Suleymaan marag min derib Allah
1 Wa l-malik Suleymaan habba awiin katiiraat ajnabiiyaat bala bineeyit Firʼoon. Hu habba awiin min balad Muwaab wa Ammuun wa Adoom wa Seeda wa min balad al-Hittiyiin. 2 Wa l-awiin deel min al-umam al-Allah gaal le Bani Israaʼiil : «Angarʼu ma taakhudu min al-umam dool wa humman kula ma yaakhudu minku achaan yamurguuku min al-derib wa taʼabudu ilaahaathum.» Wa laakin al-malik Suleymaan habba awiin min al-umam dool wa anrabat maʼaahum. 3 Wa hu akhad 700 awiin mayaarim wa chaal 300 sirriiyaat kula. Wa l-awiin deel maragannah min al-derib.
4 Wa wakit Suleymaan chayyab marra waahid, al-awiin deel maragannah min al-derib wa hu abad ilaahaat aakhariin. Wa be sabab da, hu ma abad Allah Ilaahah be galib mukhlis misil abuuh Dawuud. 5 Wa l-malik Suleymaan abad Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa Milkuum al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 6 Wa Suleymaan sawwa al-fasaala giddaam Allah wa hu ma taabaʼ Allah misil abuuh Dawuud. 7 Wa fi l-wakit da, Suleymaan addal bakaan aali fi raas al-jabal al-mugaabil Madiinat al-Khudus le Kamuuch al-sanam al-muharram hana naas Muwaab wa le Muulak al-sanam al-muharram hana Bani Ammuun. 8 Wa hu sawwa misil da le ilaahaat hana kulla awiinah al-ajnabiiyaat. Wa hinna yiharrigan bakhuur wa yigaddiman dahaaya muharragiin le ilaahaathin.
Natiijat al-khata hana Suleymaan
9 Wa Allah khidib didd Suleymaan achaan hu aba ma taabaʼ al-derib hana Allah Ilaah Bani Israaʼiil al-baan leyah marrateen. 10 Wa amarah ma yitaabiʼ ilaahaat aakhariin. Wa laakin Suleymaan ma tabbag amur Allah. 11 Wa fi chaan da, Allah gaal le Suleymaan : «Inta ma hafadt muʼaahadati wa churuuti al-ana amartak beehum. Khalaas, ana naglaʼ minnak mulkak wa nanti le waahid min khaddaamiinak. 12 Wa ana ma naglaʼah fi hayaatak fi chaan abuuk Dawuud. Laakin naglaʼ al-muluk da min iid wileedak. 13 Wa ana ma naglaʼ kulla l-mamlaka di min wileedak. Laakin nikhalliih yahkim fi gabiila waahide bas. Wa da fi chaan Dawuud abdi wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-madiina al-ana azaltaha.»
Udwaan Suleymaan
14 Wa khalaas, Allah gawwam adu le Suleymaan. Wa hu Haddaad al-Adoomi min zurriiyit malik al-Adoomiyiin. 15 Zamaan, Dawuud haarab mamlakat Adoom. Wa wakit Yuwaab khaayid deechah macha dafan kulla janaazaat al-naas al-maato fi l-harib, hu katal kulla naas balad Adoom al-dukuura. 16 Wa Yuwaab wa kulla Bani Israaʼiil gaʼado hinaak sitte chahar lahaddi kammalo kulla l-dukuura min balad Adoom.
17 Wa fi l-wakit da, Haddaad lissaaʼ sabi. Wa hu arrad macha Masir maʼa waahidiin min naas balad Adoom min khaddaamiin abuuh. 18 Wa humman gammo min Midyaan wa macho Faaraan wa chaalo maʼaahum naas min Faaraan. Wa baʼad da, macho Masir bakaan Firʼoon malik Masir. Wa hu antaah le Haddaad beet wa maʼaach wa ard. 19 Wa Haddaad ligi rida min Firʼoon wa jawwazah hamaatah akhut martah Tahfaniis al-meeram. 20 Wa akhut Tahfaniis wildat wa jaabat wileed le Haddaad wa sammaah Ganuubat. Wa Tahfaniis faradatah wa chaalatah fi beet Firʼoon wa Ganuubat kibir hinaak maʼa awlaad Firʼoon.
