Muusa amar be tabbigiin al-churuut
1 Wa Muusa gaal : Hassaʼ da, ya Bani Israaʼiil, asmaʼo al-churuut wa l-gawaaniin al-ana zaati niʼallimhum leeku wa tabbuguuhum. Wa be da, talgo al-haya wa tadkhulu fi l-balad al-yantiiha leeku Allah Rabb juduudku wa tichiiluuha warasa. 2 Ma tiziidu cheyy fi l-awaamir al-ana amartuku beehum wa la tangusu minhum cheyy. Achaan tahfado wasaaya Allah Ilaahku al-ana amartuku beehum.
3 Wa intu chiftu be uyuunku al-cheyy al-sawwaah Allah fi hillit Baʼal Faʼuur. Wa fi usutku, Allah Ilaahku katal kulla l-naas al-abado ilaah Baʼal hana jabal Faʼuur. 4 Wa laakin intu al-munrabitiin maʼa Allah Ilaahku, kulluku hayyiin al-yoom.
5 Chiifu, ana allamtuku gawaaniin wa churuut misil Allah Ilaahi amaraani beyah achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa. 6 Ahfadoohum wa tabbuguuhum wa beehum talgo al-maʼrafa wa l-hikma giddaam al-chuʼuub al-mujaawiriinku. Wa wakit al-chuʼuub al-mujaawiriinku yasmaʼo al-churuut dool, yuguulu : «Akiid al-umma al-kabiire di indaha maʼrafa wa hikma.» 7 Achaan weeni al-umma al-kabiire al-indaha ilaahaat gariibiin leeha misil Allah Ilaahna wakit ninaaduuh fi ayyi wakit ? 8 Wa weeni al-umma al-kabiire al-indaha gawaaniin wa churuut aadiliin min kulla l-wasaaya al-ana al-yoom nantiihum leeku dool ? 9 Wa laakin angarʼu ! Ahfado adiil nufuusku achaan ma tanso al-achya al-chaafoohum uyuunku. Wa fi kulla muddit hayaatku, khalli ma yamurgu min guluubku. Wa arrufuuhum le iyaalku wa le iyaal iyaalku.
Muusa zakkar al-naas be l-muʼaahada
10 Fakkuru fi l-yoom al-wagaftu foogah giddaam Allah Ilaahku fi jabal Huuriib wakit Allah gaal leyi : «Limm leyi al-chaʼab achaan yasmaʼo al-kalaam al-nuguulah leehum wa be da, yilʼallamo kikkeef yakhaafo minni fi kulla muddit hayaathum. Wa yiʼallumuuh le awlaadhum kula.»
11 Wa fi l-yoom da, garrabtu leyi wa wagaftu fi gaʼar al-jabal wa l-jabal mugabbad naar lahaddi naarah taalʼe fi l-sama wa indah dalaam wa sahaab wa khamaam azrag kurum. 12 Wa Allah hajja leeku min ust al-naar wa intu simiʼtu kalaamah. Ma chiftu ayyi hajim wa laakin simiʼtu hissah. 13 Wa hu ooraaku be muʼaahadatah wa amaraaku titabbugu al-wasaaya al-achara wa hu katabaahum fi liihaan itneen hana hajar. 14 Wa fi l-wakit da, Allah amaraani niʼallimku al-gawaaniin wa l-churuut achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa.
Ibaadat al-sanam mamnuuʼa
15 Angarʼu wa ahfado nufuusku achaan intu ma chiftu ayyi hajim wakit Allah hajja leeku min ust al-naar fi Huuriib. 16 Wa da achaan ma titallufu nufuusku wa tasnaʼo leeku sanam fi ayyi hajim wa taʼabuduuh misil fi hajim raajil aw fi hajim mara 17 aw fi hajim ayyi haywaan fi l-ard aw fi hajim ayyi teeraay al-titiir fi l-sama 18 aw fi hajim ayyi haywaan al-yazhaf fi l-ard aw fi hajim ayyi huut fi lubb al-almi. 19 Ma tarfaʼo uyuunku le l-sama wa tichiifu al-harraay wa l-gamar wa l-nujuum wa kulla khuwwaat al-sama wa yaʼajubuuku wa tasjudu giddaamhum wa taʼabuduuhum. Humman dool, Allah Ilaahku antaahum le kulla l-chuʼuub al-aakhariin al-gaaʼidiin tihit al-sama. 20 Wa laakin intu bigiitu hineey Allah, hu al-chaalaaku wa maragaaku min balad Masir wa hi balad al-misil jahannam al-tagtaʼ al-hadiid. Wa da, achaan tabgo chaʼabah wa warasatah misil intu bigiitu leyah al-yoom.
