Al-kalaam al-bukhuss al-nifaakh
1 Wa adad al-naas al-jaayiin le Isa zaad bilheen wa bigo acharaat al-aalaaf lahaddi gaaʼidiin yilʼaasaro. Wa Isa hajja le talaamiizah awwal wa gaal : «Angarʼu min tawwaarit al-Fariiziyiin achaan ma tabgo misilhum. Al-nifaakh gaaʼid fooghum misil al-tawwaara gaaʼide fi l-khubza. 2 Wa ma fi cheyy mulabbad al-baʼadeen ma yinkachif wa ma fi sirr al-baʼadeen ma yinʼarif. 3 Achaan da, ayyi kalaam al-gultuuh fi l-leel, yinsamiʼ fi l-nahaar. Wa l-kalaam al-hajjeetuuh be achiir daakhal fi l-beet, yiballukhuuh barra fi l-chawaariʼ.
4 «Ya rufgaani, niʼooriiku ma takhaafo min al-naas al-yagdaro yaktuluuku wa laakin ma yagdaro yisawwu leeku ziyaada min da. 5 Niʼooriiku yaatu al-waajib takhaafo minnah. Akhaafo min Allah. Hu yagdar yaktulku wa battaan indah gudra achaan yarmiiku fi Jahannam. Aywa, hu bas al-waajib takhaafo minnah.
6 «Taʼarfu kadar yibiiʼu khamsa tuyuur dugaag be riyaaleen. Wa laakin nuguul leeku kadar Allah ma yansa ayyi waahid minhum. 7 Wa intu kula, Allah gaaʼid yifakkir foogku wa yaʼarif adad suuf raasku. Ayyi waahid minku muhimm ziyaada le Allah min tuyuur katiiriin. Wa khalaas, ma takhaafo min al-naas.
8 «Wa ana, Ibn al-Insaan, nuguul leeku kadar ayyi naadum al-yachhad leyi giddaam al-naas, ana nachhad leyah giddaam malaaʼikat Allah. 9 Wa laakin ayyi naadum al-yankurni giddaam al-naas, ana kula nankurah giddaam malaaʼikat Allah. 10 Wa ayyi naadum al-yuguul kalaam didd Ibn al-Insaan, Allah yakhfir leyah. Wa laakin Allah ma yakhfir le l-naadum al-yihajji kalaam kufur fi l-Ruuh al-Khudduus.
11 «Wa wakit yakurbuuku wa yiwadduuku giddaam masaaʼiil buyuut al-sala wa giddaam al-kubaaraat wa l-hukkaam, ma tihimmu le l-kalaam al-tuguuluuh wa la kikkeef turuddu leehum. 12 Achaan fi l-wakit daak, al-Ruuh al-Khudduus yiʼallimku al-kalaam al-waajib tuguuluuh.»
Masal al-khani al-jaahil
13 Wa naadum waahid fi ust al-naas al-maachiin wara Isa naadaah wa gaal : «Sayyidna, ajburah le akhuuyi achaan yigassim maʼaayi warasatna.» 14 Wa Isa radda leyah wa gaal : «Ya raajil ! Fi fikrak Allah jaʼalaani foogku achaan nagtaʼ leeku al-chariiʼa wa nifarrigku walla ?» 15 Wa Isa hajja le l-naas wa gaal : «Angarʼu wa awʼu baalku min ayyi cheyy hana tamaʼ. Achaan hayaat al-insaan ma tamchi hasab katarat maalah.»
16 Wa hajja leehum be masal wa gaal : «Yoom min al-ayyaam, fi naadum khani wa ziraaʼtah wildat leyah khalla katiire bilheen. 17 Wa saʼal nafsah wa gaal : ‹Ha. Nisawwi chunu ? Ma faddal leyi bakaan nakhzin foogah khalliti.› 18 Wa gaal : ‹Khalaas. Naʼarif al-cheyy al-nisawwiih. Nikassir dabangaati wa nisawwi fi badalhum dabangaat kubaar minhum. Wa fooghum nusubb kulla khalliti wa kulla khumaami. 19 Wa nihajji le nafsi wa nuguul : “Ya nafsi ! Indiki maal katiir madmuum al-yitawwil siniin. Ninjamma bas wa naakul wa nachrab wa nafrah.”› 20 Wa laakin Allah naadaah wa gaal : ‹Ya l-jaahil ! Fi l-leele di bas, nichiil ruuhak. Wa l-khumaam al-jahhaztah le nafsak da, yabga hana yaatu ?›»
21 Wa Isa gaal battaan : «Wa yabga misil da le ayyi insaan al-yudumm maal le nafsah wa laakin ma indah kanz giddaam Allah.»
