Ibraahiim yidoor mara le wileedah
1 Wa Ibraahiim bigi chaayib bilheen wa Allah baarakah fi kulla cheyy. 2 Yoom waahid, Ibraahiim naada abdah al-kabiir, hu al-Ibraahiim antaah masʼuuliiye hana kulla maalah. Wa gaal leyah : «Khutt iidak fi wirki. 3 Ahlif leyi be Allah Rabb al-samaawaat wa l-ard. Ma taakhud le wileedi bineeye min balad Kanʼaan al-ana saakin foogha. 4 Laakin amchi fi baladi wa fi lubb aayilti wa fattich bineeye le wileedi Ishaakh.»
5 Wa l-abid radda leyah wa gaal : «Akuun al-bineeye taaba ma taji maʼaayi fi l-balad di. Wa kan abat ma taji maʼaayi, niwaddi wileedak fi l-balad al-inta maragt minha walla ?» 6 Wa Ibraahiim gaal : «La ! Angariʼ ! Ma tiwaddi wileedi hinaak. 7 Achaan Allah Rabb al-samaawaat al-maragaani min beet abuuyi wa min balad aayilti, hu kallam leyi wa halaf yantiini al-balad di le zurriiyti. Wa Allah al-hajja leyi da, yirassil malak giddaamak. Wa min hinaak bas tagdar tijiib mara le wileedi. 8 Wa kan al-bineeye abat ma taabaʼatak, al-haliife di ma talhagak. Laakin abadan ma tiwaddi wileedi hinaak.»
9 Khalaas al-abid khatta iidah fi wirk Ibraahiim wa halaf leyah. 10 Wa l-abid chaal achara jumaal hana siidah wa chadda fooghum khumaam al-sameh hana siidah. Wa chaal derib hillit Naahuur al-fi turaab Araam been al-Nahreen.
Al-abid saʼal Allah
11 Wa baʼad da, al-abid wassal gariib le een almi al-barra min al-hille wa barrak al-jumaal. Wa da be achiiye fi l-wakit al-yawurdan foogah al-awiin. 12 Wa l-abid saʼal Allah wa gaal : «Ya Allah Rabb siidi Ibraahiim, al-yoom limmini maʼa l-nidoorah wa sawwi al-kheer le siidi Ibraahiim. 13 Daahu ana gaaʼid jamb een almi wa banaat al-hille kula yawurdan. 14 Wa l-bineeye al-ana nuguul leeha : ‹Antiini almi min jarriki nachrab› wa hi tuguul leyi : ‹Achrab wa nazgi jumaalak kula›, al-bineeye di, khalli hi bas tukuun al-inta azaltaha le abdak Ishaakh. Be misil da, ana naʼarif kadar inta sawweet al-kheer le siidi Ibraahiim.»
15 Lissaaʼ al-abid ma kammal suʼaalah le Allah ke bas, Rifga bineeyit Batuwiil jaat waarde, chaayle jarraha fi kitifha. Wa Batuwiil hu wileed Milka wa Naahuur. Wa Naahuur hu akhu Ibraahiim. 16 Wa Rifga samha bilheen wa lissaaʼha bineeye udriiye. Wa jaat nazalat fi l-machiiche wa chaalat almi wa gaaʼide tatlaʼ.
17 Wa khalaas, al-abid jara lihigaaha wa gaal leeha : «Min fadulki, antiini almi chiyya min jarriki nachrab.» 18 Wa hi gaalat leyah : «Achrab, ya siidi !» Wa tawwaali dallat al-jarr wa antatah chirib. 19 Wa wakit antatah chirib, khalaas gaalat : «Nichiil almi wa nazgi jumaalak lahaddi yarwo.» 20 Wa ajala ke bas sabbat almi fi l-hoot wa jarat chaalat aakhar wa zagat kulla l-jumaal. 21 Wa l-abid gaaʼid yichiifha saakit wa yasʼal fi galbah kan Allah khibil suʼaalah walla la.