21 Wa Allah khidib aleyi fi chaanku intu. Wa halaf wa gaal abadan ana ma nagtaʼ bahar al-Urdun wa ma nadkhul fi l-balad al-adiile al-Allah Ilaahku yantiiha leeku warasa. 22 Wa kan leyi ana, numuut fi l-balad di, ma nagtaʼ bahar al-Urdun maʼaaku. Wa laakin intu tagtaʼooh wa tichiilu al-balad al-adiile di warasa. 23 Angarʼu ma tanso al-muʼaahada al-sawwaaha maʼaaku Allah Ilaahku wa la tisawwu leeku sanam fi ayyi hajim. Wa da l-cheyy al-hu daharaaku minnah. 24 Achaan khadab Allah Ilaahku misil naar al-tahrig. Wa hu Ilaah khayyuur yaʼni ma yidoor taʼabudu ilaah aakhar.
25 Wa wakit taskunu wa titawwulu fi l-balad di, wa taldo iyaal wa iyaalku kula yaldo iyaal, ma tisawwu sanam fi ayyi hajim le tisawwu al-fasaala giddaam Allah Ilaahku wa tikhaddubuuh. 26 Wa khalaas al-yoom bas, ana nichahhid foogku al-samaawaat wa l-ard. Kan sawweetu fasaala misil di, Allah yuguchchuku tawwaali min al-balad al-tichiiluuha warasa wa tagoodu foogha khaadi le bahar al-Urdun. Wa l-ard di ma tagoodu foogha titawwulu achaan hu yidammirku marra waahid. 27 Wa Allah yichattitku fi lubb al-umam wa tifaddil minku umma sakhayre bas fi lubb al-umam al-Allah yiwaddiiku fi bakaanhum. 28 Wa hinaak taʼabudu ilaahaat hana hatab wa hajar al-sanaʼaahum insaan be iidah, al-abadan ma chaafo wa la simʼo wa la akalo wa la chammo.
29 Wa khalaas, min hinaak tifattuchu Allah Ilaahku. Wa kan tifattuchuuh be kulla guluubku wa kulla fikirku, khalaas talgooh. 30 Wa kan fi diigitku tiwaajuhu kulla l-kalaam da, khalaas fi l-akhiir, tigabbulu le Allah Ilaahku wa tasmaʼo kalaamah. 31 Achaan Allah Ilaahku, hu Ilaah rahiim. Wa la yaabaaku wa la yidammirku wa la yansa al-muʼaahada al-halaf beeha le abbahaatku.
Allah azal chaʼabah
32 Fakkuru fi l-zaman al-faat min Allah khalag al-insaan fi l-ard. Wa fakkuru fi kulla cheyy al-bigi fi l-dunya min tarafha le tarafha. Cheyy kabiir misil da bigi walla ? Wa simiʼtu cheyy mislah walla ? 33 Wa hal fi naas misilku intu al-simʼo hiss al-Rabb hajja leehum min ust al-naar wa gaʼado hayyiin walla ? 34 Wa hal fi ilaah aakhar al-jarrab yichiil le nafsah umma min usut umma aakhara be tajriba aw be alaamaat aw be ajaayib aw be harib aw be iid chadiide aw be duraaʼ gawi aw be khoof chadiid misil al-sawwaah Allah Ilaahku fi balad Masir walla ? Wa da intu chiftuuh be uyuunku.
