Muusa amar be tabbigiin al-churuut
1 Wa Muusa gaal : Hassaʼ da, ya Bani Israaʼiil, asmaʼo al-churuut wa l-gawaaniin al-ana zaati niʼallimhum leeku wa tabbuguuhum. Wa be da, talgo al-haya wa tadkhulu fi l-balad al-yantiiha leeku Allah Rabb juduudku wa tichiiluuha warasa. 2 Ma tiziidu cheyy fi l-awaamir al-ana amartuku beehum wa la tangusu minhum cheyy. Achaan tahfado wasaaya Allah Ilaahku al-ana amartuku beehum.
3 Wa intu chiftu be uyuunku al-cheyy al-sawwaah Allah fi hillit Baʼal Faʼuur. Wa fi usutku, Allah Ilaahku katal kulla l-naas al-abado ilaah Baʼal hana jabal Faʼuur. 4 Wa laakin intu al-munrabitiin maʼa Allah Ilaahku, kulluku hayyiin al-yoom.
5 Chiifu, ana allamtuku gawaaniin wa churuut misil Allah Ilaahi amaraani beyah achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa. 6 Ahfadoohum wa tabbuguuhum wa beehum talgo al-maʼrafa wa l-hikma giddaam al-chuʼuub al-mujaawiriinku. Wa wakit al-chuʼuub al-mujaawiriinku yasmaʼo al-churuut dool, yuguulu : «Akiid al-umma al-kabiire di indaha maʼrafa wa hikma.» 7 Achaan weeni al-umma al-kabiire al-indaha ilaahaat gariibiin leeha misil Allah Ilaahna wakit ninaaduuh fi ayyi wakit ? 8 Wa weeni al-umma al-kabiire al-indaha gawaaniin wa churuut aadiliin min kulla l-wasaaya al-ana al-yoom nantiihum leeku dool ? 9 Wa laakin angarʼu ! Ahfado adiil nufuusku achaan ma tanso al-achya al-chaafoohum uyuunku. Wa fi kulla muddit hayaatku, khalli ma yamurgu min guluubku. Wa arrufuuhum le iyaalku wa le iyaal iyaalku.
Muusa zakkar al-naas be l-muʼaahada
10 Fakkuru fi l-yoom al-wagaftu foogah giddaam Allah Ilaahku fi jabal Huuriib wakit Allah gaal leyi : «Limm leyi al-chaʼab achaan yasmaʼo al-kalaam al-nuguulah leehum wa be da, yilʼallamo kikkeef yakhaafo minni fi kulla muddit hayaathum. Wa yiʼallumuuh le awlaadhum kula.»
11 Wa fi l-yoom da, garrabtu leyi wa wagaftu fi gaʼar al-jabal wa l-jabal mugabbad naar lahaddi naarah taalʼe fi l-sama wa indah dalaam wa sahaab wa khamaam azrag kurum. 12 Wa Allah hajja leeku min ust al-naar wa intu simiʼtu kalaamah. Ma chiftu ayyi hajim wa laakin simiʼtu hissah. 13 Wa hu ooraaku be muʼaahadatah wa amaraaku titabbugu al-wasaaya al-achara wa hu katabaahum fi liihaan itneen hana hajar. 14 Wa fi l-wakit da, Allah amaraani niʼallimku al-gawaaniin wa l-churuut achaan titabbuguuhum fi l-balad al-tadkhulu foogha wa tichiiluuha warasa.
Ibaadat al-sanam mamnuuʼa
15 Angarʼu wa ahfado nufuusku achaan intu ma chiftu ayyi hajim wakit Allah hajja leeku min ust al-naar fi Huuriib. 16 Wa da achaan ma titallufu nufuusku wa tasnaʼo leeku sanam fi ayyi hajim wa taʼabuduuh misil fi hajim raajil aw fi hajim mara 17 aw fi hajim ayyi haywaan fi l-ard aw fi hajim ayyi teeraay al-titiir fi l-sama 18 aw fi hajim ayyi haywaan al-yazhaf fi l-ard aw fi hajim ayyi huut fi lubb al-almi. 19 Ma tarfaʼo uyuunku le l-sama wa tichiifu al-harraay wa l-gamar wa l-nujuum wa kulla khuwwaat al-sama wa yaʼajubuuku wa tasjudu giddaamhum wa taʼabuduuhum. Humman dool, Allah Ilaahku antaahum le kulla l-chuʼuub al-aakhariin al-gaaʼidiin tihit al-sama. 20 Wa laakin intu bigiitu hineey Allah, hu al-chaalaaku wa maragaaku min balad Masir wa hi balad al-misil jahannam al-tagtaʼ al-hadiid. Wa da, achaan tabgo chaʼabah wa warasatah misil intu bigiitu leyah al-yoom.
