Suleymaan akhad bineeyit malik Masir
1 Wa Suleymaan naasab Firʼoon malik Masir. Hu akhad bineeyit Firʼoon wa khattaaha fi madiinat Dawuud lahaddi hu kammal buna beetah al-halaalah wa beet Allah wa durdur al-muhawwig Uruchaliim.
2 Wa fi l-wakit da, al-chaʼab gaaʼidiin yigaddumu dahaayaahum le Allah fi l-bakaanaat al-aaliyiin achaan lissaaʼ ma bano beet Allah. 3 Wa Suleymaan indah hubb le Allah wa gaaʼid yitabbig al-churuut al-antaahum leyah abuuh Dawuud. Wa laakin hu kula gaaʼid yigaddim dahaaya wa yiharrig bakhuur fi l-bakaanaat al-aaliyiin.
Allah anta hikma le Suleymaan
4 Wa yoom waahid, al-malik macha hillit Gibʼuun le yigaddim dahaaya fi bakaan al-ibaada hinaak. Wa da bakaan al-ibaada al-muhimm ziyaada. Wa Suleymaan gaddam 1 000 dahaaya muharragiin fi l-madbah da. 5 Wa fi Gibʼuun, Allah baan le Suleymaan be l-leel fi ruʼya wa gaal leyah : «Atlub minni al-cheyy al-inta tidoorah wa ana nantiih leek.» 6 Wa Suleymaan radda wa gaal : «Inta sawweet kheer katiir le abuuyi Dawuud abdak achaan hu taabaʼ derbak be amaan wa adaala wa galib abyad. Wa inta hafadt leyah al-kheer al-katiir da wa anteetah wileed al-chaal mulkah al-yoom. 7 Wa hassaʼ da, ya Allah Ilaahi, inta bas al-darrajtini ana abdak malik fi gadd abuuyi Dawuud. Wa ana lissaaʼni sabi wa ma naʼarif kikkeef nahkim. 8 Wa ana abdak gaaʼid fi ust al-chaʼab al-inta azaltuhum. Wa l-chaʼab dool min katarathum wa la yinhasbu wa la yinʼaddo. 9 Arzukhni ana abdak be galib al-indah hikma le nahkim fi chaʼabak wa naʼarif al-zeen wa l-fasil. Achaan yaatu yagdar yahkim fi chaʼabak al-katiiriin dool ?»
10 Wa l-Rabb khibil talab Suleymaan al-gaddamah leyah da. 11 Wa l-Rabb radda leyah wa gaal : «Inta talabt al-hikma bas wa la talabt umur tawiil wa la talabt maal wa la talabt moot udwaanak laakin inta talabt al-fihim le tahkim be l-adaala. 12 Daahu ana nihaggig talabak wa nantiik hikma wa fihim al-abadan ma anteetah le naadum min gablak wa la min baʼadak. 13 Wa ana nantiik al-cheyy al-inta ma talabtah kula. Nantiik al-khuna wa l-azama wa fi kulla muddit hayaatak ma fi malik min al-muluuk al-yabga mislak. 14 Wa kan titaabiʼ derbi wa tahfad churuuti wa wasiiyaati misil Dawuud abuuk, ana nitawwil umrak.»
15 Wa wakit Suleymaan wiʼi, hu irif kadar hu riʼi. Wa khalaas, gamma macha Uruchaliim wa wagaf giddaam sanduug muʼaahadat al-Rabb. Wa hu gaddam dahaaya muharragiin wa dahaaya salaama. Wa baʼad da, hu sawwa aazuuma le masaaʼiilah.