22 Wakit al-jumaal riwo khalaas, al-abid antaaha le l-bineeye chinif waahid hana dahab faayit siisi wa suure itneen hana dahab, ayyi waahid yawzin ziyaada min 14 jineeh. 23 Wa saʼalha : «Inti bineeyit yaatu ? Ooriini, fi beet abuuki fi bakaan al-narugdu foogah, ana wa l-naas al-maʼaayi walla ?» 24 Wa Rifga raddat leyah wa gaalat : «Ana bineeyit Batuwiil wa jidditi Milka wa jiddi Naahuur.» 25 Wa gaalat battaan : «Fi beetna fi gechch wa assaar le l-bahaayim wa fi bakaan al-tarugdu foogah kula.»
26 Wa l-abid chakar Allah wa sajad giddaamah 27 wa gaal : «Baarak Allah Rabb siidi Ibraahiim, hu al-wassaf rahmatah wa amaanah le siidi. Wa fi makhatari Allah gaadaani lahaddi jaabaani fi beet ahal siidi.»
Al-abid dakhal fi beet abu Rifga
28 Wa fi l-bakaan da, al-bineeye gammat jarat al-beet wa oorat ammaha be kulla cheyy al-kaan. 29 Wa Rifga indaha akhu usmah Laabaan. Wa Laabaan jara macha ale een almi 30 achaan chaaf al-chinif wa l-suure al-fi iideen akhtah wa simiʼ al-kalaam al-gaalah al-abid le akhtah Rifga. Wa macha le l-abid wa ligaah gaaʼid gariib le een almi maʼa jumaalah. 31 Wa gaal leyah : «Taʼaal, namchu beetna, inta al-baarakak Allah. Maala tagood barra hini ? Ana jahhazt leek beet wa bakaan le jumaalak.»
32 Wa khalaas, macho wa l-abid dakhal fi l-beet wa Laabaan dalla al-khumaam wa anta gechch wa assaar le l-jumaal. Wa jaab almi le l-abid wa le l-naas al-maʼaayah achaan yikhassulu rijleehum. 33 Wa gaddamo leehum akil laakin al-abid gaal : «Ana ma naakul abadan kan ma gult al-kalaam al-fi galbi.» Wa Laabaan gaal leyah : «Guulah !»
34 Wa l-abid gaal : «Ana abid Ibraahiim. 35 Allah baarak siidi Ibraahiim be ziyaada wa hu bigi naadum muhimm. Wa Allah antaah bagar wa khanam wa dahab wa fudda wa abiid wa khadiim wa jumaal wa hamiir. 36 Wa Saara marit siidi wildat leyah wileed wakit hi ajuuz wa siidi anta al-wileed da kulla cheyy al-indah. 37 Wa siidi hallafaani wa gaal leyi kadar ma naakhud le wileedah bineeye min balad Kanʼaan al-hu saakin foogha. 38 Laakin gaal leyi : ‹Amchi fi beet abuuyi wa aakhud le wileedi mara min khachum beeti.› 39 Wa ana gult le siidi : ‹Akuun al-mara taaba ma taji maʼaayi.› 40 Wa hu gaal leyi : ‹Allah al-ana gaaʼid naʼabudah wa nitaabiʼ derbah yirassil malakah giddaamak wa yisahhil leek al-derib. Achaan tijiib mara le wileedi min beet abuuyi wa min khachum beeti. 41 Kan macheet le ahali wa ma khassado leek, al-haliife al-hallaftak beeha di ma talhagak.›
42 «Wa wakit ana wassalt gariib le een almi, saʼalt Allah Rabb siidi Ibraahiim wa gult : ‹Ya Rabb, sahhil leyi al-cheyy al-ana jiit fi chaanah. 43 Wa daahu ana gaaʼid jamb een almi wa akuun bineeye taji waarde le l-almi wa nuguul leeha : “Antiini almi min jarriki nachrab.” 44 Wa kan hi tuguul leyi : “Achrab wa nazgi jumaalak kula”, khalaas al-bineeye di, khalli hi bas tukuun al-bineeye al-inta Allah azaltaha le wileed siidi.›
45 «Wa lissaaʼ ana ma kammalt suʼaali le Allah ke bas, Rifga jaat waarde chaayle jarraha fi kitifha wa jaat nazalat fi l-machiiche. Wa ana saʼaltaha wa gult leeha : ‹Min fadulki, antiini almi nachrab.› 46 Wa tawwaali dallat jarraha min kitifha wa gaalat leyi : ‹Achrab wa nazgi jumaalak kula.› Wa ana chiribt wa hi zagat al-jumaal. 47 Wa ana saʼaltaha gult leeha : ‹Inti bineeyit yaatu ?› Wa hi raddat leyi wa gaalat : ‹Ana bineeyit Batuwiil wa jidditi Milka wa jiddi Naahuur.› Wa khalaas, ana dasseet leeha chinif fi munkharha wa suwaareen fi iideenha. 48 Wa ana dangart wa sajadt le Allah wa chakart Allah Rabb siidi Ibraahiim al-gaadaani fi l-derib al-adiil le naakhud bineeyit akhu siidi le wileedah.