Al-kalaam al-bukhuss al-hamm
22 Wa Isa hajja le talaamiizah wa gaal : «Fi chaan da, nuguul leeku ma tihimmu le hayaatku fi chaan al-akil wa la le jisimku fi chaan al-khulgaan. 23 Achaan al-haya muhimme min al-akil wa l-jisim muhimm min al-khulgaan. 24 Fakkuru fi l-khuraab. Hu ma yiteerib wa la yagtaʼ khalla wa ma indah dabanga wa la makhazan wa laakin Allah yiʼayyichah. Wa akiid intu muhimmiin le Allah ziyaada min al-tuyuur.
25 «Wa kan naadum minku yihimm katiir, al-hamm da ma yagdar yiziid umrah be saaʼa waahide kula. 26 Wa kan intu ma tagdaro tisawwu cheyy sakhayyar misil da, maala tihimmu le cheyy aakhar ?
27 «Chiifu al-nuwwaar wa fakkuru kikkeef yugumm. Ma yakhdim wa ma yisawwi kiswe. Wa laakin nuguul leeku akiid al-malik Suleymaan zaatah fi darajatah al-kabiire abadan ma libis khalag jamiil misil jamaal al-nuwwaar da. 28 Wa kan Allah yilabbis al-gechch be l-nuwwaar misil da wa l-gechch da gaaʼid al-yoom wa ambaakir yazguluuh fi naar al-furun, akiid be ziyaada hu yilabbisku intu. Chiddu heelku intu al-iimaanku lissaaʼ daʼiif.
29 «Wa be misil da, ma tasʼalo nufuusku fi l-cheyy al-taakuluuh wa tacharbooh wa ma tihimmu leyah. 30 Kulla l-naas al-ma muʼminiin khaattiin baalhum fi l-achya dool wa abuuku Allah yaʼarif kadar intu tidooruuhum. 31 Wa khalaas, khuttu baalku fi mamlakat Allah bas wa Allah yantiiku al-achya dool.
32 «Ya khineemaati, ma takhaafo. Abuuku Allah indah niiye yantiiku al-mamlaka. 33 Biiʼu khumaamku wa antuuh sadakha le l-masaakiin. Wa be da, tisawwu le nufuusku juzlaan al-abadan ma yatlaf. Wa khalaas, tudummu maalku fi bakaan Allah fi l-samaawaat. Al-maal da ma yafchul. Wa l-saraariig ma yigarrubu leyah wa l-arda ma taakulah. 34 Achaan al-bakaan al-maalak gaaʼid foogah, da bas al-bakaan al-galbak gaaʼid foogah.
Amsaal al-abiid al-jaahiziin
35 «Agoodu jaahiziin le l-khidme salabaaku marbuutiin wa fawaaniisku muwalliʼiin. 36 Abgo misil abiid fi beet siidhum al-gaaʼidiin yarjooh. Siidhum yigabbil min aazuumit al-iris. Wa humman yagoodu jaahiziin achaan yufukku leyah al-derib be surʼa wakit hu yaji yudugg al-baab. 37 Mabruuk le l-abiid al-siidhum yalgaahum waaʼiyiin wakit hu yaji. Nuguul leeku al-hagg, siidhum zaatah yarbut sulbah wa yigaʼʼidhum giddaam al-sufra wa yantiihum al-akil. 38 Mabruuk le l-abiid dool kan siidhum yaji fi lubb al-leel walla be waradde wa yalgaahum jaahiziin.
