Ɗii Gideon
1 Za Israel joŋra faɓe' wo Dǝɓlii faɗa. Dǝɓlii soɓ ra ge mor jol za Midian syii rǝŋ. 2 Za Midian kaara swah tǝtǝl za Israel. Mor ah za Israel zyeɓra cok muŋ tǝgǝǝ waa ne pǝ yii tǝkine tǝgǝǝ tǝsalle, ka ɗuura gal za Midian mok gŋ. 3 Ne cok za Israel mo ruura fan ɓe daŋ, za Midian ne Amalek tǝkine za ma fah mor com zah'nan a ginra ka ruu sal ne ra. 4 A gin ɗǝrra sal zah ɓǝǝ a ɓeɓra fakpãhpǝǝ ŋhaa ga kan Gaza taa. Ka soɓra farelle, dǝǝ, gwii tǝkine korro kǝsyil za Israel ya. 5 Mor a ginra ne ŋgaɓ faɓal ɓǝǝ tǝkine tal mbǝro ɓǝǝ daŋ, a ginra pǝlli tǝgbana tǝzyeere, pãa njoŋnjoŋ ɓǝǝ dǝɓ ka gak kee ya. A ginra pǝ sǝr Israel mor ka ɓeɓ sǝr ahe. 6 Za Israel cuura syak pǝlli mor ɓǝ za Midian, so za Israel yera yee wo Dǝɓlii.
7 Ne cok za Israel mo yera yee wo Dǝɓlii mor ɓǝ gaɓ za Midian mo tǝ gaɓ ra, 8 Dǝɓlii pee profeto ah wo za Israel, ge faa nyi ra: Dǝɓlii Masǝŋ Israel faa sye: Ame ye zol ne we gin sǝr Egiɓ, me pǝ̃ǝ ne we gin pǝ sǝr mai we yea tǝ joŋ byak gŋ. 9 Me ǝ̃ǝ we jol Egiɓien tǝkine jol za mai mo tǝ gaɓra we daŋ. Me nĩi ra pel ɓiiri, so me nyi sǝr ɓǝǝ nyi we. 10 Me faa nyi we sye: Ame ye Masǝŋ Dǝɓlii ɓiiri, we ɗuu gal masǝŋ Amorien ra ka, mor we kaa ɓo pǝ sǝr ɓǝǝra. Amma we zyii laa zah ɓe ya.
11 Angelos Dǝɓlii ge, ge kaa mor kpuu malii ah Ofra, kpuu ah kpuu Joas dǝɓ Abiezar yo. Nan ah Gideon tǝ ɗuu sor pǝ cok ŋhǝǝ fanne, mor muŋ suu ah ɗuu gal za Midian. 12 Angelos Dǝblii cuu suu ah wol ah faa nyi ko: Dǝɓlii no ne mo, amo ye gorom, mo ye dǝɓ ruu salle! 13 Gideon faa nyi ko: Oseni dǝɓlii, Dǝɓlii mo no ne ru ɓe, fan mai daŋ a so joŋ ru nai mor fẽene? Dǝǝbǝǝri ah daŋ mai pa ɓuu mo keera ɓǝ ah nyi ru kŋ a kẽne? Mor faara: Dǝɓlii pǝ̃ǝ ne ru gin sǝr Egiɓ. Amma zǝzǝ̃ǝko Dǝɓlii soɓ ru ɓoo ɓe, soɓ ru ge mor jol za Midian.
14 Dǝɓlii so cii ẽe ko faa: Mo ur mo ge ne swah mai mo wo ɓo, mo ǝ̃ǝ za Israel jol za Midian, ame ye pee mo ɓo. 15 So Gideon zyii faa nyi ko: Ko Dǝɓlii me ga ǝ̃ǝ za Israel sye ne fẽene? Mo ẽe zahzum ɓe a pǝsyak kal za Manasse daŋ, ame laŋ me ye dǝɓ malaŋ ah kǝsyil za yaŋ pa ɓe daŋ. 16 Dǝɓlii zyii faa nyi ko: Me ga yea ne mo, mo ga ik za Midian tǝgbana dǝɓ vaŋno yo.
