Nebukanezar lolom patǝ gwa ahe
1 Goŋ Nebukanezar pepee wo za sǝr daŋ, zahban camcam, za ma faara zah camcam daŋ, faa: Me haozah wo ɓiiri. 2 So me 'yah ka faa ɓǝ matǝ gǝriŋ ahe, ne dǝǝbǝǝri mai Masǝŋ mayǝk mo cuu ɓo nyi me. 3 Ɓǝ matǝ gǝriŋ ah Masǝŋ mo cuu ɓo nyi na, a pǝ'manne, dǝǝbǝǝri mai mo joŋko ɓo, a pǝswahe. Goŋ ah yea ga lii ga lii, a ga kaa goŋ tǝ zahŋhǝǝtǝ̃ǝ daŋ ŋhaa ga lii.
4 Ame Nebukanezar, me kaa ɓo yaŋ goŋ ɓe jam, me tǝ laa pǝ'nyahre. 5 Amma ame lolomme, so ɓǝ lom ah gaɓ me pǝlli. Ɓǝ foo ɓe me foo tǝ faswul ɓe, ne fakwan mai me kwo, ɓǝ ah re gal ɓe pǝlli. 6 Mor ah me faa, mo gera pel ɓe ne za fatan sǝr Babilon daŋ, ka mo keera mor ɓǝ lom ah nyi me. 7 So gera pel ɓe ne za syiŋrĩ, za kǝndaŋne, za ẽe ciŋ ne za ma fee ɓǝ ŋwǝǝmǝŋgai daŋ. Ame kee ɓǝ lom ɓe me loo nyi ra. Amma gak keera zah ah nyi me ya. 8 So fahfal ah Daniel ma ɗii ne Beltesazar (tǝgbana ɗii masǝŋ ɓe) ge pel ɓe. Tǝ'yak masǝŋ matǝdaŋdaŋ ah ra no pǝzyil ahe, me kee ɓǝ lom ah me loo nyi, me faa nyi ko: 9 Beltesazar dǝɓlii za syiŋrĩ, me tǝ ɓe, tǝ'yak masǝŋ matǝdaŋdaŋ ah ra no pǝzyil ɓo. Ɓǝ ma tǝsyeɓ ah ka gaɓ mo ya. Lom ɓe me loo a naiko. Mo cuu mor ah nyi me.
10 Ne cok ka me nǝnǝm ɓo tǝ faswul ɓe, ame kwo kpuu uu ɓo kǝsyil sǝrri. 11 Kpuu ah giŋ ɓo pǝwahe, a pǝwah ŋhaa zahdaa ah ge dai masyiibamme, za sǝr daŋ kwora kpuu ahe. 12 Goo kpuu ah a pǝsãh no cam, kpuu ah lee ɗǝm ge ɓo sǝŋ ne ko, lee ah farel ye mor za sǝr daŋ. Nǝǝ cok a swahra mor cee kpuu ahe, juu ma zoo sǝŋ syiira kol ɓo tǝ jol ah ra, fan ma ne cee daŋ a renra lee kpuu ahe.
13 Fakwan mai me kwo pǝ cok swul ɓe, me kwo angelos ma byak fan ɗǝr gin sǝŋ ge. 14 Ɓyaŋ ɓǝ ge sǝŋ pǝ'man faa: We ce kpuu ahe, we ŋgom jol ah ra ta, we ɓǝl goo ah ra, we ɓuu lee ah daŋ ge lalle. Ka nǝǝ cok mai moo cwãara mor cee ah tǝkine juu ma cwǝǝra tǝ jol ah ra daŋ mo kalra. 15 Amma we soɓ mormgbǝl ah ne sǝ̃ǝ ah mor sǝrri, we baŋ mor ah ne ŋgǝyam vãm fuu, ne ma vãm syẽ, ka we soɓ ne ko pǝzyil fãa lalle.
