1 «Ya Danyaal, ana zaati awwal wagaft maʼa Mikaayiil le nisaaʼidah wa nahmiih wa da fi awwal sana hana hukum Daariyuus al-Maadi.»
Huruub al-muluuk
2 Wa battaan hu gaal le Danyaal : «Hassaʼ da, daahu kalaam al-hagg. Fi mamlakat al-Faarisiyiin, talaata muluuk yittaabaʼo wa l-raabiʼ al-yaji baʼadhum yabga khani ziyaada minhum. Wa be gudrat maalah, hu yugumm didd mamlakat al-Yuunaan.
3 «Wa fi l-Yuunaan kula, yarkab malik chadiid al-yahkim be gudra wa yisawwi kulla cheyy al-galbah bidoorah. 4 Wa laakin wakit mamlakatah usumha talaʼ khalaas, tawwaali hu yumuut wa zurriiytah ma yawrusu mamlakatah. Wa hi yigassumuuha arbaʼa mamaalik le naas aakhariin. Wa l-mamaalik dool ma yabgo gawiyiin misil al-mamlaka al-awwalaaniiye.
5 «Wa hu al-yabga malik fi l-junuub yaʼni fi balad Masir yabga chadiid. Wa laakin waahid min khuyyaadah yabga chadiid minnah ziyaada wa yichiil al-muluk wa yiwassiʼ al-mamlaka. 6 Wa baʼad siniin, malik Masir wa malik al-munchaakh yaʼni balad Suuriya yisawwu alaakha ambeenaathum. Wa malik Masir yijawwiz bineeytah le malik Suuriya achaan alaakhithum tabga adiile. Wa laakin hi wa abuuha yiwadduru gudrithum wa darajathum. Wa yisallumuuhum le l-moot, hi wa raajilha wa abuuha wa kulla musaaʼidiinha. 7 Wa waahid min aayilitha yichiil bakaan abuuha malik Masir. Wa yugumm didd malik Suuriya. Wa yahjimah hu wa deechah fi madiinithum al-gawiiye wa yinnasir fooghum. 8 Wa hu yichiil ilaahaathum wa tamaasiilhum hana l-hadiid wa kulla mawaaʼiinhum al-khaaliyiin hana l-dahab wa l-fudda wa yiwaddiihum fi Masir misil kasiibe. Wa hu yigaatiʼ malik Suuriya le muddit siniin.
9 «Wa baʼad da, malik Suuriya yamchi ard malik Masir wa yigabbil baladah. 10 Wa awlaad malik Suuriya yijahhuzu le l-harib wa yilimmu askar katiiriin. Wa waahid min awlaad al-malik be askarah yugumm le l-harib wa yagtaʼ al-huduud misil al-seel. Wa wakit mugabbil, hu yahjim al-madiina al-gawiiye hana udwaanah.
11 «Wa malik Masir yazʼal zaʼal chadiid wa yamrug yihaarib al-askar al-katiiriin hana malik Suuriya wa yinnasir fooghum. 12 Wa yakrub al-askar dool wa yaktul minhum acharaat al-uluuf wa yugumm yikoolif wa laakin gudurtah di ma titawwil. 13 Wa baʼad siniin, malik Suuriya yichiil silaah katiir wa askar katiiriin min al-askar al-awwal wa yamchi. 14 Wa fi l-wakit da, naas katiiriin yugummu didd malik Masir. Wa l-rujaal al-muʼaaridiin min chaʼabak inta, ya Danyaal, kula yugummu didd malik Masir le yihaggugu al-kalaam al-awwal hajjooh leehum fi ruʼya. Wa laakin yafchulu. 15 Wa wakit malik Suuriya yawsal fi Masir, yihawwig durdur al-madiina al-gawiiye be radmiiye le yadkhul fi l-madiina wa yichiilha. Wa kulla askar malik Masir hatta askarah al-furraas kula yafchulu achaan ma induhum gudra. 16 Wa malik Suuriya yisawwi kulla cheyy al-galbah bidoorah achaan naadum waahid yagdar leyah ke ma fiih. Hu yichiil al-balad al-jamiila wa yijiib al-damaar fiiha. 17 Wa malik Suuriya yichiil niiye yaji be khuwwaat mamlakatah le yichiil Masir. Wa yisawwi maʼa l-malik alaakha wa yanti bineeytah achaan yidammir Masir wa laakin khittitah di tafchul. 18 Wa hu yiwajjih ale l-mudun al-fi khachum al-bahar wa yichiil minhum katiiriin. Wa laakin khaayid waahid askari yugumm diddah wa yiʼayyibah. Wa malik Suuriya ma yagdar yilkaffa foogah. 19 Wa baʼad fachal, yigabbil fi l-mudun al-gawiyiin al-fi baladah. Wa hu yittartaʼ wa yagaʼ wa yiwaddir marra waahid. 20 Wa l-malik al-yarkab baʼadah yirassil naadum le yanhab majd al-mamlaka. Wa baʼad ayyaam, al-malik da yumuut be sirr ma fi harib.»