21 Wa wakit Haddaad fi Masir simiʼ kadar Dawuud maat wa lihig abbahaatah wa Yuwaab khaayid al-deech kula maat, khalaas Haddaad gaal le Firʼoon : «Khalliini namchi baladi.» 22 Wa Firʼoon gaal leyah : «Min inta gaaʼid maʼaayi da, chunu gassar leek ? Maala tidoor tamchi baladak ?» Wa Haddaad radda leyah wa gaal : «Cheyy ma gassar leyi laakin khalliini namchi bas.»
23 Wa l-Rabb gawwam adu aakhar le Suleymaan, usmah Rizuun wileed Aliyaadaʼ al-arrad min beet siidah Hadadʼaazar malik Suuba. 24 Wa Rizuun lamma majmuuʼa hana rujaal haraamiyiin wa bigi kabiirhum. Wa wakit Dawuud gamma katal naas Hadadʼaazar, Rizuun wa naasah macho madiinat Dimachkh wa gaʼado hinaak wa hakamo foogha. 25 Wa Rizuun bigi adu le Bani Israaʼiil fi kulla muddit hayaat Suleymaan. Wa hu kirih Bani Israaʼiil ziyaada min al-fasaala al-sawwaah Haddaad. Wa Rizuun hakam fi balad Araam.
Yarubaʼaam atmarrad didd Suleymaan
26 Wa fiyah raajil waahid usmah Yarubaʼaam wileed Nabaat min gabiilat Afraayim wa hu min hillit Sariida. Wa ammah usumha Saruuʼa wa hi armala. Wa Yarubaʼaam da hu awwal waahid min khaddaamiin Suleymaan wa baʼadeen, gamma atmarrad diddah. 27 Wa daahu al-sabab al-gawwam Yarubaʼaam le yitmarrad. Da fi wakit al-Suleymaan gaaʼid yabni durdur al-difaaʼ al-sammooh Millu wa yikaddik al-khurma al-fi durdur madiinat Dawuud abuuh. 28 Wa Yarubaʼaam da hu raajil faaris. Wa Suleymaan chaaf al-sabi da wakit gaaʼid yakhdim wa hu kallafah le yiraakhib al-khidme al-ijbaariiye hana zurriiyit Yuusuf.
29 Wa yoom waahid, Yarubaʼaam marag min Madiinat al-Khudus wa fi l-derib lamma maʼa l-nabi Akhiiya hana hillit Chiilooh. Wa Akhiiya da laabis jard jadiid wa humman lammo itneen bas fi l-kadaade. 30 Wa Akhiiya chaal al-jard al-jadiid al-laabsah da wa charratah atnaachar gitʼe. 31 Wa gaal le Yarubaʼaam : «Chiil al-achara gitʼe dool le nafsak achaan daahu Allah Ilaah Bani Israaʼiil gaal : ‹Ana naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan wa nantiik inta al-achara gabaayil dool. 32 Wa gabiila waahide bas tifaddil leyah wa da fi chaan abdi Dawuud wa fi chaan Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha min kulla gabaayil Bani Israaʼiil. 33 Wa nisawwi misil da achaan humman abooni wa sajado le Achtaruut ilaahat naas balad Seeda wa le Kamuuch sanam naas balad Muwaab wa le Milkuum sanam Bani Ammuun. Wa humman ma taabaʼo derbi wa la sawwo al-adiil giddaami wa la tabbago churuuti wa gawaaniini misil Dawuud abu Suleymaan. 34 Wa abdi Dawuud al-ana azaltah, hu hafad wasiiyaati wa churuuti. Wa be sabab da, ana ma naglaʼ al-muluk min iid Suleymaan. Nikhalli yamluk fi kulla muddit hayaatah. 35 Laakin ana naglaʼ al-muluk min iid wileed Suleymaan wa l-achara gabaayil dool nantiihum leek inta. 36 Wa ana nikhalli gabiila waahide le wileed Suleymaan fi chaan abdi Dawuud. Waajib daayman yukuun naadum waahid min zurriiytah fi l-muluk fi Madiinat al-Khudus al-ana azaltaha le nukhutt foogha usmi.
