1 Ma tahsid al-fasliin
wa ma tihibb tamchi maʼaahum
2 achaan lisaanhum yikallim be l-kharaab
wa guluubhum malaaniin be l-zulum.
3 Be l-hikma, al-beet yinbani
wa be l-fihim, yabga gawi.
4 Wa be l-maʼrafa, yinmali
be khumaam khaali wa jamiil.
5 Al-raajil al-hakiim
daayman indah khuwwa
wa l-indah maʼrafa kamaan
malaan be l-gudra.
6 Achaan be l-raay tagdar tihaarib
wa l-nasur yaji be katarat al-mustachaariin.
7 Al-hikma marfuuʼa foog
min al-munaafikh
wa fi l-chariiʼa,
ma yagdar yufukk khachmah.
8 Al-yichiil niiye le yisawwi al-fasaala,
al-naas yinaaduuh siid al-muʼaamara.
9 Niiyit al-munaafikh,
hi zanib
wa amal al-chammaati,
al-naas yichiifuuh haraam.
10 Kan ma tiwassif fahaaliiytak fi yoom al-diige,
da yiwassif kadar inta ma indak gudra kaamil.
11 Afda al-yiwadduuhum le l-moot
wa najji al-yusuuguuhum le l-katil.
12 Kan tuguul :
«Aniina ma irifna cheyy foogah.»
Hal al-yawzin al-guluub
ma yichiif walla ?
Al-yahfad hayaatak yaʼarfah
wa yikaafi ayyi naadum hasab fiʼilah.
13 Ya wileedi, aakul al-asal achaan hu halu.
Usbaʼ waahid min al-asal halu fi lisaanak.
14 Aʼarif kadar al-hikma kula
tabga leek misil da.
Wa kan ligiitha, talga al-mustakhbal
wa achamak abadan ma yingatiʼ.
15 Ma tabga aasi
wa tukhutt charak jamb beet al-saalih
wa ma tikharrib bakaanah
al-yinjamma foogah.
16 Achaan al-saalih yagdar yagaʼ
sabʼa marraat wa yugumm.
Laakin al-aasi kan wagaʼ fi l-masiibe,
battaan ma yugumm.
17 Ma tafrah wakit aduuk yagaʼ
wa ma tinattit wakit rijileenah yittartaʼo.
18 Wa da, achaan Allah yichiif farhitak di ma adiile
wa yikhalli al-khadab al-awwal yinazzilah foog aduuk.
19 Ma tazʼal be sabab al-fasliin
wa ma tahsid al-aasiyiin.
20 Achaan al-fasliin ma induhum mustakhbal
wa l-aasiyiin nuurhum yumuut.
21 Ya wileedi, akhaaf min Allah wa l-malik
wa angariʼ, ma tamchi maʼa l-muʼaaridiin.
22 Achaan kharaabhum yaji be khafla
wa yaatu yaʼarif nafar al-ikhaab
al-yaji min Allah wa min al-malik ?
Amsaal aakhariin hana l-hikma
23 Dool amsaal aakhariin hana l-hakiimiin.
Kan al-gaadi yidangis al-chariiʼa,
da ma adiil.
24 Wa kan yuguul le l-aasi : «Inta bari»,
al-chaʼab yiʼayyuruuh
wa l-umam yalʼanooh.
25 Wa laakin kan yikhallit al-aasi,
yanjah
wa yalga al-baraka wa l-kheer.
26 Kan turudd le rafiigak be kalaam sahiih
tiwassif leyah chiddit mahabbitak.
27 Tammim khidimtak wa jahhiz ziraaʼtak
wa baʼad da, abni beetak.
28 Ma tachhad be kidib fi ayyi naadum
wa ma tukhuchch be kalaamak.
29 Wa ma tuguul :
«Al-cheyy al-sawwaah foogi,
nisawwiih foogah.
Nigabbil le ayyi naadum hasab fiʼilah !»
Natiijat al-kasal
30 Yoom waahid,
ana jamb zereʼ al-kaslaan macheet
wa jamb jineenit al-matmuus addeet
31 wa daahu chift al-chook fi kulla bakaan
wa l-gechch mukhatti al-ard, ma tinchaaf battaan
wa l-zariibe daraadirha alkassaran wa daffagan.
32 Wa khalaas, chift al-cheyy da
wa fi galbi karabtah
wa ligiit adab
min kulla cheyy al-chiftah.
33 Inta tuguul tunuum chiyya
wa tinjamm chiyya
wa titabbig iideenak
wa targud chiyya.
34 Wa be da, al-fagur yajiik misil al-sarraag
wa l-taʼab yakurbak misil rabbaat al-duruub.
Sama ned’a ki sama asa’atna
1 Ar ang le d’od’oka yam suma asa’atna d’i, ang le d’od’oka á zlap ki sed’ezi d’uo mi. 2 Djib’er mazid’a ni yam murud’um mba led’a, zla d’a ndavunazid’a ti mba ni ki ndaka.