39 «Wa be masal aakhar, aʼarfu kadar kan awwal siid al-beet irif fi l-saaʼa kam fi l-leel al-sarraag yaji, hu ma yikhalli al-sarraag yadkhul fi beetah. 40 Wa khalaas intu kula agoodu jaahiziin achaan ana Ibn al-Insaan nigabbil fi yoom waahid al-ma tarjooni foogah.»
41 Wa Butrus saʼalah wa gaal : «Ya sayyidna ! Inta gult al-masal da leena aniina bas walla le kulla l-naas ?» 42 Wa l-Rabb Isa gaal : «Yaatu minku al-yabga misil al-wakiil al-amiin wa l-faahim ? Siidah yikallifah fi kulla abiidah achaan yantiihum al-akil fi waktah. 43 Mabruuk le l-abid da kan siidah yaji min al-safar wa yalgaah yakhdim khidimtah. 44 Be l-sahiih, nuguul leeku hu yidarrij al-abid da masʼuul fi kulla cheyy al-indah. 45 Wa laakin akuun al-abid da yuguul fi galbah : ‹Ha ! Siidi yitawwil wa ma yaji ajala.› Wa achaan da, hu yugumm yudugg al-abiid wa l-khadiim wa yabda yaakul wa yachrab wa yaskar. 46 Akiid siid al-abid da yaji fi yoom waahid al-abid ma jaahiz yilaagiih wa fi saaʼa al-hu ma yaʼarifha. Wa siidah yiʼaakhibah wa yukhuttah maʼa l-aasiyiin.
47 «Wa l-abid al-irif al-cheyy al-siidah yidoorah wa ma jaahiz le jaytah wa ma sawwa al-cheyy al-siidah yidoorah, al-abid da yafurchuuh farich chadiid. 48 Wa laakin al-abid al-ma irif al-cheyy al-siidah yidoorah, wa sawwa cheyy al-waajib yafurchuuh be sababah, al-abid da yafurchuuh chiyya bas. Wa ayyi naadum al-ligi katiir, yatulbu minnah katiir. Wa ayyi naadum al-kallafooh be cheyy ziyaada, yatulbu minnah ziyaada.
Al-furga fi wa l-salaam ma fiih
49 «Ana jiit achaan nusubb naar fi l-ard wa nitmanna bilheen kadar al-naar di oogadooha khalaas. 50 Wa fi khattisiin chadiid al-waajib yikhattusuuni beyah wa galbi muʼallag bilheen lahaddi l-khattisiin da yitimm. 51 Wa fi fikirku ana jiit achaan nijiib al-salaam fi l-ard walla ? La, ma ke. Nuguul leeku ana jibt al-furga. 52 Achaan min al-yoom wa giddaam, al-beet al-indah khamsa naas, al-talaata yikhaalufu al-itneen wa l-itneen yikhaalufu al-talaata. 53 Yilkhaalafo ambeenaathum. Al-raajil yikhaalif wileedah wa l-wileed yikhaalif abuuh wa l-mara tikhaalif bineeyitha wa l-bineeye tikhaalif ammaha. Wa amm al-raajil tikhaalif marit wileedha wa l-mara tikhaalif amm raajilha.»
Alaamaat al-zaman al-haadir
54 Wa Isa hajja battaan le l-naas al-katiiriin al-jo leyah wa gaal : «Kan tichiifu al-sahaab jaayi min al-kharib, ajala ke tuguulu almi yusubb wa khalaas almi yusubb. 55 Wa kan tichiifu al-riih tusuug min al-wati, tuguulu al-wata tabga haamiye bilheen wa khalaas al-wata tabga haamiye. 56 Ya munaafikhiin ! Taʼarfu kikkeef tafhamo alaamaat hana l-ard wa l-sama. Wa kikkeef ma tagdaro tafhamo alaamaat al-zaman al-haadir ?