Ka mahm mo nǝn tǝ dǝɓ ahe, ka mo kaako ne nǝǝ cokki. 16 Syii rǝŋ ka ga foo ɓǝ na dǝfuu ya, amma a ga foo ɓǝ na nǝǝ cokki. 17 Ɓǝ mai angeloi ma byak fan mo ge faara koiko. Mor ka za sǝr daŋ mo tǝra, Masǝŋ ma coksǝŋ a ne swah tǝ goŋ sǝr daŋ. A gak nyi goŋ ah nyi dǝɓ mai mo 'yah ko ɓo - koo mo dǝɓ makol ah ye laŋ, a gakke.
18 Goŋ Nebukanezar faa: Lom ah me loo a naiko. Amo Beltesazar, mo kee mor ah nyi me. Mor koo dǝɓ vaŋno kǝsyil za fatan ma pǝ sǝr goŋ ɓe ma gak kee mor ah nyi me kǝka, amma amo gakke, mor tǝ'yak masǝŋ matǝdaŋdaŋ ah ra no pǝzyil ɓo.
Daniel kee zah lom ahe
19 Amma Daniel ma ɗii ne Beltesazar ta, kaa gǝriŋ, gak faa ɓǝ ki ge zah ya. Goŋ faa nyi ko: Beltesazar, mo soɓ lom ah ne ɓǝ ah mo faa ɓo gaɓ mo ka. Beltesazar zyii faa: Goŋe, me 'yah ɓǝ lom ah ne kee mor ɓǝ ah mo ge tǝtǝl za ma syiŋra mo, mo ge tǝ ɓo ka. 20 Kpuu mai mo kwo mo giŋ ɓo pǝwah zahdaa ah mo ge dai masyiibamme, za sǝr daŋ mo kwora kpuu ahe, 21 goo kpuu ah a pǝsãhe, lee syẽm ah kii ɓo mor wol za sǝr daŋ, nǝǝ cok cwãara mor kpuu ahe, juu ma zoo sǝŋ syiira kol tǝ jol ah ra ta. 22 Goŋe, amo ye kpuu ahe, mo giŋni, mo ge pel pǝswahe, 'man ɓo ge dai masyiibamme, yǝk goŋ ɓo a tǝ sǝr ne lii ah daŋ. 23 Goŋe, fahfal ah mo kwo angelos ma byak fan ɗǝr gin sǝŋ ge, faa: We ce kpuu ah ge lalle, we ɓeɓ kpuu ahe, amma we soɓ mormgbǝl ah ne sǝ̃ǝ ah mor sǝrri, we baŋ ne ŋgǝyam vãm fuu, ne ma vãm syẽ, ka we soɓ ne ko pǝzyil fãa lalle, ka mahm mo nǝn tǝ dǝɓ ahe, ka mo kaako ne nǝǝ cok syii rǝŋ.
24 Goŋe, mor ɓǝ lom ah a naiko, Masǝŋ mayǝk faa ɓǝ fan mai mo tǝ ga joŋ wo ɓo ɓo nyi mo. 25 A ga nĩira mo gin kǝsyil dǝfuu mo ga kaa ne nǝǝ cokki, syii rǝŋ mo ga re wom tǝgbana dǝǝ, mo ga swǝ lal gakgak nooko, mahm ga nǝn tǝ ɓo gŋ joŋ syii rǝŋ. So mo ga tǝ, Masǝŋ ma coksǝŋ ye lwaa goŋ sǝr daŋ ɓo. A gak nyi goŋ nyi dǝɓ mai mo 'yah ko ɓo. 26 Angeloi faara, mo soɓra mormgbǝl ah ne sǝ̃ǝ ah mor sǝrri. Ɓǝ ah 'yah faa, ne cok mo tǝ, Masǝŋ ye kaa goŋ ɓo tǝ sǝr daŋ ɓe, mo so ga kaa goŋ faɗa. 27 Mor maiko goŋe, mo nyiŋ ɓǝ faa ɓe, mo soɓ joŋ faɓe', mo joŋ fan masãh ahe, mo kwo syak tǝ za syakke. Nai ɓe, mo ga nǝn wo sǝrri, mo ga laa pǝ'nyahre.