21 Wa Allah khidib aleyi fi chaanku intu. Wa halaf wa gaal abadan ana ma nagtaʼ bahar al-Urdun wa ma nadkhul fi l-balad al-adiile al-Allah Ilaahku yantiiha leeku warasa. 22 Wa kan leyi ana, numuut fi l-balad di, ma nagtaʼ bahar al-Urdun maʼaaku. Wa laakin intu tagtaʼooh wa tichiilu al-balad al-adiile di warasa. 23 Angarʼu ma tanso al-muʼaahada al-sawwaaha maʼaaku Allah Ilaahku wa la tisawwu leeku sanam fi ayyi hajim. Wa da l-cheyy al-hu daharaaku minnah. 24 Achaan khadab Allah Ilaahku misil naar al-tahrig. Wa hu Ilaah khayyuur yaʼni ma yidoor taʼabudu ilaah aakhar.
25 Wa wakit taskunu wa titawwulu fi l-balad di, wa taldo iyaal wa iyaalku kula yaldo iyaal, ma tisawwu sanam fi ayyi hajim le tisawwu al-fasaala giddaam Allah Ilaahku wa tikhaddubuuh. 26 Wa khalaas al-yoom bas, ana nichahhid foogku al-samaawaat wa l-ard. Kan sawweetu fasaala misil di, Allah yuguchchuku tawwaali min al-balad al-tichiiluuha warasa wa tagoodu foogha khaadi le bahar al-Urdun. Wa l-ard di ma tagoodu foogha titawwulu achaan hu yidammirku marra waahid. 27 Wa Allah yichattitku fi lubb al-umam wa tifaddil minku umma sakhayre bas fi lubb al-umam al-Allah yiwaddiiku fi bakaanhum. 28 Wa hinaak taʼabudu ilaahaat hana hatab wa hajar al-sanaʼaahum insaan be iidah, al-abadan ma chaafo wa la simʼo wa la akalo wa la chammo.
29 Wa khalaas, min hinaak tifattuchu Allah Ilaahku. Wa kan tifattuchuuh be kulla guluubku wa kulla fikirku, khalaas talgooh. 30 Wa kan fi diigitku tiwaajuhu kulla l-kalaam da, khalaas fi l-akhiir, tigabbulu le Allah Ilaahku wa tasmaʼo kalaamah. 31 Achaan Allah Ilaahku, hu Ilaah rahiim. Wa la yaabaaku wa la yidammirku wa la yansa al-muʼaahada al-halaf beeha le abbahaatku.
Allah azal chaʼabah
32 Fakkuru fi l-zaman al-faat min Allah khalag al-insaan fi l-ard. Wa fakkuru fi kulla cheyy al-bigi fi l-dunya min tarafha le tarafha. Cheyy kabiir misil da bigi walla ? Wa simiʼtu cheyy mislah walla ? 33 Wa hal fi naas misilku intu al-simʼo hiss al-Rabb hajja leehum min ust al-naar wa gaʼado hayyiin walla ? 34 Wa hal fi ilaah aakhar al-jarrab yichiil le nafsah umma min usut umma aakhara be tajriba aw be alaamaat aw be ajaayib aw be harib aw be iid chadiide aw be duraaʼ gawi aw be khoof chadiid misil al-sawwaah Allah Ilaahku fi balad Masir walla ? Wa da intu chiftuuh be uyuunku.
35 Wa waddah leeku le taʼarfu kadar Allah hu bas al-Ilaah wa la ilaah illa hu. 36 Wa min al-sama, hu khallaaku simiʼtu hissah le yantiiku adab. Wa fi l-ard, hu chawwafaaku naarah al-kabiire wa min ust al-naar intu simiʼtu kalaamah. 37 Wa da achaan hu habba abbahaatku wa azal zurriiyithum al-baʼadhum. Wa maragaaku min balad Masir be gudurtah al-kabiire 38 le yaglaʼ balad al-umam al-kubaar wa chudaad minku. Wa yantiiha leeku warasa wa tadkhulu foogha. Wa da, misil al-gaaʼid yabga al-yoom.
39 Wa l-yoom, aʼarfu wa khuttu fi guluubku kadar Allah hu bas Rabb al-samaawaat wa l-ard. Wa la ilaah illa hu. 40 Wa intu wa le iyaalku, ahfado al-churuut wa l-wasaaya al-naamurku beehum al-yoom achaan talgo al-kheer wa umurku kula yabga tawiil fi l-ard al-antaaha leeku Allah Ilaahku le l-abad.