57 «Maala ma tagdaro timayyuzu al-cheyy al-waajib tisawwuuh ? 58 Kan intu maachiin fi bakaan al-gaadi, jaahid achaan tissaamaho maʼa khasiimak wakit intu lissaaʼ fi l-derib. Wa da kan ma tidoor hu yusuugak le l-gaadi wa l-gaadi yisallimak le l-askar wa l-askar yidissuuk fi l-sijin. 59 Nuguul leek inta ma tamrug illa kan kaffeet kulla l-gurus al-yidooruuh minnak.»
Agi gologi tagi djivi ki suma lop ira
(Gol Mat 10.26-27)1 Kur bur máma suma dudubu a tok gen Jesus, a nga miret taziya. Mi tin ad’ud’a de zlad’a avok mi mam suma hata ala: Agi gologi tagi djivi kangufa hi Fariziyênid’a, nala, lop ir mazid’a. 2 Wani vama nga ngeid’a kä ma a mba ba bei ndum mbei pid’a’â nga d’i, vama gumun kä ma a mba ba bei ndum mbei pid’a’â nga d’uo mi. 3 Kayam zlad’a pet ta agi mba dat andjeged’a, a mba humut tei faleya; zla d’a agi mba kud’uzot kur gongid’a, a mba tchat walat tei yam azuweina akulo.
Ma ndak á lum mandarama
(Gol Mat 10.28-31)4 Jesus mi had’azi kua ala: Buniyôna, an nga ni dagiya, ar agi lagi mandara suma tchagi hliwigina d’i, kayam azi ndak á le va bugol li. 5 Wani an nga ni dagi yam sama agi lum mandarama. Ar agi lagi ni mandara Alo ma le mi tchagiya wa ni, mi nga kad’enga á tchugugi aduk aku d’a Jahanama-d’ina. Gagazi, an nga ni dagiya, agi lagi ni mandara mamu.
6 Hira vahl a guzut ni ki sisi mbà d’uo zu? Wani ta Alona mi mar kata nga d’i. 7 Tumus sa kagid’a pet, Alona mi ndumut wa mi. Kayam ndata, agi lagi mandar ri, kayam agi zlagi kal hira woi dei.
De d’a woid’a ki vun ma tin ma yam Jesus-na
(Gol Mat 10.32-33Mat 12.32Mat 10.19-20)8 Jesus mi had’azi kua ala: An nga ni dagiya, nge nge pî ma mi dan zlan ndei avok sumina, an Gor Sana mba ni dum zlam mbei avok malaikana hAlonina mi. 9 Wani sama mi tin vunam kan avok sumina, an Gor Sana mba ni tin vunan kam avok malaikana hAlonina ala an wum nga d’uo mi.
10 Nge nge pî ma de zla d’a tcho d’a las an Gor Sanid’a, Alona mba mi vat hurum mbei yam tcho mamba, wani sama las Muzuk ma bei tchod’a ba nina, Alona mba mi vat hurum mbei kam mbi.
11 Fata azi mba igi avok suma ka sariyad’a kur gongîyo mazi suma toka d’oze avok amuleina d’oze avok suma te yambid’a, ar vunadigagi pat yam vama agi mba duma tala agi mba dagi nana ge d’a d’i. 12 Kayam Muzuk ma bei tchod’a ba na mba mi tagagi vama ndak á ded’a ata yi mámina.
D’ogol ma yam sama ndjondjoî ma lilid’ina
13 Sama dingâ aduk ablau suma mi de mi Jesus ala: Ma hat suma, ang de mi wiyena mi b’rawami djona habumina aduk tamiya.
14 Wani Jesus mi dum ala: Bäna, sama tinin á kagi sariyad’a d’oze á b’rawagi djona ni nge ge? 15 Mi dazi kua ala: Agi gologi tagi djiviya, ar agi lagi yam beged’a d’i, kayam ari d’a gagazid’a hi sanid’a nga ni yam ahle mam suma djivina d’oze yam ndjondjoîd’a d’i.