49 «Wa khalaas, kan tidooru tisawwu al-kheer wa l-amaan le siidi, ooruuni ! Walla kan ma tidooru kula, ooruuni wa ana namchi bakaan aakhar.»
Abbahaat Rifga khassado
50 Khalaas Laabaan wa Batuwiil raddo leyah wa gaalo : «Al-cheyy da min Allah. Ma nagdaro nuguulu foogah cheyy. 51 Di hi Rifga gaaʼide giddaamak. Chiilha wa amchi beeha ! Khalliiha tabga marit wileed siidak misil Allah gaalah.»
52 Wakit al-abid hana Ibraahiim simiʼ kalaamhum, chakar Allah wa sajad giddaamah. 53 Wa gamma marag min khumaamah khulgaan wa achya hana dahab wa fudda. Wa antaahum le Rifga. Wa anta le akhuuha wa ammaha hadiiye khaaliye. 54 Wa l-abid hana Ibraahiim maʼa l-naas al-maʼaayah akalo wa chirbo wa ragado.
Wa be fajur wakit gammo, al-abid hana Ibraahiim gaal leehum : «Khalluuni nigabbil le siidi.» 55 Wa akhuuha wa ammaha gaalo leyah : «Khalli al-bineeye tagood maʼaana chiyya misil achara yoom ke. Wa baʼad da, tamchi.» 56 Wa l-abid radda leehum wa gaal : «Ma tiʼakhkhuruuni achaan Allah sahhal leyi safari. Khalluuni namchi le siidi.» 57 Wa humman gaalo leyah : «Khalli ninaadu al-bineeye wa nasmaʼo kalaamha.» 58 Wa humman naadooha le Rifga wa gaalo leeha : «Tidoori tamchi maʼa l-raajil da walla ?» Wa hi gaalat : «Aywa, namchi.»
59 Wa khalaas, khallo akhuthum maʼa l-mara al-rabbatha macho maʼa l-abid hana Ibraahiim wa l-naas al-maʼaayah. 60 Wa baarako Rifga wa gaalo : «Ya akhutna ! Abge amm hana malaayiin al-naas wa zurriiyitki tichiil turaab hana udwaanha !»
Rifga wa l-abid gabbalo le Ishaakh
61 Wa Rifga maʼa khaddaamaatha rikbo fi l-jumaal wa taabaʼo al-abid wa khalaas macho sawa.
62 Wa Ishaakh gabbal min biir al-usumha Biir Allah al-Hayy al-gaaʼid Yichiifni wa sakan fi turaab Nagab. 63 Wa be achiiye, Ishaakh marag raayikh fi l-khala wa wakit rafaʼ raasah, chaaf jumaal jaayiin.
64 Wa Rifga kula rafaʼat raasha wa min chaafat Ishaakh, dallat min al-jamal. 65 Wa saʼalat al-abid wa gaalat : «Al-raajil al-hinaak jaayi aleena da, yaatu ?» Wa hu gaal leeha : «Da siidi Ishaakh.»