Hikmat al-malik Suleymaan
16 Wa yoom waahid, awiin itneen charaamiit jin giddaam al-malik. 17 Wa l-waahide min al-awiin deel gaalat : «Ya siidi al-malik ! Ana wa l-mara di saaknaat fi nafs al-beet. Wa wakit ana wilidt, hi kula gaaʼide. 18 Wa baʼad talaata yoom, hi kula wildat. Wa aniina gaaʼidaat sawa, naadum aakhar maʼaana fi l-beet ke ma fiih illa aniina al-itneen. 19 Wa wald al-mara di maat be l-leel achaan hi ragadat foogah. 20 Wa hi gammat ust al-leel wa chaalat wileedi al-raagid jambi. Wa da wakit ana khaadmak naayme. Wa hi hadanatah giddaamha wa wileedha al-mayyit kamaan raggadatah giddaami. 21 Wa be fajur wakit gammeet niraddiʼ wileedi, ligiitah mayyit. Wa wakit al-sabaah asbah, ana akkadt al-wileed da adiil wa irift kadar da ma wileedi al-ana wilidtah.» 22 Wa l-mara al-aakhara gaalat : «La, ma ke ! Al-wileed al-hayy da bas hanaayi wa l-mayyit da hanaaki.» Wa l-mara al-awwalaaniiye gaalat : «Abadan ! Wileedki inti bas al-mayyit wa wileedi ana bas al-hayy.» Wa be misil da, hinna gamman yilkhaalatan giddaam al-malik.
23 Wa l-malik gaal leehin : «Al-waahide minkan gaalat : ‹Al-wileed al-hayy hanaayi wa l-mayyit hanaaki.› Wa l-aakhara tuguul : ‹La ! Wileedki inti bas al-mayyit wa hanaayi ana bas al-hayy.›» 24 Wa khalaas, al-malik gaal : «Jiibu leyi seef.» Wa jaabo seef le l-malik. 25 Wa l-malik gaal : «Agtaʼo al-sakhiir al-hayy da bakaanteen wa antu nuss le l-waahide wa nuss le l-aakhara.»
26 Wa khalaas fi l-bakaan da, amm al-sakhiir al-hayy hannat le sakhiirha wa gaalat le l-malik : «Ya siidi al-malik, antiiha al-sakhiir da. Ma taktuluuh !» Wa laakin al-mara al-aakhara tuguul : «Agtaʼo al-sakhiir ! Wa be misil da, wa la ana nalgaah wa la hi talgaah.» 27 Wa khalaas, al-malik gaal : «Antu al-sakhiir al-hayy da le l-mara al-awwalaaniiye. Ma taktuluuh achaan hi bas ammah.»
28 Wa kulla Bani Israaʼiil simʼo be l-chariiʼa al-sawwaaha Suleymaan. Wa humman khaafo minnah achaan irfo kadar al-Rabb antaah hikma le yahkim be l-adaala.
SALOMON MI TAMULA
(a) ATCHOGOI D’A AVOKA
Salomon mi ve Faron goromba
1 Amulâ Salomon mi ve Faron amul ma Ezipte-na goromba. Ni kayam ndata ba, mam zlap ki Faron, mi mba katcha ndata kur Azì ma ngolâ hi David-na á djup dabid’a hi minda hazì mam ma amula ki gong nga kud’ora hi Ma didinid’a ki gulumun ma ngui Jerusalem-ma mi. 2 Suma a nga hahle suma ngat buzuna nata yima teteng ma akulo ndingâ, kayam Salomon nga bei min gong nga kud’ora hi Ma didinid’a tua. 3 Salomon tamba mi le yam Ma didina, mi nga tit yam vun ma he ma abum David mi humzina. Wani mi hahle suma ngat buzuna mAlona ki dubang ma his djivid’ina nata yima teteng ma akulo ndingâ.
Salomon mi tchen Alona ala mi hum ned’a á tamula
(Gol 2 Sun hAm 1.2-13)4 Bur tu amulâ Salomon mi i Gabawon á hahle suma ngat buzuna, kayam yi máma mi kal yima dingâ pet. Salomon mi hahle suma ngat buzu suma ngala dubu yam yima ngal ahle suma ngat buzuna ata yi máma. 5 Kid’a Salomon mi sä Gabawon tua d’a, Ma didina mi dum adïd’a andjege ala: Ang tchenen vama ang minima, an ni hangziya!
6 Salomon mi hulong dum ala: Ang le yam azong mangâ abun David ngola, mam tamba mi kak sama d’engzeng ma nda’â avorong d’ingêr memet mi. Kayam ndata, ang nga le kam tua, ang vragan an goroma ini amula blangâm wana. 7 Ki tchetchemba, Ma didina Alo mana, ni ang ba, vragan amula balum abun David. Wani an ni gogor ma gorâ tua, an ndak nga á le sun ndata d’i. 8 Ki tchetchemba, ang tinin yam suma ang manazina. Sum ndazina a kal ablaud’a heî, sana mi ndak á ndumuzi pepet ti. 9 Wani Ma didina, ang han ned’a á te yam sum mangâ á wal djivid’a adigat ki tchod’a. Kayam sana mi ndak á te yam mang suma ablau ndazina ki ne mamba tata d’i.