28 Fan mai daŋ ge joŋ wo goŋ Nebukanezar. 29 Fahfal fĩi jemma tǝtǝl gwa mo kalle, goŋ tǝ kyãh zahdǝǝ yaŋ goŋ ah sǝr Babilon. 30 Goŋ faa: Mo ẽe yaŋ Babilon mo ciŋ yaŋ malii ɓo ɗao, ame ye joŋ yaŋ ah ge ɓo pǝ'man naiko, ka mo yea na yaŋ goŋ ɓe, ame ye joŋ yeɓ ah ɓo ne swah ɓe, mor ka yǝk ɓe mo ge pelle.
31 Tǝ faa ɓǝ ah pǝ zah faa ba, kyaŋ faa ɓǝ gin sǝŋ ge faa: Goŋ Nebukanezar, mo laa ɓǝ mai me tǝ faani. Goŋ nǝǝ gin tǝ ɓo ɓe! 32 A ga nĩira mo kǝsyil dǝfuu ga lalle, mo ga kaa ne nǝǝ cokki, syii rǝŋ mo ga re wom na dǝǝ, so mo ga tǝ, Masǝŋ ma coksǝŋ ye lwaa goŋ sǝr daŋ ɓo, a gak nyi goŋ nyi dǝɓ mai mo 'yah ko ɓo.
33 Ne cok ah sǝ, ɓǝ ah ge joŋ wo goŋ Nebukanezar. Nĩira ko gin kǝsyil dǝfuu ge lalle, re wom tǝgbana dǝǝ, mahm nǝn tǝtǝl ahe, rĩi tǝtǝl ah giŋ pǝwah tǝgbana tǝ̃ǝ dǝɗuŋ, fyãh ah zwaa na mǝ juu.
Nebukanezar yii Masǝŋ
34 Goŋ faa: Ne cok syii rǝŋ mo vǝr o, me ɓaŋ nahnǝn ẽe cok ge sǝŋ, tǝtǝl ɓe pii soo ge, me joŋ osoko nyi Masǝŋ mayǝkki, me yii ko, Dǝɓ mai mo ne swah daŋ, moo yea ga lii. A ga kaa goŋ tǝ zahŋhǝǝtǝ̃ǝ daŋ ga lii ga lii. 35 A kwan za ma kaara wo sǝr nǝn ah tǝgbana fan kolle. Angeloi, ne za ma kaara wo sǝr daŋ, a mor jol ahe, dǝɓ ma gak cak 'yah ah kǝka, dǝɓ ma gak fii ko mo joŋ fẽe mai ne kǝka ta.
36 Ne cok tǝtǝl ɓe mo pii soo ge, me so lwaa goŋ ɓe, yǝk ɓe, ne swah ɓe kpǝ. Zaluu faadal ɓe, ne zaluu pel ɓe, nyiŋra me, ɓaŋra me kan tǝ goŋ ɓe kpǝ, me so lwaa yǝk kal ma kǝpelle.
37 Zǝzǝ̃ǝko, ame Nebukanezar, me sãa Goŋ ma coksǝŋ, me yii ko, me joŋ osoko nyi ko, mor yeɓ ah moo joŋko daŋ a pǝsãhe, a njaŋ, a jok dǝɓ mai moo yii suu ahe.
Al-malik riʼi be l-chadara
1 Wa yoom waahid, al-malik Nabuukhadnasar wajjah kallam le kulla l-naas min al-chuʼuub wa l-umam wa l-lukhkhaat al-gaaʼidiin fi kulla l-ard wa gaal : «Al-salaam aleekum. 2 Ana farhaan nikhabbirku be l-alaamaat wa l-ajaayib al-Allah al-Aali bayyanaahum leyi.
3 Wa alaamaatah kubaar
wa ajaaybah gawiyiin.
Wa mulkah yuduum ila l-abad
wa sultitah tagood min zurriiye le zurriiye.