37 «‹Wa kan leek inta kamaan, ana bas azaltak wa tagdar tamluk misil galbak yidoorah. Wa tabga malik fi Bani Israaʼiil. 38 Wa kan inta tasmaʼ kulla cheyy al-amartak wa titaabiʼ derbi adiil wa tisawwi al-adiil giddaami wa titabbig churuuti wa wasiiyaati misil Dawuud abdi tabbagaahum, ana nukuun maʼaak wa nisabbit mulkak misil sabbatt muluk Dawuud. Wa nantiik al-achara gabaayil hana Bani Israaʼiil. 39 Wa be misil da, ana nijiib al-ihaana fi zurriiyit Dawuud wa laakin al-ihaana di ma tagood fooghum daayman.›»
40 Wa baʼad da, Suleymaan fattachah le Yarubaʼaam achaan yaktulah. Wa laakin Yarubaʼaam arrad macha bakaan Chiichakh malik Masir wa hu gaʼad hinaak lahaddi Suleymaan maat.
Moot Suleymaan
41 Wa l-baagi min amal Suleymaan wa kulla cheyy al-sawwaah wa hikmatah maktuubiin fi kitaab aʼmaal Suleymaan. 42 Wa Suleymaan hakam fi Madiinat al-Khudus wa fi kulla balad Israaʼiil muddit 40 sana. 43 Wa baʼad da, Suleymaan maat wa lihig abbahaatah wa dafanooh fi madiinat Dawuud abuuh. Wa wileedah Rahabʼaam hakam fi badalah.
Salomon mi nga d’engzeng avok Ma didina d’i
1 Salomon mi vamul ma Ezipte-na goromba, mi vik andjaf suma dingâ grozina ablaud’a; mi vik arop suma Mowap-ma, suma Amon-na, suma Edom-ma, suma Sidon-na ki suma Het-na mi. 2 Wani Ma didina mi de avok dei mi Israel-lâ yam andjaf suma dingâ ala: Agi zlabagi tagi kandjaf sum ndazina d’i, ar azi zlap tazi ki agi d’uo mi, kayam azi mba tanagi á kud’or alo mazina teteng. Wani Salomon mi zlap ki sed’ezi yam e’eûd’a hi hliu tad’id’a. 3 Mi vik amuleina grozina kikis kid’iziya, mi vik arop suma gureina kikis hindi mi; narop sum ndazina ba, a b’lagam djib’er mamba. 4 Wani kid’a Salomon mi mbut mamarid’a, amiyôma a tanam á kud’or alo ma dingâ teteng, kayam mi le nga yam Ma didina Alo mama ki hurum pet d’igi abum David na d’i. 5 Mi kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a ki Milkom alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina mi. 6 Wani mi lahle suma Ma didina tam nga d’i lum djivid’a kazi d’uo na, kayam mi ge nga yam kä avorom memet d’igi abum David na d’i. 7 Kur atchogoi ndata Salomon mi min yina tu, mi tinim iram vam yam ahinad’a abo ma ir Jerusalem-ma. Mi min yima ngal ahle suma ngat buzuna mi Kemos alo ma ndjendjed’a hi suma Mowap-mina yam yima nding máma, mi min yam Molok alo ma ndjendjed’a hi suma Amon-nina tu mi. 8 Mi le hina yam amiyôm suma dingâ pet, kayam azi hahle suma ngat buzuna ki dubang ma his djivid’ina d’oze aho’â malo mazina kua.
