1 Kan gaʼadt taakul maʼa l-haakim,
fakkir tamaam fi l-giddaamak.
2 Kan batnak wasiiʼe
akheer tamnaʼ nafsak.
3 Ma tagram le aklah al-halu,
taʼamah yukhuchchak.
4 Ma tiʼayyi nafsak fi chaan al-maal.
Aʼarif mata tinjamm.
5 Ma tukhutt aglak fi l-maal,
hu ma daayim.
Hu yisawwi janaahe misil al-sagur,
yitiir wa yamchi yikhalliik.
6 Ma taakul eech al-rakhbaan
wa ma tagram le aklah al-halu.
7 Achaan hu indah fikir aakhar fi galbah.
Hu yuguul leek : «Aakul wa achrab !»
Wa laakin ma min galbah.
8 Wa khalaas, inta tigaddif al-lugma al-akaltaha
wa l-chukur al-chakartah leyah kula yufuut fi l-riih.
9 Ma tiwassi al-matmuus
achaan hu ma yichiif faaydit kalaamak.
10 Ma tihawwil alaamaat al-huduud al-zamaan
achaan tichiil min zereʼ al-ataama.
11 Al-yahmiihum gaadir
wa hu yidaafiʼ leehum diddak.
12 Wajjih nafsak le taʼliim al-adab
wa khutt adaanak le kalaam al-maʼrafa.
13 Ma tikhalli addibiin al-wileed.
Kan tafurchah be l-soot, ma yumuut.
14 Kan farachtah be l-soot,
najjeetah min al-moot.
15 Ya wileedi, kan galbak anmala be l-hikma
galbi ana kula yinmali be l-farah.
16 Ana ninbasit ziyaada
kan lisaanak yuguul al-hagg.
17 Ma tahsid al-muznibiin
wa laakin akhaaf min Allah kulla yoom.
18 Wa be da, talga mustakhbal sameh
wa achamak abadan ma yingatiʼ.
19 Asmaʼ, ya wileedi, abga hakiim
wa khutt fikrak fi l-derib al-adiil.
20 Ma tagood maʼa charraabiin al-mariise
wa la tamchi maʼa akkaaliin al-laham
21 achaan al-sakkaara wa l-akkaaliin
yawrusu al-taʼab
wa min chiddit al-ajaz
yalbaso illa l-janaago.
22 Asmaʼ kalaam abuuk al-wildaak
wa ma takrah ammak kan bigat ajuuz kula.
23 Fattich al-sahiih wa l-hikma wa l-adab wa l-fihim.
Wakit talgaahum, akrubhum gawi.
24 Al-indah wileed saalih yafrah ziyaada
wa l-yalda wileed hakiim yinbasit minnah.
25 Khalli abuuk wa ammak yafraho beek
wa ammak al-wildatak tinattit min al-farah.
26 Ya wileedi, antiini galbak
wa khutt uyuunak fi derbi.
27 Mart al-raajil misil biir dayge
al-marigiin minha saʼab.
Aywa, al-zaaniye misil hawiire
al-ma indaha hadd.
28 Achaan hi misil rabbaat al-duruub al-kaaris,
tiziid adad al-rujaal al-bukhuunu awiinhum.
Al-mariise ma indaha riise
29 Le yaatu al-taʼab wa l-fagur ?
Wa le yaatu al-huraaj wa l-chakwa ?
Wa le yaatu al-juruuh bala sabab ?
Wa le yaatu hamaar al-uyuun ?
30 Wa da kulla ke le l-yitawwil fi l-sakar
wa le l-yijarrib ayyi mariise.
31 Khalli hamaar al-mariise ma yaʼajibak
wa la tichiilha wakit tiraari fi l-kaas.
Tuʼmitha haluuwe fi lisaanak
32 laakin fi l-akhiir,
hi misil addiin al-daabi
wa misil samm amchideegaat.
33 Uyuunak yichiifu itneen itneen
wa lisaanak yuguul kalaam ma indah maʼana.
34 Tabga misil naadum raagid
fi safiina al-tinhazza
aw misil naadum raakib fi markaba
al-chaayilha al-challaal.
35 Wa tuguul : «Farachooni
wa l-farich ma wajaʼaani
wa daggooni
wa ana ma hasseetah.»
Wa tuguul battaan : «Mata nugumm
wa nifattich nachrab ?»
1 Le ang kak avun tena ki sama ngolâ ni, ang gol tang djivi ki vama nga tinda avorongâ. 2 Le angî sama agozlomba ni, ang ve tang kekei. 3 Ang le d’od’oka yam te mam ma mbulâ d’i, kayam ni te ma mbut ira hawa.