16 Mi dazi zla d’a d’ogola ala: Asinena hi sama ndjondjoînina mi wul awuna heî. 17 Mi djib’er kurum mi dala: An le ni nana ge? Kayam an nga ki yima ndak á tok awu mana kuana d’i. 18 Mi de tam ala: An mba ni le na, mba ni to avurei mana woyo, mba ni min suma nglo suma kalâ, an mba ni tchuk awu mana kahligiyen pet kua. 19 An mba ni de mi tan ala: Ang nga kahlena ngola kur avureina á le bizad’a ablaud’a. Ang tuk tangû, ang te, ang tche, ang le furîd’a. 20 Wani Alona mi dum ala: Ang ma lilid’a, kur andjege d’a wanda, ang mba mid’a. Ahle suma ang minizina, mba arî hi nge ge?
21 Jesus mi de kua ala: Hina mi, sama nga mi tok ahlena kayam mam tambina, mi nga ki ndjondjoîd’a avok Alona d’i.
Hat ta yam deng ta d’a ata Alonid’a
(Gol Mat 6.25-34)22 Jesus mi de mi mam suma hata ala: Kayam ndata, an nga ni dagiya, agi djib’eregi yam ari magid’a tala agi mba tagi ni me d’oze agi mba tchugugi ni me ge d’a d’i? 23 Kayam arid’a kal tena, tad’a kal baruna mi. 24 Agi gologi gagauna. Nga mi zar ri, nga mi dut ti, mi nga ki yima tchuk va d’i, mi nga ki avir ruo mi, wani Alona nga mi hum tena. Wani agi zlagi kal aluweina woi dei d’uo zu? 25 Ni nge adigagi ba, mi ndak á ndir bizam fiyaka kur djib’er mamba ge? 26 Le agi ndagagi á le va ngiyeû d’uo ni, ni kayam me ba, agi djib’eregi yam ahle suma arâ ge? 27 Agi djib’eregi yam tamas sa abageid’a ki wul mata. Ndat nga d’i le sun ndi, nga d’i tchil baru d’uo mi. Wani an nga ni dagiya, Salomon kur subur mamba pet pî, mi tchuk nga baru ma djif ma d’igi b’o mata na na d’i. 28 Wani le Alona nga mi tchuk baru ma djivina masu ma ini ndjivin a mba tchugum kur gring ma akud’ina na ni, mba mi tchugugi baruna atagi kal luo zu? Agi ni suma he gagazi magid’a akid’eid’ina. 29 Ar agi halagi vama agi tuma d’oze agi tchuma d’i, ar vunadigagi d’i pat ti. 30 Kayam ahle ndazina, andjaf suma bei wAlona suma yam andagad’ina pet a nga halaziya. Wani Abugi mi we vama agi minima. 31 Wani agi halagi leud’a hAlonid’a avok tua ba, mam mba hagi ahle suma arâ kam kua.
Hat ta yam ndjondjoî d’a sä akulod’id’a
(Gol Mat 6.19-21)32 Jesus mi had’azi kua ala: Agi ades ma gorâ, ar agi lagi mandar ri, kayam ni djivid’a ir Abugi á hagi leu mamba. 33 Agi guzugi ahle magina woyo, agi hazi he d’a hawad’a mi suma houd’a. Agi dubugi bid’im mba bei b’laka ba d’a, agi togogi ahle magina sä akulo ata yima bei b’laka, ata yima bei suma kula a tcha kua ba na, ata yima bei fotna b’lagazina. 34 Kayam ata yima ndjondjoî magid’a ti nga kuana, hurugi mi sä tinda kua mi.
Azong ma nga kak kä ki ndjolîna
35 Jesus mi had’azi kua ala: Agi djinigi d’i’â furugi ad’enga ndinding, ar lalam magid’a ti b’o mi. 36 Agi kagagi d’igi suma a nga djup salazina hulong mam mba ei ata yima telid’a na, kayam le mi dap vun gonga ni, azi mba malamzi atogo zak. 37 Azungeî suma salazina mba mi fazi ndjola ata yima mi hulongîna, a le furîd’a. Gagazi, an nga ni dagiya, mba mi djin d’ik mama furumu, mi kagazi kä avun tena, mba mi lazi sunda. 38 Le mi mba ni kur ler ra ndjol la mbàd’a d’oze ler ra ndjol la hindid’a mi fazi a nga djubumu ni, azungeî ndazina a le furîd’a. 39 Wani agi wagiya, le sama azina mi we yima sama kula nga mba kuana ni, mba mi aram mi kal avo hatam mbi. 40 Agi kagagi ki ndjola mi, kayam an Gor Sana mba ni mba ni ata yima agi nga djib’eregi d’uo na.