9 Ata yi máma Ma didina hurum zal yam Salomon, kayam mi wal lei ki mam Alona hi Israel-lâ ma nde tam mbei iram yam mbàna. 10 Kayam mi hum vuna ala mi i kud’or alo ma ding ngi, wani Salomon mi ge nga yam kä avorom mbi. 11 Ma didina mi de mi Salomon ala: Kayamba ang le hina, ang ge nga yang kä ad’u vun ma djin ma ei djinizi aduk teina d’oze ad’u vun ma he ma an hangzina d’uo d’a, an nga ni prut leud’a woi abongû, an mba ni hat mazong mang ma dingâ tu. 12 Wani kayam abung David, an nga ni prud’ut abong kid’a ang nga ki irang tua d’a d’i, an mba ni prud’ut nabo gorongâ. 13 An mba ni prud’ut tei abom pet ti, wani an mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma an manama mi.
Suma djangûna hi Salomon-na
14 Ma didina mi tchol ki sama dingâ tu mi kak djangûna ki Salomon; ni ma Edom ma a yum ala Hadat, mi nad’u andjaf mamul ma Edom-ma mi. 15 Kur biza d’a David mi dur ayîna ki suma Edom-mid’a, ma ngolâ hi azigar mama Jowap mi i kadesâ hi azigarîna á tos azigar suma Israel suma a tchazi kur ayî ma durîna. Ata yi máma mi tchi gro andjof suma Edom-ma woi pepet. 16 Kayam Jowap kades mama a kak sä Edom tilâ karagaya gak a dap andjofâ tchid’a woi pet.
17 Ata yi máma Hadat ni gogor ma gorâ tua, mi ring kazungeîna habum suma Edom suma hiuna á i avo Ezipte. 18 A tchol avo Madiyan, a i hur ful ma Paran-na. Ata yi máma a yo suma hiuna ad’uziya, a i ki sed’ezi avo Ezipte gen amulâ Faron.
Faron mi he Hadat azina kandagad’a, mi hlum vunam á hum tena mi. 19 Mi le Hadat djivid’a heî, mi hum amam mba amula Tapenes wiyeta atchad’a. 20 Tapenes wiyeta ti vut gorâ mi Hadat, mi yum ala Genubat. Tapenes ti wulumî avo hi Faron; Genubat mi wulî zlapa kamulâ Faron groma tazid’a.
21 Kid’a Hadat mi nga avo Ezipte tua d’a, mi hum ala: David mi mit mi i wa azulei kä ad’u abuyom ngolo, mam ma ngol ma dur ayîna Jowap mi mit wa mi d’a. Hadat mi de mi Faron ala: Ang aran an hulong yam ambas manda.
22 Faron mi djobom ala: Ni me kid’agang hatan ka hî ba, ang hulong yam ambas manga ge?
Mi hulong dum ala: Va kid’agan nga d’i, wani le ni nana pî, ang aranu.
23 Alona mi tchol ki sama dingâ; mi kak djangûna ki Salomon. A yum ala Rezon ni Eliyada goroma; ni sama ring ngei avo hi salama Hadadezer amul ma Soba-na goromina. 24 Kid’a David mi tchi azigarâ hi salama Hadadezer-râ woid’a, Rezon mi tok suma adesâ ad’umu, mi mbut ma ngol mazina, a i Damas, a kak sä kua. Mi mbut amulâ avo Damas. 25 Kid’a Salomon nga mi tamula tua d’a, Rezon mi kak djangûna ki Israel-lâ. Tcho d’a mi lata ni d’igi d’a hi Hadat-ta na mi, mi noî Israel-lâ woyo, mi tamula yam suma Siri-na mi.
Jerobowam mi tchol huneîd’a kamulâ
26-27 Ata yi máma Jerobowam azongâ hi Salomon-na mi tchol huneîd’a ki sed’emu. Jerobowam ad’u andjavam ba wana: Mi ni Nebat ma Efraim ma kur azì ma Sereda-nina goroma. Asumî modonod’a, a yat ala Seruwa.