21 Wa gaal battaan le Danyaal : «Yarkab fi balad Suuriya malik aakhar makruuh wa l-naas ma yantuuh majd al-malik. Wa wakit al-balad gaaʼide fi l-salaam, hu yaglaʼ al-muluk be najaada. 22 Wa ayyi deech al-yahjimah, hu yahzimah wa yidammirah. Wa yaktul waahid min kubaaraat al-chaʼab al-induhum muʼaahada maʼa Allah. 23 Wa l-malik da yisawwi alaakha maʼa l-naas le yukhuchchuhum. Wa gudurtah tiziid kan naas al-yitaabuʼuuh ma katiiriin kula. 24 Wa wakit al-balad fi l-salaam, hu yadkhul fi l-manaatig al-yugumm fooghum al-maʼaach be ziyaada wa yisawwi cheyy al-abbahaatah wa juduudah abadan ma sawwooh. Hu yanhab al-balad wa yigassim al-kasiibe le naasah. Wa indah niiye fasle didd al-mudun al-gawiyiin wa laakin fiʼilah da ma yitawwil.
25 «Wa be deech katiir, hu yugumm be kulla gudurtah wa fahaaliiytah wa yamchi yihaarib malik Masir. Wa malik Masir kula yijahhiz deech gawi wa katiir marra waahid le yihaaribah. Wa laakin malik Masir ma yagdar yinnasir achaan fiyah muʼaamara diddah. 26 Wa l-muʼaamara di, ajaawiidah yugummu yukhuunuuh. Wa be da, humman yakhsaro al-harib wa katiiriin min askarah yumuutu. 27 Wa l-muluuk al-itneen dool yilimmu le yistafugu wa laakin ayyi waahid galbah malaan be l-fasaala wa yihajju ambeenaathum be kalaam khachch. Wa kalaamhum ma yijiib halal achaan ayyi cheyy yitimm fi l-wakit al-muhaddad. 28 Wa malik Suuriya yigabbil fi baladah be kasiibe katiire. Wa wakit mugabbil, yisawwi kulla cheyy fasil al-galbah yidoorah fi l-chaʼab al-induhum muʼaahada mukhaddasa maʼa Allah. Wa khalaas, yiwassil baladah.
29 «Wa fi l-wakit al-muhaddad, malik Suuriya battaan yugumm didd malik Masir wa laakin da ma yabga leyah misil awwal. 30 Wa wakit naas yaju diddah min al-kharib be sufun, hu achamah yingatiʼ wa yiʼarrid. Wa wakit mugabbil, yugumm didd al-chaʼab al-induhum muʼaahada mukhaddasa maʼa Allah. Wa l-yaabo al-muʼaahada kamaan, hu yistafig maʼaahum. 31 Hu yirassil askarah wa humman ma yihtarumu al-beet al-mukhaddas al-gawi. Yamnaʼo al-dahiiye al-yigaddumuuha kulla yoom wa yisawwu al-haraam al-yijiib al-kharaab. 32 Wa l-malik zaatah be kalaam khachch yilizz naas waahidiin le yaabo al-muʼaahada al-induhum maʼa Allah. Wa laakin al-naas al-yaʼarfu Ilaahhum yugummu be chidde wa yasbutu.