3 Nata ned’a ba, sana mi min kazina; nata wad’ud’a ba, azì máma mi tchol ki ngingi mi. 4 Nata wed’a ba, sana mi oî hur gongîyô mama kahle suma djivi suma guzuzi kal teglesâ.
5 Sama ned’a mi nga kad’enga, sama wed’a mi nga mi i avogovok kur ad’eng mamba mi. 6 Nata d’al ma ded’a ba, ang mba dur kayîna; nata d’al ma de ma ablauna ba, ang mba kus kayîna mi.
7 Ned’a ni vama kal yam sama lilid’ina, mba mi mal vunam á de zlad’a ata yima ka sariyad’a d’i.
8 Sama nga mi djib’er á le tchod’ina, suma a mba yum ala Sala tchod’a. 9 Djib’era hi sama lilid’id’a ni tchod’a, sama las suma ni vama ndjendjed’a ir suma mi.
10 Le tang tchuk lus kur bur ma ndaka ni, ad’engêng nga d’uo d’a!
11 Ang b’at tang á prut suma a nga izi á tchid’ina woyo, ang sut suma a nga izi á ngatina woi mi. 12 Le ang dala: An we nga d’uo ni, Ma nga mi nga hurîna nga mi we d’uo zu? Ma nga mi ngomongâ, mi nga mi we d’uo zu? Ni mam ba, nga mi wurak nge nge pî yam sun mam mba led’a d’uo zu?
13 Gorona, ang tayuma, kayam mi djivid’a; se mamba tavunang adjib’eta mi. 14 Ang we woi ala ned’a ti djivid’a yam muzugang ni na mi. Le ang fad’u ni, kur bur ma avina wurak manga ti nga, hur mang ma tinda mba mi dap pei hawa d’i.
15 Ar ang bur kä gumun á b’lak azina hi sama d’ingêrîna d’oze á b’lagam yam ma burâ woi d’igi sama asa’atna na d’i. 16 Kayam sama d’ingêrâ le mi puk kä yam kid’iziya pî, mba mi tchol akulo, wani suma asa’atna a nga tchuguzi kä kur ndaka atogo zak.
17 Ar ang le furîd’a yam puka hi mang ma djangûnid’a d’i, ar ang le hur ma hapma ata yima mi lá puka kä na 18 tala Ma didina mi we we ba, hurum b’lak ba, dam mi ar sa máma bei ngopa d’a d’i.
19 Ar hurung zal yam suma a le tchod’ina d’i, ar ang le yungôra yam suma asa’atna d’uo mi. 20 Wuraka nga avin yam sama tchona d’i, sama asa’atna mi ni d’igi lalam mba mit teid’a na.
21 Gorona, ang le mandara Ma didina kamulâ. Ar ang zlap tang ki suma a hal huneîd’a heîna d’i. 22 Kayam b’laka mba d’i mba kazi atogo hina zak; ni nge ba, mi we ndak ka nga d’i mba kazid’a ge?
D’al ma dingâ hi suma ned’ina
23 Wana ni zla d’a tcholï ata suma ned’id’a:
Nga djivid’a á ka ir suma ata yima ka sariyad’a d’i. 24 Sama mi de mi sama asa’atna ala: Angî ma d’ingêrâ na, ablaud’a ti gum vuna, andjaf suma a noyôm mbei mi. 25 Wani suma a ngoboma a mba fe yaziya, suma a mba b’e vuna kazi yam djivi mazid’a mi.
26 Sama nga mi hulong zla d’a de d’a iratina, ni sama ve suma atama.
27 Ang min sun mang nga woi abud’a avogo, ang min asineng djiviya, bugola, ang min aziyangû.
28 Ar ang le glangâsâ yam ndrangâ bei zlad’a ba d’i. Ang min lobom ki zla d’a avunanga zu? 29 Ar ang dala: An mba ni lum d’igi mam lan na d’i, ar ang dala: An mba ni wurak nge nge pî yam sun mam mba mi lata d’uo mi.
Zla d’a yam sama azulombid’a
30 An kal avun asinena hi sama azulombina, an kal avun asine ma guguzlud’a hi sama bei wäd’u zlad’a ba na mi. 31 Kekerezeuna mi oî kua ndinding, asuna mi hlum mbei pet, kangâ ma ahina ma a gumzi kama mi dris kä woi mi. 32 An wumu, an djib’er ngola, an we, an fe hata ata yi máma. 33 Le ang bur sena ndjö, ang hulong bur sena ndjö, ang d’ut abong vunadigang ang bur kä ni, 34 houd’a mba d’i ngui tita, mba d’i nde kang dumuzi, meid’a mba d’i tchang d’igi sama mi yo ahle suma sïna abom á durîna na.