17 Gideon faa nyi ko: Mo joŋ gboŋgboŋ ɓo wo ɓe ɓe, mo joŋ fan mai moo gak cuu Dǝɓlii ye tǝ faa ɓǝ ne me. 18 Mo zol gin nyẽe kal ka, sai ka me pii soo ge wo ɓo ɓe, me ga ɓaŋ fan nyi ɓe ge ne ko, me ga kan pel ɓo. Dǝɓlii zyii faa: Me ga kaa ŋhaa ka mo pii soo ge.
19 Gideon zol kal ge yaŋ ahe, gbǝ we tǝparswak ŋgoŋ tǝkine tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝre, so fõo sum tahsah jemma. So rǝk nǝǝ ge pǝ keere, vǝl bii nãa ah ge pǝ ciiri. Woo kal ge nyi mor kpuu malii ne ko, ge rǝk pel ahe. 20 Angelos Dǝɓlii faa nyi ko: Mo ɓaŋ nǝǝ ne tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝ daŋ mo rǝk ge tǝ pǝɗakka ŋhaano, ka mo vǝl bii nãa ah ge gŋ ta. So Gideon joŋ na moo ta. 21 So Angelos Masǝŋ nyen zah kǝndaŋ mai mo jol ah juu nǝǝ ne ko tǝkine tǝwaa ma bai fan mbǝ̃ǝre. So wii pǝ̃ǝ gin tǝgǝǝ pǝɗakka sye nǝǝ tǝkine tǝwaa ah daŋ. Angelos Dǝɓlii so rii nǝn Gideon syiksyik.
22 Ne cok Gideon mo tǝ Angelos Dǝblii yo, Gideon faa: Kaiya, Dǝɓlii Masǝŋ ɓe, mor zǝzǝ̃ǝko me kwo angelos ɓo ne nahnǝn ɓe ryakryak. 23 So Dǝɓlii faa nyi ko: Jam mo yea ne mo, mo ɗuu gal ka, mo ka wǝ ya. 24 Gideon so vuu cok joŋ syiŋ wo Dǝɓlii pǝ cok ahe, ɗii cok ah ne Dǝɓlii Matǝjam. (Ŋhaa tǝ'nahko a no Ofra yaŋ za Abiezar.)
25 Ne suŋ ah Dǝɓlii faa nyi Gideon: Mo ɓaŋ we ŋgǝǝri pa ɓo, ŋgǝǝri patǝ gwa ah mai mo joŋ syii ɓo rǝŋ, mo 'wal cok joŋ syiŋ mai pa ɓo moo joŋ wo Ba'al gŋ ge lalle, mo cee kpuusok Astarte ma kah ah ge lal ta. 26 Ka mo vuu cok joŋ syiŋ nyi Dǝɓlii Masǝŋ ɓo tǝ tǝsal ah mo lao ɓo tǝki, ka mo ɓaŋ ŋgǝǝri patǝ gwa ah kŋ, ka mo joŋ syiŋ suŋwii ne ko ne kpuusok Astarte mai mo ceere. 27 Gideon woo za kǝsyil za yeɓ ah jemma, joŋ tǝgbana mai Dǝɓlii mo faa nyi ko. Gak joŋ yeɓ ah ne com caŋryaŋ ya, mor a ɗuu gal za yaŋ pah ah tǝkine za yaŋ ɓǝǝra. Mor ah so joŋ yeɓ ah daŋ ne suŋni.
28 Tǝ'nan ah ne zah'nan za yaŋ ah mo pǝ̃ǝra lalle, kwora cok joŋ syiŋ wo Ba'al 'wal ge ɓo lalle, kpuusok Astarte mai mo kah ah laŋ cee ɓo, ŋgǝǝri patǝ gwa ah kŋ laŋ ɓaŋra joŋ syiŋ suŋwii ɓo ne pǝ cok joŋ syiŋ mai mo vuu ɓo gŋ pǝfuu. 29 Faara tǝgǝǝ ki: Azu ye joŋ fan mai ne? So kyeɓra mor ɓǝ ah fiira zana. Za faara: Gideon we Joas ye joŋ fan ahe. 30 So za yaŋ ah faara nyi Joas: Mo pǝ̃ǝ ge lal ne we ɓo ka ru i ko pǝ wulli, mor 'wal cok joŋ syiŋ wo Ba'al ge ɓo lalle, so cee kpuusok Astarte ma kah ah ta.