4 Ar ang kau tang á mbut sama ndjondjoîna d’i, ar ang tin djib’er manga kat tuo mi. 5 Ang min tin irang yam ndjondjoî d’a kal leina zu? Gagazi, ndjondjoîd’a nga d’i min gigingâ d’igi agigilauna na, ti pir akulo aduk alona, ti vit teyo.
6 Ar ang te tena hi sama djib’er mamba tchod’ina d’i, ar ang le d’od’oka yam te mam ma mbulâ d’uo mi. 7 Djib’er ra kurumba ba wana: Mba mi dang ala: Ang te, ang tche, wani hurum nga tu ki sed’eng ngi. 8 Ang mba vin vama ang tuma woyo, zla mang nga djivi d’a ang dumzid’a mba d’i ba natang hawa.
9 Ar ang de zlad’a kä gen ma lilid’a d’i, kayam mi lasî zla mang nga ne d’a ang nga data.
10 Ar ang djok agu ma a pum ir hagad’a adjeu dedeina woi d’i, ar ang kal kur asinena hi suma hokuyod’ina d’uo mi. 11 Kayam sama mi sazi atchuguluzina ni ma ad’engêm kal petna, mba mi ndjun kazi á kak djangûna ki sed’eng mi.
12 Ar ang tin hurung yam hata, ar ang tin humang á hum zla d’a sama ned’a nga mi data.
13 Ang ar gogorâ bei tod’a d’i. Le ang tomî kazlingâta ni, nga mi mit ti, 14 wani to d’a ang tomba ang sud’umî woi ata yima azuleina.
D’al ma sana mi dum mi goromina
15 Gorona, le ang tin hurung yam ned’a ni, an mba ni le furîd’a kurun krovo mi. 16 Ata yima ang mba de zla d’a iratina, an mba ni le hur ma hapma.
17 Ar ang le d’od’oka yam tcho d’a suma le tchod’a a nga lata d’i, wani ang le ni mandara Ma didina burâ ki burâ. 18 Wani burâ nga mi mba, hur mang ma tinda mba mi dap pei hawa d’i.
19 Gorona, ang huma, ang mbut sama ned’a, ang tit kur lovot ta d’ingêra. 20 Ang kak aduk suma a nga gurut ki süm guguzlud’ina d’oze aduk suma a nga mut hliuna agozlombina d’i. 21 Sama gurut ki sümina ki sama te heîna a ge ni tazi houd’a. Sama mi halî sen ma burâ tuna mba mi tchu’î baru d’a ndjondjorod’a atamu.
22 Ang hum abung ma vud’unga, ata yima asung ti djeng mamarina, ang golot is si. 23 Ang gus gagazid’a, ned’a, hata ki wad’ud’a, ar ang guzuzi woi d’i. 24 Sama d’ingêrâ abum nga mi le hur ma hapma, sama mi vut gor ma ned’ina nga mi le furîd’a mi. 25 Ar abung azi kasung a le furîd’a, ar ta vud’unga ti le hur ma hapma.
26 Gorona, ang han hurungû, ang hle ni balum asen mi. 27 Atcha d’a gaulangâ ni zul la yiyika, atchad’a hi sama dingîd’a ni golong nga mbed’eta. 28 A nga bur suma kä d’igi suma kul suma tchi matna na, a nga zul suma mbut ira aduk suma mi.
Zla d’a yam sama gurut ki sümina
29 Ni nge mi nga kur ndaka ge? Ni nge mi nga kur hohoud’a ge? Ni nge mi nga kur yalâ ge? Ni nge mi nga kur yor tad’a ge? Ni nge mi fe mbilâ hawa bei zlam ge? Ni nge ba, iram mbi tchor hleud’a kekeng ge? 30 Ni suma a nga hir kä avun süm guguzlud’a hihira, ni suma a i hal süm ma hlumbina. 31 Ar ang gol süm guguzlud’a kayambala mi djivid’a hleud’a d’oze nga mi wile kur kopma d’oze anguvum nga d’i djang kä woi titrizigu d’a d’i. 32 Dabi mamba mi ed’engî d’igi guguina na, mi gangî d’igi hurd’ud’a na mi. 33 Irang mba d’i tining á le d’od’oka yam atcha d’a dinga, hurung mba mi zud’ung á de zla d’a asa’ata. 34 Ang mba mbut ni d’igi sama nga burâ aduk alum ma ngolîna na, d’igi sama nga burâ yam agu ma fiyak ma akulo yam batod’ina na mi. 35 Ang mba dala: A tonu, tan tan nga d’i; a mired’enu, an we nga d’i. An mba ni zlit akulo ni mindja ba, ni tche kua ge?