4 «Ana Nabuukhadnasar aayich tamaam wa murtaah fi gasri. 5 Wa laakin yoom waahid, ana chift hilim al-khawwafaani wa barjalt min al-fikir al-jaani fi raasi wa l-ruʼya al-chiftaha wakit ana naayim fi furaachi. 6 Wa amart yijiibu giddaami kulla l-mustachaariin hana Baabil achaan yifassuru leyi al-maʼana hana l-hilim da. 7 Wa khalaas, kulla l-sahhaariin wa l-chawwaafiin wa l-munajjimiin wa l-khattaatiin jo giddaami. Wa ana hajjeet leehum be l-hilim da wa laakin humman ma gidro yifassuru leyi maʼanaatah. 8 Wa fi l-akhiir, ja giddaami Danyaal al-sammooh Beltachaasar hasab usum ilaahi. Wa hu, ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogah. Wa ana hajjeet leyah be l-hilim wa gult leyah : 9 ‹Ya Beltachaasar kabiir al-sahhaariin, ana naʼarif kadar ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak wa sirr gaasi leek inta ke ma fiih. Daahu hilmi al-ana hilimt beyah. Antiini tafsiirah.
10 «‹Wa di hi al-ruʼya al-ana chiftaha wakit naayim fi furaachi. Ana chift giddaami chadara tawiile bilheen gaayme fi ust al-ard. 11 Wa l-chadara di kibrat wa addaggagat wa tuulha lihig lahaddi l-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 12 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu fi dullaha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha wa kulla l-makhluugiin aaychiin minha.
13 «‹Wa wakit ana naayim fi furaachi, ana chift waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama. 14 Wa gaal be hiss aali : “Agtaʼo al-chadara di wa kassuru furuuʼha wa mallutu warchaalha wa chattutu iyaalha. Wa khalli al-haywaanaat yiʼarrudu min tihitha wa l-tuyuur kula yiʼarrudu min furuuʼha. 15 Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa l-chadara di timassil insaan. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa l-haywaanaat. 16 Wa aglah yibadduluuh min agul insaan le agul haywaan wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana. 17 Wa l-hukum da, hu kharaar wa amur jaayi min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin achaan kulla l-naas yaʼarfu kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk. Wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah hatta kan miskiin kula.”
18 «‹Wa da l-hilim al-ana al-malik Nabuukhadnasar hilimt beyah. Wa inta Beltachaasar, ooriini al-maʼana hana l-hilim da achaan kulla l-mustachaariin hana mamlakati ma gidro yifassuruuh leyi. Wa laakin inta bas tagdar tifassirah achaan ruuh al-ilaahaat al-khudduusiin gaaʼide foogak.›»
Danyaal fassar al-ruʼya
19 Wa Danyaal al-bisammuuh Beltachaasar anbahat le wakit chiyya wa fikrah barjalah. Wa l-malik gaal leyah : «Ya Beltachaasar, khalli al-hilim wa tafsiirah ma yibarjuluuk.» Wa Beltachaasar radda leyah wa gaal : «Ya siidi al-malik, yaareet al-hilim da kan bigi fi udwaanak wa tafsiirah bigi fi khusmaanak ! 20 Al-chadara al-inta chiftaha kabiire wa muddaggige wa tuulha lihig al-sama wa tinchaaf min ayyi bakaan fi l-ard. 21 Wa waragha sameh wa iyaalha katiiriin wa indaha akil le kulla l-makhluugiin. Wa haywaanaat al-kadaade yagoodu tihitha wa tuyuur al-sama yaskunu fi furuuʼha. 22 Wa l-chadara di, hi inta ya l-malik ! Inta kibirt wa bigiit gawi misilha wa azamatak bigat kabiire lahaddi lihgat al-sama wa sultitak lihgat kulla l-ard.