31 Joas zyii zah za mai mo uura ɓo kah ah daŋ faa: Awe yee ruu sal mor Ba'al o ne? Awe ye ga gbah jol ah o ne? Koo zune mo ruu sal mor Ba'al daŋ zah'nan ka cee tǝ dǝɓ ah ya, a ga ira ko pǝ wulli. Ako ye mo masǝŋ ko ɓe, a ga ruu sal mor suu ah ne suu ahe, mor 'walra cok joŋ syiŋ ah ge ɓo lalle. 32 Daga com ah sǝ, ɗiira Gideon ne Jeruba'al, mor faara: Ba'al mo joŋ ki ne ki, ako ye mo 'wal cok joŋ syiŋ ah ge ɓo lal ɓe ko.
33 Za Midian ne Amalekien tǝkine za ma morcomzah'nan daŋ taira ki, so yeera el Yordan ge ɗǝrra tǝbǝǝ Jezereel. 34 Amma Tǝ'yak Dǝɓlii ge tǝ Gideon so ul kokõorĩi, za Abiezar daŋ taira ge syee mor ahe. 35 So pee za ge wo za Manasse daŋ, ɗii ra ka mo ge syeera mor ahe. Pee za so kal ge wo za Asǝr, ne za Zebulon tǝkine za Naftali daŋ. So pǝ̃ǝra ka gin zyaŋ tǝ ɓǝǝra.
36 Gideon faa nyi Masǝŋ: Mo tǝ 'yah ka ǝ̃ǝ za Israel ne jol ɓe tǝgbana mai mo faa ɓe, 37 mo ẽe, me ga kan syiŋ gwii mai mo saŋ ɓo ga tǝ cok ɗuu sorre. So ka mahm mo nǝn tǝ syiŋ gwii to, mo soɓ sǝr daŋ pǝyak ɓe, ka me ga tǝ, mo tǝ ga ǝ̃ǝ za Israel ne jol ɓe tǝgbana mai mo faa 'manna. 38 Fan ah joŋ noo ta. Gideon pǝ̃ǝ tǝ'nan ah ne zah'nan pim, ge woo syiŋ gwii kŋ ŋhǝǝ, so bii ɗuu pǝzyil ah ge lal baa tahsah cyõ. 39 Gideon so faa nyi Masǝŋ: Mo ɓaŋ kpãh tǝ ɓe ka, me so ga faa ɓǝ vaŋno ɗao faɗa. Mo soɓ me lii ne syiŋ gwii vaŋno ɗao kpǝ. Mo soɓ syiŋ gwii yea pǝyakke, amma mo soɓ mahm nǝn tǝ sǝr kah ah daŋ. 40 Masǝŋ so joŋ ne suŋ ah noo ta, soɓ syiŋ gwii pǝyak to, amma mahm nǝn tǝ sǝr kah ah ne lii ah daŋ.
Hukum Midyaan bigi chadiid
1 Wa Bani Israaʼiil gammo battaan sawwo al-fasaala giddaam Allah. Wa Allah sallamaahum le balad Midyaan le muddit sabʼa siniin. 2 Wa hukum Midyaan bigi chadiid fi Bani Israaʼiil wa be sabab da, Bani Israaʼiil sawwo bakaanaat hana maljaʼ fi karaakiir al-jibaal wa fi waʼar al-hajar.
3 Wa wakit Bani Israaʼiil teerabo ziraaʼithum, al-Midyaaniyiin wa l-Amaalikh wa gabaayil aakhariin min al-sabaah gammo hajamoohum. 4 Wa humman nazalo jamb Bani Israaʼiil wa dammaro intaaj al-ziraaʼa hana l-balad lahaddi Khazza. Wa ma khallo cheyy le Bani Israaʼiil yiʼiichu beyah wa la khanamaay wa la bagara wa la humaar. 5 Wakit jo, jo katiiriin misil saar al-leel, humman be khiyamhum wa maalhum. Jo be jumaalhum bala adad wa be da, dammaro al-balad. 6 Wa Bani Israaʼiil tiʼibo ziyaada be sabab al-Midyaaniyiin wa koorako le Allah.
