩi ɗii ne! Masǝŋ mai mo joŋ kǝlal fanne, ako ye ka joŋ kǝɓǝr ah ta ya ne? 41 We nyi fan ma pǝ ŋhǝǝ laŋ ne ŋhǝǝ wol ɓii nyi za syak ta, fan daŋ ga yea pǝsãh mor ɓiiri.
42 Ɓǝ gaɓ no tǝ ɓiiri Farisien, we nyi patǝ jemma fan gbãh tǝgbana kulpǝrri, makulli, tǝkine fãa fuŋ daŋ nyi Masǝŋ, amma awe soɓ njaŋ tǝkine 'yah Masǝŋ ge lalle. We joŋ fan ma ŋhaako, amma we soɓ joŋ maki ah ra nǝkah ka ta.
43 Ɓǝ gaɓ tǝ ɓii Farisien, awe 'yah cok kal masãh ah matǝ nahnǝn za yaŋ kee ɓǝ Masǝŋ, so we 'yah za mo haozah wo ɓii ne yii we pǝ cok cõo zana. 44 Ɓǝ gaɓ tǝ ɓiiri, mor awe tǝgbana pal mai za moo kyãh tǝl ah bai tan ahe.
45 Pa cuu ɓǝ lai maki ah zyii faa nyi ko: Pa cuu fanne, ɓǝ mai mo tǝ faa nai mo tǝ tǝǝ ru ne tǝǝre. 46 Yesu zyii faa: Ɓǝ gaɓ tǝ ɓii za cuu ɓǝ lai ta, awe woo faswaa mayǝk ah ra rǝk ga tǝtǝl zana, so we ka gbah jol ɓǝǝ ne ɓaŋ faswaa ah koo ka juu ne tǝwee jol laŋ ya. 47 Ɓǝ gaɓ tǝ ɓiiri, we vuu fan pǝsãh tǝ pal profetoen mai pa ɓii lii mo ik ra pǝ wulli. 48 Ɓǝ mai cuu awe gbǝ zah ɓo vaŋno ne yeɓ pa ɓii lii ra mor ikra profetoen pǝ wulli, ma ɓii we vuu fan tǝ pal ɓǝǝra. 49 Mor Masǝŋ faa pǝ fatan ah: Me ga pee profetoen tǝkine zapee ge wo ɓǝǝra, a ga ikra za ki kǝsyil ɓǝǝ ga lalle, so a ga cuura bone nyi za ki. 50 Mor ah a ga faŋra val wul profetoen mai mo ikra ra pǝ wul daga tǝtǝŋ sǝr daŋ tǝ za ma zah'nan tǝ'nah maiko. 51 Ɓǝ ah tǝŋ daga wul Abel ŋhaa dai Zakarias mai mo ira ko kǝsyil cok joŋ syiŋ ne yaŋ Masǝŋ. Me tǝ faa nyi we goŋga, val wul mai daŋ a ga faŋ tǝ za ma zah'nan tǝ'nah maiko.
52 Ɓǝ gaɓ tǝ ɓii za ma cuu ɓǝ laini, we ɓaŋ fan gbǝr zah yaŋ fatan ɓo jolle, awe ka dan ga gŋ ne suu ɓii ya, so we cak za mai mo tǝ 'yahra ka danne.
53 Ne cok Yesu mo ur gin cok ahe, za cuu ɓǝ lai tǝkine Farisien tǝŋ ɓaŋra kpãh ne ki pǝ'manne, so fiira fii zah ah tǝ ɓǝ camcam, 54 a kǝǝra ko ka rǝ lwaa gbǝ ko ne ɓǝ faa ɓea mai moo ga pǝ̃ǝ gin pǝ zah ahe.