Wa Rifga chaalat laffaahitha wa khattat wijihha. 66 Wa l-abid hajja le Ishaakh be kulla cheyy al-kaan. 67 Wa khalaas, Ishaakh waddaaha le Rifga fi beet ammah Saara wa hi bigat martah wa hu habbaaha ziyaada. Wa be misil da, Ishaakh gidir sabar baʼad moot ammah.
Isak mi ve Rebeka
1 Abraham mi mbut mamara bizam ngola; Ma didina mi b’e vunam kam kur sun mamba led’a pet. 2 Bur tu Abraham mi de mazong mam ma bizam ngola ma avo hatam ma te yam suma avo hatama petna ala: Ang tin abong ad’u ab’alan kä, 3 ang gunun tang avok Ma didina, Alo ma lakulod’a kandagad’ina ala ang mba ve gora hi suma Kanan suma an nga kaka adigazina mi goron na d’i. 4 Wani ang i yam andaga manda, aduk sum mana, ang veï atchad’a mi gorona Isak.
5 Azong máma mi hulong dum ala: Dam le atchad’a ti min mba ki sed’en ka hî d’uo kla ni, an vezi ni gorongâ yam andaga d’a ang ndeï woi kuad’a zu?
6 Abraham mi hulong dum ala: Hawa! Ang gol tang djiviya, ang hulong ki gorona sä hî d’i. 7 Ma didina Alo ma lakulod’a ma vanï woi kur azina habuna yam andaga d’a an vut kur ma mi dan ala: An gunung tanu, andaga d’a wanda, an mba ni hat mandjavangû na, mam mba mi sun malaika mama avorong sä hî; ang mba veï atchad’a mi gorona. 8 Le atchad’a ti min á mba ki sed’eng nguo ni, ang wal lei ki gun nda ang gunun tanga. Wani ang hulong ki gorona sä hî d’i. 9 Azong mama mi gabom ad’u ab’al salama Abraham, mi gunum tam yam zla ndata.
10 Azong máma mi yo djambala hi salamid’a dogo, mi i kahle suma djivina teteng suma salama humuzi aboma, mi tchol mi i yam andaga d’a Mesopotami-d’a kur azina hi Nahor-râ.
11 Mi mba go, mi grif djambala kä avun golonga huyok azina ki fladege d’a aropma a nga go mbinid’a. 12 Mi de mAlona ala: Ma didina, Alona hi salana Abraham-ma, an nga ni tchenengû, ang lan djivid’a ini, ang tak djivi manga woi mi salana Abraham. 13 Gola! An ni nga tchola avun golonga; gro arop suma kur azì mamina a mba buzugï ini á gul mbina. 14 Le gor atcha d’a an dat ini ala: Ndak leng agel maka kä, kayam an tche mbina dö d’a, le ti dan ala: Ang tche, an he djambal manga mi d’a, ni ndat ba, ang manat mazong mangâ Isak. Ata yi máma an mba ni wala ang tak wa djivi manga mi salana Abraham.
15 Wani vunam dap puo ko ni, gol Rebeka ti ndeï woi kagela keled’u. Ndat ni Betuwel ma asum Milka-na goromba. Milka ni Nahor Abraham wiyema amamba. 16 Gor atcha ndata, ti djif heî, ndat ni gor wei d’a ngaf nga ki mandjuf fuo d’a, ti djak kä golongô, ti oî agel mata ki mbina, ti djak akulo. 17 Azongâ hi Abraham-ma mi ring d’ugulot vunad’u, mi dat ala: An tchenegu, ndak han mbiyo ma kur agel makina dö, an tche.
18 Ndat ti dum ala: Sama ngolâ, ang tche. Ti djok agel mata kä bigat atogo zak, ti hum mbina.
19 Kid’a mi tche mbina dad’a, ti dum ala: An gul mbina mi djambal mangziyo gak a ndak mi. 20 Ndat vo mbiyo ma ar kur agelina kä kur alum mba nga kä del golongid’a atogo zak, ti ring á gul mbiyo ma dingâ kä golongô, ti he mbina mi djambala pet mi. 21 Sa máma mi gol Rebeka ki vunam ma du’â, nga mi djib’er ala na ni akoi mamba ti ni djivid’a ir Ma didina ko d’oze nga djivi d’uo zu?