33 «Wa l-naas al-induhum hikma yifahhumu katiiriin min naashum. Wa laakin fi muddit chuhuur, siyaad al-hikma dool yaktuluuhum be l-seef aw yiharruguuhum be naar aw yidissuuhum fi l-sijin aw yichiilu maalhum. 34 Wa fi wakt al-taʼab da, ma yalgo musaaʼada adiile wa l-naas al-yindammo maʼaahum kula munaafikhiin. 35 Wa l-naas al-induhum hikma, katiiriin minhum yumuutu wa moothum da yitahhir al-chaʼab wa yisaffiihum wa yijahhizhum le l-wakit al-akhiir al-muhaddad.
36 «Wa malik Suuriya yisawwi kulla cheyy al-galbah bidoorah wa yistakbar. Wa hu yichiif nafsah aali min kulla l-ilaahaat wa yuguul kalaam kufur didd Allah Ilaah al-ilaahaat. Wa hu yanjah fi kulla cheyy al-yisawwiih lahaddi khadab Allah yanzil foogah wa yitimm waktah achaan akiid Allah yihaggig kalaamah. 37 Wa l-malik da ma indah haaje be ilaahaat juduudah wa la be l-ilaah al-yaʼabudannah al-awiin wa la be ayyi ilaah aakhar achaan hu yichiif nafsah aali min kulla cheyy. 38 Wa fi badalhum, hu yaʼabud al-ilaah al-yahmi al-mudun al-gawiyiin wa da ilaah al-juduudah abadan ma yaʼarfuuh. Wa hu yigaddim le l-ilaah da dahab wa fudda wa hujaar khaaliyiin wa achya aakhariin khaaliyiin. 39 Wa be musaaʼadat al-ilaah da, hu yugumm didd al-mudun al-gawiyiin. Wa yanti charaf le kulla l-naas al-yikarrumu al-ilaah da wa yisawwiihum kubaaraat fi naas katiiriin. Wa yigassim leehum ziraaʼa le yachkurhum.
40 «Wa fi l-wakit al-akhiir, malik Masir yugumm le l-harib wa laakin malik Suuriya yahjimah be khuwwa kabiire, be arabaat harib wa siyaad kheel wa sufun katiiriin. Wa misil al-seel, hu yadkhul fi kulla l-buldaan. 41 Hu yadkhul fi l-balad al-jamiila wa yaktul naas katiiriin. Wa laakin sukkaan Adoom wa Muwaab wa kubaaraat Bani Ammuun yanjo minnah. 42 Wa hu yistaʼmar buldaan katiiriin wa balad Masir kula ma tanja minnah. 43 Wa hu yichiil kulla maal Masir, al-dahab wa l-fudda wa l-achya al-khaaliyiin. Wa l-Liibiyiin wa l-Habachiyiin kula yitaabuʼuuh. 44 Wa laakin al-akhbaar al-yaju leyah min al-sabaah wa l-munchaakh yibarjuluuh wa be zaʼal chadiid, hu yugumm wa yakhrib wa yaktul naas katiiriin. 45 Wa hu yutugg kheemaatah al-malakiiye ambeen al-bahar wa l-jabal al-mukhaddas al-gaaʼid fi l-balad al-jamiila. Wa baʼad da, taji nihaaytah wa ma fi naadum al-yisaaʼidah.»
1 Kur biza d’a avok ka Dariyus ma Mede-na nga mi tamulid’a, an nga gevem á ndjunum á djigim mi. 2 Ki tchetchemba, an nga ni dang zla d’a gagazid’a.