Azong ma d’engzengâ ki ma bei d’engzengâ
(Gol Mat 24.45-51)41 Pierre mi dum ala: Salamina, ang de zla d’a d’ogol ndata ni mi ami d’oze ni mi suma pet tchu?
42 Salad’a mi dum ala: Ni nge nazong ma d’engzeng ma ne ma salama mba mi tinim yam suma avo hatama á b’rawazi tena ata yama ge? 43 Azong ma salama mi hulongî avo hatam mi fum nga mi le hina na, mi le furîd’a. 44 Gagazi, an nga ni dagiya, salama mba mi tinim yam ahle mama pet. 45 Wani le azong máma mi de kurum ala: Salana mba mi mba atogo d’i, mi nde mi to azungeî suma dingâ ki yuguneina, mi te, mi tche gak mi gurut ki süma ni, 46 sala azong máma mba mi mba kur bur ma mam nga mi djubum mbuo na, ata yima mam we d’uo na mi. Salama mba mi tom ki blafâ ngola, mba mi wuragam ki suma batrangâ.
47 Azong ma we minda hi salamid’a, wani nga mi min ahlena d’i, nga mi le minda hi salamid’a d’uo mi na, a mba tom ngola. 48 Wani sama we nga d’uo na, mi le vama ndak á tod’a, a mba tom akid’eid’a. Sama a hum ahlena ngolina, a mba djobom ahlena ngola; sama a hum ahlena ngola á ngombina, a mba djobom ahlena ngola kala.
Jesus mi mba ki wala
(Gol Mat 10.34-36)49 Jesus mi dazi kua ala: An mba á gakud’a yam andagad’a. Le nga d’i ngal ka tchetchem pî, an djib’erî me d’ei ge? 50 Wani batemba nga ni d’a mbeî an lata, hurun nga hat kat gak an lat tua. 51 Agi djib’eregi ala an mba ni ki b’leng nga halasa yam andagad’a zu? An nga ni dagiya, nga na d’i, wani an mba ni ki wala. 52 Avok hî wani, suma vahl kur azì ma tuna a mba wala, suma hindi a mba kak djangûna ki suma mbàna, suma mbàna a mba kak djangûna ki suma hindina mi. 53 A mba wala sana mba mi noî goroma, gorâ mba mi noî abumu, atchad’a mba d’i noî gorota, gora mba d’i noî asud’u, atchad’a mba d’i noî akunota, akunota mba d’i noyôt mi.
Wäd’u vama simata yam yina
(Gol Mat 16.2-3)54 Jesus mi de mablau suma kua ala: Le agi wagi d’ugula tcholï abo ma fladegena ni, atogo hina zak agi dagi ala: Alona mba se ini, nga mi le na mi. 55 Le agi wagi simetna nga mi sir iram abo ma sutna ni, agi nga dagi ala: Yina mba le ini zumala heî, nga mi le na mi. 56 Agi suma lop ira, agi wagi simata handagad’id’a ki d’a hakulod’id’a, wani ni kayam me ba, agi wagi simat ta ka tchetchemba d’uo ge?
Ang min zla manga ki mang ma djangûna
(Gol Mat 5.25-26)57 Jesus mi had’azi kua ala: Ni kayam me ba, agi tagi nga djib’eregi á wagi vama d’ingêrâ d’uo ge? 58 Ata yima ang nga i ki mang ma djangûna ata yima ka sariyad’ina, ar ang min zla ndata ki sed’em kid’a ang nga glovot tua d’a, dam mam mba mi hang abo ma ka sariyad’a, ma ka sariyad’a mba mi hang abo ma ngom dangeina, ma ngom dangeina mba mi gang dangeina kla. 59 An nga ni dangû, ang mba nde woi ata yi máma d’i, gak ang mba wurak bal mangâ pet tua.