Mudun al-luju al-talaata
41 Wa khalaas, Muusa azal talaata mudun sabaah le bahar al-Urdun. 42 Wa l-mudun dool yabgo hana luju le l-naadum al-katal naadum aakhar bala raayah, al-ma indah maʼaayah ayyi karaahiiye min awwal. Wa wakit al-kaatil yajri wa yamchi le waahide min al-mudun dool, hayaatah madmuuna. 43 Wa l-mudun dool, humman Baasar al-fi l-khala fi l-sahale le gabiilat Raʼuubiin, wa Raamuut al-fi Gilʼaad le gabiilat Gaad, wa Joolaan fi turaab Baachaan le gabiilat Manassa. 44 Wa dool al-gawaaniin al-Muusa khattaahum le Bani Israaʼiil.
Bani Israaʼiil sabaah bahar al-Urdun
45 Wa baʼad marago min balad Masir, Muusa anta Bani Israaʼiil faraayid wa churuut wa gawaaniin. 46 Wa da khaadi le bahar al-Urdun fi waadi al-mugaabil hillit Beet Faʼuur fi balad Siihuun malik al-Amuuriyiin al-sakan fi Hachbuun. Wa wakit Muusa wa Bani Israaʼiil marago min balad Masir, haarabooh le l-malik da wa annasaro foogah. 47 Wa humman chaalo baladah wa balad Oog malik Baachaan. Wa humman al-itneen dool muluuk al-Amuuriyiin al-gaaʼidiin sabaah khaadi le bahar al-Urdun. 48 Wa buldaanhum macho min hillit Aruuʼir al-fi khachum waadi Arnuun lahaddi jabal Siyuun al-binaaduuh Harmuun, 49 wa kulla l-Araba sabaah khaadi le bahar al-Urdun lahaddi l-bahar al-Mayyit fi gaʼar jabal al-Fisga.
Agi tid’igi yam gata hAlonid’a
1 Moise mi dazi kua ala: Agi Israel-lâ, agi humugiya! Agi tid’igi yam gata ki vun ma he ma an nga ni hagizina, kayam agi kagagi karid’a, agi kalagi kur ambas sa Ma didina Alona habuyogi ngolona mi hagizid’a mi. 2 Agi tinigi zla d’a ding yam vun ma he ma an hagizina d’i, agi pad’agi va woi kua d’uo mi, wani agi tid’igi yam vun ma hed’a hi Ma didina Alo maginina d’igi an hagizi na.
3 Agi tagi wagi ahle suma Ma didina mi lazi yam zlad’a halo ma a yum ala Bäl-Peyor-rîd’a. Ma didina Alo magina mi dap suma adigagi suma a kud’or alo ma a yum ala Bäl-Peyor-râ na woyo. 4 Wani agi suma zlabagi ki Ma didina Alo maginina pet, agi nga ki iragi ini.
5 Agi wagiya, an had’agi gata ki vun ma hed’a d’igi Ma didina Alo mana mi han vuna na kayambala fata agi kalagi kur ambas sa agi mba hlat á kagagi kura, agi tid’igi kaziya d’a. 6 Agi ngomoziya, agi tid’igi kazi mi. Hina wani, agi mba mbud’ugi ni suma ned’a ki suma wad’ud’a. Suma ding suma a mba we gat ndata ki vun ma he mama mi na, a mba de kagi ala: Andjaf ma ngol ma wana nandjaf ma ne ma wad’ud’a. 7 Nandjaf ma ngol ma lara ma nga kalona go ki sed’em d’igi Ma didina mi nga ki sed’ei ata yima lara ma ei nga yuma na ge? 8 Nandjaf ma ngol ma lara ma nga ki gata ki vun ma he ma d’ingêrâ d’igi gata pet ta an nga ni tagagizi ini wanda na ge?