23 «Ya l-malik, battaan inta chift fi ruʼyitak waahid min malaaʼikat Allah al-muraakhibiin naazil min al-sama wa gaal : ‹Agtaʼo al-chadara di wa dammuruuha. Wa laakin khallu dumburha be uruugah yagood fi l-ard fi ust al-gechch wa janzuruuh be jinziir hana hadiid wa nahaas. Wa khalluuh yinballa be l-karany al-yanzil foogah min al-sama wa yaakul al-gechch maʼa haywaanaat al-kadaade. Wa yagood misil da lahaddi sabʼa sana.›
24 «Wa daahu tafsiir al-ruʼya, ya l-malik. Da hukum Allah al-Aali leek inta, ya siidi al-malik. 25 Yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor wa tinballa be karany al-yanzil foogak min al-sama. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi taʼarif kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah. 26 Wa laakin khallo dumbur al-chadara wa uruugah fi l-ard. Wa da yiwassif kadar mamlakatak tigabbil leek kan inta allamt kadar Allah Rabb al-samaawaat, hu bas siid al-muluk.
27 «Fi chaan da, ya l-malik, min fadlak kan gaasi leek kula, asmaʼ kalaami. Khalli minnak al-zanib wa sawwi al-adaala wa khalli al-khataaya wa arham al-masaakiin. Wa be da, nafsak tukuun murtaaha daayman.»
Al-ruʼya alhaggagat fi l-malik
28 Wa kulla l-kalaam al-fassarah Danyaal baʼadeen bigi fi l-malik Nabuukhadnasar. 29 Wa fi muddit 12 chahar baʼad hu fassar al-hilim, yoom waahid al-malik gaaʼid yuruukh foog fi raas al-gasir hana mamlakat Baabil. 30 Wa gaal : «Di ma Baabil al-kabiire al-ana baneetha achaan tabga aasima le mamlakati walla ? Wa ana baneetha be gudurti wa khuwwiti wa charafi wa majdi.»
31 Wa wakit al-malik Nabuukhadnasar gaaʼid yikallim ke bas, tawwaali hiss min al-sama radda leyah wa gaal : «Ya l-malik Nabuukhadnasar, asmaʼ ! Mulkak marag min iideenak khalaas. 32 Wa yaturduuk min ust al-naas wa tiʼiich maʼa haywaanaat al-kadaade wa taakul gechch misil toor. Wa misil da, tagood sabʼa sana lahaddi inta allamt kadar Allah al-Aali, hu bas siid al-muluk wa yanti mulkah le l-naadum al-hu yidoorah.»
33 Wa tawwaali, al-hukum tamma fi Nabuukhadnasar. Wa khalaas, taradooh min ust al-naas wa akal gechch misil toor. Wa jismah anballa be l-karany al-nazal min al-sama lahaddi suufah bigi tuwaal misil riich al-tuyuur wa khanaafrah bigo misil khanaafir al-suguura.
Al-malik taab wa chakar Allah
34 Wa Nabuukhadnasar gaal : «Baʼad al-sabʼa siniin al-muhaddadiin, ana rafaʼt uyuuni le l-sama wa agli ja foogi battaan. Wa khalaas, ana chakart Allah al-Aali wa khanneet be usmah wa majjadtah hu Allah al-Hayy al-Daayim.
Hu yamluk daayman wa ila l-abad
wa mulkah gaaʼid min zurriiye le zurriiye.
35 Wa kulla sukkaan al-ard
ma yitimmu cheyy fi giddaamah.
Wa hu yisawwi kulla cheyy al-yidoorah
fi sukkaan al-sama
wa sukkaan al-ard.
Wa ma fi waahid yagdar yamnaʼah
wa la yuguul leyah :
‹Sawweet chunu ?›
36 «Wa wakit agli ja foogi, tawwaali ligiit charaf mulki wa majdi wa khuwwiti. Wa l-masaaʼiil wa l-muwazzafiin hana mamlakati dawwarooni wa ana bigiit malik battaan wa azamati zaadat marra waahid. 37 Hassaʼ da, ana Nabuukhadnasar nikhanni be usmah wa nachkurah wa nimajjid Allah malik al-samaawaat al-kulla amalah sahiih wa kulla duruubah induhum adaala. Wa hu gaadir yizill al-mustakbiriin.»