22 Kid’a djambala ndak dad’a, mi hle ngangam ma lor ma ngal wiwilik ma anegem ndak grama karagayana, mi nigittchi atchinad’u, mi yo wulak ka lor ra mbà d’a aneget kal grama kisa, mi tchuguttchi del abot abot mi, 23 mi dat ala: Ndak danu, nda’î nge goromba ge? Yina nga avo habuk ndak kami á burâ ko zu?
24 Ti hulong dum ala: An ni Betuwel ma Milka vud’um mi Nahor-râ goromba. 25 Hatna ki tena nga hatami ngola, yima burâ nga mi.
26 Sa máma mi grif kä avok Ma didina, mi kud’uromu, 27 mi dala: An le mersi mi Ma didina Alona hi salana Abraham ma tak djivi mamba ki d’engzeng mamba woi mi salanina; mi ngomon kur lovota gak mi mban avo hi salana Abraham wiyema.
28 Gor ndata ti ring ti de zla ndata mi suma avo hasutna. 29 Rebeka wiyetna nga, a yum ala Laban. Mi ndeï ringâ, mi i gen sa máma avun golonga. 30 Kayam mi we ngangama ki wulaka abo wiyemba, mi hum zla d’a wiyemba Rebeka dumzi ala: Sa máma mi dan na, mi dan na d’a, mi i gen sama nga tchola ki djambala avun golongina.
31 Laban mi dum ala: Sama Ma didina b’e vunam kama, ang mbeya; ni kayam me ba, ang tchol lei abu ge? An min nga hur gonga ki yina yam djambala mi.
32 Sa máma mi kal avo, Laban mi but ahle suma huyok djambalina kä woyo, mi hat hatna ki tena mi. Mi he mbiyo ma mbus asema mi sa máma ki suma a nga zlapa ki sed’ema mi. 33 Azi mbazi tena, wani azongâ hi Abraham-ma mi dazi ala: An nga ni te va bei an de sun nda an mba kata d’i.
Laban mi dum ala: Ang de!
34 Hina wani, mi dala: An nazongâ hi Abraham-ma. 35 Ma didina mi b’e vunam yam salana ngola heî, mi mbud’um sama ndjondjoîna, mi hum tumiyôna kamuzleina, bege d’a hapa ki lora, magumei suma andjofâ ki suma aropma, djambala ki korona mi. 36 Sara atchad’a hi salana Abraham-mba, ti vud’um gorâ ki mamarad’u; mam hum ahle mama pet abomu. 37 Salana Abraham mi dan ala: Ang gunun tang ala ang mba vatchad’a mi gorona aduk suma Kanan suma an nga kaka yam andaga mazid’ina d’i. 38 Wani ang i aduk simiyên kur azina habuna, ang veï atchad’a mi gorona.
39 Ata yima an de mi salana ala: Dam atcha ndata le d’i min mba ki sed’en nduo kla ge na, 40 mi hulong dan ala: Ma didin ma an nga ni tit avoroma mba mi sun malaika mama zlapa ki sed’eng á ngomong kur tit manga; ang mba veï atchad’a mi gorona aduk simiyên kur azina habuna. 41 Le ang i wa avo hi simiyên ba, azi hang nga gor atchad’a mi gorona d’uo ni, ang wal lei ki gun nda an gununga.
42 Ni kayam ndata ba, an mba ini avun golonga, an de mAlona ala: Ma didina, Alona hi salana Abraham-ma, le ang min gagazi ala akoi man nda an nga ni tid’ita ti ve kanu ni, 43 gola, an nga tchola avun golonga wana. Le gor wei d’a ndeï ini á go mbina d’a an dat ala: Ndak han mbiyo ma kur agel makina dö, an tche d’a, 44 le d’i hulong dan ala: Ang tche, an gul mi djambal mangziyo mi ni, ni ndat ba, ang Ma didina ang manat yam salana goroma.