Alona mi nde tam mbei yam ahina d’a Horep-pa
9 Moise mi dazi kua ala: Wani agi gologi tagi djivi burâ ki burâ kur kak magi d’a yam andagad’id’a tala ahle suma agi wagizi ki iragi pet wana, agi maragizi d’i, ar a buzuk kei kurugi d’uo mi d’a. Agi had’agizi mi grogina ki grogi ngolona mi. 10 Agi djib’eregi yam bur ma agi tchologi avok Ma didina Alo magina yam ahina d’a Horep-pina. Ata yi máma Ma didina mi dan ala: Ang togonï suma; an min ala a hum zla manda tala azi hat á lan mandaran burâ ki burâ yam andagad’a ka hî, a had’at mi grozina mi d’a. 11 Agi hud’ugi tchologi kä ad’u ahinad’a. Ahinad’a ti vakud’a, sin akud’a nga d’i ngal gak i akulo hur alona. Nduvunda nga, d’ugula nga, andosâ mi tin d’ugula ndus mi. 12 Ma didina mi dagi zlad’a aduk akud’a; agi humum zla mam mba ded’a, wani agi wum nga iram mbi; agi humumî delem mba ded’a hol. 13 Mi tagagi vun mam ma djinda woyo, mi hagi vuna ala agi tid’igi kamu, agi gagi yagi kä ad’u vun mam ma he ma dogo ma mi b’irim kä kur ahina d’a bebed’e d’a tchet ta mbàd’ina. 14 Ata yi máma Ma didina mi han vuna á had’agi gata ki vun ma hed’a, kayam agi tid’igi kazi kur ambas sa agi nga kalagi kur á hlat djona wanda.
Ge hum mba yam filei ma tuwalid’a
15 Moise mi dazi kua ala: D’igi agi wagi nga ir sa kur bur ma Ma didina mi dagi zlad’a aduk akud’a yam ahina d’a Horep-pa d’uo na na, agi gologi tagi djivi 16 tala agi mbud’ugi tagi ndjendjed’a á tched’egi fileina d’oze angus vama hle tam d’igi alona na na, d’oze d’igi mandjufâ d’oze atchad’a 17 d’oze amburâ d’oze azarâ d’oze d’uwarâ d’oze aleina 18 d’oze ahle suma a dram kä na d’oze kulufâ na d’a d’i. 19 Ar agi hlagi iragi akulo hur alona á gol afata tilâ ki tchitchiud’a kahle suma akulona pet ba, a lobogi vunagi á kud’urozi á lazi sunda d’i, kayam nahle suma Ma didina Alo magina mi hazi mandjaf ma ding ma nga kaka yam andagad’a petna. 20 Wani agiya, Ma didina mi yogi mi buzugugï woi kur aku d’a für ra kaweina hi Ezipte-nid’a kayambala agi kagagi ni sum mama d’igi agi nga ini na d’a.
21 Ma didina hurum mi zal kan ni kagi agiya, mi gun tam ala an mba ni djak alum ma Jurdê-na á kal kur ambas sa djivi d’a mam nga mi hagizi djona wanda d’i. 22 Kayam ndata, an nga ni mit ni kur ambas sa kä wanda, an nga ni djak alum ma Jurdê-na d’i. Wani agi mba i djagamu, agi mba hlagi ambas sa djivi ndata djona. 23 Agi gologi tagi djiviya, agi maragi yam vun ma djin ma Ma didina Alo magina mi djinim ki sed’egina d’i. Ar agi tched’egi va d’oze angus vama lara ma Ma didina Alo magina mi d’elegi kama d’i. 24 Kayam Ma didina Alo magina naku d’a ti ngal yinid’a, nAlo ma yungôrâ mi.
25 Fata agi kagagiya wa ngola yam ambasa tatâ, agi vud’ugi wa grona, grogina a vut wa grona mi d’a, le agi mbud’ugi tagi ndjendjed’a, agi tched’egi va d’oze agi lagi angus vama lara d’oze agi lagi vama tcho avok Ma didina á zalam hurumu ni, 26 an nga ni dagi zlad’a, akulod’a kandagad’a ni glangâs mana ini kagi ala agi mba bogi woi atogo zak kur ambas sa agi nga i kalagi kur sä abo alum ma Jurdê-na woi hid’a, agi mba tagi tatâ d’i, kayam agi mba dabagi woi pet. 27 Ma didina mba mi b’rawagi woi aduk andjaf suma, agi mba mbud’ugi nandjaf ma akid’eina aduk suma Ma didina nga mi igi kua wana.
28 Ata yi máma agi mba kud’urogi alo ma suma a lum kabozina, nala, aguna d’oze ahinad’a, nalo ma ndak á we d’oze á hum mboze á te va d’oze á his va d’uo na mi. 29 Nata yi máma ba, agi mba halagi Alo magina. Le agi halagizi ki hurugi tu ki djib’er magid’a ped’u ni, agi mba fumu. 30 Ahle ndazina a mba mba kagiya. Kur yor ta magid’a agi mba hulongôgi gen Ma didina Alo magina, agi mba humum vunam mi. 31 Kayam Ma didina Alo magina nAlo ma we hohowa sumina; mba mi aragi woi d’i, mba mi dabagi woi d’i, mba mi mar yam vun ma djin ma mi gun tam kam mabuyogi ngolona d’uo mi.