7 Wa wakit Bani Israaʼiil koorako le Allah wa dawwaro al-fazaʼ min al-Midyaaniyiin, 8 khalaas Allah rassal nabi le Bani Israaʼiil. Wa hu gaal leehum : «Daahu Allah gaal : ‹Ana Allah Ilaah Bani Israaʼiil, al-maragtuku min Masir balad al-ubuudiiye. 9 Ana najjeetku min iid al-Masriyiin wa min kulla l-naas al-zalamooku wa taradtuhum giddaamku wa anteetku baladhum. 10 Wa gult leeku : “Ana Allah Ilaahku. Ma takhaafo min ilaahaat al-Amuuriyiin al-intu saakniin fi baladhum.” Wa laakin intu ma simiʼtu kalaami.›»
Malak Allah kallam le Gidʼuun
11 Wa baʼad da, malak Allah ja wa gaʼad tihit al-chadarat al-kabiire fi hillit Ufra, hint Yuwaach al-min khachum beet Abiʼaazar. Wa wileedah Gidʼuun gaaʼid yudugg gameh fi assaarat al-inab achaan al-Midyaaniyiin ma yichiifuuh.
12 Wa malak Allah baan leyah wa gaal : «Allah gaaʼid maʼaak, ya l-raajil al-faaris.» 13 Wa Gidʼuun gaal leyah : «Min fadlak ya siidi, kan Allah gaaʼid maʼaana, maala kulla l-taʼab da ja foogna ? Wa ween al-ajaayib al-hajjo beehum juduudna wakit ooroona kikkeef Allah maragaahum min Masir ? Wa hassaʼ da, Allah abaana wa sallamna le l-Midyaaniyiin.»
14 Wa khalaas, Allah wajjah aleyah wa gaal : «Amchi be l-gudra al-indak wa najji Bani Israaʼiil min al-Midyaaniyiin. Ana bas rassaltak !» 15 Wa laakin Gidʼuun gaal leyah : «Ya siidi, saamihni ! Kikkeef ana nagdar ninajji Bani Israaʼiil ? Khachum beeti aakhir khachum beet fi gabiilat Manassa wa ana kula aakhar naadum fi aayilat abuuyi.» 16 Wa Allah radda leyah wa gaal : «Ana nukuun maʼaak wa be da, taktul kulla l-Midyaaniyiin misil naadum waahid.» 17 Wa Gidʼuun gaal : «Kan inta ridiit leyi, wassif leyi alaama kadar da inta bas al-gaaʼid tihajji leyi. 18 Min fadlak, ma tamchi min hini lahaddi nigabbil leek wa nukhutt giddaamak hadiiyti.» Wa Allah gaal : «Ana nagood lahaddi inta tigabbil.»
19 Wa Gidʼuun macha wa jahhaz sakhal maʼa 10 kooro hana dagiig wa sawwa khubza bala tawwaara. Wa khatta al-laham fi guffa wa l-mulaah fi burma. Wa waddaah wa gaddamah leyah tihit al-chadarat al-kabiire. 20 Wa malak Allah gaal leyah : «Chiil al-laham wa l-khubza bala tawwaara wa khuttuhum fi l-hajar da wa ruchch al-mulaah.» Wa Gidʼuun tabbag kulla l-kalaam da. 21 Wa malak Allah matta al-asa al-fi iideenah wa limis beeha al-laham wa l-khubza bala tawwaara. Wa l-naar gammat min al-hajar wa akalat al-laham wa l-khubza bala tawwaara. Wa khalaas, malak Allah bigi ma fiih.
22 Wa wakit Gidʼuun irif kadar da malak Allah, hu gaal : «Ya Allah Rabbi, ana gaabalt malak Allah wijih be wijih !» 23 Wa Allah gaal leyah : «Al-salaam maʼaak ! Ma takhaaf, inta ma tumuut.» 24 Wa fi l-bakaan da, Gidʼuun bana madbah le Allah wa sammaah Allah Hu al-Salaam. Wa lahaddi l-yoom, al-madbah da gaaʼid fi hillit Ufra fi ard khachum beet Abiʼaazar.