35 Wa waddah leeku le taʼarfu kadar Allah hu bas al-Ilaah wa la ilaah illa hu. 36 Wa min al-sama, hu khallaaku simiʼtu hissah le yantiiku adab. Wa fi l-ard, hu chawwafaaku naarah al-kabiire wa min ust al-naar intu simiʼtu kalaamah. 37 Wa da achaan hu habba abbahaatku wa azal zurriiyithum al-baʼadhum. Wa maragaaku min balad Masir be gudurtah al-kabiire 38 le yaglaʼ balad al-umam al-kubaar wa chudaad minku. Wa yantiiha leeku warasa wa tadkhulu foogha. Wa da, misil al-gaaʼid yabga al-yoom.
39 Wa l-yoom, aʼarfu wa khuttu fi guluubku kadar Allah hu bas Rabb al-samaawaat wa l-ard. Wa la ilaah illa hu. 40 Wa intu wa le iyaalku, ahfado al-churuut wa l-wasaaya al-naamurku beehum al-yoom achaan talgo al-kheer wa umurku kula yabga tawiil fi l-ard al-antaaha leeku Allah Ilaahku le l-abad.
Mudun al-luju al-talaata
41 Wa khalaas, Muusa azal talaata mudun sabaah le bahar al-Urdun. 42 Wa l-mudun dool yabgo hana luju le l-naadum al-katal naadum aakhar bala raayah, al-ma indah maʼaayah ayyi karaahiiye min awwal. Wa wakit al-kaatil yajri wa yamchi le waahide min al-mudun dool, hayaatah madmuuna. 43 Wa l-mudun dool, humman Baasar al-fi l-khala fi l-sahale le gabiilat Raʼuubiin, wa Raamuut al-fi Gilʼaad le gabiilat Gaad, wa Joolaan fi turaab Baachaan le gabiilat Manassa. 44 Wa dool al-gawaaniin al-Muusa khattaahum le Bani Israaʼiil.
Bani Israaʼiil sabaah bahar al-Urdun
45 Wa baʼad marago min balad Masir, Muusa anta Bani Israaʼiil faraayid wa churuut wa gawaaniin. 46 Wa da khaadi le bahar al-Urdun fi waadi al-mugaabil hillit Beet Faʼuur fi balad Siihuun malik al-Amuuriyiin al-sakan fi Hachbuun. Wa wakit Muusa wa Bani Israaʼiil marago min balad Masir, haarabooh le l-malik da wa annasaro foogah. 47 Wa humman chaalo baladah wa balad Oog malik Baachaan. Wa humman al-itneen dool muluuk al-Amuuriyiin al-gaaʼidiin sabaah khaadi le bahar al-Urdun. 48 Wa buldaanhum macho min hillit Aruuʼir al-fi khachum waadi Arnuun lahaddi jabal Siyuun al-binaaduuh Harmuun, 49 wa kulla l-Araba sabaah khaadi le bahar al-Urdun lahaddi l-bahar al-Mayyit fi gaʼar jabal al-Fisga.
Mosus lai za Israel ka mo syeera mor ɓǝ lai
1 So Mosus faa nyi za Israel daŋ: We syee mor ɓǝ lai mai me cuu ɓo nyi we ɓe, we ga yea ne cee, we ga re sǝr mai Dǝɓlii Masǝŋ pa ɓii lii ra mo tǝ ga nyi nyi we. 2 We ɓoo ɓǝ ki ge tǝ ɓǝ mai me cuu nyi we ka, we nǝǝ fan ki gŋ ge lal ka ta. We syee mor ɓǝ lai Dǝɓlii Masǝŋ ɓii mai me cuu ɓo nyi we. 3 Awe kwo fan mai Dǝɓlii mo joŋ tǝ waa Peor ne suu ɓii ɓe. Ik za mai daŋ mo juura pel wo Ba'al gŋ ge lal tǝɗe'. 4 Amma awe za mai we syee mor Dǝɓlii Masǝŋ ɓii ne goŋga, we no sǝŋ ne cee ɓii ŋhaa tǝ'nahko.