45 Vunan dap puo ko ni, golî Rebeka ndeï kagel mata keled’u, ti djak kä golong á go mbina. An dat ala: Ndak han mbiyo ma tche dö. 46 Ndat ti djok agel mata kä bigat atogo zak, ti dan ala: Ang tche, an he mi djambal mangziyo mi. An tche; ndat ti he mbina mi djambala mi. 47 An djobot ala: Nda’î nge goromba ge? Ti dan ala: An ni Betuwel ma Milka vud’um mi Nahor-râ goromba. Ata yi máma an nigit ngangama atchinad’u, an tchugut wulaka del abot mi. 48 An grif kä avok Ma didina, an suburumu, an le mersi mAlona hi salana Abraham ma ngomon mi tagan lovot ta d’ingêra kur tit manda tala an ve salana wiyema gorom ngolod’a mi goroma d’a. 49 Wani ki tchetchemba, le agi min tagagi djivi magid’a ki d’ingêr magid’a mi salana Abraham-mu ni, agi danu. Le d’uo ni, agi danu; an i iran abo ma ndjuf foze abo ma gulana.
50 Laban azi ki Betuwel a hulong dum ala: Zla ndata tcholï nata Ma didina; ami ndak á dang zla d’a djivi d’oze zla d’a tcho d’i. 51 Rebeka avorong wana: Ang vad’u, ang i ki sed’ed’u, ang i hat mi salangâ goroma atchad’a d’igi Ma didina mi de na.
52 Ata yima azongâ hi Abraham-ma mi hum zla ndatina, mi grif kä andaga avok Ma didina. 53 Mi buzugï ahle suma a yorozi ki kawei ma hapma ki lorina woi abu ngola ki baruna, mi hazi mi Rebeka, mi hahle suma guzuzi kal teglesâ mi wiyetna kasut mi.
54 Mam ki suma ad’uma a te, a tche, a bur kua. Ki yorogod’a azi tchol akulo, mi dazi ala: Agi aran an i gen salana.
55 Rebeka wiyetna kasut a dum ala: Ang ar gora ti kak ki sed’emi burâ tcha, d’oze burâ dogo tua ba, ang i ki sed’ed’u.
56 Wani mi hulong dazi ala: Ma didina mi tugun wa tan kur tit manda; agi van yan ndi, agi aran an i gen salana.
57 Azi hulong dum ala: Ar ami yami gora, ami djobot zla d’a avunata.
58 Azi yï Rebeka, a djobot ala: Ndak min i ki sama wana zu?
Ti dazi ala: Â, an iya.
59 Azi tin wiyezid’a Rebeka katcha d’a wuluta kazongâ hi Abraham-ma ki suma ki sed’ema pet mi. 60 Azi b’e vunazi kad’u, a dala: Wiyemid’a, ar andjavak mi zul dudubud’a dogo, ar andjavak mi hlazina hi mam suma djangûnina.
61 Bugola, Rebeka ti tchol akulo ki yugunei matna, azi nga yam djambala, a i ad’u sa máma; ata yi máma mi ve Rebeka, mi i ki sed’ed’u.
62 Isak mi tcholï avun golong nga a yat ala Lahai-Royi-d’a, mi mba mi kak abo ma Negef-fâ. 63 Bur tu mi nde woi abagei kel fladege á djib’era, mi hle iram akulo, mi we djambala nga d’i djïya. 64 Rebeka ti hle irat akulo, ti we Isak, ti tchugï aset kä yam djambala, 65 ti de mazong máma ala: Sama ndeï kel á d’ugolei ei wana, ni nge ge?
Mi dat ala: Ni salana. Ti yo barud’a, ti zlubut kad’u.
66 Azong máma mi de mi Isak kei yam ahlena pet suma mi lazina. 67 Isak mi ve Rebeka, mi kalat kur zlub’ud’a hasum Sara-d’a. Hurum vat heî, mi vad’u; kayam ndata, Isak hurum b’leng yam matna hasuma.