Wana nad’u zla d’a mam tchol huneîd’a kata: Kur atchogoi d’a Salomon mi min yima a yum ala Milo-na ki ir gulumun ma b’lak kei ma ngui Azì ma ngolâ habum David-nina, 28 ata yi máma Jerobowam ni gor azong ma ad’engâ. Salomon mi golom nga mi le sun mamba djivid’a, mi tinim avok suma sunda yam andjafâ hi Efraim-ma kandjafâ hi Manase-na mi.
29 Bur tu Jerobowam mi nde woi kur Jerusalem, mi ngaf ki ma djok vun Alona Ahiya ma Silo-na glovod’o; azi ni vazi mbà abageya. Ahiya mi nga ki baru d’a ngol la awilid’a kelemu, 30 mi yot mi hawât tei aduk dogo yam mbà, 31 mi de mi Jerobowam ala: Ang yo d’a dogod’a! Wana ni zla d’a Ma didina Alona hi Israel-lâ mi data, mi dala:
An nga ni prut leud’a woi abo Salomon, an nga ni hang andjafâ dogo. 32 An mba ni aram andjafâ tu, kayam azong mana David, kayam Jerusalem azì ma ngol ma an manam aduk andjafâ hi Israel-lâ petna mi. 33 An nga ni le hina kayam me Israel-lâ a aran ndeyo, a i kud’or Astarte alod’a hi suma Sidon-nid’a, Kemos alona hi suma Mowap-mina ki Milkom alona hi suma Amon-nina. Azi tit nga yam lovot ta an tagazizid’a d’i, azi tit nga yam lovot ta d’ingêra avoron ndi, azi ge nga yazi kä ad’u gata ki vun ma he ma teteng ma an hazizina d’igi Salomon abum David na d’uo mi. 34 Wani an nga ni prut leud’a woi abo Salomon pet ti, an mba ni tcholom ngingring á te leud’a kur atchogoi mamba, kayam azong mana David ma an manam ma mi ge yam kä ad’u vun ma he mana ki gat mandina. 35 Wani an mba ni prut leud’a abo Salomon goroma, ni hangzi mi ang Jerobowam, nala, andjafâ dogo. 36 Wani an mba ni ar andjafâ mi goroma tu, kayam zla azong mana David ad’u andjavam mi tamula avoron teteu avo Jerusalem kur azì ma an manam á kak adigazi kuana.
37 Wani ang Jerobowam, an nga ni hang leud’a d’igi ang tang min na; ang mba te yam andjafâ hi Israel-lâ ma dogona. 38 Le ang hum ahlena pet suma an nga ni dangzina, le ang tit yam lovot ta an nga ni tagangzid’a, le ang nga tit d’ingêr avoronu, le ang ge yang kä ad’u gat manda ki vun ma he ma an nga ni hangzina d’igi azong mana David na ni, an mba ni kak ki sed’engû, an mba ni he lovota mandjavang á tamula burâ ki burâ d’igi suma hi David-na na, an mba ni hang andjafâ hi Israel-lâ ma dogona mi. 39 An mba ni hulong andjafâ hi David-na yam kä hina, wani nga ni hina gak didin ndi.
40 Salomon mi hal Jerobowam á tchid’a, wani mi ring Ezipte gen Sisak amul ma Ezipte-na, mi kak sä kua gak matna hi Salomon-na.
Matna hi Salomon-na
(Gol 2 Sun hAm 9.29-31)41 Sunda hi Salomon nda ara kahle suma mi lazina pet ki ne mamba a b’irizi nga kä kur Mbaktumba hi Salomon nda sunda.
42 Salomon mi tamula avo Jerusalem yam Israel-lâ pet ni bizad’a dok fid’i. 43 Salomon mi mit mi i azulei kä ad’u abuyom ngolo. A tozom kur Azì ma ngolâ habum David-na. Goroma Robowam mi vrak tamula blangâmu.