5 Ame cuu ɓǝ lai daŋ nyi we, tǝgbana mai Dǝɓlii Masǝŋ ɓii mo faa nyi me. We syee mor ɓǝ lai ah ra pǝ sǝr mai we tǝ ga gŋ ka renne. 6 We syee mor ah ra pǝsãhe, we joŋ nai ɓe, ɓǝ ah ga cuu nyi za ki awe ne tǝtǝlli. Ne cok mo laara ɓǝ tǝ ɓǝ lai marai ɓe, a ga faara: Zahban malii mai ara ne tǝtǝl tǝkine fatanne.
7 Zahban malii ah mai mo pǝ'manne makẽe ye ka masǝŋ ɓǝǝ mo yea kah ɓǝǝ gwari ka gbah jol ɓǝǝ na mǝ Dǝɓlii Masǝŋ man ne? Nekẽne daŋ na juupel fii ko ka mo gbahko jol man ɓe, a laani. 8 Zahban malii ah mai mo pǝ'manne, mo so ne ɓǝ lai matǝ goŋga ah na mai me cuu ɓo nyi we tǝ'nah a kẽne? 9 Amma we byak suu ɓiiri, we joŋ yella, ka pǝ zah'nan cee ɓii daŋ, we yaŋ ɓǝ fan mai we kwo ne nahnǝn ɓii ka. We faa ɓǝ ah nyi wee ɓii ne wee ɓǝr wee ɓiiri. 10 Ɓǝ ah ye ɓǝ zah'nan mai we uu pel Dǝɓlii Masǝŋ ɓii kah waa Sinai, mai mo faako nyi me: Mo tai zana, ka mo laara ɓǝ mai me ne ka faa nyi ra. Me 'yah pǝ zah'nan cee ɓǝǝ daŋ mo feera ɗuu gal ɓe, so ka mo cuura nyi wee ɓǝǝ ka mo ɗuura gal ɓe ta.
11 We kee ɓǝ mai we ge uu ɓal waa mai swãh bam mayǝk ah mo rii ko, ne suŋwii mafuu tǝ piɓpiɓɓa, ne tǝrĩi wii moo pǝ̃ǝ gŋ kal ga sǝŋ nyi wee ɓiiri. 12 We so faa ɓǝ mai Dǝɓlii mo faa ɓǝ pǝzyil wii nyi ra. Ne cok ah awe laa ɓǝ faa ah no, amma we kwo suu ah a naino ya. 13 Cuu fahlii syee mor ɓǝ gbanzah mai mo gbǝ ɓo ne we nyi we. Ka we syee mor ɓǝ lai matǝ jemma mai mo ŋwǝǝ nyi we tǝ wee tǝsal ma'ah matǝ gwa ko. 14 Ne cok ah Dǝɓlii faa nyi me ka me cuu ɓǝ lai mai daŋ ka we ge syee mor ah pǝ sǝr mai we tǝ ga gŋ ka ren nyi we.
Lai tǝ ɓǝ syee mor masǝŋ ki cam
15 Ne cok mai Dǝɓlii mo faa ɓǝ nyi we pǝzyil wii tǝwaa Sinai, awe kwo suu ah a naino ya. Mor ahe, we byak suu ɓiiri, we joŋ yella, 16 mor ka we joŋ faɓe' ne zyeɓ masǝŋ ki cam ka jur na suu fan maki ah ka, koo na suu dǝworre, wala na suu madǝwinni, 17 wala faɓalle, koo juu, 18 fan ma ker tǝ sǝrri, tǝkine syiŋ daŋ, we joŋ ka. 19 We juupel wala syee mor fan mai we kwo ge coksǝŋ tǝgbana comme, fĩi, ne ŋwǝǝmǝŋgai ka. Mor Dǝɓlii Masǝŋ ɓii nyi fan marai daŋ ɓo nyi za sǝr daŋ. 20 Amma ma ɓii Dǝɓlii pǝ̃ǝ ne we gin sǝr Egiɓ mai mo tǝgbana cok lak wii ma hǝǝ vãmme, mor ka we ge ciŋ zan ah tǝgbana mai we no tǝ'nahko. 21 Dǝɓlii Masǝŋ man ɓaŋ kpãh ne me mor ɓǝ ɓiiri, faa me ka yee el Yordan ka ga dan pǝ sǝr masãh lii mai mo tǝ ga nyiko nyi we ya. 22 Me ga wǝ nǝzakǝi nyeeko, me ka yee el Yordan a. Amma ma ɓii we ga yee, we ga re sǝr masãh lii ko. 23 We byak suu ɓiiri, ka we yaŋ ɓǝ gbanzah mai Dǝɓlii Masǝŋ ɓii mo gbǝ ɓo ne we ka. We syee mor ɓǝ lai ahe, we zyeɓ koo masǝŋ ki cam mafẽene ah ka. 24 Mor Dǝɓlii Masǝŋ ɓii a tǝgbana mabǝlaowii mai moo syen bǝlao bǝlao, ako ye Masǝŋ ma ne tǝwonni, a 'yah za mo yii zye to.