Ayî ma dur ma aduk suma norâ ki suma sutnina
Malaika máma mi dan kua ala: Gola! Amuleina hindi a mba tchol te yam suma Perse-na kua. Bugola, ma fid’ina mba mi tok ndjondjoîd’a kal suma ding suma hindina. Fata mi mbut ad’enga ki ndjondjoî mambid’a, mba mi tchol djangûna ki leu d’a Grek-ka. 3 Wani grang ma dur ayîna mba mi kak amula yam suma Gre’â. Mba mi te leud’a kad’enga, mba mi le ni vama mam hurum minima. 4 Wani ata yima leu mamba ad’ut ti b’al kä na, ad’eng mam mba tamula mba d’i kus seyo, leu mamba mba d’i wal lei abo andagad’a fid’i. Nga nandjavam ba mba mi vrak blogom mbi, a mba had’eng nga tamula mi suma dingâ. Wani sum ndazina ad’eng mazid’a mba d’i ndak d’igi mamba na d’i.
5 Ma mba mi te leud’a abo ma sutnina, mba mi mbut ad’enga, wani ma ngol ma aduk azigar mam suma nglonina mba mi mbut ad’enga kalamu, mba mi te leud’a kad’enga kal mamba mi. 6 Bugol bizad’a tcha, azi mba djin zla mazid’a. Amul ma abo ma sutnina goromba mba d’i vamul ma abo ma norîna á djin zla mazid’a tu, wani djin vun máma mba mi i avok ki. Ndjuvud’u, gorozina, ndat tata ki suma a nguyutna kabud’u, a mba tchazi woi pet. 7 Wani ma dingâ tu ad’u andjavat mba mi vrak balum abumu, mba mi nde azigarâ hamul ma abo ma norîna durâ kä kur aziyam ma ad’eng ma ngunguna, mba mi kus kaziya. 8 Mba mi yo alo ma tchet ma kur ambasina zlapa kahle suma sun suma lor suma kal teglesâ ki kawei mazi ma hapma suma a tinizi irazi vazi malo mazinina hurumba, mba mi i ki sed’ezi Ezipte. A mba ar bei dur ayîna bizad’a tcha. 9 Amul ma abo ma norâ mba mi kal kur leud’a hamul ma abo ma sutnid’a á durâ. Bugola, mba mi hulongî yam andaga mamba.
10 Amul ma abo ma norâ groma a mba min tazi á dur ayîna, a mba tok azigarâ ablaud’a mimiyâk. Ma dingâ adigazi mba mi i avok ki azigar mama, a mba tchila yam hagad’a d’igi toliyonda ti kus sei na, mba mi ndazì ma ngol ma ad’eng ma ngunguna durâ. 11 Amul ma abo ma sutna, hurum mba mi zala, mba mi nde woi á dur kamul ma abo ma norâ. Amul máma mba mi sun azigar mam suma mimiyâ’â. Wani azi mba ndabo mam ma djangûna. 12 Amul ma abo ma sutna mba mi hle yam akulo ngola yam kus ndata. Azigar suma ablau suma dudubu ndazina mam mba mi tchaziya. Hina pet pî, mam tam mba mi kus ayîna d’i. 13 Amul ma abo ma norâ mba mi hulong tok azigar suma dingâ kal suma avo’â. Bugol bizad’a tcha, mam mba mi mba ki azigar suma a min tazi kahle suma sïna ngolina ablaud’a. 14 Kur atchogoi ndata, suma ablaud’a a mba tchol durâ kamul ma abo ma sutna. Daniel, suma murud’umba aduk sum mangâ a mba tchol á dur ki sed’em á ndak vun vama mi nde tam mbei irangâ, wani azi mba ndak ki. 15 Amul ma abo ma norâ mba mi mba, mba mi mbu andagad’a akulo ad’u azì ma ngol ma ad’eng ma ngunguna, mba mi hlumu. Amul ma abo ma sutna ki grang mam suma durâ, hina pet pî, a mba tchol avorom mbi, a mba fad’enga á tchol avorom mbuo mi. 16 Ma mba mi ndum ayînina mba mi le ni vama hurum minima, sama mba mi tchol avoroma nga d’i. Mam mba mi kak kä yam andagad’a abot ma djivi ma kalâ, mba mi b’lak ahlena woi ata yima mam kak kuana.