Alona mi man Israel-lâ kal andjaf ma dingâ
32 Moise mi dazi kua ala: Agi djobogi tagi yam ahle suma a le kur atchogoi d’a kala ata yima Alona mi le sana yam andagad’a dei gak inina. Agi djib’eregi yam ahlena pet suma a le yam andagad’ina, tinï ad’ud’a avun dabid’a handagad’id’a dei gak nde sä woi abo hî. Agi wagi vama ndandal hina mi le woi yam tu, d’oze agi humugi zla vama yoyou ma hina na woi yagi tu zu? 33 Andjaf ma ding ma yam tu ma hum dela hAlonid’a aduk akud’a d’igi agi humut na ma kak karid’ina nga zu? 34 Alo ma ding ma mba, mi prut andjaf ma ding ma nga aduk andjaf ma dingâ á mbud’um sum mama kahle suma kuka, kahle suma simata, kahle suma yoyouna, kayî ma durâ, kabom ma ad’engâ ki bigam mba zid’a kam akulo zid’a, kahle suma ndandal suma mbut suma mandarâ hina pet d’igi Ma didina Alo magina mi le ki sed’egi avo Ezipte hina na nga zu? 35 Agi wagi ahle ndazina woi tetet, nala, agi wagi woi tetet ala Ma didina tu nAlona. Ma ding ma d’igi mam na na nga d’i. 36 Ei akulo mi tagagï delem mbei á had’agiya. Yam andagad’a ka hî mi tagagï aku mamba ngola. Agi humum zla mam mba ded’a aduk akud’a mi. 37 Mi le yam abuyogi ngolo, mi managi agi andjavazi ma bugolâ. Kayam ndata, mi buzugugï wa woi avo Ezipte ki sib’ik mamba. 38 Mi dik andjaf ma kalagi kablaud’a kad’engina woi avorogi á kalagi kur ambas mazid’a á tat djona d’igi agi wagi ini na. 39 Agi wagi ini woi tetet, agi vagi zla ndata kurugi ala Ma didina tu nAlona; sä akulo hur alona d’oze yam andagad’a ka hî, alo ma ding nga d’i. 40 Agi ngomogi gat mamba ki vun mam ma he ma an nga ni hagizi inina kayambala agi ki grogi suma blogogina, agi kagagi ki furîd’a tala agi tagi kagagi tatâ yam andaga d’a Ma didina Alo magina nga mi hagizi ki iragi fafat wanda d’a.
Azì ma ngei ta ma hindi ma abo alum ma Jurdê-na woi hî
41 Ata yi máma Moise mi man azì ma nglona hindi sä abo alum ma Jurdê-na woi hî abo ma yorogona 42 tala mi ka’î azì ma ngei tad’a yam sama mba mi tchi ndrama bei min mamba bei mi vum kurum avok ba kayambala mi ring ngei kur azì ma ding tu á sut tamu d’a. 43 Azì máma ni Beser hur ful ma papana na kur yina hi suma hi Ruben-nina, azì ma Ramot ma Galät ma kur yina hi suma hi Gad-nina, kazì ma Golan ma kur Basan ma kur yina hi suma hi Manase-nina mi.
ZLA D’A DE D’A MBÀD’A HI MOISE-SA
44 Wana ni gat ta Moise mi djogot tei mi Israel-lîd’a. 45 Wana ni gata ki vun ma hed’a suma Moise mi djogozi woi mi Israel-lâ bugol buzuk ka a buzugï woi kur Ezipte-d’a. 46 Nabo alum ma Jurdê-na woi hî kur hor ra ngagad’a yam Bet-Peyor d’ar ra yam ambasa hi Sihon amul ma Amor ma nga kaka Hesbon ma Moise azi ki Israel-lâ a durum bugol la azi buzugï woi Ezipte-d’a. 47 A hlambas mamba ki d’a hi Ok amul ma Basan-nid’a. Amulei suma Amor suma mbà ndazina a ni kaka sä abo alum ma Jurdê-na woi hî abo ma yorogona. 48 A hlambas mazid’a, tinï ad’ud’a Arower avun alum ma Arnon-na dei gak mba yam ahina d’a Siyon nda a yat ala Hermon-nda, 49 a hleï Araba pet avun alum ma Jurdê-na woi abo ma yorogona gak mba avun apo d’a Matna ad’u ahina d’a Pisga-d’a kä.