25 Ne cok koo we ge nǝn pǝ sǝr ah pǝlli, we bem weere, so we ne wee ɓǝr wee ɓiiri, ka we joŋ faɓe' ne zyeɓ masǝŋ ki cam ka jur fan maki ah ka. Ɓǝ ah a pǝɓe' wo Dǝɓlii Masǝŋ ɓiiri, a ga joŋ ko ɓaŋ kpãhe. 26 Tǝ'nah mai me ɗii coksǝŋ ne sǝrri, ka mo yeara na syedowal ɓe wo ɓiiri, we kal laa zah ɓe ya we joŋ ɓe, we ga vǝr gin pǝ sǝr ahe. We ka ga nǝn pǝ sǝr ma zakǝŋhaa we tǝ ga gŋ ka ren a. We ga vǝr tǝɗe'. 27 Dǝɓlii ga myah we ga kǝsyil za sǝr camcam. So kǝsyil ɓii za biŋ yee ga coŋra gŋ ne cee to. 28 We ga joŋ mor masǝŋ ki ra mai dǝfuu mo zyeɓra ɓo ne jolle, masǝŋ kpuu ne tǝsalle, masǝŋ ah ra ka kwanra cok ya, wala ka laara sok ya, ka renra farel wala laa fuŋ fan a. 29 So we ga kyeɓ Dǝɓlii Masǝŋ ɓii gŋ ŋhaako. We kyeɓ ko ne zahzyil ɓii daŋ ɓe, we ga lwaa ko. 30 Amma ne cok we ge dan pǝ cok magaɓ ah pelle, so fan marai daŋ mo ge joŋ wo ɓii ɓe, we ga pii soo ge wo Dǝɓlii we ga syee mor ahe. 31 Dǝɓlii Masǝŋ ɓii a kwan syak pǝlli, ka ga soɓ we ya, ka ga muŋ we ya, ka ga yaŋ ɓǝ gbanzah mai ako ne suu ah mo gbǝko ne pa ɓii lii ra ya ta.