Gidʼuun haddam madbah Baʼal
25 Wa fi l-leele di, Allah gaal le Gidʼuun : «Chiil al-toor al-taani hana abuuk al-hu wald sabʼa sana. Wa ahdim madbah Baʼal hana abuuk wa agtaʼ al-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah. 26 Wa abni madbah be nizaam le Allah Ilaahak fi raas al-bakaan al-gawi da. Wa chiil al-toor da wa gaddimah dahiiye muharraga be l-uud hana ibaadat Achiira al-inta gataʼtah.»
27 Wa Gidʼuun chaal achara raajil min abiidah wa tabbag amur Allah al-gaalah leyah. Wa laakin hu sawwa al-khidme di be l-leel achaan be l-nahaar, hu khaayif min aayiltah wa min naas al-hille. 28 Wa be fajur badri, naas al-hille gammo chaafo madbah Baʼal muhaddam wa l-uud al-khazzooh le ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah magtuuʼ wa l-toor al-taani gaddamooh dahiiye muharraga fi l-madbah al-banooh. 29 Wa humman gaalo ambeenaathum : «Yaatu sawwa al-cheyy da ?» Wa saʼalo wa fattacho wa gaalo : «Da Gidʼuun wileed Yuwaach. Hu bas sawwa al-cheyy da.»
30 Wa naas al-hille gaalo le Yuwaach : «Jiib leena wileedak naktuluuh achaan hu bas al-haddam madbah Baʼal wa kassar al-uud hana ibaadat Achiira al-gaaʼid jambah.» 31 Wa Yuwaach gaal le kulla l-naas al-waagfiin jambah : «Hal intu bas al-tidaafuʼu le Baʼal walla ? Wa intu bas al-tafzaʼooh walla ? Ayyi naadum al-yidaafiʼ le Baʼal, waajib yumuut gabul al-harraay ma tatlaʼ. Wa kan Baʼal hu ilaah, khalli yidaafiʼ le nafsah kan naadum haddam madbahah.» 32 Wa fi l-yoom da, sammo Gidʼuun Yarbaʼal wa gaalo : «Khalli Baʼal yidaafiʼ le nafsah minnah achaan hu haddam madbahah.»
Gidʼuun dawwar yaʼarif kharaar Allah
33 Wa baʼad da, kulla l-Midyaaniyiin wa l-Amaalikh wa gabaayil al-sabaah lammo kalaamhum sawa wa gataʼo bahar al-Urdun wa nazalo fi waadi Yazraʼiil. 34 Wa Ruuh Allah nazal fi Gidʼuun wa hu darab al-buug wa khachum beet Abiʼaazar macho waraayah. 35 Wa hu rassal naas yiʼooru kulla gabiilat Manassa achaan yitaabuʼuuh. Wa battaan rassal naas le gabaayil Achiir wa Zabuluun wa Naftaali achaan humman kula yindammo leyah.
36 Wa Gidʼuun gaal le l-Rabb : «Kan tidoor tinajji Bani Israaʼiil beyi ana misil inta gultah, 37 daahu ana nukhutt farwa be suufha fi l-madagg. Wa kan al-karany yanzil fi l-suuf da wa ma yibill al-nagaʼa, khalaas ana naʼarif kadar inta tinajji Bani Israaʼiil be iidi ana.» 38 Wa bigi misil da. Wa wakit ambaakir Gidʼuun gamma, macha asar al-suuf wa almi marag minnah malyit kooro.
39 Wa khalaas, Gidʼuun gaal le l-Rabb : «Ya Ilaahi, ma takhdab leyi kan nikallim battaan. Khalliini nijarrib al-suuf da battaan. Wa fi l-marra di, khalli al-suuf yagood yaabis wa l-nagaʼa kamaan tinballa be l-karany.» 40 Wa l-Rabb sawwa misil da fi l-leele di. Al-suuf gaʼad yaabis wa l-nagaʼa anballat.