10 Tchenda hi Salomon ndata ti le Ma didina tam djivid’a. 11 Alona mi de mi Salomon ala: Ang tchen nga d’ala ang te tatâ yam andagad’a d’oze ang mbut sama ndjondjoîna d’oze ang tchi mang suma djangûna d’a d’i, wani ang tchen ala an hang ad’enga á te yam sum mana ki ned’a ki d’ingêra. 12 Kayam ndata, d’igi ang de na, an nga ni hang ned’a ki wad’ud’a tala sama avorong ngoze ma blogong ma kak d’igi ang na na nga d’uo d’a. 13 An nga ni hang vama ang tchenen nga kam mbuo na, nala, ndjondjoîd’a ki subura tala amul ma ding ma mba mi kak d’igi ang na kur atchogoi mangina nga d’uo d’a. 14 Wani le ang nga le min manda, ang nga ge yang kä ad’u gat manda ki vun man ma hed’a d’igi abung David na ni, an mba ni ing burung fiyaka.
15 Ata yima Salomon mi zlit akulona, mi wala ni Ma didina ba, mi dum adïd’a. Mi hulong Jerusalem, mi tak tam avok Ma didina avok zandu’â hi Ma didina mi. Ni kua ba, mi hAlona ahle suma ngat buzu suma ngala. Bugola, mi he vama ngat buzu ma zlap darigïd’a kAlonina, mi le te ma luna mazungeî mama pet mi.
Salomon mi ka sariya d’a irata
16 Kur bur tu arop suma gaulangâ mbà a mba avok amulâ Salomon. 17 D’a avoka ti dum ala: Salana, ang hum zla manda, an nga ni dangû. An katcha d’a wanda ami ni kaka kur gong nga tud’a. An vut gorâ pî ni ndat nga. 18 Bugol bur ma hindina, ndat ti vut mi. An wala ami ni mbà kur gong ndata; sama ding nga d’i. 19 Wani kur andjeged’a, gorâ hatcha ndatina mi mid’a, kayam ndat ti bur kamu. 20 Wani ti tchol andjege dangâla kid’a an wei manga ni nga senid’a, ti hle gorona avoron kä, ti djogom yam azang matna, ti vrak gorot ma matna avoron kä mi. 21 An tchol akulo ki yina kukrumuka á he gorona apona, an fumî matna. Wani an golom ir pid’aka tetet, wani nga ni gorona d’i!
22 Ata yi máma atcha d’a wanda ti dala: Nga na d’i! Gor ma arina ni mana! Ma matna ni ma’â!
Wani d’a avoka ti hulong dala: Nga na d’i! Ni goro’â ba, mi mid’a! Ma arina ni mana! A nga tchi tazi tuguyod’a avok amulâ hina.
23 Ata yi máma amulâ mi dazi ala: Agi nge nge pî nga mi dala: Gor ma arina ni mana! Ma matna ni ma’â! D’a hid’a ala: Hawa! Ni ma’â ba, mid’a! Ni mana ba, mi nga karid’a! 24 Amulâ mi he vuna mi sum mama ala: Agi hlanï mbigeud’a! Azi hlumï mbigeud’a mi. 25 Amulâ mi hazi vuna ala: Agi ngad’agi gor ma arina aduk mbà, hatcha d’a hid’a arigeina, hatcha d’a hid’a didi’â mi.
26 Gor ma arina asum mbi le mandarâ kayambala á tchat ni gorotna d’a, ti er ad’ut akulo, ti dala: Salana, an nga ni dangû, ang he gor ma arina matcha ndata! Djivid’a ang tchum mbi!
Wani ndrat ta mbàd’a ti dala: Agi ngad’am mbei aduk mbà! Ndat ti kak hawa mi na, an kak hawa mi!
27 Ata yi máma amulâ mi dala: Agi tchum mbi! Agi hagizi matcha d’a ti dala: Tchum mbuo d’a, kayam ndat nasumu.
28 Israel-lâ pet a we sariya d’a Salomon mi kat ata yata, a lum mandaramu, a wala nAlona ba, mi hum ne ndata á ka sariya d’a d’ingêra.