32 We kyeɓ mor ɓǝ matãa, ma ne cok mai ka we bem ya tǝkine ma ne cok zah'nan mai Masǝŋ mo joŋ dǝfuu ge wo sǝrri, we kyeɓ mor ɓǝ sǝr ne lii ah daŋ. Fan malii ma na mai joŋ taa ɓe ne? Dǝɓ ma laa ɓǝ fan ma morãi a no ne? 33 Za mai mo laara masǝŋ ki cam faa ɓǝ nyi ra pǝzyil wii, so zan ah mo coŋ ɓo sǝŋ tǝgbana ma ɓii we laa we so coŋ ɓo sǝŋ a kẽne? 34 Masǝŋ za kẽe ye gak nyiŋ za maki gin mor jol za sǝr maki ah ka joŋ zan ah na za mǝ ah tǝgbana mai Dǝɓlii Masǝŋ ɓii mo joŋ ne we pǝ sǝr Egiɓ ne? Joŋ yeɓ ne swah lii ahe, pee bone ge, ruu salle, joŋ dǝǝbǝǝri ne yeɓ matǝ gǝriŋ, tǝkine ɓǝ ma ren gal ah daŋ, we kwo ne nahnǝn ɓiiri. 35 Dǝɓlii cuu nyi we naiko, mor ka we tǝ, ako ye Masǝŋ to, maki ah kǝka. 36 Soɓ we laa kyaŋ ah gin coksǝŋ, mor ka cuu fan nyi we, wo sǝr laŋ soɓ we kwo wii ah matǝdaŋdaŋ, so faa ɓǝ nyi we pǝzyil wii ah ta. 37 Ako ne suu ah ye nǝǝ we, zaŋ we pǝ̃ǝ gin sǝr Egiɓ ne ko ne swah ah malii. Joŋ nai mor 'yah lii ah mo 'yah pa ɓii lii ra ɓo ne ko. 38 Nĩiko za mai mo kalra we ɓo ne pãa ne swah daŋ myah ge lalle, mor ka nyi sǝr ɓǝǝ mai we kaa ɓo gŋ zǝzǝ̃ǝko nyi we. 39 We foo ɓǝ daga tǝ'nahko, we yaŋ ɓǝ ah ka syaŋsyaŋ: Dǝɓlii ako ye Masǝŋ ma coksǝŋ ne wo sǝr daŋ, Masǝŋ maki ah kǝka. 40 We syee mor ɓǝ lai ah ra mai me cuu ɓo nyi we tǝ'nah daŋ. We joŋ nai ɓe, we ga yea jam ne morsǝ̃ǝ ɓii daŋ. So we ga nǝn pǝ sǝr mai Dǝɓlii Masǝŋ ɓii mo nyi ɓo nyi we pǝlli, sǝr ah ye ga yea ma ɓii ga lii ga lii.
Yaŋ mai ka za mo ɗuu ge mok gŋ kah el Yordan nǝfah morcomzah'nanne
41 So Mosus syen yaŋ maluu camcam sai kah el Yordan nǝfah morcomzah'nanne, 42 ka dǝɓ mo zyak i dǝɓ ki pǝ wulli, so mo syiŋ dǝɓ ah ɓo ka syiŋ ya ta ɓe, ka mo ɗuuko ge muŋ suu ah pǝ yaŋ maki ah vaŋno kǝsyil yaŋ raiko, ka mo lwaara i ko pǝ wul ka. 43 Mǝ za ma zahban Ruben ye yaŋ Bezar pǝ sǝr ma tǝ waare. Mǝ za ma zahban Gad ye yaŋ Ramot pǝ sǝr Giliat, mǝ za ma zahban Manasse ye yaŋ Golan pǝ sǝr Basan.
Mosus cuu ɓǝ lai Masǝŋ nyi zana
44 Mosus cuu ɓǝ lai Masǝŋ nyi za Israel. 45-46 Fan ah joŋ fahfal mai mo pǝ̃ǝra gin sǝr Egiɓ. Ne cok mo ge daira pǝ cok tǝforoŋ kah el Yordan nǝfah morcomzah'nanne, ɓyaŋ ki ne yaŋ Bet-Peor jaŋjaŋ, Mosus cuu ɓǝ lai mai nyi ra. Ɓǝ ah joŋ pǝ sǝr Sihon goŋ Amorien mai mo yea kaa goŋ ɓo Hesbon. Ne cok Mosus ne za Israel mo pǝ̃ǝra gin sǝr Egiɓ, ge kaara kacella tǝl ahe. 47 Rera sǝr ahe, ne sǝr Og goŋ Basan daŋ. (Ara ye za goŋ Amorien matǝ gwa mai mo yea kaara ɓo kah el Yordan nǝfah morcomzah'nanne.) 48 Sǝr ɓǝǝ ur daga yaŋ Aroyer kah el Arnon ŋhaa ge dai waa Sirion, mai ako ye mo Hermon, 49 tǝkine sǝr ma kah el Yordan nǝfah morcomzah'nan daŋ, ŋhaa ge dai zah mabii Wulli, so ge kan kah waa Pisga taa.