17 Bugola, mam mba mi nga hurum á mba kad’enga hi leu mambid’a pet á zlap zla mamba kamul ma abo ma sutna, mam mba mi hum goromba á atchad’a ki djib’era á b’lagam ambas mamba woyo. Wani kur lem mam ndata hina pet pî, mba mi ndak ki. 18 Bugola, mba mi mbut iram yam suma kur tilina, mba mi yo andagad’a ablaud’a, gak grangâ hi suma dingîna mba mi d’elem avun sun mam mba zulo ndata; sun mam mba zulo ndata mba d’i hulong kamu. 19 Ata yi máma mba mi hulong kur azì ma ad’eng ma ngungu ma kur ambas mambina. Wani mba mi fad’enga á i avok ki, mba mi mit bei a wum balum asem ba. 20 Wani ma mba mi vrak blangâma mba mi sun ma tara á hurum ahle suma ndjondjoî suma kur leu mam mba djivi d’a kalina. Hina ndjö wani, mba mi tchum mbei bei huneîd’a, bei ayî ma dur ba mi.
21 Sama suma a golom isâ mba mi vrak blangâm bei sa mi tchugum baru d’a amula atam ba. Mam mba mi mba ata yima suma a nga kaka tchugotna, mba mi hle leud’a ki mbut ira. 22 Azigar suma a mba kus kama nga d’i, mba mi hazlazi woi pet, mba mi tchi ma ngolâ hi suma Alona mi djin vunam ki sed’ezina woyo. 23 Bugola, suma a mba djin vunazi ki sed’emu, mba mi i avogovok kur mbut ir mamba, mba mi kus kazi ni ki suma akid’eid’a hina ngiyeû go. 24 Ata yima suma a nga kaka tchugotna, mba mi i avok kur andaga d’a djivi d’a kur leud’id’a, mba mi le vama abuyom kabuyom ngolo a lum nga d’uo na, mba mi hurum ahle suma kur ambasina, mba mi b’rau ahle suma mi hurumuzïna ki ndjondjoîd’a mi suma ad’uma, mba mi nga hurum á ndazì ma ad’eng ma ngunguna durâ mi. Hina pet pî, mba mi i dei d’i.
25 Mba mi i kad’eng mamba kakuwam mba kekenga ki azigarâ ablaud’a á dur kamul ma abo ma sutna. Amul ma abo ma sutna mba mi buzuk ki azigar suma sib’ika ablaud’a mimiyâk á dur ki sed’emu, wani mba mi tchol avorom mbi, kayam azi nga huruzi á durum ki lemba. 26 Suma a mba te te mam ma djivinina ni suma a mba hum abo sumina. Azigar mama a mba b’rau woyo, suma ablaud’a a mba bo mi. 27 Amulei suma mbà ndazina a mba kak avun tabul ma tuna, a mba nga huruzi á le zla d’a tchod’a, a mba de tazi ni zla d’a kad’a. Wani azi mba ndak ki, kayam yima a ngama mba nga d’uo tua.
28 Amul ma abo ma norâ mba mi hulong yam ambas mamba ki ndjondjoîd’a ablaud’a. Kur djib’er mamba mba mi kak djangûna ki suma Alona mi djin vunam ki sed’ezina. Bugola, mba mi hulong kur ambas mamba.
29 Wani kur atchogoi d’a ngata, amul ma abo ma norâ mba mi hulong kur leu d’a abo ma sutnid’a, wani ata yi máma ahlena a mba le d’igi avoka na d’i. 30 Azigar suma abo ma fladegena a mba mba ki batod’a á dur ki sed’emu. Tam mba d’i tchuk lus, mba mi hulong kazigam glovod’o. Hurum mba mi zal ata suma Alona mi djin vunam ki sed’ezina, mba mi ndjak vunam ki suma a nga d’engzeng yam vun ma djin ma Alona mi djinim ki sed’ezina d’uo na. 31 Mba mi sunï azigarâ, a mba hle yina avun azì ma ad’eng ma ngungu ma a tinim iram vama, a mba mbud’um ndjendjed’a, a mba d’el ahle suma ngat buzu suma a hazi mAlona burâ ki burîna, a mba tin vama ndjendje ma tcho ma kal teglesâ yam yima ngal ahle suma ngat buzuna. 32 Mam mba mi lop suma a nga d’engzeng yam vun ma djin ma Alona mi djinim ki sed’ezina d’uo na ki vunam ma mbulâ. Wani suma d’engzeng yam Alo mazinina pet, a mba tchol ad’enga ngingring yam zla mazid’a. 33 Suma ne heî suma adigazina, a mba hat suma dingâ ablaud’a. Wani a mba tchi suma dingâ adigaziya, a mba ngal suma dingâ woi kakud’a, a mba yo suma dingâ magomba, a mba hurumuzi ahligiyeziya, a mba lazi hina bizad’a tcha. 34 Ata yima azi nga kur ndakina, a mba fe ndjunda hina nde, suma ablaud’a a mba zlap ki sed’ezi á mbut ira mi. 35 Suma hiuna aduk suma ned’a a mba tchaziya, wani mat mazina mba mi ndjun suma dingâ á mbud’uzi yed’et hapa titil gak yima dabid’a, kayam ahle ndazina a mba mba nata yima a ngama.
36 Amulâ mba mi le vama hurum minima, mba mi hle yam akulo, mba mi djib’er ala mam kal alo ma dingâ pet. Mba mi de zla d’a ndak á ded’a d’uo d’a yam Alo ma yam alona petna, mba mi i avogovok kur sun mamba, gak Alona mba mi tak ayî mama woyo. Ata yi máma Alona mba mi ndak vun vama mam nga hurum kama. 37 Mba mi djib’er yam alo ma abuyom ngolo a kud’uroma d’oze ma aropma a le kama d’i, mba mi hle yam akulo, mba mi gol tam ala mam kalazi pet, mba mi ge yam kä avok alo tu d’i. 38 Wani mba mi kud’orî alona hazì ma ad’eng ma ngunguna, nalo ma abuyom ngolo a wum nga d’uo na. Mam mba mi hum lora, mba mi hum kawei ma hapma, mba mi hum ahina d’a guzut kal teglesa kahle suma ding suma zlazi ngolina. 39 Mam mba mi mba á dur azì ma ngol ma ad’eng ma ngunguna kad’enga halo ma ding mámid’a, mba mi he ngola mi suma a valo máma atazina, mba mi tinizi nglod’a yam suma ablaud’a, mba mi b’rawazi andagad’a d’igi wurak mazid’a na mi.
40 Atchogoi d’a dabid’a, amul ma abo ma sutna mba mi tchol durâ kamul ma abo ma norâ, wani amul ma abo ma norâ mba mi tchol kam ki pus mam ma dur ayîna ki mam suma djang akulumeina ki batod’a ablaud’a, mba mi kal ki azigar mama kur ambasa teteng, mba mi tchila yam hagad’a d’igi toliyonda ti kus sei na. 41 Mba mi kal kur ambasa yat ma djivi ma kalâ, mba mi tchi suma ablaud’a. Wani suma Edom-ma ki suma Mowap-ma ki suma gangrang suma Amon-na a mba sut abomu. 42 Mba mi te leud’a yam andagad’a teteng, Ezipte pî mba d’i ar abom mbi. 43 Mba mi yo ndjondjoî d’a Ezipte-d’a, mba mi yo lora, kawei ma hapma kahle suma guzuzi kal teglesâ. Suma Libi-na ki suma Etiyopi-na a mba hulong yazi kä ad’um mi. 44 Wani zla d’a dinga mba d’i tcholï abo ma yorogona kabo ma norâ mba d’i mbud’um mandarâ. Mam mba mi tchol ki hur ma zal ma gugulu’â á dap suma ablaud’a woyo. 45 Mam mba mi tin zlub’u mam mba amula aduk alum ma ngol ma Mediterane-na kahina d’a a tinit irat vat kur ambasa yat ma djivi ma kalîd’a. Ata yi máma matna mba mi mba kam atogo dumuzi bei sa mi ndjunum ba.
